Δευτέρα 29 Φεβρουαρίου 2016

Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΡΗΤΟΡΙΚΗ, ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ - Φίλιππος § 24-29

Λόγος και κείμενο

Ο Φίλιππος αποτελεί ένα είδος ανοιχτής επιστολής, που έχει ωστόσο τη μορφή ρητορικού λόγου. Απευθύνεται στο βασιλιά Φίλιππο τον Β΄ της Μακεδονίας και γράφτηκε την άνοιξη του 346 π.Χ.. Λίγο πριν από τη συγγραφή του λόγου είχε προηγηθεί η ειρήνη που είχαν υπογράψει οι Αθηναίοι με τον Φίλιππο, με τον οποίο βρίσκονταν από χρόνια σε σύγκρουση. Ο τελευταίος είχε καταλάβει το 357 π.Χ. την αποικία των Αθηναίων Αμφίπολη, και το 347 π.Χ. είχε ολοκληρώσει την επικυριαρχία του στη Χαλκιδική με την κατάκτηση της Ολύνθου. Η ειρήνη ήταν αποτέλεσμα ανάγκης για τους Αθηναίους και αρκετοί, ανάμεσά τους και ο Δημοσθένης, τη θεωρούσαν επαίσχυντη. Ο Ισοκράτης ωστόσο θεώρησε ότι η ειρήνη αυτή θα μπορούσε να αποβεί ωφέλιμη για ολόκληρη την Ελλάδα. Στο πρόσωπο του Φιλίππου διέκρινε τον ηγέτη που θα μπορούσε να πραγματώσει το πρόγραμμα που ο ίδιος είχε διατυπώσει στον Πανηγυρικό:την ένωση των Ελλήνων σε ένα πόλεμο κατά των βαρβάρων. Με το λόγο του ο Ισοκράτης καλεί τον Φίλιππο να "ευεργετήσει" τους Έλληνες ενώνοντάς τους υπό την ηγεσία τον.

Το απόσπασμα που ακολουθεί αποτελεί το τέλος του μακρού προοιμίου του λόγου. Προηγουμένως ο Ισοκράτης έχει εκθέσει στο Φίλιππο τις ωφέλειες που μπορούν να προκύψουν από την ειρήνη και τους λόγους για τους οποίους θεωρεί ότι εκείνος είναι ο μόνος που έχει τη δύναμη να επιφέρει ομόνοια μεταξύ των Ελλήνων. Έχει αναφέρει επίσης τις επιπλήξεις των φίλων του για το θράσος του να θέλει να παραινέσει τον Φίλιππο, αλλά και την ντροπή των ίδιων, όταν διάβασαν τον λόγο. Στο παρατιθέμενο απόσπασμα ο Ισοκράτης εξηγεί γιατί ανέφερε όλα τα προηγούμενα και προχωρεί σε ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις για την αδυναμία του αναγιγνωσκόμενου λόγου να πείσει τόσο όσο πείθει ο εκφωνούμενος από τον ρήτορα.

Φίλιππος § 24-29

[24] τούτου δ᾽ ἕνεκά σοι ταῦτα διῆλθον, ἵν᾽ ἄν τί σοι φανῇ τῶν ἐν ἀρχῇ λεγομένων ἢ μὴ πιστὸν ἢ μὴ δυνατὸν ἢ μὴ πρέπον σοι πράττειν, μὴ δυσχεράνας ἀποστῇς τῶν λοιπῶν, μηδὲ πάθῃς ταὐτὸν τοῖς ἐπιτηδείοις τοῖς ἐμοῖς ἀλλ᾽ ἐπιμείνῃς ἡσυχάζουσαν ἔχων τὴν διάνοιαν, ἕως ἂν διὰ τέλους ἀκούσῃς ἁπάντων τῶν λεγομένων. οἶμαι γὰρ ἐρεῖν τι τῶν δεόντων καὶ τῶν σοὶ συμφερόντων. [25] καίτοι μ᾽ οὐ λέληθεν ὅσον διαφέρουσι τῶν λόγων εἰς τὸ πείθειν οἱ λεγόμενοι τῶν ἀναγιγνωσκομένων, οὐδ᾽ ὅτι πάντες ὑπειλήφασι τοὺς μὲν περὶ σπουδαίων πραγμάτων καὶ κατεπειγόντων ῥητορεύεσθαι, τοὺς δὲ πρὸς ἐπίδειξιν καὶ πρὸς ἐργολαβίαν γεγράφθαι. [26] καὶ ταῦτ᾽ οὐκ ἀλόγως ἐγνώκασιν· ἐπειδὰν γὰρ ὁ λόγος ἀποστερηθῇ τῆς τε δόξης τῆς τοῦ λέγοντος καὶ τῆς φωνῆς καὶ τῶν μεταβολῶν τῶν ἐν ταῖς ῥητορείαις γιγνομένων, ἔτι δὲ τῶν καιρῶν καὶ τῆς σπουδῆς τῆς περὶ τὴν πρᾶξιν, καὶ μηδὲν ᾖ τὸ συναγωνιζόμενον καὶ συμπεῖθον, ἀλλὰ τῶν μὲν προειρημένων ἁπάντων ἔρημος γένηται καὶ γυμνός, [27] ἀναγιγνώσκῃ δέ τις αὐτὸν ἀπιθάνως καὶ μηδὲν ἦθος ἐνσημαινόμενος ἀλλ᾽ ὥσπερ ἀπαριθμῶν, εἰκότως, οἶμαι, φαῦλος εἶναι δοκεῖ τοῖς ἀκούουσιν. ἅπερ καὶ τὸν νῦν ἐπιδεικνύμενον μάλιστ᾽ ἂν βλάψειε καὶ φαυλότερον φαίνεσθαι ποιήσειεν· οὐδὲ γὰρ ταῖς περὶ τὴν λέξιν εὐρυθμίαις καὶ ποικιλίαις κεκοσμήκαμεν αὐτόν, αἷς αὐτός τε νεώτερος ὢν ἐχρώμην καὶ τοῖς ἄλλοις ὑπέδειξα, δι᾽ ὧν τοὺς λόγους ἡδίους ἂν ἅμα καὶ πιστοτέρους ποιοῖεν. [28] ὧν οὐδὲν ἔτι δύναμαι διὰ τὴν ἡλικίαν, ἀλλ᾽ ἀπόχρη μοι τοσοῦτον, ἢν αὐτὰς τὰς πράξεις ἁπλῶς δυνηθῶ διελθεῖν. ἡγοῦμαι δὲ καὶ σοὶ προσήκειν ἁπάντων τῶν ἄλλων ἀμελήσαντι ταύταις μόναις προσέχειν τὸν νοῦν. οὕτω δ᾽ ἂν ἀκριβέστατα καὶ κάλλιστα θεωρήσειας εἴ τι τυγχάνομεν λέγοντες, [29] ἢν τὰς μὲν δυσχερείας τὰς περὶ τοὺς σοφιστὰς καὶ τοὺς ἀναγιγνωσκομένους τῶν λόγων ἀφέλῃς, ἀναλαμβάνων δ᾽ ἕκαστον αὐτῶν εἰς τὴν διάνοιαν ἐξετάζῃς, μὴ πάρεργον ποιούμενος μηδὲ μετὰ ῥᾳθυμίας ἀλλὰ μετὰ λογισμοῦ καὶ φιλοσοφίας, ἧς καὶ σὲ μετεσχηκέναι φασίν. μετὰ γὰρ τούτων σκοπούμενος μᾶλλον ἢ μετὰ τῆς τῶν πολλῶν δόξης ἄμεινον ἂν βουλεύσαιο περὶ αὐτῶν. ἃ μὲν οὖν ἠβουλόμην μοι προειρῆσθαι, ταῦτ᾽ ἐστίν.

***
[24] Όλ᾽ αυτά σου τα ανέπτυξα για να μη δυσφορήσεις και δεν διαβάσεις τα υπόλοιπα, αν σου φανεί κάτι απ᾽ όσα λέγονται στην αρχή επισφαλές ή απραγματοποίητο είτε αταίριαστο σε σένα, και για να μην πάθεις το ίδιο με τους φίλους μου, αλλά για να επιμείνεις με ηρεμία μέχρις ότου ακούσεις ως το τέλος τα λόγια μου. Γιατί πιστεύω πράγματι πως θα σου πω κάτι, που σου ταιριάζει και σε συμφέρει. [25] Αν και βέβαια δεν μου διαφεύγει, πόσο διαφέρουν κατά την πειστικότητα οι λόγοι που εκφωνούνται απ᾽ αυτούς που διαβάζονται, ούτε ότι όλοι νομίζουν, πως οι αφιερωμένοι σε σοβαρά και κατεπείγοντα θέματα λόγοι εκφωνούνται, ενώ κατά κανόνα γράφονται όσοι προορίζονται για επίδειξιν ή για κερδοσκοπία. [26] Η γνώμη βέβαια αυτή δεν είναι εσφαλμένη. Γιατί όταν ο λόγος στερηθεί και την προσωπική γοητεία του ομιλητού και τη φωνή του και τις ρητορικές αποχρώσεις, μαζί μ᾽ αυτά και την επικαιρότητα και την ανάγκη γρήγορα να γίνει η πράξις, και δεν υπάρχει τίποτε που να συμβοηθεί και να συμπείθει· όταν απ᾽ όλ᾽ αυτά ο λόγος είναι έρημος και γυμνός, [27] και τον διαβάζει κάποιος χωρίς πειστικότητα και χωρίς κανένα χρωματισμό, ακριβώς σα να κάνει απαρίθμηση -εύλογα, νομίζω, φαίνεται ασήμαντος σε όσους τον ακούνε. Όλ᾽ αυτά βέβαια θα μπορούσαν να βλάψουν και να κάνουν χειρότερος να φαίνεται ο λόγος που σου παρουσιάζω τώρα. Γιατί, εκτός απ᾽ αυτά, ούτε με τις ευρυθμίες και τις λεκτικές ποικιλίες τον στολίσαμε, αυτές που κι ο ίδιος νεώτερος χρησιμοποιούσα και σ᾽ άλλους τις εδίδαξα, για να μπορούν να κάνουν πιο ευχάριστους τους λόγους και πιο πειστικούς. [28] Εξ αιτίας της ηλικίας μου, τίποτε τώρα δεν μπορώ απ᾽ αυτά, με τόσο μόνο ικανοποιημένος: Αν κατορθώσω να διαπραγματευθώ χωρίς κανένα στολίδι τις ίδιες τις πράξεις. Πιστεύω μάλιστα ότι και σε σένα ταιριάζει ν᾽ αμελήσεις όλα τ᾽ άλλα και να προσέξεις μόνο σ᾽ αυτές. Ο καλύτερος άλλωστε κι ο πιο σωστός τρόπος για να καταλάβεις αν λέμε τίποτε το ουσιώδες, θα ήταν ο εξής: [29] Αν παραμερίσεις τις δυσκολίες που συνοδεύουν τα σοφιστικά και επιδεικτικά κατασκευάσματα και, παίρνοντας ένα-ένα τα λόγια μου, τα εξετάζεις προσεκτικά, όχι με αδιαφορία, αλλά με θετική σκέψη, με πνεύμα ευρύτερο και με νου κριτικό, που, όπως λένε, σε χαρακτηρίζει και σένα. Μ᾽ αυτόν τον τρόπο μόνο, όχι με το τι νομίζουν ωραίο οι πολλοί, θα μπορούσες για τα θέματα του λόγου μου σωστά να σκεφθείς.
Αυτά λοιπόν είναι όσα ήθελα προεισαγωγικώς να πω.

Το θάρρος της ανυπακοής

Για να βρούμε το θάρρος να απειθαρχήσουμε…

Πρέπει να μπορούμε ν’ αντέξουμε το ενδεχόμενο να μείνουμε μόνοι,
Πρέπει να μη φοβόμαστε να κάνουμε λάθος,
Πρέπει να έχουμε την ικανότητα να ξαναρχίσουμε από την αρχή αν είναι ανάγκη και,
Πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να πληρώσουμε το αντίτιμο της ανυπακοής μας.

Αν εξετάζαμε προσεκτικά τα κίνητρα και τα ψυχολογικά πλεονεκτήματα του υπάκουου, μπορεί και να εντοπίζαμε κι άλλες πλευρές:

Όποιος απλώς υπακούει, ποτέ δεν νιώθει μόνος. Η εξουσία τον συντροφεύει ενώ ταυτοχρόνως τον παρακολουθεί. Καθώς πηγαίνει εθελοντικά με το μέρος εκείνου που διατάζει, ο υποταγμένος συμμετέχει, έστω και δευτερευόντως, στην εξουσία στην οποία υποτάσσεται. Κατά κάποιον τρόπο νιώθει σίγουρος και προστατευμένος γιατί μοιράζεται με τον ισχυρό την ίδια «αλήθεια», κι αυτό του δίνει μια αίσθηση δύναμης.

«Όποιος υπακούει, ποτέ δε λαθεύει» λέει μια λαϊκή παροιμία, διότι, ακόμα κι αν λάθευε, το σφάλμα δε θα ήταν δικό του αλλά της εξουσίας που αποφάσισε στη θέση του.

Όταν ένας οπαδός της αναζήτησης τολμάει όχι μόνο να αντιταχθεί στους κανόνες της εξουσίας αλλά, επιπλέον, αποφασίζει να δημιουργήσει και δικούς του κανόνες, τότε, όχι μόνο γίνεται ανυπάκουος αλλά, επίσης, ορίζεται ενώπιον όλων ως μία εν δυνάμει απειλή για την κατεστημένη τάξη.

Μπροστά σ’ ένα απολύτως αυτόνομο άτομο, η κοινωνία διαισθάνεται να κινδυνεύει από μια ελευθερία που αμφισβητεί τους κανόνες και μπορεί να γίνει επιλογή πολλών.

Λέει ο άνθρωπος που αναζητά:

«Δεν έχω σκοπό να σου επιβάλλω τις αξίες μου. Σέβομαι τις δικές σου, κι εσύ μπορείς να επιλέξεις τις δικές σου αξίες αρκεί να σέβεσαι τις δικές μου. Υπόσχομαι να μην προσπαθήσω να σε αναγκάσω να υπακούσεις σε αξίες που εγώ επέλεξα. Αν το έκανα, δεν θα μ’ εξέπληττε αν κάποιος άλλος (ίσως εσύ ο ίδιος) επιχειρούσε να με αναγκάσει να υποταχτώ στις δικές του. Σε τελική ανάλυση, είσαι ελεύθερος να επιλέξεις, κι ίσως να κάνεις τις ίδιες επιλογές μ’ εμένα κι εύκολα να συμφωνήσουμε. Ίσως πάλι, να ανακαλύψουμε τη σύμπνοια που προϋπήρχε μεταξύ μας, προτού καν συναντηθούμε».

Περσία, ο οίκος των Αχαιμενιδών

Το ερέθισμα των Περσικών πολέμων (502-449 π.Χ) και η ανέλπιστη νίκη των Ελλήνων, έβγαλαν την κυρίως Ελλάδα από την πολιτισμική αφάνεια και την γεωπολιτική ανυπαρξία, στην οποία είχε βυθισθεί μετά τον Τρωικό πόλεμο. Οι συνέπειες της ήττας των Περσών σ’ αυτούς τους πολέμους διαμόρφωσαν τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της περιόδου που ακολούθησε και ονομάσθηκε κλασσική. Στη διάρκεια αυτών των δύο περίπου αιώνων αναπτύχθηκαν τα Ελληνικά κράτη, μη εξαιρουμένης της Μακεδονίας και απέκτησαν την απαραίτητη αντίληψη του κόσμου, η οποία τα ανέδειξε στη συνέχεια σε γεωπολιτικό παράγοντα δυσανάλογα σημαντικότερο της εδαφικής έκτασης, του πληθυσμού και των πόρων τους.

Η τελική φάση της σύγκρουσης των Ελλήνων με τους Πέρσες ήταν η ολοκληρωτική επίθεσή τους υπό τον Αλέξανδρο κατά της Αχαιμενιδικής αυτοκρατορίας. Αυτό αφενός είναι ιστορικό γεγονός και αφετέρου απετέλεσε διακηρυγμένο στόχο της Μακεδονικής Ηγεμονίας. Ο Φίλιππος ίδρυσε το Κοινό Συνέδριο των Ελλήνων (Συνέδριο Κορίνθου 338 π.Χ) και ανακηρύχθηκε στρατηγός αυτοκράτωρ της εκστρατείας των Ελλήνων (πλην Λακεδαιμονίων) εναντίον των Περσών, για να εκδικηθεί τις αδικοπραγίες, που υπέστησαν κατά την Περσική εισβολή. Είναι λοιπόν αναγκαίο να κάνουμε μία σύντομη επισκόπηση και να επισημάνουμε τα κρισιμότερα χαρακτηριστικά της Περσίας και της Ελλάδας, ιδιαιτέρως δε της Μακεδονίας.

Οι Αχαιμενίδες

Ο Αχαιμένης, ιδρυτής του βασιλικού Οίκου των Περσών, εμφανίσθηκε στις αρχές του 7ου π.Χ. αιώνα ως στρατιωτικός διοικητής στη συντριβή του παρακμάζοντος Ασσυριακού βασιλείου. Για τα επόμενα 130 χρόνια οι απόγονοί του ήταν βασιλείς υποτελείς στην αυτοκρατορία των Μήδων, ώσπου στα μέσα του 6ου αιώνα ανέτρεψαν την κατάσταση και δημιούργησαν την πρώτη πραγματική αυτοκρατορία στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η δυναστεία των Αχαιμενιδών περιελάμβανε συνολικά τους εξής ηγεμόνες και Μεγάλους Βασιλείς:

Αχαιμένης (Χακχαμανίς): το 681 π.Χ διοικούσε τα στρατεύματα των Παρσούα (Περσών) και του Ανσάν, που συγκρούσθηκαν με την τότε κυρίαρχη δύναμη, την Ασσυρία. Απετέλεσε τον επώνυμο ιδρυτή της βασιλικής δυναστείας των Περσών.

Τεΐσπης (Τσίσπης): γιος του Αχαιμένη, έφερε τον τίτλο «Μέγας Βασιλεύς, Βασιλεύς της πόλης του Ανσάν», που βρισκόταν ΒΔ των Σούσων, πάνω στον Χοάσπη. Ήταν βασιλιάς υποτελής στην αυτοκρατορία των Μήδων και απέκτησε δύο γιους, τον Αριαράμνη (Αρίγιαράμνα) και τον Κύρο (Κουράς).

Κύρος Α΄: δεύτερος διάδοχος του Αχαιμένη, γιος του Τεΐσπη και πατέρας του Καμβύση (Καβουζίγια).

Καμβύσης Α΄: παντρεύτηκε την κόρη του Μήδου επικυρίαρχού του Αστυάγη, με την οποία απέκτησε τον Κύρο Β΄.

Κύρος Β΄ ο Μέγας: το 559 ανακηρύχθηκε «Μέγας Βασιλεύς, Βασιλεύς της πόλης του Ανσάν», υποτελής στον Μήδο παππού του, Αστυάγη. Ένωσε τους Περσικούς λαούς υπό την εξουσία του, επαναστάτησε κατά του Αστυάγη και κατέλυσε τη μηδική αυτοκρατορία. Στη συνέχεια υπέταξε τις Ελληνίδες πόλεις της Μ. Ασίας και όλα σχεδόν τα εδάφη, που απάρτιζαν την Αχαιμενιδική αυτοκρατορία, με ΒΑ όριο τον Ιαξάρτη (Συρ Ντάρυα), Α τον Κωφήνα (Καμπούλ) και ΝΔ την Αίγυπτο. Ήταν πλέον Μέγας Βασιλεύς, Βασιλεύς Βασιλέων και Βασιλεύς της Ασίας. Σκοτώθηκε το 530 π.Χ επιχειρώντας εναντίον των ημινομάδων Μασσαγετών Σκυθών, βορείως του Αράξη (Κύρου) και δυτικά της Κασπίας.

Καμβύσης Β΄: γιος του Κύρου του Μεγάλου, τον οποίο διαδέχθηκε το 530 π.Χ και δολοφόνησε τον μικρότερο αδελφό του Βαρδίγια (τον Σμέρδι των Ελλήνων). Κατέλαβε την Αίγυπτο, γκρέμισε τους ναούς, σκότωσε τους ιερείς και τον Φαραώ Ψαμμίτιχο. Απέτυχε στις εκστρατείες του κατά της Αιθιοπίας, της όασης Σίβα και της Κυρηναϊκής, όπου φέρεται να έχασε 50.000 άνδρες. Το 522 π.Χ διεκδίκησε το θρόνο ένας απατεώνας (Ψευδο-Σμέρδις) που έμοιαζε με τον δολοφονημένο Βαρδίγια. Ο Καμβύσης κινήθηκε εναντίον του, αλλά καθ’ οδόν πέθανε μυστηριωδώς.

Δαρείος Α΄ (Νταριγιάβους): γιος του Υστάσπους (Βιστάσπα), ανέβηκε στο θρόνο τον Οκτώβριο του 522 π.Χ σκοτώνοντας τον Ψευδο-Σμέρδι. Οι περισσότερες σατραπείες δεν τον αναγνώρισαν ως Μεγάλο Βασιλέα και μέχρι τον Νοέμβριο του 521 π.Χ ήταν απασχολημένος με την κατάπνιξη επαναστάσεων σε όλο το βασίλειο. Στη συνέχεια κατέλαβε την Αίγυπτο, τη Λιβύη, την Αιθιοπία, τη Θράκη, τη Μακεδονία και μερικά Σκυθικά εδάφη. Οργάνωσε το κράτος σε 20 σατραπείες, αφήνοντας κάποιο βαθμό αυτοδιοίκησης στις Ελληνικές πόλεις. Έκοψε χρυσά και ασημένια νομίσματα, τους δαρεικούς, που ήταν παγκοσμίως δεκτά ως διεθνές νόμισμα. Επιτέθηκε δύο φορές εναντίον της κυρίως Ελλάδος και την μεν πρώτη φορά καταστράφηκε ο στόλος από θαλασσοταραχή την δεύτερη οι στρατηγοί του νικήθηκαν στη μάχη του Μαραθώνα. Πέθανε το 486 π.Χ, πριν ολοκληρώσει τις επιχειρήσεις κατά της Ελλάδος και πριν υποτάξει την επαναστατημένη Αίγυπτο.

Ξέρξης Α’ (Ξαϋάρσα): το 486 π.Χ διαδέχθηκε τον πατέρα του, Δαρείο Α΄, υπέταξε την Αίγυπτο και εισέβαλε στην Ελλάδα. Μετά την ήττα του στόλου του στη Σαλαμίνα άφησε στην Ελλάδα τον Μαρδόνιο, επέστρεψε στην Περσία και κατασκεύασε πολλά αρχιτεκτονικά έργα στην Περσέπολη και στα Σούσα. Δολοφονήθηκε το 465 π.Χ.

Αρταξέρξης Α΄ (Αρταξάθρα = βασίλειο της Άρτα = αλήθεια, ορθότητα) ο Μακρόχειρ (επειδή το ένα του χέρι ήταν εκ γενετής μακρύτερο από το άλλο): δευτερότοκος γιος του Ξέρξη, ανέβηκε στο θρόνο το 465 π.Χ. και σκότωσε τον δολοφόνο του πατέρα του. Ο στόλος του νικήθηκε από τον Αθηναϊκό στην Κύπρο και αναγκάσθηκε να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία των Ελλήνων της Ασίας. Πέθανε το 424 π.Χ.

Ξέρξης Β΄: στα τέλη του 424 π.Χ διαδέχθηκε τον πατέρα του, Αρταξέρξη Α’ και δολοφονήθηκε 40 ημέρες αργότερα.

Δαρείος Β΄ ο Ώχος (σκληρός) ή Νόθος: ήταν νόθος γιος του Αρταξέρξη Α΄, τον οποίο διαδέχθηκε στις αρχές του 423 π.Χ αφού απηλλάγη από δύο αδελφούς του. Σύζυγος και αδελφή του ήταν η Παρύσατις, πρωτότοκος γιος του ο Αρσάκης, αλλά πρώτος πορφυρογέννητος γιος ο Κύρος. Βοήθησε τους Σπαρτιάτες στους αγώνες τους κατά των Αθηναίων στον Πελοποννησιακό πόλεμο και πέθανε το 404 π.Χ.

Αρταξέρξης Β΄ ο Μνήμων (λόγω της ισχυρής του μνήμης): με αυτό το δυναστικό όνομα ανέβηκε στο θρόνο το 404 π.Χ ο πρωτότοκος γιος του Δαρείου Β΄, Αρσάκης. Συγκρούσθηκε με τον πορφυρογέννητο αδελφό του Κύρο, που είχε προσλάβει τους Μύριους Έλληνες μισθοφόρους. Επί των ημερών του συνήφθη η Ανταλκίδειος ειρήνη. Πέθανε το 358 π.Χ .

Αρταξέρξης Γ΄: με αυτό το δυναστικό όνομα ανήλθε στο θρόνο το 358 π.Χ ο Ώχος, γιος του Αρταξέρξη Β΄, αφού δολοφόνησε τους μεγαλύτερους αδελφούς του και 80 ακόμη συγγενείς του. Υπέταξε την Αίγυπτο, που είχε επαναστατήσει, κατέστρεψε τη Σιδώνα και λεηλάτησε τη Συρία. Λόγω της σκληρότητάς του ήταν μισητός σε όλους και δολοφονήθηκε με δηλητήριο από τον ευνούχο Βαγώα το 338 π.Χ.

Άρσης: γιος του Αρταξέρξη Γ΄, τον οποίο διαδέχθηκε το 338. Τον δηλητηρίασε κι αυτόν και όλα τα παιδιά του ο ευνούχος Βαγώας τον Ιούνιο του 336, λίγους μήνες αφότου ο Φίλιππος Β΄ άρχισε τις εναντίον του επιχειρήσεις στην Μ. Ασία.

Δαρείος Γ΄ ο Κοδομανός: ήταν γιος του Αρσάμη, εγγονός του Οστάνη, αδελφού του Αρταξέρξη Β΄, ήταν δηλαδή δεύτερος εξάδελφος του δολοφονηθέντος Αρσή. Κατά την εκστρατεία εναντίον των Καδουσίων επί Αρταξέρξη ένας Καδούσιος προκαλούσε τους Πέρσες σε μονομαχία, την οποία αποδέχθηκε ο Δαρείος. Ως ανταμοιβή, επειδή νίκησε τον Καδούσιο κι έδωσε τη νίκη στους Πέρσες, διορίσθηκε σατράπης της Αρμενίας. Τον Ιούνιο του 336 π.Χ μετά τη δηλητηρίαση του Αρσή από τον Βαγώα, ανέβηκε στο θρόνο και η έλλειψη αμέσων απογόνων του Αρταξέρξη Β΄ δείχνει την έκταση του αποδεκατισμού, που είχε υποστεί ο βασιλικός Οίκος από τον Ώχο και τον Βαγώα. Ανακατέλαβε την επαναστατημένη για πολλοστή φορά Αίγυπτο και μετά την κατά διαταγή του δολοφονία του Φιλίππου Β΄ θεώρησε ότι η Μακεδονία δεν αποτελούσε πλέον σοβαρό κίνδυνο. Ηττήθηκε από τον Αλέξανδρο στην Ισσό και στα Γαυγάμηλα και το 331 π.Χ δολοφονήθηκε από τον Βήσσο καταδιωκόμενος από τον Αλέξανδρο. Υπήρξε ο τελευταίος Αχαιμενίδης Μέγας Βασιλεύς, Βασιλεύς Βασιλέων και Βασιλεύς της Ασίας.

Διοίκηση – Στρατός – Διπλωματία

Ο τέταρτος κατά σειρά διάδοχος του Αχαιμένη, ο Κύρος Β΄, από το καθεστώς του υποτελούς βασιλιά κατόρθωσε μέσα σε 29 χρόνια να αναδειχθεί σε Βασιλέα της Ασίας και να υποτάξει όλους τους λαούς της Ασίας από τα παράλια της Μεσογείου ως τον ποταμό Κωφήνα (Καμπούλ). Δημιούργησε έτσι την πρώτη πραγματική αυτοκρατορία στην παγκόσμια ιστορία και δικαίως αποκλήθηκε Κύρος ο Μέγας. Η πρώτη χώρα, που υπέταξε ήταν η τέως αυτοκρατορική Μηδία και από τότε οι ξένοι συχνά ανέφεραν μαζί τους δύο λαούς, Πέρσες και Μήδους, χωρίς να τους ξεχωρίζουν, όταν όμως χρησιμοποιούσαν μόνο μία λέξη, προτιμούσαν τον όρο Μήδοι. Οι Έλληνες ανέφεραν τους Περσικούς πολέμους ως «τα Μηδικά» και ειδικά οι Αθηναίοι στο αναμνηστικό επίγραμμα για τη μάχη του Μαραθώνα έγραψαν ότι των «χρυσοφορεμένων Μήδων συνέτριψαν [την] δύναμη».

Ο διάδοχός του, Καμβύσης Β΄, προσέθεσε στον κατάλογο των υποτελών χωρών την Αίγυπτο και επεξέτεινε την κυριαρχία των Αχαιμενιδών σε όλο σχεδόν τον γνωστό κόσμο της εποχής. Εφόσον σύμφωνα με τη γεωγραφία των αρχαίων η Αίγυπτος ανήκε στην Ασία, ο Καμβύσης ήταν ο πρώτος πραγματικός Βασιλεύς της Ασίας. Ο διάδοχός του, ο Δαρείος Α΄, προσέθεσε στις Περσικές κτήσεις και αρκετά ευρωπαϊκά εδάφη περιλαμβανομένης και της Μακεδονίας. Όμως το κατακτητικό του έργο ήταν πολύ υποδεέστερο από εκείνου των δύο προκατόχων του και στρατιωτικά δραστηριοποιήθηκε σχεδόν αποκλειστικά στην καταστολή των πολλών και επικίνδυνων επαναστάσεων στα ήδη κατακτημένα εδάφη. Η μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη συμβολή του στην αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών ήταν η αποτελεσματική οργάνωση όλων των τομέων της, ιδιωτικών και δημοσίων.

Η χώρα των Περσών, η Περσίς (Πάρσα), είχε ως πρώτη πρωτεύουσα τις Πασαργάδες, την οποία φέρεται να είχε θεμελιώσει ο Κύρος ο Μέγας στο πεδίο της αποφασιστικής μάχης του εναντίον του Αστυάγη. Παρά τις εντυπωσιακές κατακτήσεις του Κύρου και του Καμβύση οι Πασαργάδες διατήρησαν ως το τέλος τα αρχικά χαρακτηριστικά τους και τα ανασκαφέντα ερείπιά τους δείχνουν ότι επρόκειτο για τυπικό ατείχιστο καταυλισμό, ευθεία παραπομπή στην αρχική ημινομαδική ζωή των Περσών. Μετά την ανάδειξη των Περσών σε κοσμοκράτορες δεν ήταν δυνατόν η πρωτεύουσά τους να είναι νομαδικός καταυλισμός, έπρεπε να είναι ένα λαμπρό αστικό κέντρο. Ο Δαρείος Α΄ αντί να αλλάξει τη μορφή της υφιστάμενης πρωτεύουσας, προτίμησε να τη μεταφέρει αλλού.

Ίσως και για προσωπικούς λόγους, αφού προερχόταν από άλλο κλάδο της βασιλικής οικογένειας και όχι από εκείνον των δύο σημαντικών προκατόχων του. Η νέα πόλη πριν τον Αλέξανδρο ήταν γνωστή στους Έλληνες ως αἱ Πέρσαι και στους μετά τον Αλέξανδρο ως ἡ Περσέπολις. Το εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι οι Πέρσες κράτησαν κρυφή την ύπαρξη αυτής της πρωτεύουσας. Για τους Έλληνες, Βαβυλώνιους, Φοίνικες, Αιγυπτίους και Εβραίους η Περσία είχε τρεις πρωτεύουσες, την Βαβυλώνα, τα Εκβάτανα και τα Σούσα και μόνο μετά τον Αλέξανδρο έγινε γνωστή η ύπαρξη της μίας πραγματικής πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας. Στη σύγχυση αυτή ίσως συνέτειναν οι μετακινήσεις του Μεγάλου Βασιλέως ανάμεσα στα ανάκτορα των τριών αυτών τέως αυτοκρατορικών και τοπικών πλέον πρωτευουσών καθώς και η ύπαρξη τριών επισήμων γλωσσών στην αυτοκρατορία.

Στα κατακτημένα κράτη μερικές φορές επιβαλλόταν από την Περσέπολη ακόμη και το πολίτευμα, αν και συνήθως απλώς διοριζόταν έμπιστος ηγεμόνας, κατά κανόνα ομοεθνής των υποτελών. Οι καταβαλλόμενοι φόροι ήταν υπολογισμένοι με βάση τις παραγωγικές δυνατότητες κάθε χώρας και αποδίδονταν σε χρήμα ή συγκεκριμένο είδος (ίπποι, λιβάνι κ.λ.π.), ενώ μερικές χώρες έπρεπε επιπλέον να προσφέρουν αγόρια και κορίτσια για το χαρέμι του Μεγάλου Βασιλέως. Ο σατράπης ήταν Πέρσης, αρκετές φορές μέλος του Βασιλικού Οίκου και από την εποχή του Δαρείου Α΄ κάποιες οικογένειες διοικούσαν συγκεκριμένες σατραπείες κληρονομικώ δικαιώματι. Κατά τα λοιπά τα υποτελή κράτη συνέχιζαν τη δραστηριότητά τους όπως και πριν, οι πόλεις εξακολουθούσαν να κόβουν τα νομίσματά τους, οι τοπικοί άρχοντες να κάνουν τη δική τους μικροπολιτική, ακόμη και τοπικές συμμαχίες ή πολέμους, πάντοτε με την προϋπόθεση ότι δεν έθιγαν τα συμφέροντα του κράτους. Με εξαίρεση τον Καμβύση και τον Ώχο, οι Πέρσες βασιλείς σέβονταν τη γλώσσα των υποταγμένων λαών, τα ήθη, τη θρησκεία τους και τις οικογένειες των ευγενών, τους δε γιους των τοπικών βασιλέων, μέχρι του σημείου να τους παραχωρούν τους θρόνους των πατεράδων τους, που είχαν θανατωθεί ως επαναστάτες.

Πανοραμική εικόνα Περσέπολης – Ιράν

Τα υποτελή κράτη είχαν διαφορετικό βαθμό αυτονομίας και ανάλογα με την αφοσίωσή τους υφίσταντο τιμωρίες ή κέρδιζαν προνόμια, κυμαινόμενα από την ισοπέδωση της πόλης ως την πλήρη αυτονομία, όπως οι Αριάσπες. Επιπλέον τα εξωτερικά σύνορα της αυτοκρατορίας δεν περιέκλειαν μόνο υποτελείς λαούς, αλλά και κάποιους εντελώς ανυπότακτους, όπως οι ορεινοί Ούξιοι, οι Κοσσαίοι, οι Μυσοί, οι Πισίδες, οι Λυκάονες και οι Καδούσιοι. Σ’ αυτούς κατέβαλλαν φόρο ή ανέχονταν την εχθρική συμπεριφορά τους, τόσο οι τοπικοί διοικητές όσο και ο ίδιος ο Μέγας Βασιλεύς. Η αυτονομία των τοπικών αρχόντων έφτανε σε τέτοιο σημείο, ώστε ο Κύρος ο Νεώτερος κατόρθωσε να αποκρύψει από τον αδελφό του και Μεγάλο Βασιλέα τους εναντίον του σχεδιασμούς, προφασιζόμενος τοπικής έκτασης πόλεμο κατά του σατράπη Τισσαφέρνη. Επίσης ο Αλέξανδρος για να τιμωρήσει τους Ασπένδιους, που προσπάθησαν να τον εξαπατήσουν, τους υποχρέωσε μεταξύ άλλων να καταβάλουν και αποζημίωση στους γείτονές τους για τα εδάφη, που τους είχαν αποσπάσει.

Ο Δαρείος Α΄ ήταν ο ιθύνων νους της διοικητικής και φορολογικής αναδιοργάνωσης της αυτοκρατορίας, την οποία διαίρεσε σε 20 διοικητικές περιφέρειες, τις σατραπείες. Ο διοικητής τους, ο σατράπης (ξαθρά παουάν), είχε εξουσίες αντιβασιλέως, αλλά υπήρχαν και στελέχη υπαγόμενα απευθείας στον θρόνο, όπως οι γραμματείς της σατραπείας, μέσω των οποίων επετηρείτο ο σατράπης. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, είχε κατασκευάσει μεγάλες οδούς (Βασιλικές Οδούς) για την ταχεία κίνηση κυρίως των στρατευμάτων και του ταχυδρομείου. Ολόκληρη η Βασιλική Οδός διέσχιζε κατοικημένες και ασφαλείς περιοχές, οι αποστάσεις της ήταν μετρημένες με ακρίβεια σε παρασάγγες και ανά 4 παρασάγγες υπήρχαν βασιλικοί σταθμοί και άνετα καταλύματα. Σε κάθε σταθμό υπήρχαν ξεκούραστα άλογα για το βασιλικό ταχυδρομείο, το οποίο έφτανε από τα Σούσα στις Σάρδεις σε μία εβδομάδα, ενώ ο ταξιδιώτης χρειαζόταν για την ίδια απόσταση περί τους 3 μήνες. Το εν λόγω σύστημα είναι περισσότερο γνωστό από τους Αμερικανούς, που το υιοθέτησαν περίπου 20 αιώνες αργότερα στην Άγρια Δύση και το ονόμασαν πόνυ εξπρές. Ο Δαρείος έκανε και νομοθετική κωδικοποίηση, αν και βασίσθηκε κυρίως στην προγενέστερη νομοθεσία του Χαμουραμπί. Φαίνεται μάλιστα ότι προσπάθησε να δημιουργήσει και κανονικό δίκαιο για τις θρησκείες της αυτοκρατορίας χωρίς βέβαια να θίξει τα θεολογικά ζητήματα. Το νομοθετικό έργο του Δαρείου εξακολούθησε να ισχύει επί έναν τουλάχιστον αιώνα μετά το θάνατο της Αχαιμενιδικής αυτοκρατορίας, επί Σελευκιδών.

Πολλούς αιώνες νωρίτερα, στα βασίλεια της Ανατολής ήταν παγιωμένη πρακτική να θεωρείται και να λατρεύεται σαν θεός ο βασιλέας. Ο δημιουργός της Αχαιμενιδικής αυτοκρατορίας, Κύρος Β΄, υιοθετώντας αυτήν την πρακτική των υποτελών πλέον βασιλέων, εισήγαγε ως διοικητικό μηχανισμό την λατρεία του βασιλέα με όλο το συναφές θρησκευτικό τυπικό, όπως η προσκύνηση και η καύση θυμιάματος ενώπιόν του, που υποδήλωνε ότι ο βασιλιάς ήταν οπωσδήποτε ανώτερος από άνθρωπο. Στις βασιλικές επιγραφές των Αχαιμενιδών διαβάζουμε συχνά «Λέει ο βασιλέας…» και γίνεται αντιληπτή η βαρύτητα των αποφάσεών τους, ενώ αν το συνδυάσουμε με τους τίτλους τους, «Μέγας Βασιλεύς» και «Βασιλεύς Βασιλέων», καθίσταται απόλυτα σαφής η προέλευση των τίτλων, που τα βιβλία του Ιουδαϊσμού αποδίδουν στον θεό του, καθώς και της συνήθους επωδού των προφητών «Είπεν ο Κύριος…».

Ο Πέρσης θεός – βασιλέας ήταν γνωστός στους Έλληνες τουλάχιστον από την εποχή της εισβολής του Ξέρξη και, ενώ αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία διαφοροποίησης της Ελληνικής νοοτροπίας από την Ασιατική, ο Αλέξανδρος επέλεξε συνειδητά να εφαρμόσει την ίδια μέθοδο. Ήταν εξαρχής σαφές σε όλους τους Έλληνες ότι η προσκύνηση και λατρεία του Αλεξάνδρου ως θεού αποτελούσε μέθοδο διοίκησης των Ασιατών, ωστόσο δεν έγινε ανεκτή και αποτέλεσε σοβαρό λόγο αντίδρασης εναντίον του. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμη και οι πιο πιστοί εταίροι, όπως ο Λεοννάτος, χλεύαζαν την προσκύνηση ακόμη και ενώπιον του Αλεξάνδρου. Παρά ταύτα ο Αλέξανδρος επέμεινε μέχρι το τέλος στην επιλογή του να θεωρείται γιος του Άμμωνα και ζήτησε να ταφεί στο μαντείο του στη Λιβυκή έρημο αντί στη νεκρόπολη του Οίκου των Αργεαδών στις Αιγές (Βεργίνα). Το παράδειγμα του Αλεξάνδρου για την προσκύνηση και τη θεϊκή καταγωγή των βασιλέων, ελαφρά τροποποιημένο ένεκα Χριστιανισμού, το ακολούθησαν οι ελέω Θεού (απολυταρχικοί) βασιλείς της Ευρώπης ως τον 19ο μ.Χ. αιώνα.

Όσον αφορά στις ένοπλες δυνάμεις, τα κατακτημένα κράτη ήταν υποχρεωμένα να διατηρούν στη διάθεση του Πέρση βασιλιά συγκεκριμένο αριθμό πεζών, ιππέων, ίππων, πλοίων, ναυτών, μεταφορικών κτηνών, σκευοφόρων και εφοδίων. Τα στρατεύματα ήταν συνεπώς διαφόρων εθνικοτήτων, έφεραν την τοπική ενδυμασία και εξοπλισμό και φυσικά είχαν την εκπαίδευση και τις πολεμικές συνήθειες της χώρας τους. Εκτός από τους υποχρεωτικά στρατευόμενους υπήρχε κι ένας μεγάλος αριθμός μισθοφόρων απ’ όλα τα έθνη, υποτελή και μη. Κάθε τοπικός ηγεμόνας επέβλεπε τη σχολαστική εκπλήρωση των στρατιωτικών υποχρεώσεων και όλα τα στρατεύματα κάθε σατραπείας συγκεντρώνονταν μία φορά το χρόνο σε προκαθορισμένη περιοχή για την επιθεώρηση, καταμέτρηση και κατά πάσα πιθανότητα για μεγάλης έκστασης γυμνάσια.

Το σημαντικότερο πρόβλημα σε ένα πολυεθνικό στράτευμα με διαφορετικό εξοπλισμό και διαφορετικό επίπεδο εκπαίδευσης ήταν ο σωστός συντονισμός στη μάχη. Τα πιο αξιόμαχα τμήματα κάθε κλάδου των Αχαιμενιδικών ενόπλων δυνάμεων ήταν το Φοινικικό ναυτικό, οι Πέρσες ιππείς και οι Έλληνες μισθοφόροι οπλίτες. Στις τρεις μεγάλες μάχες της αναμέτρησης (Γρανικός, Ισσός, Γαυγάμηλα) οι δυνάμεις του Αλεξάνδρου επεδίωξαν και πέτυχαν την πρόκληση τοπικού ρήγματος, το οποίο προκάλεσε αναστάτωση, αποδιοργάνωση και τελικά κατάρρευση του Περσικού μετώπου. Τα Περσικής καταγωγής στρατεύματα σε όλες τις μάχες πολέμησαν με γενναιότητα και συνεπώς η κατάρρευση του μετώπου σε όλες τις περιπτώσεις μπορεί να αποδοθεί μόνο σε εσφαλμένες στρατηγικές και τακτικές επιλογές της ανώτατης διοίκησης γενικά και του Δαρείου προσωπικά.

Ο Περσικός στρατός είχε νικηθεί πολλές φορές, τόσο όταν επαναστάτησαν διάφοροι υποτελείς λαοί, όσο και όταν επιχείρησε να κατακτήσει νέα εδάφη. Ειδικότερα, κατά την εισβολή στην κυρίως Ελλάδα, παρ’ ότι προπαρασκευαζόταν προσεκτικά επί πέντε έτη και ποτέ νωρίτερα δεν αριθμούσε περισσότερο προσωπικό, υπέστη μία σειρά από ήττες. Η σημασία τους ήταν αποκλειστικά τακτική και δεν θα είχαν καμία αξία για τους Έλληνες, αν δεν συνδυάζονταν με μία σειρά από εσφαλμένες στρατηγικές επιλογές της Περσικής ανώτατης διοίκησης, που οδήγησαν στην αποτυχία της εκστρατείας τους. Εντούτοις ο στρατός των Αχαιμενιδών διατήρησε υπό την κατοχή του όλους σχεδόν τους λαούς του γνωστού κόσμου επί περίπου 200 χρόνια.

Το μεγαλύτερο μέρος της Ασίας καλύπτεται από περιορισμένης έκτασης καλλιεργήσιμες εκτάσεις, που διακόπτονται από ερήμους και βουνά με δύσκολες διαβάσεις. Η διασπορά των κατοίκων σε μικρούς συνοικισμούς σε αρκετή απόσταση ο ένας από τον άλλο, με μικρό αριθμό ζώων, μεταφορικών ή κρεατοπαραγωγών, ήταν ο κανόνας. Οι δυσκολίες στη διοικητική μέριμνα, που δημιουργούσε η μορφολογία της Ασίας, σε συνδυασμό με τον πολεμικό χαρακτήρα διαφόρων υποτελών λαών αποτελούσαν τρόπον τινά την πρώτη γραμμή άμυνας έναντι πιθανών εισβολέων και έδιναν ένα αίσθημα ασφάλειας στην κεντρική εξουσία. Κοντά στις εκβολές του Ευφράτη, στον Περσικό Κόλπο, όπου δεν έπλεε ο πιστός στην Περσέπολη πολεμικός στόλος των Φοινίκων, και επειδή οι Πέρσες δεν είχαν δικό τους ναυτικό, είχαν δημιουργήσει τεχνητά κωλύματα, ώστε να εμποδίζουν ενδεχόμενη εισβολή από θαλάσσης.

Η αποτελεσματική αξιοποίηση των αλλεπάλληλων φυσικών κωλυμάτων από τους τοπικούς άρχοντες θα έδινε στο Μεγάλο Βασιλέα τον απαραίτητο χρόνο, για να συγκεντρώσει και να προωθήσει το μέγεθος του στρατεύματος, που απαιτούσε η κάθε πρόκληση. Ο Κύρος ο Νεώτερος γνώριζε ότι ένα θεμελιώδες μειονέκτημα του Περσικού αυτοκρατορικού στρατού ήταν η ταχύτητα μετακίνησής του από το ένα σημείο της αυτοκρατορίας στο άλλο και γι’ αυτό επεδίωξε να κινηθεί με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα, πριν προλάβει ο αδελφός του να συγκεντρώσει επαρκές στράτευμα. Οι Μύριοι απέδειξαν ότι ένα άλλο εξίσου σημαντικό πρόβλημα ήταν ο συντονισμός των πολυεθνικών τμημάτων του Περσικού στρατού. Ο Ξενοφών είχε κάνει γνωστές σ’ όλους τους Έλληνες αυτές τις δύο αδυναμίες και ο Αλέξανδρος τις εκμεταλλεύθηκε σε όλες τις περιπτώσεις, ενώ ο Δαρείος προκειμένου να συγκεντρώσει το μεγαλύτερο δυνατό στράτευμα, εγκατέλειπε τεράστιες περιοχές, που έπεφταν στα χέρια του Αλεξάνδρου σχεδόν αμαχητί, εξασφαλίζοντάς του κάθε φορά όλο και περισσότερους πόρους.

Λίγες δεκαετίες πριν την εποχή του Αλεξάνδρου ο Αινείας ο Τακτικός διατύπωσε την άποψη ότι όσο ισχυρότερους οικονομικούς δεσμούς είχε ένας πολίτης με την πόλη του τόσο πιο αξιόπιστος οπλίτης ήταν. Λίγο μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου, ο Αντίπατρος, έχοντας διαπιστώσει ότι ίσχυε το αντίθετο της άποψης του Αινεία, αφαίρεσε τα πολιτικά δικαιώματα από τους Αθηναίους πολίτες με περιουσία μικρότερη των 2.000 δραχμών. Μέσα από την ατέρμονη Ελληνική αντιπαράθεση, αν πολιτικά προτιμότερο είναι το ιδανικό ή το εφικτό, η Περσική διπλωματία από πολύ νωρίς, περίπου ενάμιση αιώνα πριν τον Αινεία και τον Αντίπατρο, είχε κάνει μία θεμελιώδη διαπίστωση: οι Έλληνες ήσαν προσηλωμένοι στην ελευθερία της πόλης τους και φανατικά πιστοί στην πολιτική παράταξη της προτίμησής τους. Αν δινόταν η ευκαιρία, η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών επέλεγε την επικράτηση της πολιτικής τους παράταξης εις βάρος της ελευθερίας της πόλης τους. Έκτοτε η Περσική διπλωματία παρακολουθούσε πολύ στενά τα πολιτικά πράγματα στις υποτελείς Ελληνικές πόλεις και προωθούσε στην εξουσία την κατά περίπτωση πιστότερη στην Περσέπολη παράταξη. Έτσι πριν την εισβολή στην κυρίως Ελλάδα, ο Δαρείος Α΄ τους επέβαλε δημοκρατικά πολιτεύματα, ενώ επί Δαρείου Γ΄ τους είχαν επιβληθεί ολιγαρχικά.

Οι σφοδρές εμφύλιες αντιπαραθέσεις των Ελλήνων είχαν οδηγήσει ως εξόριστους ή διωκόμενους στην Αυλή των Αχαιμενιδών πολλούς πολιτικούς από όλα τα Ελληνικά κράτη και από όλο το πολιτικό φάσμα, με διασημότερους τους τυράννους των Αθηνών Πεισιστρατίδες και τον Σπαρτιάτη βασιλέα Δημάρατο. Τελικά, στο Περσικό στρατόπεδο κατέληξαν και οι ηγέτες των νικηφόρων Ελληνικών στρατευμάτων μετά την απόκρουση της Περσικής εισβολής, ο Αθηναίος Θεμιστοκλής και ο Σπαρτιάτης Παυσανίας. Όλοι αυτοί αποτελούσαν ανεκτίμητους συμβούλους και ταυτόχρονα ενδιάμεσους στις συναλλαγές του Μεγάλου Βασιλέως με τις πολιτικές παρατάξεις των πόλεων καταγωγής τους.

Εκτός από τους εξόριστους, ή φυγάδες Έλληνες το οπλοστάσιο της Περσικής διπλωματίας διέθετε και μία σειρά από άλλα όπλα, με ισχυρότερο όλων το χρήμα. Τα Περσικά θησαυροφυλάκια χρηματοδότησαν έναν πολύ μεγάλο αριθμό «πατριωτικών» επιχειρήσεων Ελλήνων εναντίον άλλων Ελλήνων, που κάθε άλλο παρά συμπτωματικά είχαν ως κοινή συνισταμένη την προώθηση των Περσικών συμφερόντων. Χρηματοδότησαν ακόμη και πλήθος Ελλήνων πολιτικών όλων των παρατάξεων, που συνειδητοποιώντας τον Περσικό πλούτο κατέστησαν εμπορεύσιμη την δράση τους και έναντι του καταλλήλου τιμήματος, δεν δίστασαν να εγκαταλείψουν ακόμη και κατακτήσεις των στρατευμάτων τους.

Όπου αποτύγχαναν οι υποσχέσεις πολιτικής επικράτησης ή ατομικού πλουτισμού, οι Πέρσες διπλωμάτες φρόντιζαν να εκμεταλλευθούν προς όφελος της χώρας τους τις ερωτικές επιθυμίες των Ελλήνων πολιτικών. Οι Πέρσες είχαν τη δυνατότητα να διεξαγάγουν επιτυχώς ερωτικές επιχειρήσεις όποιο κι αν ήταν το μέτωπο, όποιος κι αν ήταν ο σκοπός, όσοι κι αν ήταν οι «στόχοι». Την κορυφαία σεξουαλική επιχείρηση στο Ελληνικό μέτωπο την εμπιστεύθηκαν στην πανέμορφη εταίρα Θαργηλία από τη Μίλητο, που κατέφθασε στην κυρίως Ελλάδα μαζί με άλλες κυρίες εξίσου κατηρτισμένες επαγγελματικώς, έχοντας ως στόχο τις πολιτικές ηγεσίες. Σύντομα η Περσέπολη είχε πλήρη γνώση των προθέσεων των στοχευθέντων πολιτικών και παράλληλα είδε την ένταση των αντιμηδικών αισθημάτων του πολιτικού κόσμου της κυρίως Ελλάδας να μειώνεται αισθητά εν όψει της σχεδιαζόμενης εισβολής.

Δεν ιεραρχούν όλοι οι άνθρωποι τις ανάγκες τους με την παραπάνω σειρά, δηλαδή εξουσία – πλούτος – έρωτας, και δεν υπάρχει λόγος να υποθέσουμε ότι οι Πέρσες ακολουθούσαν αυτήν την σειρά σε όλες τις περιπτώσεις, γνωρίζουμε πάντως ότι ως έσχατο μέσο χρησιμοποιούσαν την δολοφονία. Όσες φορές διαπίστωναν ότι κάποιος ηγέτης διέθετε τις προϋποθέσεις να εκστρατεύσει εναντίον του Αχαιμενιδικού κράτους με στόχο την κατάληψή του και δεν ήταν εύκολο να τον εξουδετερώσουν, στρέφοντας εναντίον του κάποιους άλλους, απλώς τον εξόντωναν. Έτσι οι Περσικές υπηρεσίες αποφάσισαν και οι Έλληνες συνεργάτες τους υλοποίησαν τις δολοφονίες του Ιάσονα των Φερρών και του Φιλίππου της Μακεδονίας, ενώ επεδίωξαν και τη δολοφονία του Αλεξάνδρου.

Η Περσική διπλωματία αξιοποίησε όλες τις παραπάνω επιλογές και παρά την εντυπωσιακή αποτυχία της εισβολής στην κυρίως Ελλάδα καθώς και την επακόλουθη αναβάθμιση της γεωπολιτικής ισχύος των Ελληνικών κρατών, κατόρθωσε ως το τέλος να ελέγχει αποτελεσματικά, συχνά δε να υπαγορεύει τις πολιτικές εξελίξεις σε όλον τον Ελληνικό κόσμο. Ακόμη και μετά την εισβολή του Αλεξάνδρου κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια και χρησιμοποίησε κάθε διαθέσιμο μέσο, για να ανακόψει την προέλασή του.

Χρηματοδότησε τους Σπαρτιάτες να επιβάλουν την κατά κανόνα φιλο Περσική Ηγεμονία τους, προκήρυξε αμοιβή για όποιον θα δολοφονούσε τον Αλέξανδρο, υποσχέθηκε να κάνει βασιλέα της Μακεδονίας τον Αλέξανδρο του Αερόπου, μέχρι και τον ίδιο τον Αλέξανδρο προσπάθησε να εξαγοράσει προσφέροντάς του χρήματα, τον μισό θρόνο και γάμο με την κόρη του Δαρείου. Ουδείς λοιπόν δύναται να καταλογίσει ανεπάρκεια ή εσφαλμένες εκτιμήσεις στις Περσικές διπλωματικές υπηρεσίες, την αποτελεσματικότητα των οποίων εξανέμισε η ανεπάρκεια της ανώτατης διοίκησης.

Οικονομία – Πολιτισμός – Θρησκεία

Στα πλαίσια της αποτελεσματικότερης οργάνωσης της αυτοκρατορίας ο Δαρείος Α΄ τυποποίησε τα μέτρα και τα σταθμά. Στην πραγματικότητα οι διάφοροι λαοί της αυτοκρατορίας συνέχισαν να χρησιμοποιούν τα δικά τους συστήματα στις τοπικές συναλλαγές και το σύστημα του Δαρείου αποτέλεσε την κοινά αποδεκτή βάση αναγωγής για τις ανάγκες των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των διαφορετικών λαών της αυτοκρατορίας. Όρισε το τάλαντο ταυτόχρονα ως μονάδα βάρους και ως νομισματική μονάδα. Ειδικότερα όρισε ως βασική μονάδα μέτρησης για μεν το ασήμι το Βαβυλωνιακό τάλαντο για δε τον χρυσό το Ευβοϊκό τάλαντο. Οι φόροι, που συνέλεγε από τις 20 σατραπείες ανέρχονταν σε 14.560 χρυσά τάλαντα και αφού χρησιμοποιούσε ένα μέρος για να κόψει νόμισμα, το υπόλοιπο αποθηκευόταν στα θησαυροφυλάκια της αυτοκρατορίας με τη μορφή ράβδων μετάλλου. Την τακτική αυτή είχαν χρησιμοποιήσει από πολύ νωρίς όλες οι εγχρήματες οικονομίες και οι χρυσές ράβδοι, που ο βασιλιάς των Λυδών Κροίσος (571-542) είχε αφιερώσει στο μαντείο των Δελφών, ζύγιζαν δύο τάλαντα (περίπου 53,2 κιλά) η κάθε μία.

Το χρυσό νόμισμα του Δαρείου Α΄ ήταν ο στατήρας, που πήρε το όνομά του και ονομάσθηκε δαρεικός στατήρ. Η μία πλευρά του ήταν χαραγμένη και η άλλη εμπίεστη (είχε μία απλή στάμπα από το καλούπι), ζύγιζε περίπου 9,5 γραμμάρια, είχε καθαρότητα 98% και ισοδυναμούσε με 20 αττικές δραχμές. Η χαραγμένη πλευρά παρίστανε τον Μεγάλο Βασιλέα να τοξεύει σε ημιγονυπετή στάση, γι’ αυτό ο δαρεικός αποκλήθηκε λαϊκά από τους Έλληνες τοξότης και μπορούμε να ευφυολογήσουμε ότι οι στρατιές αυτών των τοξοτών υπέταξαν πλήθος Ελλήνων πολιτικών, περιλαμβανομένων και των λαμπροτέρων εξ αυτών.

Δαρεικός στατήρ: διάμετρος 17μμ, βάρος 9,44 γραμμάρια, καθαρότης σε χρυσό 98%. Στην εμπρός πλευρά απεικονίζει τον Μεγάλο Βασιλέα στην ημιγονυπετή στάση του τοξότη, με τόξο στο αριστερό και ακόντιο στο δεξί χέρι. Λόγω αυτής της παράστασης οι Έλληνες αποκαλούσαν το νόμισμα αυτό «τοξότη». Στην πίσω πλευρά δεν υπάρχει παράσταση, αλλά το αποτύπωμα από το καλούπι (Βρετανικό Μουσείο).

Η Περσική γλώσσα αποτυπώθηκε στις βασιλικές επιγραφές με σφηνοειδείς χαρακτήρες, τους οποίους προφανώς δανείσθηκε από τους αρχαιότερους λαούς της Μεσοποταμίας. Ωστόσο από τις πινακίδες, που ανακαλύφθηκαν στα αρχεία της Περσέπολης, ούτε μία δεν είναι γραμμένη με αυτήν τη γραφή και δημιουργείται η βάσιμη εντύπωση ότι είχε επινοηθεί κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, για τις βασιλικές επιγραφές. Σ’ αυτήν την περίπτωση οι μεταφράσεις στην ακκαδική και ελαμιτική γλώσσα συνόδευαν το Περσικό κείμενο για ουσιαστικό λόγο και όχι απλώς τυπικό. Στα αρχεία της Περσέπολης βρέθηκαν πινακίδες γραμμένες σε πολλές γλώσσες των υποτελών λαών και οι περισσότερες ήταν γραμμένες στην ελαμιτική. Οι επίσημες γλώσσες της αυτοκρατορίας ήταν η Περσική, η ελαμιτική και η ακκαδική, ενώ διεθνής ήταν η αραμαϊκή, της οποίας η χρησιμοποίηση από την Περσική διοίκηση άρχισε από την εποχή του Κύρου και τον 4ο π.Χ. αιώνα είχε εξαπλωθεί από τη Μεσόγειο ως την κοιλάδα του Ινδού, με μόνες εξαιρέσεις την Αίγυπτο και τη Μικρά Ασία.

Οι Πέρσες ουδέποτε ξεπέρασαν το πολιτισμικό επίπεδο των νομάδων και δεν ανέπτυξαν εθνικό πολιτισμό, όπως προκύπτει και από την έλλειψη επισήμου Περσικού αλφαβήτου. Εντούτοις αξιοποίησαν πλήρως και χωρίς μισαλλοδοξία τα πολιτισμικά επιτεύγματα των υποτελών λαών, για να αυξήσουν την στρατιωτική τους ικανότητα, τον όγκο των εμπορικών συναλλαγών και συνεπώς τα κρατικά έσοδα. Εντυπωσιακό έργο του τεχνικού πολιτισμού της αυτοκρατορίας τους ήταν η γεφύρωση του Ελλησπόντου από τον Σάμιο Ανδροκλή με δύο πλωτές γέφυρες, από τις οποίες τα Περσικά στρατεύματα πέρασαν στην Ευρώπη. Κατά την εισβολή του Δαρείου Α΄ στην Ελλάδα, κατασκεύασαν στον Άθω μία διώρυγα, που το πλάτος της επέτρεπε να κινούνται με τα κουπιά δύο τριήρεις και προστατευόταν από την κακοκαιρία με κυματοθραύστες στις δύο εισόδους της. Σύμφωνα δε με τον Ηρόδοτο η διώρυγα αυτή κατασκευάσθηκε για λόγους εντυπωσιασμού. Αντίθετα, για καθαρά εμπορική χρήση πάλι επί Δαρείου Α΄ κατασκευάσθηκε στην Αίγυπτο μία διώρυγα, πρόγονος της σημερινής του Σουέζ. Άρχιζε από την εκβολή του Νείλου στο Πηλούσιο, κατέληγε στην Ηρωούπολη (στο σημερινό Σουέζ), είχε πλάτος 45 μέτρα και τα εμπορικά πλοία την διέσχιζαν σε τέσσερις ημέρες.

Η αρχική θρησκεία των Περσών ήταν πολυθεϊστική και περιελάμβανε θεότητες κοινές με την αρχέγονη ινδοευρωπαϊκή. Τον 6ο π.Χ. αιώνα γεννήθηκε ο Ζωροάστρης (Ζαρατούστρα), ένας Πέρσης, που ίδρυσε μία μονοθεϊστική θρησκεία και καταδιωκόμενος για τις ιδέες του κατέφυγε στον Υστάσπη (Βιστάσπα) τον επίσης Πέρση διοικητή της Παρθυαίας και της Υρκανίας. Ο Υστάσπης προσηλυτίσθηκε στη νέα θρησκεία και έδωσε στο γιο, που απέκτησε στη συνέχεια, το ζωροαστρικό όνομα «Υποστηρικτής της Αγαθής Σκέψης» ή Ντράγια-βαούς στην τοπική Περσική διάλεκτο ή Δαρείο κατά τους Έλληνες.

Ο ζωροαστρισμός εκτός από την συνήθη πάλη του Καλού και του Κακού, περιλαμβάνει τις έννοιες του ενός θεού (Άχουρα Μάζντα = Σοφός Κύριος), των αγίων, των αγγέλων, του Διαβόλου (Άγγρα Μαϊνού, αδελφού του Άχουρα Μάζντα), της αθανασίας της ψυχής, της κρίσεως των ψυχών και της αιώνιας γαλήνης των ψυχών των δικαίων. Το σύνολο των ιερών κειμένων του συγκεντρώθηκε αρκετούς αιώνες αργότερα σε ένα έργο, την Αβέστα. Οι χαρακτηριστικές ιδιαιτερότητες των ζωροαστριστών είναι ότι δεν έχουν ναούς και ότι στην αρχαιότητα προσέφεραν τις θυσίες τους στο ύπαιθρο. Επίσης θεωρούν ότι το σώμα του νεκρού περιέρχεται αμέσως στη δικαιοδοσία του Άγγρα Μαϊνού και συνεπώς η αποσύνθεσή του θα μολύνει τα τρία ιερά στοιχεία, το έδαφος, το νερό και τον αέρα. Γι’ αυτό δεν επιτρέπεται ούτε η ταφή ούτε η καύση του και εκτίθεται στους Πύργους της Σιωπής, όπου ανακυκλώνεται από τα όρνεα. Οι Πέρσες της Αχαιμενιδικής περιόδου δεν λάτρεψαν αυτούσιο τον Ζωροαστρισμό και τον ανέμιξαν με στοιχεία τόσο της παλαιότερης πολυθεϊστικής θρησκείας τους όσο και εκείνης των Μήδων. Ωστόσο ο Ζωροαστρισμός επηρέασε καθοριστικά τον Ιουδαϊσμό και μέσω αυτού τον Χριστιανισμό.
-----------------
Βιβλιογραφία:
Αινείας ο Τακτικός 5.1.
Αρριανός Δ.11.
Διόδωρος ΙΣΤ.56.6, ΙΖ.111.4.
Ξενοφών Κύρου Ανάβασις Γ.ΙΙ.23.
Ηρόδοτος Α.131, Γ.15 67,128, Γ.95-96, 89, Ζ.2-3,6,101 136.

Αφαίρεσαν γηρασμένα κύτταρα από ποντίκια

Επιστήμονες της Κλινικής Mayo των ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι κατόρθωσαν να παρατείνουν κατά 20%-30% τη ζωή ποντικών, χoρηγώντας τους μια ουσία που εξαφάνισε σε μεγάλο βαθμό τα γηρασμένα κύτταρα από τον οργανισμό τους.

Το επίτευγμα δημιουργεί ελπίδες ότι κάποια μέρα κάτι ανάλογο θα μπορούσε να δοκιμασθεί με επιτυχία και στους ανθρώπους, καθυστερώντας έτσι τη γήρανση και τις σχετιζόμενες με αυτήν ασθένειες (π.χ. καταρράκτη στα μάτια) και αυξάνοντας τη διάρκεια της υγιούς ζωής. Όμως για να είναι αποτελεσματική η «αυτοκτονία» των γερασμένων κυττάρων, χρειάσθηκε πρώτα οι επιστήμονες να κάνουν την κατάλληλη γενετική τροποποίηση στα πειραματόζωα - κάτι που προφανώς δεν είναι δυνατό να γίνει και στους ανθρώπους.

Το επίτευγμα
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Γιαν βαν Ντόϊρσεν, επικεφαλής του τμήματος βιοχημείας και μοριακής βιολογίας της Κλινικής Mayo, χορήγησαν σε μεσήλικα πειραματόζωα την ουσία ΑΡ20187, η οποία απομάκρυνε τα γηρασμένα κύτταρά τους.

Το αποτέλεσμα ήταν να μειωθεί η δυσλειτουργία των οργάνων των ζώων λόγω ηλικίας και να καθυστερήσει ο σχηματισμός των καρκινικών όγκων. Η μέση διάρκεια ζωής των ποντικιών παρατάθηκε κατά 25% περίπου σε σχέση με όσα πειραματόζωα δεν είχαν κάνει τη θεραπεία, ενώ επίσης τα πρώτα είχαν πιο υγιή εξωτερική εμφάνιση και μικρότερα επίπεδα εσωτερικών φλεγμονών. Δεν φάνηκε να υπάρχουν παρενέργειες από την εξαφάνιση των γερασμένων κυττάρων.

Τα γηρασμένα κύτταρα είναι κύτταρα που δεν διαιρούνται πια και συσσωρεύονται με το πέρασμα του χρόνου. Η κυτταρική γήρανση, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι ένας βιολογικός μηχανισμός που «φρενάρει» τον πολλαπλασιασμό των γερασμένων και δυσλειτουργικών πια κυττάρων, έτσι ώστε να μειωθεί η πιθανότητα να γίνουν καρκινικά.

Το ανοσοποιητικό σύστημα αφαιρεί αυτά τα κύτταρα σε τακτική βάση, αλλά όσο περνάνε τα χρόνια, ο μηχανισμός «καθαρισμού» γίνεται αναποτελεσματικός, με συνέπεια τα γηρασμένα κύτταρα να αυξάνονται και να δημιουργούν προβλήματα στα γειτονικά υγιή κύτταρα, προκαλώντας χρόνια φλεγμονή και διάφορες ασθένειες,

«Τα γηρασμένα κύτταρα που συσσωρεύονται με τα γηρατειά, κάνουν άσχημα πράγματα στα όργανα και στους ιστούς, συνεπώς συντομεύουν τη ζωή και την υγιή φάση της», δήλωσε ο βαν Ντόϊρσεν.

«Αν όμως μπορέσουμε να εξαφανίσουμε αυτά τα κύτταρα χωρίς δυσάρεστες παρενέργειες, με θεραπείες -π.χ. με κατάλληλα φάρμακα- που θα μιμούνται τα ευρήματά μας στα πειραματόζωα, τότε θα έχουμε βρει ένα όπλο ενάντια στις ασθένειες της γήρανσης», πρόσθεσε. Ήδη ο βαν Ντόιρσεν έχει ιδρύσει την εταιρεία βιοτεχνολογίας Unity Biotechnology και έχει κατοχυρώσει τις σχετικές πατέντες της μεθόδου του. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

ΜΕ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΑΕΤΟΥ, ΔΙΔΑΞΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΕΡΗ ΓΗ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!

Κανένας δεν μπορεί να πει τί θα απογίνει κάθε Πολεμιστής... Ίσως να τριγυρνά γαλήνιος και αφανής πάνω στη γη. Ίσως να γίνει μισητός. Ίσως να γίνει ξακουστός ή ευγενικός. Όλα εξαρτώνται από το εάν είναι ΑΨΟΓΟΣ ο Πολεμιστής και από ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ του...

Ο Πολεμιστής προχωρά έξω από τον ανθρώπινο χρόνο. Τον Πολεμιστή τον σημαδεύει ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ. Μόνη του ελπίδα η ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ του. Πρέπει να περιμένει χωρίς να κοιτάει πίσω, χωρίς να περιμένει ανταμοιβή. Και πρέπει να βάλει όλη την προσωπική του ΔΥΝΑΜΗ για την εκπλήρωση του Καθήκοντός του...

Αν δεν ενεργήσει άψογα, αν αρχίσει τις εξάψεις, τις ανυπομονησίες και τις απελπισίες, τότε το άγνωστο θα τον κομματιάσει… Ενώ, αν είναι ΑΨΟΓΟΣ και η προσωπική του δύναμη τον κάνει ικανό να εκπληρώσει το ΚΑΘΗΚΟΝ του, τότε θα φτάσει στην επαγγελία της Δύναμης… Κάθε Πολεμιστής έχει ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΜΟΙΡΑ...

Η ραχοκοκκαλιά του Πολεμιστή είναι η ΤΑΠΕΙΝΟΤΗΤΑ και η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ του… Για να αντέξει σε αυτό που βρίσκεται μπροστά του θα χρειαστεί την υπέρτατη ΜΑΚΡΟΘΥΜΙΑ... Πρέπει να είναι πάντα έτοιμος...

Ο Πολεμιστής ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΕΙ ΤΟΝ ΠΟΝΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΛΙΨΗ, πλην όμως ΔΕΝ ΠΑΡΑΣΥΡΕΤΑΙ από αυτά... Η διάθεση του Πολεμιστή που μπαίνει στο άγνωστο δεν είναι η θλίψη. Αντίθετα, είναι χαρούμενος γιατί νιώθει ταπεινωμένος από την μεγάλη του τύχη, σιγουριά ότι το πνεύμα του είναι ΑΜΕΜΠΤΟ και πάνω απ’ όλα έχει πλήρη ΕΠΙΓΝΩΣΗ της αποτελεσματικότητάς του.

Η ΧΑΡΑ του Πολεμιστή προέρχεται από την ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΜΟΙΡΑΣ του και από την αληθινή εκτίμηση αυτού που βρίσκεται μπροστά του...
Η ΖΩΗ του Πολεμιστή είναι αδύνατο να είναι ψυχρή, μοναχική, χωρίς αισθήματα. Γιατί βασίζεται στην ΣΤΟΡΓΗ του, στην ΑΦΟΣΙΩΣΗ του στην αγαπημένη του... ΓΗ.

Ένας Πολεμιστής είναι πάντα χαρούμενος γιατί Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΜΕΤΑΒΛΗΤΗ και η αγαπημένη του, η ΓΗ, τον αγκαλιάζει και του προσφέρει ασύλληπτα δώρα. Η θλίψη ανήκει μόνο σε αυτούς που μισούν αυτό που δίνει καταφύγιο στην ύπαρξή τους...

Αυτό το αγαπημένο ΟΝ, που ΕΙΝΑΙ ΖΩΝΤΑΝΟ ΜΕΧΡΙ ΤΑ ΕΣΧΑΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΕΙ ΚΑΘΕ ΑΙΣΘΗΜΑ, με μαλάκωσε, με γιάτρεψε από τους πόνους, και όταν πια κατάλαβα βαθιά, την αγάπη μου για αυτό, ΜΟΥ ΔΙΔΑΞΕ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.

Μόνο η ΑΓΑΠΗ γι’ αυτό το λαμπρό ΟΝ μπορεί να δώσει ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ. Και η ελευθερία είναι ΧΑΡΑ, ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ και ΞΕΝΟΙΑΣΙΑ, όποιες αναποδιές κι αν τύχουν... Αυτό είναι το στερνό μάθημα... την στιγμή της υπέρτατης ερημιάς, όταν ο άνθρωπος αντικρύζει την Μοναξιά του και τον Θάνατό του... Μόνο τότε αποκτά ΝΟΗΜΑ.

ΚΑΡΛΟΣ ΚΑΣΤΑΝΕΔΑ «Ιστορίες Δύναμης»

Ιατρικό θαύμα: Μωρό γεννήθηκε δύο φορές

Το έβγαλαν από τη μήτρα, το χειρούργησαν και το επανατοποθέτησαν στη μήτρα της μητέρας του… Αν δε μπορούσε κάτι τέτοιο να χαρακτηριστεί ως θαύμα, τότε τι άλλο θα μπορούσε;
 
To μωρό που θα δείτε στο βίντεο γεννήθηκε, κυριολεκτικά… δύο φορές! Όταν οι γιατροί ανακάλυψαν ότι έπασχε από… σοβαρότατη πάθηση πήραν τη μεγάλη, πρωτοφανή απόφαση. Έβγαλαν τη μήτρα της μητέρας με καισαρική τομή, την άνοιξαν, έβγαλαν το έμβρυο, το χειρούργησαν και στη συνέχεια το επανατοποθέτησαν στη μήτρα και στο σώμα της μητέρας του, όπου και παρέμεινε για άλλες 10 εβδομάδες μέχρι τη γέννησή του.
 
Αυτή τη στιγμή, η μικρή χαίρει άκρας υγείας και είναι ένα φυσιολογικότατο, υγιέστατο μωρό! 
 
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ:

Νωρίτερα από τις θεωρίες η αρχή της ζωής στη Γη

Η ζωή στη Γη μπορεί να εμφανίστηκε μέχρι και πριν από 4,4 δισεκατομμύρια χρόνια, πολλά εκατομμύρια χρόνια νωρίτερα απ’ όσο πίστευαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες, σύμφωνα με νέα μελέτη.

Οι επιστήμονες πίστευαν ότι καμία μορφή ζωής δεν επέζησε από την περίοδο, διάρκειας εκατό εκατομμυρίων ετών, κατά την οποία η τότε νεαρή Γη χτυπήθηκε από μετεωρίτες που δημιούργησαν κρατήρες στο μέγεθος της Γαλλίας και της Ταϊλάνδης. Περίπου 200 εκατομμύρια δισεκατομμύρια τόνοι διαστημικού υλικού χτύπησαν συνολικά τον πλανήτη. Η θερμότητα από αυτό το ανελέητο σφυροκόπημα ήταν τόσο έντονη που προκάλεσε το λιώσιμο της επιφάνειας της Γης, καθιστώντας τη μη κατοικήσιμη ακόμη και για μορφές ζωής ανθεκτικές στη θερμότητα.

Αυτή τουλάχιστον είναι η επικρατούσα θεωρία, που ενισχύεται από το γεγονός ότι τα πρώτα δείγματα ζωής χρονολογούνται λίγο μετά από αυτή την περίοδο, κατά προσέγγιση πριν από 3,9 δισεκατομμύρια χρόνια. Τα διάφορα απολιθώματα αποκαλύπτουν μικροσκοπικές μορφές ζωής ηλικίας 3,5 δισεκατομμυρίων ετών, ενώ γεωχημικά στοιχεία υποδηλώνουν ακόμη πιο πρωτόγονους οργανισμούς, ηλικίας 300.000 εκατομμυρίων νωρίτερα από τους πρώτους.

Ο Στίβεν Μόζις και ο Όλεγκ Αμπράμοφ, από το πανεπιστήμιο του Κολοράντο πιστεύουν ότι η Γη δεν ήταν τελικά αυτή η «κόλαση του Δάντη», όπως παρομοιάζεται από τους επιστήμονες. Πολλές μορφές ζωής ενδέχεται να έζησαν νωρίτερα από τον βομβαρδισμό του πλανήτη και μάλιστα να επέζησαν στις δύσκολες συνθήκες, σύμφωνα με τη μελέτη τους που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature.

Με τη χρήση αριθμητικών μοντέλων της προκληθείσας θερμότητας στην επιφάνεια της Γης, οι δύο επιστήμονες δείχνουν ότι το ποσοστό της αποστειρωμένης επιφάνειας δεν ξεπέρασε το 37% σε καμία στιγμή, και ότι μόνο στο 10% της επιφάνειας η θερμοκρασία ξεπέρασε τους 500 βαθμούς Κελσίου. Η θερμοκρασία αυτή είναι πολύ υψηλή, αλλά μεγάλο μέρος της Γης ήταν αρκετά ψυχρή, κατάλληλη για διάφορες οικογένειες μικροβίων. Επιπλέον, κάποια μικρόβια θα μπορούσαν να ζήσουν αρκετά χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της Γης, όπως συμβαίνει με πολλές από τις απλές μορφές ζωής που γνωρίζουμε σήμερα.

«Η ανάλυση μας δείχνει ότι δεν υπάρχει κάποια κατάσταση κατά την οποία η κατοικήσιμη ζώνη της Γης να ήταν αποστειρωμένη στο σύνολο της», επεσήμανε ο Μόζις. «Όλα τα απαραίτητα κριτήρια για την ύπαρξη ζωής, το νερό, οι πηγές ενέργειας όπως το ηλιακό φως και τα χημικά στοιχεία από μετεωρίτες ή την ίδια τη Γη, ήταν παρόντα τουλάχιστον εδώ και 4,38 δισεκατομμύρια χρόνια», εξήγησε ο ίδιος. «Η παλαιότητα της ζωής στη Γη, δεν αποκλείεται να είναι πολύ κοντά στην ηλικία της»

Έρευνα που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα δείχνει το πώς μια σειρά χημικών αντιδράσεων στη νεαρή Γη, θα μπορούσε να παράγει RNA, τον «ξάδελφο» του DNA που είναι το αποτύπωμα της ζωής. Σχολιάζοντας τις νέες μελέτες, η Λιν Ρόθτσαϊλντ, του Ερευνητικού Κέντρου Άμις της NASA, επεσήμανε ότι δείχνουν με πειστικό τρόπο τον τρόπο που η ζωή μπορεί να δημιουργήθηκε νωρίτερα. «Επιπλέον, προκαλεί την πιθανότητα να δημιουργήθηκε μια φορά η ζωή στη Γη και ότι ο πλανήτης κατοικείται αδιάκοπα έκτοτε».

Ο Μόζις τάσσεται λιγότερο υπέρ της άποψης ότι τα πάντα στη σφαίρα της βιολογίας προέρχονται από ένα «κοινό παγκόσμιο πρόγονο». «Θα μπορούσαν να είναι μία κοινότητα ταυτόχρονα αναπτυσσόμενων πρώτο-οργανισμών που δημιούργησαν πληθυσμούς», αναφέρει.

Πώς η αρχέγονη σούπα της Γης έγινε ζωή

Ακριβώς όπως τα είδη, που νομίζουμε ότι έχουν εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου, έτσι και τα μόρια που αποτελούν τη βάση της ζωής ενδέχεται επίσης να έχουν αναπτυχθεί για την αντιμετώπιση της φυσικής επιλογής, λένε τώρα οι επιστήμονες.

Τα επιμέρους μόρια εντός της αρχέγονης σούπας στη νεαρή Γη, που σχηματίζουν τη βάση της ζωής πιθανόν να αναπτύχθηκαν ως απάντηση στην φυσική επιλογή

Η ζωή στη Γη άνθησε για πρώτη φορά περίπου πριν 3,7 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν χημικές ενώσεις σε μια «αρχέγονη σούπα» με κάποιο τρόπο άναψε τη σπίθα της ζωής, υποψιάζονται οι επιστήμονες. Αλλά τι μετέτρεψε τα στείρα μόρια σε ζωντανούς οργανισμούς; Αυτό είναι το πιο μεγάλο μυστήριο μέχρι τώρα.

Με τη μελέτη της εξέλιξης της ζωής κι όχι μόνο, αλλά και των δομικών στοιχείων της ζωής, οι ερευνητές ελπίζουν να έρθουν πιο κοντά στην απάντηση.

Δύο γίνονται ένα

Τα μόρια κολυμπώντας στην αρχέγονη σούπα της πρώιμης Γης διαρκώς καταστρέφονταν από την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου, καθώς και από την θερμότητα και άλλες διεργασίες πάνω στον πλανήτη.

Αλλά όταν ορισμένα ειδικά ζεύγη μορίων συνδυάστηκαν για να σχηματίσουν μια μεγαλύτερη ένωση, αυτές μερικές φορές γεννήθηκαν με κάποιες προστασίες που δεν είχαν τα απλά μόρια.

«Όταν τα μόρια αλληλεπιδρούν, αρχίζουν να αποκτούν ιδιότητες που δεν είχαν ατομικά, αλλά κέρδισαν όταν έγιναν πιο πολύπλοκα," δήλωσε ο φυσιολόγος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Michigan Robert Root-Bernstein, στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης. «Αυτό αποτελεί ένα μέσο της γνωστής φυσικής επιλογής.»

Δηλαδή, μόρια που μπορεί ο συνδυασμός τους να φέρει νέα και καλύτερα χαρακτηριστικά, οπότε θα επιβίωναν περισσότερο και θα πολλαπλασιάζονταν, ενώ μόνα τους θα είχαν καταστραφεί πιο εύκολα και θα μαράζωναν.

Μαζί είναι καλύτερα

Ένα παράδειγμα είναι η ένωση του γλουταμινικού οξέος και δύο μόρια γλυκίνης. Ατομικά, κάθε ένα από αυτά τα μόρια ήταν πιο εύκολο να καταστραφούν από την υπεριώδη ακτινοβολία. Αλλά μαζί, ήταν εξαιρετικά σταθερά.

"Βεβαίως επρόκειτο να επιβιώσουν πολύ συγκεκριμένα ζεύγη και κάποια άλλα όχι."

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η ορμόνη επινεφρίνη, επίσης γνωστή ως αδρεναλίνη. Όταν συνδυάζεται με το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C), η ένωση είναι ανθεκτική στην οξείδωση – την απώλεια των ηλεκτρονίων που μπορεί να αναγκάσει μια ουσία να διαλυθεί. Αυτή είναι μια ιδιότητα που δεν έχει μόνη της.

Το πρόβλημα του ωρολογοποιού

Αυτοί οι χημικοί συνδυασμοί μπορεί να βοηθήσουν ώστε να εξηγηθεί ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια για το πώς ξεκίνησε η ζωή.

Υπάρχει μια διάσημη παραβολή που ονομάζεται το «πρόβλημα του ωρολογοποιού», που περιγράφηκε για πρώτη φορά από το Νομπελίστα οικονομολόγο Herbert Simon.

Φανταστείτε δύο ωρολογοποιούς να προσπαθούν να συναρμολογήσουν ένα ρολόι από 1.000 κομμάτια. Ο πρώτος ωρολογοποιός συναρμολογεί το ρολόι του κομμάτι κομμάτι κάθε φορά – πρέπει δε να το συναρμολογήσει μια κι έξω αλλιώς αυτό καταρρέει και πρέπει να το ξεκινήσετε από την αρχή. Ο δεύτερος ρολογάς χτίζει το δικό του βάζοντας μαζί μικρές αλλά σταθερές ενότητες λίγων κομματιών, και στη συνέχεια τα συναρμολογεί σε όλο και μεγαλύτερα και σταθερά κομμάτια μέχρι να έχει ένα ολόκληρο ρολόι. Εάν αυτή η διαδικασία διακοπεί, οι μικρότερες μονάδες δεν σπάνε και αυτό μπορεί να επαναληφθεί από εκεί από όπου σχεδόν ξεκίνησε.

Ο δεύτερος τρόπος είναι πολύ πιο αποτελεσματικός να συναρμολογηθεί ένα πολύπλοκο ρολόι, γιατί προσφέρει προστασία έναντι της τυχόν αποτυχίας και δεν χρειάζεται να ξεκινήσει κανείς από τα απλά υλικά, αν η διαδικασία διακοπεί.

Η οικοδόμηση των πρώτων οργανισμών πάνω στη Γη μπορεί να έχει λειτουργήσει με ον ίδιο τρόπο, εξηγεί ο Root-Bernstein.

«Αν πρέπει να εξελιχθεί ένας υποδοχέας που αποτελείται από μια σειρά ακριβείας 400 αμινοξέων, δεν θα ήταν δυνατόν να τον φτιάξουμε κατευθείαν», είπε. "Θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν σταθερές μονάδες."

Οι ενότητες αυτές είναι τα σύνθετα μόρια που έχουν γίνει από ένα σταθερό συνδυασμό. Αν η ζωή συναρμολογήθηκε από συνδυασμούς δομικά σταθερών τμημάτων, αντί για ένα τυχαίο συνδυασμό των αρχικών μορίων από το μηδέν, τότε η διαδικασία θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματική.

"Η διαφορά μεταξύ της προσπάθειας να φτιαχτούν τα πάντα ένα-ένα και του σχηματισμού της πολύπλοκης ένωσης από ένα μικρό αριθμό σταθερών ενοτήτων, είναι τεράστια," τονίζει ο Root-Bernstein.

Ο χρησμός της Πυθίας που ο Όμηρος δεν κατάφερε να λύσει και τον οδήγησε στο θάνατο

Ο μεγαλύτερος επικός ποιητής των Ελλήνων πέθανε επειδή παράκουσε ένα χρησμό της Πυθίας.

Σύμφωνα με τον περιηγητή Παυσανία, ο Όμηρος επισκέφτηκε το μαντείο των Δελφών για να ρωτήσει την Πυθία ποιοι ήταν οι γονείς του και η καταγωγή του.

Η Πυθία απάντησε με τον εξής χρησμό:
«Πατρίδα της μητέρας σου είναι η νήσος Ίος, η οποία θα σε δεχθεί όταν πεθάνεις, αλλά φυλάξου από το αίνιγμα των νεαρών παιδιών».
Ο ποιητής όμως παράκουσε τον χρησμό και ταξίδεψε μέχρι την Ίο. Εκεί είδε μερικά μικρά παιδιά που ψάρευαν στην ακτή. Τα ρώτησε τι έπιασαν και τα παιδιά του απάντησαν:
«Όσσ’ έλομεν λιπόμεσθα, όσ’ ουχ έλομεν φερόμεσθα». Δηλαδή, ότι πιάσουμε το αφήνουμε, ότι δεν πιάσουμε το φέρουμε μαζί μας.
Τα παιδιά αναφέρονταν στις ψείρες. Όσες έβρισκαν, τις σκότωναν, αλλά όσες δεν έβρισκαν, τις έφεραν στο κεφάλι τους. Ο Όμηρος δεν κατάφερε να βρει την απάντηση, αλλά θυμήθηκε την προειδοποίηση της Πυθίας. Τρομοκρατήθηκε και απομακρύνθηκε γρήγορα. Ο δρόμος ήταν λασπωμένος και ο ποιητής στη βιασύνη του, γλίστρησε και έπεσε. Χτύπησε το κεφάλι του και πέθανε σχεδόν ακαριαία.
Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο Όμηρος πέθανε από τη στενοχώρια του που δεν έλυσε τον γρίφο, ενώ μία τρίτη εκδοχή λέει ότι ήταν ήδη βαριά άρρωστος και πήγε στην Ίο γιατί γνώριζε ότι θα πεθάνει.
Βέβαια ο θάνατος του μεγάλου ποιητή δεν βασίζεται σε ιστορικές μελέτες, αλλά σε μύθους και παραδόσεις που κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα. Ο Παυσανίας απλώς κατέγραψε μία λαϊκή αφήγηση.
Οι ιστορικοί αμφισβητούν όχι μόνο το πού έζησε και πέθανε ο ποιητής, αλλά ακόμα και την ύπαρξή του. Η μυστηριώδης ζωή του Ομήρου έχει απασχολήσει πολλούς ερευνητές ανά τους αιώνες.
Αρχικά υπολόγιζαν ότι έζησε την εποχή του Τρωικού πολέμου τον 12ο αιώνα π.Χ., αλλά νεότεροι μελετητές κατέληξαν ότι γεννήθηκε τον 8ο ή τον 7ο αιώνα π.Χ.
Όσο για τον τόπο καταγωγής του, επικρατεί χάος. Σχεδόν κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει συνδεθεί με τη γέννηση του ποιητή, από την Αθήνα και την Ιθάκη μέχρι τις Κυκλάδες, τη Χίο και την Κύπρο.
Ίος – Τάφος του Ομήρου
Ίος – Τάφος του Ομήρου
Οι περισσότεροι μελετητές όμως συμφωνούν ότι η Ίος ήταν το μέρος όπου πέθανε. Εκεί θεωρείται ότι βρίσκεται και ο τάφος του, στα βόρεια του νησιού.

Σπάνιο εύρημα βρέθηκε στην Πέλλα – Ο Πέλοπας σε αγγείο 2.500 ετών

Η μοναδική για τη Μακεδονία και μία από τις δύο-τρεις πανελλαδικά, εικονογραφική παράσταση του Πέλοπα, μυθικού ιδρυτή των Ολυμπιακών Αγώνων, βρέθηκε σε αττικό ερυθρόμορφο κρατήρα στον αρχαιολογικό χώρο της Πέλλας.

Η εύρεση του συγκεκριμένου αγγείου, που χρονολογείται στο 400-390 π.Χ., στην έδρα των Μακεδόνων βασιλέων, πιστοποιεί το ενδιαφέρον των Μακεδόνων για τη μυθολογία της Πελοποννήσου.

«Η αναγνώριση του συγκεκριμένου εικονογραφικού θέματος τεκμηριώνεται από επιγραφή μπροστά από το πρώτο άλογο του άρματος», λέει στο «Eθνος» ο αρχαιολόγος, ακαδημαϊκός συνεργάτης του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδας, Νίκος Ακαμάτης, ο οποίος θα παρουσιάσει το αγγείο αυτό, καθώς και πλήθος -περίπου 600 τμήματα- ερυθρόμορφων αγγείων, στην 29η Επιστημονική Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Eργο στη Μακεδονία και τη Θράκη, που θα γίνει την ερχόμενη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη.

Σύμφωνα με τον κ. Ακαμάτη, η μοναδικότητα του συγκεκριμένου κρατήρα έγκειται στο ότι έχει την παράσταση του Πέλοπα, που δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα σε άλλο αγγείο της Μακεδονίας, ενώ πρόσθεσε ότι το ενδιαφέρον των Μακεδόνων για τη μυθολογία της Πελοποννήσου ήταν τέτοιο και τόσο μεγάλο, που ήδη από το τέλος του 5ου π.Χ. αιώνα, ο βασιλιάς Αρχέλαος οργάνωσε, κατά τα πρότυπα των Ολυμπιακών Αγώνων της νότιας Ελλάδας, τα «Ολύμπια», αφιερωμένα πιθανόν στον Δία.
Τμήμα με το άρμα του Πέλοπα
Τμήμα με το άρμα του Πέλοπα
Τα περίπου 600 τμήματα ερυθρόμορφων αγγείων βρέθηκαν την περίοδο 2007-2015, σε οικοδομικό τετράγωνο, κοντά στη νέα είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Πέλλας και δίνουν χρήσιμα στοιχεία για το εμπόριο και την οικονομία της πόλης, κατά τους κλασικούς χρόνους.
Τα εξεταζόμενα αρχαιολογικά ευρήματα προέρχονται από χαμένα σήμερα κτίσματα, των οποίων τη θέση κατέλαβαν στην πρώιμη ελληνιστική εποχή τρία εργαστήρια κεραμικής και ένα δημόσιο λουτρό.

Το αρχαιολογικό υλικό της Πέλλας χρονολογείται περίπου στο 450-300 π.Χ. Τα σχήματα των αγγείων εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία. Εντοπίστηκαν κυρίως συμποσιακά σκεύη (κρατήρες, σκύφοι), αγγεία που χρησιμοποιούνταν πρωτίστως από γυναίκες (λεκανίδες), σκεύη μεταφοράς υγρών (πελίκες) και αρωματοδοχεία (ασκοί, λήκυθοι).

«Εκτός από τα σχήματα, αξιοσημείωτη είναι και η ποικιλία των εικονογραφικών θεμάτων. Διακρίνονται φυτικά μοτίβα, ζώα, σκηνές καθημερινής ζωής, παραστάσεις με προτομές, γρύπες, μορφές με ανατολίζουσα ενδυμασία, διονυσιακά και άλλα μυθολογικά θέματα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τμήματα κρατήρων με μορφές πιθανόν κυνηγών, σκύφος στον οποίο εικονίζεται η κουκουβάγια -το ιερό πουλί της Αθήνας-, τμήμα ασκού με λαγό που τρέχει και άλλο διακοσμημένο με αιλουροειδή και πτηνά, αλλά και ένας αττικός ερυθρόμορφος κρατήρας στον οποίο εμφανίζεται ο θεός Διόνυσος να τον στεφανώνει η Νίκη», αναφέρει ο κ. Ακαμάτης.

Η πλειονότητα της ερυθρόμορφης κεραμικής από την Πέλλα φέρεται να κατασκευάστηκε στην Αττική, η οποία την περίοδο αυτή τροφοδοτούσε με κεραμικά προϊόντα ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Οι αυξημένες εμπορικές επαφές του μακεδονικού βασιλείου με την Αθήνα κατά την τελευταία δεκαετία του 5ου και στο πρώτο μισό του 4ου αιώνα π.Χ. μπορούν να συνδεθούν με την πολιτική των βασιλέων Αρχελάου (413-399 π.Χ.) και Αμύντα Γ’ (393-370 π.Χ.), οι οποίοι διατηρούσαν ιδιαίτερα καλές σχέσεις με την Αθήνα και συνέβαλαν στην ανασύσταση της αθηναϊκής ναυτικής δύναμης μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο με την παροχή πολύτιμης για τους Αθηναίους ξυλείας.