Δευτέρα 16 Μαΐου 2022

ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (24.77-24.140)

Ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δὲ Ἶρις ἀελλόπος ἀγγελέουσα,
μεσσηγὺς δὲ Σάμου τε καὶ Ἴμβρου παιπαλοέσσης
ἔνθορε μείλανι πόντῳ· ἐπεστονάχησε δὲ λίμνη.
80 ἡ δὲ μολυβδαίνῃ ἰκέλη ἐς βυσσὸν ὄρουσεν,
ἥ τε κατ᾽ ἀγραύλοιο βοὸς κέρας ἐμβεβαυῖα
ἔρχεται ὠμηστῇσιν ἐπ᾽ ἰχθύσι κῆρα φέρουσα.
εὗρε δ᾽ ἐνὶ σπῆϊ γλαφυρῷ Θέτιν, ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ἄλλαι
ἥαθ᾽ ὁμηγερέες ἅλιαι θεαί· ἡ δ᾽ ἐνὶ μέσσῃς
85 κλαῖε μόρον οὗ παιδὸς ἀμύμονος, ὅς οἱ ἔμελλε
φθίσεσθ᾽ ἐν Τροίῃ ἐριβώλακι, τηλόθι πάτρης.
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη προσέφη πόδας ὠκέα Ἶρις·
«ὄρσο, Θέτι· καλέει Ζεὺς ἄφθιτα μήδεα εἰδώς.»
τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα·
90 «τίπτε με κεῖνος ἄνωγε μέγας θεός; αἰδέομαι δὲ
μίσγεσθ᾽ ἀθανάτοισιν, ἔχω δ᾽ ἄχε᾽ ἄκριτα θυμῷ.
εἶμι μέν, οὐδ᾽ ἅλιον ἔπος ἔσσεται, ὅττι κεν εἴπῃ.»
Ὣς ἄρα φωνήσασα κάλυμμ᾽ ἕλε δῖα θεάων
κυάνεον, τοῦ δ᾽ οὔ τι μελάντερον ἔπλετο ἔσθος.
95 βῆ δ᾽ ἰέναι, πρόσθεν δὲ ποδήνεμος ὠκέα Ἶρις
ἡγεῖτ᾽· ἀμφὶ δ᾽ ἄρα σφι λιάζετο κῦμα θαλάσσης.
ἀκτὴν δ᾽ ἐξαναβᾶσαι ἐς οὐρανὸν ἀϊχθήτην,
εὗρον δ᾽ εὐρύοπα Κρονίδην, περὶ δ᾽ ἄλλοι ἅπαντες
ἥαθ᾽ ὁμηγερέες μάκαρες θεοὶ αἰὲν ἐόντες.
100 ἡ δ᾽ ἄρα πὰρ Διὶ πατρὶ καθέζετο, εἶξε δ᾽ Ἀθήνη.
Ἥρη δὲ χρύσεον καλὸν δέπας ἐν χερὶ θῆκε
καί ῥ᾽ εὔφρην᾽ ἐπέεσσι· Θέτις δ᾽ ὤρεξε πιοῦσα.
τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε·
«ἤλυθες Οὔλυμπόνδε, θεὰ Θέτι, κηδομένη περ,
105 πένθος ἄλαστον ἔχουσα μετὰ φρεσίν· οἶδα καὶ αὐτός·
ἀλλὰ καὶ ὧς ἐρέω τοῦ σ᾽ εἵνεκα δεῦρο κάλεσσα.
ἐννῆμαρ δὴ νεῖκος ἐν ἀθανάτοισιν ὄρωρεν
Ἕκτορος ἀμφὶ νέκυι καὶ Ἀχιλλῆϊ πτολιπόρθῳ·
κλέψαι δ᾽ ὀτρύνουσιν ἐΰσκοπον Ἀργειφόντην·
110 αὐτὰρ ἐγὼ τόδε κῦδος Ἀχιλλῆϊ προτιάπτω,
αἰδῶ καὶ φιλότητα τεὴν μετόπισθε φυλάσσων.
αἶψα μάλ᾽ ἐς στρατὸν ἐλθὲ καὶ υἱέϊ σῷ ἐπίτειλον·
σκύζεσθαί οἱ εἰπὲ θεούς, ἐμὲ δ᾽ ἔξοχα πάντων
ἀθανάτων κεχολῶσθαι, ὅτι φρεσὶ μαινομένῃσιν
115 Ἕκτορ᾽ ἔχει παρὰ νηυσὶ κορωνίσιν οὐδ᾽ ἀπέλυσεν,
αἴ κέν πως ἐμέ τε δείσῃ ἀπό θ᾽ Ἕκτορα λύσῃ.
αὐτὰρ ἐγὼ Πριάμῳ μεγαλήτορι Ἶριν ἐφήσω
λύσασθαι φίλον υἱόν, ἰόντ᾽ ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν,
δῶρα δ᾽ Ἀχιλλῆϊ φερέμεν, τά κε θυμὸν ἰήνῃ.»
120 Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα,
βῆ δὲ κατ᾽ Οὐλύμποιο καρήνων ἀΐξασα,
ἷξεν δ᾽ ἐς κλισίην οὗ υἱέος· ἔνθ᾽ ἄρα τόν γε
εὗρ᾽ ἁδινὰ στενάχοντα· φίλοι δ᾽ ἀμφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροι
ἐσσυμένως ἐπένοντο καὶ ἐντύνοντ᾽ ἄριστον·
125 τοῖσι δ᾽ ὄϊς λάσιος μέγας ἐν κλισίῃ ἱέρευτο.
ἡ δὲ μάλ᾽ ἄγχ᾽ αὐτοῖο καθέζετο πότνια μήτηρ,
χειρί τέ μιν κατέρεξεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε·
«τέκνον ἐμόν, τέο μέχρις ὀδυρόμενος καὶ ἀχεύων
σὴν ἔδεαι κραδίην, μεμνημένος οὔτε τι σίτου
130 οὔτ᾽ εὐνῆς; ἀγαθὸν δὲ γυναικί περ ἐν φιλότητι
μίσγεσθ᾽· οὐ γάρ μοι δηρὸν βέῃ, ἀλλά τοι ἤδη
ἄγχι παρέστηκεν θάνατος καὶ μοῖρα κραταιή.
ἀλλ᾽ ἐμέθεν ξύνες ὦκα, Διὸς δέ τοι ἄγγελός εἰμι·
σκύζεσθαι σοί φησι θεούς, ἑὲ δ᾽ ἔξοχα πάντων
135 ἀθανάτων κεχολῶσθαι, ὅτι φρεσὶ μαινομένῃσιν
Ἕκτορ᾽ ἔχεις παρὰ νηυσὶ κορωνίσιν οὐδ᾽ ἀπέλυσας.
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ λῦσον, νεκροῖο δὲ δέξαι ἄποινα.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
«τῇδ᾽ εἴη· ὃς ἄποινα φέροι καὶ νεκρὸν ἄγοιτο,
140 εἰ δὴ πρόφρονι θυμῷ Ὀλύμπιος αὐτὸς ἀνώγει.»

***
Και άμ᾽ άκουσ᾽ ετινάχθηκεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις
και κει της Σάμου ανάμεσα και της τραχείας Ίμβρου
έπεσε μες στην θάλασσαν κι εγόγγυσεν ο κόλπος,
80 και μες στα βάθη εβύθισεν ωσάν την μολυβήθραν,
οπού με ταύρου κέρατα δεμένη κατεβαίνει
στα ωμοφάγα ψάρια τον θάνατον να φέρει.
Εις άντρο μέσα εύρηκε την Θέτιν με τες άλλες
θαλάσσιες κόρες, πόκλαιε του άψογου παιδιού της
85 την μοίραν που διόριζε προ ώρας να τον χάσει
στην Τροίαν την καλόσβωλην μακράν απ᾽ την πατρίδα.
Και η φτερόποδη θεά: «σήκω», της είπε, «ω Θέτις·
σε θέλει ο Ζευς που αθάνατα βουλεύματα έχει ο νους του».
Κι η αργυρόποδη θεά της είπε: «Τι με θέλει
90 ο υπέρτατος αυτός θεός; Περίλυπη όπως είμαι
δεν μου βαστά να φαίνομαι εμπρός των αθανάτων·
όμως θα υπάγω, και ό,τ᾽ ειπεί δεν θα το ειπεί χαμένα».
Είπε, κι η ασύγκριτη θεά με γιάδεμα εσκεπάσθη
που ένδυμα μαυρύτερο δεν ήταν από κείνο.
95 Κι η Ίρις η ανεμόποδη εμπρός κι εκείνη οπίσω
κινήσαν κι εχωρίζετο το κύμα, ως ανεβαίναν.
Απ᾽ τ᾽ ακρογιάλι επέταξαν στον ουρανόν κι εβρήκαν
τον Βροντητήν και γύρω του οι αθάνατοι εκαθόνταν
όλ᾽ οι μακάριοι θεοί· και απ᾽ του Διός το πλάγι
100 σηκώθη ευθύς η Αθηνά κι εκάθισεν η Θέτις.
Κι η Ήρα γλυκομίλητη της πρόσφερε ποτήρι
ολόχρυσο, και άμ᾽ έπιεν το απίθωσεν η Θέτις.
Άρχισε τότε των θεών και ανθρώπων ο πατέρας:
«Ανέβηκες στον Όλυμπον, ω Θέτις, αν και λύπην
105 μεγάλην έχεις στην ψυχήν, καθώς καλά γνωρίζω·
αλλ᾽ όμως πάλιν θα σου ειπώ προς τι σ᾽ έχω καλέσει.
Τώρα εννιά μέρες οι θεοί λογομαχούν κι αιτίαν
ο Έκτωρ έδωκε ο νεκρός και ο πορθητής Πηλείδης·
και τον Ερμήν παρακαλούν το λείψανο να κλέψει.
110 Αλλά την δόξαν θέλω αυτήν να δώσω του Αχιλλέως
το σέβας του και την καλήν καρδιά σου να φυλάξω·
αλλ᾽ άμ᾽ ευθύς εις τον στρατόν τούτο να ειπείς του υιού σου·
ότ᾽ οι θεοί τού οργίζονται, κι εξόχως η ψυχή μου
σφόδρα μ᾽ αυτόν χολεύεται που ωσάν ξεφρενιασμένος
115 αλύτρωτον τον Έκτορα κρατεί στα κοίλα πλοία·
ίσως φοβούμενος εμέ τον Έκτορ᾽ απολύσει.
Και με την Ίριν θέλω εγώ μηνύσει του Πριάμου
να κατεβεί στες πρύμνες τους με δώρα στον Πηλείδην
να τον πραΰνει, το ακριβό παιδί να του απολύσει».
120 Είπε και πρόθυμα η θεά τον άκουσεν η Θέτις
και από του Ολύμπου εχύθηκε τες κορυφές στα πλοία
και τον υιόν της εύρηκε που μέσα εις την σκηνήν του
οδύρετο στενάζοντας· και οι σύντροφοι τριγύρω
κοπίαζαν σπουδακτικά το γεύμα να ετοιμάσουν,
125 μ᾽ αρνί μεγάλο μαλλιαρό που είχαν σφάξει εκείνοι·
στο πλάγι του εκάθισεν η σεβαστή μητέρα
τον χάιδεψε και του ᾽λεγεν: «Αγαπητό μου τέκνο,
ως πότε μες στα κλάματα θα τρώγεις την καρδιά σου;
Και το φαγί λησμόνησες και την γλυκιά σου κλίνην,
130 που γυναικός αγκάλιασμα πολύ τον άνδρα ευφραίνει·
καλά το ηξεύρ᾽ ότι πολύν καιρόν δεν θα μου ζήσεις,
κι είναι σιμά σου ο θάνατος και η δύναμις της μοίρας.
Αλλ᾽ άκουσέ με· του Διός έρχομ᾽ εγώ μηνύτρα·
που οργίζοντ᾽, είπεν, οι θεοί, κι εξόχως η ψυχή του
135 σφόδρα με σε χολεύεται να βλέπει πως μανίζεις
και αλύτρωτον τον Έκτορα κρατείς εδώ στες πρύμνες·
αλλά τα λύτρα να δεχθείς και τον νεκρόν να λύσεις».
Και ο πτεροπόδης Αχιλλεύς απάντησέ της κι είπε:
«Ας γίνει, ας λάβει τον νεκρόν όποιος τα λύτρα φέρει,
140 αφού του Ολύμπου ο θεός το θέλει, το προστάζει».

Η δυσαριθμησία ίσως είναι ο λόγος που τα μαθηματικά σού φαίνονται αλαμπουρνέζικα

Μέσα στον δύσβατο κόσμο των μαθησιακών δυσκολιών, υπάρχουν κάποιες διαταραχές που ναι μεν εμφανίζονται σε σημαντικό ποσοστό παιδιών, δεν είναι όμως τόσο γνωστές στο ευρύ κοινό και γι’ αυτό δεν ανιχνεύονται εύκολα. Μία από αυτές τις δυσκολίες είναι η δυσαριθμησία, η οποία συχνά συγχέεται με την «ξαδέρφη» της, τη δυσλεξία. Στην επιστημονική κοινότητα η δυσαριθμησία άρχισε να ξεχωρίζει από τη δυσλεξία περίπου στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Επίσημοι ορισμοί της μαθησιακής αυτής διαταραχής ουσιαστικά δόθηκαν στη δημοσιότητα μέσα από επιστημονικές μελέτες στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Μιλάμε επίσημα για μια διαταραχή της παιδικής ηλικίας, νευρολογικής φύσεως, σύμφωνα με την οποία το παιδί δυσκολεύεται να κατανοήσει τον κόσμο των αριθμών και τις σχέσεις μεταξύ τους.

Για τα παιδιά με δυσαριθμησία, μαθηματικές έννοιες όπως η ισότητα, το πολλαπλάσιο ή η αφαίρεση φαντάζουν δυσνόητες. Δυσκολεύονται, όχι μόνο να κατανοήσουν πόσο κάνει 2+2, αλλά και το λόγο που βγαίνει το κάθε αποτέλεσμα. Σύμφωνα με τον Ladislav Koch, η δυσαριθμησία μπορεί να έχει όχι μόνο μία αλλά 5 μορφές. Μπορεί να εμφανίζεται με τη λεκτική της μορφή, όπου το παιδί δεν μπορεί με λόγια να εκφράσει τη σχέση δύο ή παραπάνω αριθμών και η λεξιλογική όπου δεν αναγνωρίζει τα μαθηματικά σύμβολα. Ίσως αυτές οι δύο εκδοχές της δυσαριθμησίας τη συγχέουν με τη δυσλεξία. Μπορεί κάποιος χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις –γονιός ή εκπαιδευτικός- να θεωρήσει ότι το παιδί με αυτές τις μορφές δυσκολιών έχει δυσλεξία κι αναλόγως να κινηθεί και η στήριξη του παιδιού. Είναι σύνηθες η δυσλεξία και η δυσαριθμησία να συνυπάρξουν, αλλά δεν ταυτίζονται.

Από την άλλη, η πιο συνηθισμένη μορφή δυσαριθμησίας είναι η λειτουργική, όπου το παιδί δεν μπορεί να εκτελέσει κάποιες αριθμητικές πράξεις, η οποία συνδέεται με την πρακτογνωστική μορφή όπου το παιδί δεν μπορεί να χειριστεί αριθμητικές πράξεις, όπως για παράδειγμα να βάλει σ’ έναν ζυγό δύο ίδιες ποσότητες. Και τέλος, υπάρχει η ιδεογνωστική μορφή, όπου εδώ υπάρχει έντονη δυσκολία στην κατανόηση των μαθηματικών σχέσεων –γιατί δηλαδή 2+2 να κάνει 4 κι όχι 5.

Μέσα σε όλες αυτές τις δυσκολίες και τις αναζητήσεις των παιδιών αυτό στο δύσκολο πεδίο των αριθμών, έρχεται να προστεθεί κι η δυσκολία στην αντίληψη του χώρου και του χρόνου. Για παράδειγμα, όταν δεν μπορεί ένα παιδί να υπολογίσει τον χρόνο που χρειάζεται, για να κάνει μια εργασία, είναι αναμενόμενο ότι ή θα την τελειώσει νωρίτερα, θεωρώντας ότι δεν έχει άλλο χρόνο, ή απλώς δε θα προλάβει να την τελειώσει. Για τον λόγο αυτό, στην περίπτωση της δυσαριθμησίας κι όλων των μαθησιακών δυσκολιών, είναι απαραίτητη η έγκαιρη διάγνωση κι αντιμετώπιση. Όσο πιο γρήγορα εντοπιστεί κι αντιμετωπιστεί καταλλήλως το πρόβλημα, τόσο πιο γρήγορα θα μειωθούν τα κενά που θα έχουν προκύψει μέχρι τότε και θα μπορέσει το παιδί με κατάλληλους μηχανισμούς και τεχνικές να περάσει τα εμπόδια που θα προκύψουν, χωρίς να φοβηθεί και να διστάσει.

Το ντόμινο των δυσκολιών που προκύπτουν από τη δυσαριθμησία μας υπενθυμίζει και μας τονίζει έντονα τη χρησιμότητα και την ύπαρξη των αριθμών στον κόσμο γύρω μας. Για να κατανοήσουμε αυτή τη μαθησιακή διαταραχή, θα πρέπει να αναλογιστούμε πόσο δύσκολο είναι να συνυπάρξει ο κόσμος των μαθησιακών δυσκολιών σ’ έναν κόσμο όπου –αν όχι όλα- τα περισσότερα πράγματα είναι φτιαγμένα από αριθμούς. Και πριν παρεξηγήσουμε ή εξηγήσουμε με δικό μας τρόπο το λανθασμένο αποτέλεσμα μιας αριθμητικής πράξης ενός παιδιού, καλό θα ήταν να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό που θα μπορέσει να ερμηνεύσει και ν’ αντιμετωπίσει σωστά το χάος που προκαλούν οι αριθμοί στο εγκέφαλο ενός μικρού παιδιού με δυσαριθμησία.

Τα άτομα με κατάθλιψη συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα μνήμης

Ενώ συχνά συνδέουμε την κατάθλιψη με κακή διάθεση, κούραση και αισθήματα απελπισίας, είναι λιγότερο γνωστό ότι ορισμένα άτομα με κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη μνήμη τους – όπως το να αντιλαμβάνονται ότι ξεχνούν πιο συχνά από το συνηθισμένο. Αν και τα προβλήματα μνήμης δεν συζητούνται τόσο ευρέως όσο άλλα συμπτώματα, γνωρίζουμε ότι οι γνωστικές διαταραχές είναι συχνές στην κατάθλιψη.

Στην πραγματικότητα, έως και 3 στα 5 άτομα με κατάθλιψη μπορεί να τις εμφανίσουν. Πιστεύεται ότι αυτά τα προβλήματα μνήμης σχετίζονται με τις αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου μας που συμβαίνουν λόγω της κατάθλιψης.

Τα προβλήματα μνήμης μπορεί να εμφανιστούν όταν αρχίζει η κατάθλιψη και μπορεί να επιμείνουν, ακόμη και όταν άλλα καταθλιπτικά συμπτώματα έχουν βελτιωθεί. Συνήθως, είναι η μνήμη εργασίας μας που επηρεάζεται. Αυτή είναι η βραχυπρόθεσμη μνήμη που χρησιμοποιούμε για να θυμόμαστε στοιχεία από τη μία στιγμή στην άλλη – και τα προβλήματα με αυτήν μπορεί να δυσχεράνουν τη συγκέντρωση ή τη λήψη αποφάσεων. Στην πραγματικότητα, συχνά επηρεάζονται πολλές γνωστικές λειτουργίες, όπως ο χρόνος απόκρισης, η προσοχή και ο σχεδιασμός, η λήψη αποφάσεων και η συλλογιστική. Η κατάθλιψη δυσκολεύει επίσης τον εγκέφαλό μας να αλλάξει μεταξύ εργασιών και να αναστείλει αυτό που μπορεί να είναι σπασμωδικές αντιδράσεις.

Η σοβαρότητα των προβλημάτων μνήμης μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο. Αλλά ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι οι γνωστικές διαταραχές τείνουν να είναι μικρότερες στο πρώτο επεισόδιο κατάθλιψης, ενώ χειρότερα προβλήματα μνήμης έχουν παρατηρηθεί με πιο σοβαρά καταθλιπτικά συμπτώματα και επαναλαμβανόμενα επεισόδια κακής διάθεσης. Αυτές οι επιπτώσεις στη μνήμη μπορεί να διαρκέσουν ακόμη και όταν υπάρχουν λίγα ή καθόλου συμπτώματα κατάθλιψης.

Δομή και λειτουργία του εγκεφάλου

Η κατάθλιψη συνδέεται με εκτεταμένες αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου – συμπεριλαμβανομένου του προμετωπιαίου φλοιού, του ιππόκαμπου και της αμυγδαλής. Όλες αυτές οι περιοχές εμπλέκονται στη νόηση, την εκτελεστική λειτουργία (όπως ο σχεδιασμός, η λήψη αποφάσεων και η συλλογιστική) και την επεξεργασία των συναισθημάτων.

Οι περιοχές αυτές συνδέονται μεταξύ τους μέσω νευρωνικών κυκλωμάτων και στέλνουν και λαμβάνουν μηνύματα η μία από την άλλη, οπότε τα προβλήματα σε μια περιοχή θα επηρεάσουν τις άλλες. Επιπλέον, τα νευρωνικά μονοπάτια που είναι υπεύθυνα για τη νόηση και την επεξεργασία των συναισθημάτων επικαλύπτονται με εκείνα που ελέγχουν τα συστήματα απόκρισης στο στρες. Έτσι, οι περίοδοι υψηλού στρες μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη γνωστική λειτουργία και να επιδεινώσουν τη διάθεση.

Οι αλλαγές σε αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου που παρατηρούνται στην κατάθλιψη μπορεί να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στο πόσο καλά λειτουργεί ο εγκέφαλός μας κατά τη διάρκεια εργασιών μνήμης. Για παράδειγμα, τα άτομα με κατάθλιψη έχουν συχνά μικρότερο ιππόκαμπο και είχαν αυξημένη δραστηριότητα που εκτεινόταν από τον προμετωπιαίο φλοιό κατά τη διάρκεια ενός έργου που απαιτούσε μνήμη εργασίας στην οποία τους ζητήθηκε να θυμηθούν συγκεκριμένα γράμματα. Αυτό σήμαινε ότι οι εγκέφαλοι των ατόμων με κατάθλιψη έπρεπε να εργαστούν σκληρότερα κατά τη διάρκεια της εργασίας μνήμης επιστρατεύοντας τη βοήθεια πρόσθετων περιοχών του εγκεφάλου για να αποδώσουν στο ίδιο επίπεδο με τους συμμετέχοντες που δεν είχαν κατάθλιψη.

Τα μονοπάτια που συνδέουν τη νόηση (συμπεριλαμβανομένης της μνήμης) και το συναίσθημα χρησιμοποιούν χημικούς αγγελιοφόρους – όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, η νοραδρεναλίνη και το γλουταμικό – οι οποίοι επιτρέπουν στους νευρώνες αυτών των περιοχών του εγκεφάλου να επικοινωνούν μεταξύ τους. Δεδομένου ότι τα συστήματα αγγελιοφόρων του εγκεφάλου αλληλοεπιδρούν συνεχώς μεταξύ τους, οι αλλαγές σε αυτά σημαίνουν ότι οι νευρώνες μας μπορεί να είναι λιγότερο ικανοί να επικοινωνούν μεταξύ τους. Αυτό μπορεί επίσης να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η μνήμη μας.

Μνήμη εργασίας

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ακόμα πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει ένα άτομο που παλεύει με την κατάθλιψη για να βελτιώσει τη μνήμη του.

Για παράδειγμα, η άσκηση έχει αποδειχθεί ότι ωφελεί τη μνήμη εργασίας, την ταχύτητα επεξεργασίας και την προσοχή. Θεωρείται ότι η άσκηση απελευθερώνει εγκεφαλικούς αγγελιοφόρους (συμπεριλαμβανομένης της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης) και αυξάνει την ενεργοποίηση στον φλοιό του εγκεφάλου. Αυτά τα δύο αυξάνουν την ανάπτυξη νέων νευρώνων και την πλαστικότητα του εγκεφάλου (την ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει, να προσαρμόζεται και να αναπτύσσεται). Όλα αυτά είναι σημαντικά για την καλή μνήμη.

Η αυξημένη ενεργοποίηση στον προμετωπιαίο φλοιό, η οποία θα μπορούσε να συνδεθεί με τη βελτίωση της ανταπόκρισης και της ευελιξίας, δύο σημαντικές πτυχές της νόησης και της διάθεσης. Τα προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης – όπως γνωστικές ασκήσεις ή παιχνίδια, που συνήθως γίνονται σε υπολογιστή – μπορούν ακόμη και να βελτιώσουν τη μνήμη εργασίας και την προσοχή.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της μνήμης εργασίας. Τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα αντικαταθλιπτικά, οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) και οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονινεργικών-νοραδρενεργικών ουσιών (SNRI), σχετίζονται επίσης με βελτιώσεις στον προγραμματισμό, τη λήψη αποφάσεων και τη συλλογιστική – αν και τα ευρήματα αυτά είναι μικτά και μπορεί να μην λειτουργούν τόσο καλά για τους ηλικιωμένους. Οι νέες θεραπείες διέγερσης του εγκεφάλου, οι οποίες επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι νευρώνες μπορούν να στέλνουν σήματα, έχουν επίσης συσχετιστεί με βελτιώσεις στις γνωστικές λειτουργίες.

Τα προβλήματα μνήμης μπορεί να είναι ένα κοινό σύμπτωμα της κατάθλιψης και μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην καθημερινή μας ζωή, συμπεριλαμβανομένου του πόσο καλά αποδίδουμε στην εργασία και στις σχέσεις μας με άλλους ανθρώπους. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να εξετάζονται τα προβλήματα μνήμης μαζί με άλλα βασικά συμπτώματα της κατάθλιψης – όπως η διαταραγμένη διάθεση – για τη βελτίωση της θεραπείας και την πρόληψη της υποτροπής.

Αποσυνδεθείτε από πράγματα που δεν είναι γραφτό να γίνουν

Αν νιώθετε ότι έχετε κολλήσει και δεν μπορείτε να προχωρήσετε

Αν νιώθετε απογοητευμένοι και δεσμευμένοι αυτό τον καιρό σε μια κατάσταση που σας ανησυχεί για το ότι δεν μπορείτε να την ελέγξετε, πρέπει να ξέρετε ότι μερικές φορές οι δύσκολες καταστάσεις έρχονται στη ζωή μας για να μας διδάξουν κάτι και να μας κάνουν να αντιληφθούμε τι είναι αυτό που επιθυμούμε ή χρειαζόμαστε τελικά.

Παρόλο που είναι δύσκολη η διαδικασία αποσύνδεσης από τα αποτελέσματα, τις καταστάσεις και τους ανθρώπους για τους οποίους νοιαζόμαστε, η τέχνη της αποστασιοποίησης αποτελεί ένα αναπόφευκτο μάθημα που χρειάζεται να πάρουμε, ώστε να εξελιχθούμε και να προχωρήσουμε ήρεμα τη ζωή μας, αν έχουμε κολλήσει τόσο σε ένα αποτέλεσμα μιας ορισμένης κατάστασης ή έχουμε εστιάσει τόσο σε ένα άτομο που δεν μας θέλει, μας εμποδίζει από το να δεχτούμε κάτι καλύτερο, και να συνδεθούμε περισσότερο με τον αληθινό μας εαυτό και τον σκοπό της ζωής μας.

“Να νιώθετε ευγνωμοσύνη για τις κλειστές πόρτες, τις παρακάμψεις και τα εμπόδια. Σας προστατεύουν από μονοπάτια και μέρη που δεν είναι προορισμένα για εσάς και σας κατευθύνουν προς κάτι καλύτερο”.

Αν έχετε πάντα μαζί σας αυτή την οπτική των πραγμάτων, όταν κάτι δεν λειτουργεί για εσάς, θα αναπτύξετε μια βαθύτερη αίσθηση γαλήνης, γνωρίζοντας ότι όλα θα πάνε καλά τελικά, αργά ή γρήγορα. Η ζωή είναι τόσο σύντομη για να σπαταλάτε πολύτιμο χρόνο, προσπαθώντας να πιέσετε καταστάσεις και ανθρώπους, αντί να αφήνετε τα πράγματα να ρέουν.

“Ό,τι είναι προορισμένο για εσάς, θα βρεθεί στο δρόμο σας”.

Για να προχωρήσουμε μπροστά, πρέπει να μάθουμε να αφήνουμε κάποια πράγματα πίσω μας, καθώς είναι ο μόνος τρόπος να ανακτήσουμε τη δύναμη του νου μας και την ευτυχία μας.

“Η αλλαγή είναι η μόνη σταθερά στο σύμπαν”.

Ένας τρόπος να ανακτήσετε την ηρεμία σας, είναι να χαλαρώσετε την ανάγκη σας για έλεγχο. Δεν μπορούμε να ελέγχουμε κάθε εξωτερική κατάσταση ή το πώς νιώθουν οι άλλοι άνθρωποι. Το μόνο που μπορούμε να ελέγξουμε είναι τη δική μας εσωτερική ηρεμία και την επιλογή μας να εστιάσουμε σε ένα πιο θετικό συναίσθημα.

Πάρτε την απόφαση

Σε κάθε λεπτό και δευτερόλεπτο έχετε την δυνατότητα να αποφασίσετε ότι δεν αξίζει πλέον να αναλώνεστε σε αυτό. Πάρτε μια απόφαση, καταγράψτε τη και εμμείνετε σε αυτή, μέχρι να φύγει εντελώς. Πάρτε την απόφαση να μη δίνετε άλλη ενέργεια σε κάτι που μόνο άσχημα τελικά σας κάνει να νιώθετε και πείτε στον εαυτό σας:

“Στο τέλος, κι αυτό θα περάσει”.

Δεν έχετε ανάγκη από τίποτα

Συχνά ανησυχούμε ότι αν χάσουμε μια δουλειά ή ένα άτομο από τη ζωή μας, δεν θα καταφέρουμε να επιβιώσουμε. Όμως, όλα διορθώνονται στο τέλος και μάλιστα γίνονται καλύτερα απ’ ότι θα φανταζόσασταν ποτέ. Εμπιστευτείτε και πιστέψτε στον εαυτό σας, το αξίζετε.

“Όταν δεν χρειάζεστε τίποτα, ελκύετε τα πάντα”.

“Δεν υπάρχει πρόβλημα, υπάρχει μόνο οπτική γωνία” Barbara Kovachich

Όλα είναι μια επιλογή

Ο Corey Wayne (life coach) μας λέει ότι είναι δική μας επιλογή να μένουμε συγχυσμένοι και ενοχλημένοι. Αν θέλετε κάτι ή κάποιον που δεν σας θέλει, η επιλογή είναι δική σας στο να μένετε σε μια κατάσταση που σας απογοητεύει. Αυτό δεν είναι κάτι που ένας άνθρωπος με αυτοπεποίθηση θα έκανε· εκείνος θα έλεγε

“Δεν με θέλεις. Εσύ χάνεις”

“Αν αλλάξεις αυτό που νιώθεις μέσα σου, τότε το εξωτερικό περιβάλλον δεν θα καταφέρει να σε αλλάξει χωρίς τη θέλησή σου”

Να είστε ευγνώμονες

Αρχικά, να νιώθετε ευγνωμοσύνη για το ότι έχετε την υγεία σας, που έχετε τροφή και νερό. Ύστερα, εστιάστε σε όλες εκείνες τις θετικές πλευρές της τρέχουσας κατάστασης που σίγουρα θα υπάρχουν. Χάσατε τη δουλειά σας; Τώρα θα έχετε λίγο χρόνο να σκεφτείτε τι είναι αυτό που θέλετε να κάνετε. Σας άφησε ο/η σύντροφός σας; Τώρα έχετε περισσότερο χρόνο να ασχοληθείτε με τον εαυτό σας και να γίνετε η καλύτερη εκδοχή σας. Τώρα αναρωτηθείτε: Αξίζει τελικά όλο αυτό να ταράζω την ηρεμία του νου και της καρδιάς μου; Θα έχει καμία σημασία για μένα σε ένα ή σε 5 χρόνια από τώρα;

“Όταν δεν υπάρχει γαλήνη στο εξωτερικό σας περιβάλλον, χρειάζεται να βρείτε τη γαλήνη μέσα σας”
Ψάξτε μέσα σας

Κάντε ένα διάλειμμα, 5 λεπτά σιωπής, έναν όμορφο και ήρεμο περίπατο.

“Γίνετε εσείς η πηγή της ευτυχίας σας” – Dr . Quin Trey

Βάλτε τέλος στις προσδοκίες

Σκεφτείτε γιατί σας ενοχλεί τόσο πολύ αυτό; Ελέγξτε τι είναι αυτό που πυροδοτεί τον προβληματισμό σας και αυτή η αναγνώριση θα σας βοηθήσει να λύσετε τις εσωτερικές σας συγκρούσεις, να απολέσετε τα βαρίδια των προσδοκιών και να βρείτε τελικά τι είναι αυτό που χρειάζεστε.

Αφήστε τα πίσω σας

Αφήστε πίσω όλες εκείνες τις ιδέες, τα ιδανικά και τις προσδοκίες που σας ταλαιπωρούν. Απελευθερωθείτε από τις περιστάσεις.

«Ευτυχία είναι το να αποδεσμεύεσαι από αυτό που νομίζεις ότι η ζωή σου θα έπρεπε να είναι και το να την απολαμβάνεις για όλα όσα είναι» Mandy Hale

“Μόνο εγώ μπορώ να κάνω τον εαυτό μου χαρούμενο ή λυπημένο”

Μερικές φορές μια αγκαλιά αρκεί για να θεραπεύσει την ψυχή σας

Όλοι έχουμε ανάγκη από αγκαλιές. Οι αγκαλιές μας κάνουν να αισθανόμαστε καλύτερα, ελαφραίνουν το βάρος και μας κάνουν να αισθανόμαστε αγαπητοί. Μερικές φορές, μια αγκαλιά αρκεί για να θεραπεύσει την ψυχή σας.

Οι αγκαλιές αποτελούν ένα τρόπο έκφρασης της στοργής, της κατανόησης, της αγάπης και της αποδοχής. Σημαίνει: «όλα είναι εντάξει» και «είμαι εγώ εδώ, μαζί σου», κάτι που όλοι χρειαζόμαστε μια στο τόσο.

Έχουμε αναφερθεί σε πολλά άρθρα για το πόσο σημαντικό είναι να αγαπάμε τον εαυτό μας, να τον εκτιμούμε και για την ικανότητά μας να πολεμάμε για τα όνειρά μας και να αποφεύγουμε τις αρνητικές σχέσεις.

Σήμερα θα μιλήσουμε για το πόσο σημαντικό είναι να κάνουμε αυτή την κίνηση αγάπης, που σημαίνει πολύ περισσότερα από την απλή επαφή δυο σωμάτων και τη στιγμιαία ένωση της καρδιάς τους. Δυο άτομα ανοίγουν την καρδιά τους και ο ένας αγκαλιάζει την ψυχή του άλλου.

Επομένως, πείτε μου…αγκαλιάζετε τα αγαπημένα σας πρόσωπα κάθε μέρα;

Η αγκαλιά θεραπεύει και καταπραΰνει τους φόβους

Ας αρχίσουμε μιλώντας για εκείνες τις αγκαλιές που μπορούν να λύσουν προβλήματα χωρίς να χρειάζεται να ειπωθούν λόγια. Είμαι σίγουρη ότι όλοι έχετε δεχτεί μια τέτοια αγκαλιά κάποια στιγμή μετά από κάποια διαφωνία με τα παιδιά ή το σύντροφό σας.

Υπάρχουν αρκετές στιγμές μέσα στην ημέρα που διαφωνείτε και λέτε λόγια που είναι γεμάτα ένταση. Υπάρχει κάποια στιγμή που το μυαλό μας δεν μπορεί να σκεφτεί πλέον αλλά υπάρχουν αισθήματα και συναισθήματα που μας δείχνουν ότι αγαπάμε αυτό το άτομο και μας πληγώνει το γεγονός ότι δεν μπορούμε να βρούμε μια λύση.

Κάτι τόσο απλό όσο μια αγκαλιά μπορεί να εξαφανίσει αμέσως τις εντάσεις και οποιαδήποτε αίσθηση στρες και απόγνωσης. Ξαφνικά όλα γίνονται ένα: τα σώματα, τα συναισθήματα και οι έγνοιες.

Κάτι εξίσου σημαντικό που πρέπει να έχετε υπόψη σας είναι ότι στις ερωτικές σχέσεις, είναι πολύ σύνηθες να αντιμετωπίζετε καταστάσεις αμφιβολίας, φόβου και ανησυχίας.

• Υπάρχουν στιγμές όπου οι σχέσεις μετατρέπονται σε μια ρουτίνα, η κάθε μέρα είναι ίδια με την προηγούμενη και μερικές φορές χάνετε τη μαγεία που κάποτε είχατε. Τότε αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους οι αμφιβολίες.

• Θα αρχίσετε να φοβάστε και να αναρωτιέστε αν ο σύντροφός σας σάς αγαπάει ακόμα, αν συνεχίζει να σας θέλει και αν η σχέση σας θα παραμείνει για πάντα δυνατή.

• Τότε λοιπόν αρχίζει να εμφανίζεται και η ανάγκη για επιβεβαίωση. Μερικές μέρες, οι φράσεις: «όλα είναι μια χαρά», «φυσικά και σε αγαπώ ακόμα, μα τι σκέφτεσαι;» δεν αρκούν. Δεν θέλετε να ακούσετε τις λέξεις, θέλετε να δείτε πράξεις. Και δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από μια δυνατή και μεγάλη αγκαλιά, χωρίς λόγια.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να αγκαλιαστείτε και όποτε μας αγκαλιάζουν, έχουμε την ανάγκη να νιώσουμε ότι είναι αληθινή, ότι προέρχεται από έντονα συναισθήματα και είναι αυθεντική. Τότε θα εξαφανιστούν οι φόβοι σας, όταν όλο το σύμπαν γίνει ένα και πέσουν τα τείχη που μας κρατούν μακριά.

Οι αγκαλιές που σας ενώνουν με τον κόσμο και εκείνες που αγαπάτε περισσότερο

Οι καλύτερες αγκαλιές είναι εκείνες που αποκτούμε όταν τις χρειαζόμαστε περισσότερο, όταν πραγματικά ανακαλύπτετε τι ορίζει τη ζωή σας και την καρδιά σας.

• Έχουν διεξαχθεί πολλά πειράματα στους δρόμους όπου ένα άγνωστο άτομο προσφέρει «δωρεάν αγκαλιές». Είναι μια κίνηση που προσφέρει ζεστασιά, αν και οι αυθεντικές αγκαλιές -οι πιο θεραπευτικές αγκαλιές- είναι εκείνες που προέρχονται από ανθρώπους που αγαπάμε.

• Αν μια αγκαλιά σάς ενώνει με τον κόσμο, είναι επειδή προέρχεται από κάποιο πρόσωπο που είναι σημαντικό για σας. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, πώς θα ήταν τα παιδιά αν δεν είχαν συνεχή σωματική επαφή όπως χάδια και αγκαλιές στο πρωινό τους ξύπνημα για καλημέρα και πριν το βραδινό τους ύπνο για καληνύχτα.

• Η αγκαλιά αποτελεί τρόπο αναγνώρισης για ένα παιδί ή ένα ηλικιωμένο άτομο, τους δίνει ρίζες. Τους δείχνει ότι αποτελούν κομμάτι σας και ότι τους βλέπετε, τους αγαπάτε και τους τυλίγετε στα χέρια σας γιατί αποτελούν μέρος της ψυχής σας.

• Δεν υπάρχει τίποτα άλλο στον κόσμο που να προσφέρει τόση ανακούφιση όσο μια αγκαλιά, αν γίνεται την κατάλληλη στιγμή και προσφέρεται με ειλικρίνεια. Η καρδιά ζωντανεύει, ενδυναμώνει την αυτοεκτίμηση και σας χαρίζει ένα ευχάριστο αίσθημα χάρη στις ενδορφίνες που απελευθερώνονται.
Αν δεν κάνουν εκείνοι το βήμα να σας αγκαλιάσουν… τότε αγκαλιάστε τους εσείς!

Μερικές φορές οι άνθρωποι παραπονιούνται ότι τα παιδιά τους ή οι γονείς τους φαίνονται λίγο «ψυχροί», δείχνουν ότι δεν έχουν ανάγκη από τέτοιες εκδηλώσεις στοργής ή τις απορρίπτουν.

Αυτό είναι κομμάτι της προσωπικότητάς τους. Ωστόσο, το ότι δεν σας αγκαλιάζουν δεν σημαίνει ότι δεν τη χρειάζονται ή δεν την εκτιμούν. Υπάρχουν άνθρωποι που δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτή τη συναισθηματική ανάγκη. Δεν τολμούν να το κάνουν αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν το θέλουν.

• Όταν τα παιδιά φτάνουν σε μια ηλικία, αρχίζουν να συσχετίζουν τις αγκαλιές με συγκεκριμένα σημάδια στοργής που τα γυρίζουν πίσω στις ημέρες όπου ήταν πολύ μικρά, ενώ τώρα προσπαθούν να αποκτήσουν την πολυπόθητη ανεξαρτησία.

• Μην ανησυχείτε όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, μην θυμώνετε μαζί τους και μην σκέφτεστε ότι δεν σας αγαπούν. Είτε το πιστεύετε είτε όχι, μια ξαφνική, κλεφτή και δυνατή αγκαλιά πάντα θα φέρνει το χαμόγελο στο πρόσωπό τους και θα τα κάνει να κοκκινίζουν.

Όλοι έχουμε ανάγκη από αγκαλιές καθημερινά ή τυχαία για να ενδυναμώνουμε τις σχέσεις μας. Μας υπενθυμίζουν ότι: «είμαι εδώ μαζί σου και ποτέ δεν θα σταματήσω να σε αγαπώ. Είσαι το καλύτερο κομμάτι της ζωής μου.»

Είναι πάντα δίκαιη η δικαιοσύνη;

Είναι πάντα δίκαιη η δικαιοσύνη; Ένα γνωστό λατινικό απόφθεγμα λέει: summum jus summa injuria (η απόλυτη δικαιοσύνη είναι απόλυτη αδικία). Αν εφαρμόζει κανείς μια τέλεια από θεωρητική άποψη δικαιοσύνη, που βρίσκεται όμως έξω από τα ανθρώπινα, γίνεται βαθύτατα άδικος. Το γνωστότερο παράδειγμα γι’ αυτό είναι ο Έμπορος της Βενετίας του Σαίξπηρ. Ξέρουμε ότι ο Σάυλοκ, ο ήρωας του έργου, είχε κάνει μια συμφωνία με το γείτονά του, να του κόψει ένα κομμάτι σάρκα αν δεν έπαιρνε πίσω τα χρήματά του τη συμφωνημένη μέρα. Η μοιραία μέρα της εξόφλησης του χρέους ήρθε: σύμφωνα με το κριτήριο της απόλυτης δικαιοσύνης, ο Σάυλοκ είχε το δικαίωμα να πάρει το κομμάτι σάρκας που του ανήκε. Αυτό ήταν όμως άδικο απέναντι στο γείτονά του, τον βενετό εφοπλιστή, που όλα τα σκάφη του είχαν βυθιστεί ή είχαν χαθεί ή βρίσκονταν σε καραντίνα στο λιμάνι της Βενετίας. Δεν μπόρεσε να κρατήσει το λόγο του· δεν ήταν όμως υπεύθυνος γι’ αυτό που του συνέβη. Είχε έρθει η στιγμή να επικαλεστεί τη δικαιοσύνη να ζητήσει κατανόηση, μεγαλοψυχία, που είναι πιο δίκαιη από την αδικία μιας ψυχρής απόφασης από ανθρώπους ρομπότ, στους οποίους το συναίσθημα δε συμμετέχει ούτε στο ελάχιστο στη λήψη μιας απόφασης.

Η δικαιοσύνη και η ευσπλαχνία είναι συχνά διαχωρισμένες και βρίσκονται σε σύγκρουση ή εξισορροπεί και διορθώνει η μία την άλλη. Ευσπλαχνία σημαίνει ακριβώς να είσαι αρκετά δυνατός ώστε να διορθώνεις τη δικαιοσύνη όταν είναι άδικη ή αδιάλλακτη, να καλύπτεις τα κενά της ή να αμβλύνεις τις αιχμές της. Η ενάρετη δικαιοσύνη είναι συχνά αδιάλλακτη , έχει μαθηματική ακρίβεια, άκαμπτη αυστηρότητα, και είναι αδέκαστη. Συχνά, ωστόσο, δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην πραγματικότητα, δεν εναρμονίζεται με τους ανθρώπους. Τη στιγμή που δικαιοσύνη καθίσταται ανεφάρμοστη, η ευσπλαχνία μπορεί να κάνει θαύματα. Πολλές φορές ονομάζεται και «χάρη».

Στο γαλλικό υπουργείο δικαιοσύνης υπάρχει ένα «συμβούλιο χαρίτων». Με την ηπιότητα, τη συμπάθεια ή την αληθινή κατανόηση για το συνάνθρωπο μπορεί κανείς να ξεπεράσει τη δικαιοσύνη και να απονείμει χάρη στους ενόχους. «Για Κάθε αμάρτημα οίκτος».

Αυτό ακριβώς συμβαίνει και στην περίπτωση του Εμπόρου της Βενετίας. Τελικά δεν επιτρέπεται στον Σάυλοκ να κόψει από το ζωντανό άνθρωπο το κομμάτι σάρκας που δικαιούται. Τα σκάφη του οφειλέτη του έρχονται ακριβώς τη συμφωνημένη στιγμή, κι έτσι αυτός ξαναπαίρνει τα λεφτά του και δεν παθαίνει ζημιά. Εξάλλου, αυτό είναι και το απόφθεγμα του Σοπενάουερ και ο ορισμός που δίνει στη δικαιοσύνη: «Μη βλάψεις κανέναν, μην αδικήσεις κανέναν». Η δικαιοσύνη είναι πιο συχνά αρνητική παρά θετική. Το να είσαι δίκαιος σημαίνει να μη βλάπτεις, να μην κλέβεις, να μη σκοτώνεις, να μη ζημιώνεις κανέναν.

Αντίθετα, η ευσπλαχνία σημαίνει αγαθοεργία. Το να κάνεις το καλό, είναι κάτι εξαιρετικά θετικό και εποικοδομητικό. Η ευσπλαχνία φέρνει κάτι παραπάνω, μια βελτίωση, ένα συμπλήρωμα στην ανθρωπιά, στην καλοσύνη, στη μεγαλοψυχία. Ο Απόστολος Παύλος λέει: «Η αγάπη είναι μακρόθυμη, είναι ευμενής: δεν εξάπτεται, δεν κομπορρημονεί, δεν ενεργεί ανάρμοστα, δεν κοιτάζει το συμφέρον της, δε χαίρεται με το άδικο, αντέχει τα πάντα, ελπίζει».

Στο ερώτημα αν η αγάπη για τον άνθρωπο, την οποία αντιπροσωπεύει η ευσπλαχνία, πρέπει να τοποθετηθεί πάνω απ’ τη δικαιοσύνη, μπορούμε να δώσουμε ανενδοίαστα την εξής απάντηση: η ευσπλαχνία δεν πρέπει να τοποθετείται πάνω απ’ τη δικαιοσύνη, όποιες κι αν είναι οι αρετές της και τα προτερήματά της. Δεν υπάρχει τίποτε ανώτερο από τη δικαιοσύνη. Δεν πρέπει να θέλουμε τίποτε παραπάνω από δικαιοσύνη – και δεν πρέπει να προσπαθούμε να κάνουμε περισσότερα απ’ το καθήκον μας: «Να κάνουμε περισσότερα απ’ το καθήκον μας; Αυτό είναι αδύνατον, επειδή το καθήκον μας έχει ως όριο τις δυνατότητές μας».

Πώς μπορείς εσύ να αλλάξεις τον άλλο; Έχει ποτέ κανείς αλλάξει τον άλλο

Ζεις μέσα από τη συνήθεια. Αυτό σημαίνει ότι η συνήθεια ζει βασικά μέσα από σένα.

Η συνήθεια επαναλαμβάνεται, διαιωνίζεται, παίρνοντας ενέργεια από σένα. Σιγά – σιγά, η συνήθεια θα γίνει ο κύριος κι εσύ θα είσαι απλώς ένας υπηρέτης, μια σκιά. Η συνήθεια θα δίνει την εντολή κι εσύ θα είσαι απλώς υπάκουος υπηρέτης.

Όταν είσαι θυμωμένος, νομίζεις ότι εσύ το κάνεις. Το εκλογικεύεις και λες ότι η περίσταση αυτό απαιτούσε: “Έπρεπε να θυμώσω, αλλιώς το παιδί μου θα έβγαινε από το σωστό δρόμο. Αν δεν θύμωνα, τότε τα πράγματα στο γραφείο θα ήταν σκέτο χάος. Οι υπηρέτες δεν ακούνε. Έπρεπε να θυμώσω για να τους κουμαντάρω. Για να βάλω τη γυναίκα μου στη θέση της, έπρεπε να θυμώσω”.

Αυτές είναι εκλογικεύσεις. Μ’ αυτόν τον τρόπο, συνεχίζεις να κοροϊδεύεις τον εαυτό σου, ότι εσύ είσαι το αφεντικό. Δεν είσαι όμως.

Ο θυμός βγαίνει από το παρελθόν. Κι όταν έρχεται ο θυμός, εσύ προσπαθείς να βρεις μια δικαιολογία. Οι ψυχολόγοι έχουν πειραματιστεί κι έχουν καταλήξει στα ίδια συμπεράσματα με αυτά της ανατολικής εσωτερικής ψυχολογίας:

Ο άνθρωπος είναι θύμα, δεν είναι κύριος.

Οι ψυχολόγοι έχουν βάλει ανθρώπους σε πλήρη απομόνωση, παρέχοντάς τους κάθε δυνατή άνεση. Δεν είχαν καμία επαφή με άλλους ανθρώπους. Δεν αντιμετώπιζαν απολύτως κανένα πρόβλημα και δεν ήταν αναγκασμένοι να εργάζονται. Οι ίδιες συνήθειες όμως συνεχιζόταν. Ένα πρωί, χωρίς κανένα λόγο, αφού οτιδήποτε ήθελαν τους το παρείχαν, οπότε δεν υπήρχε αφορμή για να θυμώσουν, ξαφνικά εμφανιζόταν θυμός.

Βρίσκεται μέσα σου.

Μερικές φορές εμφανίζεται ξαφνική λύπη, χωρίς να υπάρχει κανένας λόγος.

Και μερικές φορές αισθάνεται κανείς ευτυχισμένος, γεμάτος ευφορία, εκστατικός.

Αν αποκοπείς από όλες τις κοινωνικές σχέσεις, μείνεις απομονωμένος και σου παρέχεται πλήρης άνεση σε οτιδήποτε χρειάζεσαι, εσύ θα συνεχίσεις να έχεις όλες τις διαθέσεις που έχεις και μέσα στις σχέσεις.

Αυτό σημαίνει ότι οι διαθέσεις έρχονται από μέσα σου κι εσύ τις φορτώνεις στους άλλους.

Αυτό είναι απλώς εκλογίκευση.

Νιώθεις καλά, νιώθεις άσχημα κι αυτά τα συναισθήματα αναβλύζουν από μέσα σου, από το παρελθόν σου. Κανένας άλλος δεν είναι υπεύθυνος, εκτός από σένα. Κανένας δεν μπορεί να σε κάνει θυμωμένο και κανένας δεν μπορεί να σε κάνει ευτυχισμένο.

Εσύ γίνεσαι ευτυχισμένος από μόνος σου κι εσύ γίνεσαι λυπημένος από μόνος σου.

Αν δεν το αντιληφθείς αυτό, θα παραμείνεις για πάντα σκλάβος.

Γίνεσαι κύριος του εαυτού σου μόνο όταν αντιλαμβάνεσαι: “Εγώ είμαι υπεύθυνος για οτιδήποτε μου συμβαίνει. Οτιδήποτε συμβαίνει, χωρίς καμία εξαίρεση, είμαι εγώ υπεύθυνος”.

Ο καθένας είναι υπεύθυνος, απόλυτα υπεύθυνος για το είναι του και για την συμπεριφορά του. Στην αρχή, αυτό θα σου προκαλέσει κατάθλιψη – το ότι είσαι εσύ υπεύθυνος – επειδή πάντοτε θεωρούσες ότι εσύ θέλεις να είσαι ευτυχισμένος, οπότε πώς είναι δυνατόν να είσαι εσύ υπεύθυνος για τη δυστυχία σου; Εσύ πάντοτε επιθυμούσες την ευδαιμονία, οπότε πώς είναι δυνατόν να θυμώνεις από μόνος σου;

Κι έτσι, ρίχνεις την ευθύνη στον άλλο.

Αν συνεχίσεις να ρίχνεις την ευθύνη στον άλλο, να θυμάσαι ότι εσύ θα παραμένεις πάντοτε σκλάβος, επειδή κανένας δεν μπορεί να αλλάξει τον άλλο. Πώς μπορείς εσύ να αλλάξεις τον άλλο; Έχει ποτέ κανείς αλλάξει τον άλλο;

Μια από τις πιο ανεκπλήρωτες επιθυμίες στον κόσμο είναι το να αλλάξεις τον άλλο. Κανένας ποτέ δεν το έχει κάνει αυτό. Αυτό είναι απλώς ανέφικτο! Μπορείς να συνεχίσεις να ρίχνεις την ευθύνη στον άλλο, δεν μπορείς όμως να τον αλλάξεις.

Και επειδή ρίχνεις την ευθύνη στον άλλο, δεν θα δεις ποτέ ότι η βασική ευθύνη είναι δική σου.

Η βασική αλλαγή χρειάζεται να γίνει μέσα σου.

Μ’ αυτό τον τρόπο παγιδεύεσαι: Αν αρχίσεις να σκέφτεσαι ότι εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες σου τις πράξεις, για όλες σου τις διαθέσεις, στην αρχή θα σε πιάσει κατάθλιψη. Αν όμως μπορέσεις να περάσεις μέσα από αυτή την κατάθλιψη, σύντομα θα νιώσεις ανάλαφρος, επειδή τώρα έχεις ελευθερωθεί από τον άλλο.

Τώρα μπορείς να δουλέψεις από μόνος σου. Μπορείς να ελευθερωθείς, μπορείς να είσαι ευτυχισμένος.

Ακόμη κι αν ολόκληρος ο κόσμος είναι δυστυχισμένος, αυτό δεν έχει καμία διαφορά.

Και η πρώτη ελευθερία είναι το ότι σταματάς να ρίχνεις την ευθύνη στον άλλο.

Η πρώτη ελευθερία είναι το ότι γνωρίζεις ότι εσύ είσαι υπεύθυνος.

Τότε, πολλά πράγματα γίνονται αμέσως εφικτά.

Εταιρεία βιοτεχνολογίας επιχειρεί να ελέγξει τον εγκέφαλο μέσω της νευροδιαμόρφωσης

Μια ευρωπαϊκή εταιρεία ιατρικής και βιοτεχνολογίας επιχειρεί να ελέγξει τον εγκέφαλο των ανθρώπων αναπτύσσοντας ιατρικές συσκευές που χρησιμοποιούν μια ιατρική διαδικασία γνωστή ως νευροτροποποίηση.

Η νευροτροποποίηση αναφέρεται στην αλλαγή της νευρικής δραστηριότητας στο σώμα μέσω της στοχευμένης παροχής ορισμένων ερεθισμάτων στα νεύρα. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω ηλεκτρικής διέγερσης ή με χρήση χημικών παραγόντων.

H εταιρεία που έχει γίνει αξιοσημείωτη για τις εξελίξεις της στον τομέα της νευροδιαμόρφωσης είναι η INBRAIN Neuroelectronics , μια εταιρεία με έδρα την Ισπανία που αποτελεί spin-off του Graphene Flagship, μιας επιστημονικής ερευνητικής πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διεξάγει πειράματα σχετικά με τις εφαρμογές του γραφενίου.

Η εταιρία ισχυρίζεται ότι η τεχνολογία είναι για ιατρικούς σκοπούς και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση των εγκεφαλικών παρορμήσεων σε σημεία νευρολογικών διαταραχών όπως η επιληψία, το Αλτσχάιμερ και η άνοια.

Το INBRAIN έχει λάβει εκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση επιχειρηματικού κεφαλαίου από επενδυτές που ενδιαφέρονται για την έρευνά τους και για τις πρακτικές εφαρμογές της νευροδιαμόρφωσης.

Αυτή η επιστήμη μπορεί να ξεκινήσει ως μια απλή ιατρική εφαρμογή αλλά αυτό της δίνει την δυνατότητα να ελέγξει το μυαλό μας. Για όσους πιστεύουν πως αυτά είναι θεωρία συνομωσίας και κανείς δεν θέλει να ελέγξει το μυαλό μας, φτάνει να δει τις δηλώσεις του Δρ. Yuval Noah Harari, o κορυφαίος σύμβουλος του Klaus Schwab.

Απαραίτητο συστατικό για την νευροτροποποίηση είναι το γραφένιο, ώστε να μπορεί να αλληλεπιδράσει με τα εγκεφαλικά κύτταρα

Οι Dr Hotze και Adams σημείωσαν ότι η ουσία που σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει το INBRAIN για να αλληλεπιδράσει με τις ιατρικές συσκευές ο εγκέφαλος, είναι το οξείδιο του γραφενίου. Μια τοξική ουσία που έχει βρεθεί στα εμβόλια για τον κορωνοϊό (COVID-19) προκαλώντας εξουθενωτικές καταστάσεις υγείας.

Η εταιρεία ισχυρίζεται ότι τα εμφυτεύματα γραφενίου, έχουν σχεδιαστεί για να ερμηνεύουν με ακρίβεια τα σήματα που στέλνει ο εγκέφαλος και στη συνέχεια να παρέχουν στον χρήστη του εμφυτεύματος μια θεραπευτική απόκριση προσαρμοσμένη στη συγκεκριμένη νευρολογική του κατάσταση.

Ο Dr Hotze προειδοποίησε ότι αυτά τα εμφυτεύματα γραφενίου θα μπορούσαν τελικά να χρησιμοποιηθούν «για να προσδιορίσουν ποιος είσαι, πού είσαι και ποιες είναι οι σκέψεις σου».

Είπε επίσης ότι οι εταιρείες Big Tech θα μπορούσαν ουσιαστικά να προωθήσουν μια υπερανθρωπιστική ατζέντα. Ο Hotze σημείωσε ότι ο ίδιος ο Διευθυντής Μηχανικής της Google, Ray Kurzweil, πιστεύει ότι η τεχνολογία αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να μετατρέψει σχεδόν όλη την ανθρώπινη σκέψη μη βιολογική έως το 2040.

Άραγε τα αστειάκια που ακούγαμε παλιότερα, πως ο Μπιλ Γκέιτς θέλει να ελέγξει το μυαλό του Μπάμπη απο τα Πετράλωνα, ή να παρακολουθεί την Λίτσα από την κάτω Πλατανιά, συνεχίζουν να τα λένε και σήμερα;

Οι έξι μεγαλύτερες απορίες για το διάστημα που κανείς δεν μπορεί να απαντήσει

Ανά καιρούς οι επιστήμονες έχουν απαντήσει σε κάποιες από τις μεγαλύτερες απορίες όλης της ανθρωπότητας. Ωστόσο, θα έχουν… πολύ δουλειά μπροστά τους, όσο θα υπάρχουν ακόμα τεράστια «ερωτηματικά».


Σήμερα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πολύ σημαντικές πληροφορίες για το σύμπαν. Η μελέτη της φύσης και του κόσμου όμως, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Κάθε φορά που απαντάμε σε κάτι, αυτό σαν λερναία Ύδρα γεννάει παραπάνω απορίες. Θα μπορούσε να πει κανείς πως ακόμα δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα!

Αυτά είναι τα έξι μεγαλύτερα ερωτηματικά στην μελέτη του διαστήματος:

1. Γιατί μπορούμε να δούμε μόλις το 5% του σύμπαντος;

Οτιδήποτε μπορεί να αντιληφθεί το μάτι μας, από την οθόνη του υπολογιστή μέχρι και τα χιλιάδες αστέρια του νυχτερινού ουρανού, είναι μόλις το 5% του κόσμου· Το υπόλοιπο 95% «κρύβεται» με τέτοιο τρόπο, ώστε να είμαστε ανίκανοι να το παρατηρήσουμε. Η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ενέργεια.

Η σκοτεινή ενέργεια, αν και η ύπαρξη της δεν έχει αποδειχτεί, είναι αυτή που εξηγεί επακριβώς το φαινόμενο της επιταχυνόμενης διαστολής του σύμπαντος. Αποτελεί το 68.3% της συνολικής ύλης και ενέργειας, ενώ οι παρατηρήσεις επιβεβαιώνουν συχνότατα την υποθετική της ύπαρξη.

Η σκοτεινή ύλη, από την άλλη, αποτελεί το κύριο «συστατικό» των γαλαξιών. Αν και αόρατη, η ύπαρξη της αποδεικνύεται μέσω των βαρυτικών επιδράσεων πάνω στην ορατή ύλη. Καταλαμβάνει το 26.8%, αφήνοντας στην γνωστή ύλη μόλις το μικρό 4.9%.

2. Τι γίνεται στον πλανήτη Άρη;

Οι ανακαλύψεις της NASA στον κόκκινο πλανήτη, στα τέλη του περασμένου Σεπτεμβρίου, άναψαν… φωτιές στον κόσμο της αστροφυσικής. Κάποτε, ο γείτονας μας περνούσε πολύ πιο ένδοξες εποχές, με τεράστιους ωκεανούς να δροσίζουν το έδαφος του. Ακόμα και σήμερα όμως, το νερό δεν έχει εξαφανιστεί από πάνω του.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως κάποτε πρέπει να υπήρξε ζωή στον 'Αρη. Κάποιοι, λίγο πιο φιλόδοξοι, πιστεύουν πως οι κοκκινωπές του εκτάσεις ακόμα δεν έχουν ερημωθεί πλήρως. Υπάρχει ζωή στον Άρη; Λογικά, οι επανδρωμένες αποστολές της επόμενης δεκαετίας θα δώσουν την απάντηση.

3. Από που έρχονται οι κοσμικές ακτίνες;

Συνεχώς «πέφτουν» στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας από το απώτερο διάστημα, αλλά κανείς δεν γνωρίζει από που προέρχονται. Οι κοσμικές ακτίνες είναι ένω είδος ακτινοβολίας, δημιουργημένο από σωματίδια πολύ υψηλών ενεργειών.

Ο 'Ηλιος είναι μια πηγή κοσμικής ακτινοβολίας, πολύ χαμηλής ενέργειας. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «ηλιακός άνεμος». Ωστόσο, δεν είναι το ίδιο εύκολο να εντοπίσουμε την πηγή προέλευσης των σωματιδίων υψηλότερης ενέργειας. Η συστροφή τους και η επίδραση των μαγνητικών πεδίων του διαστρικού διαστήματος εξαφανίζει τα ίχνη τους.

4. Γιατί η ύλη είναι περισσότερη από την αντιύλη;

Κατά την διάρκεια του Big Bang, όπως εξηγεί η κοσμολογία, θα έπρεπε να παραχθούν ίσες ποσότητες ύλης και αντιύλης. Αν συνέβαινε αυτό, τότε ο κόσμος μας δεν θα έπρεπε να έχει το παραμικρό ίχνος ύλης. Ούτε ένα μικρό σωματίδιο.

Όταν ένα σωματίδιο και ένα αντισωματίδιο έρχονται σε επαφή καταστρέφονται ολοσχερώς, παράγοντας ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Παρόλες τις προβλέψεις όμως, για κάποιο άγνωστο λόγο η ύλη υπερτέρησε της αντιύλης, δημιουργώντας τον κόσμο. Αυτό αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο ερωτηματικό στην φυσική. Η ύπαρξη μας, πιθανότατα προήλθε από… κάποια άγνωστη ανωμαλία στους νόμους της φύσης.

5. Πώς ξεκίνησε η ζωή στην Γη;

Είναι από τις βασικότερες απορίες όλων των εποχών, όμως ακόμα και σήμερα δεν έχουμε επιστημονική απάντηση. Κάποιοι επιστήμονες στηρίζουν πως η ζωή «μεταφέρθηκε» στη Γη από κομήτες ή αστεροειδείς που προσέκρουσαν στην επιφάνεια της.

Αυτή είναι και η θεωρία που συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες. Ωστόσο, υπάρχουν και αρκετοί που πιστεύουν πως η ζωή «γεννήθηκε» με πιο ομαλό τρόπο. Τα απλά μόρια, μέσω χημικών αντιδράσεων, ξεκίνησαν να συνθέτουν πολυπλοκότερα μόρια, τα οποία με τη σειρά τους συνδυάστηκαν, για να παράξουν τα απαραίτητα συστατικά της ζωής, όπως για παράδειγμα το RNA. Κάπως έτσι άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτοι πολυκύτταροι οργανισμοί. Όπως και να έχει πάντως, η ζωή στον πλανήτη μας είναι προϊόν μιας σειράς από… διαβολικές συμπτώσεις.

6. Πότε θα είναι το τέλος του κόσμου;

Οι αστροφυσικοί υπολογίζουν ότι σε περίπου 6 δισεκατομμύρια χρόνια η Γη θα εξαφανιστεί, αφού ο Ήλιος πρόκειται να σβήσει κάνοντας τον πλανήτη μας «σκόνη». Τι ισχύει όμως για τον υπόλοιπο κόσμο;

Αυτό είναι ένα ερώτημα που μπορεί να ερεθίσει την φαντασία πολλών επιστημόνων. Υπάρχουν κάποιες υποθέσεις γύρω από το τέλος του κόσμου, αλλά σίγουρα δεν υπάρχει σαφής απάντηση. Μια εικασία έρχεται από τον χώρο της θερμοδυναμικής και στηρίζει πως το τέλος θα έρθει όταν όλα στο σύμπαν αποκτήσουν την ίδια θερμοκρασία, κάνοντας κάθε «υλικό» να διασπαστεί.

Μια άλλη υπόθεση, στηρίζει πως θα συμβεί ένα… αντίθετο Big Bang, που ονομάστηκε Big Crunch. Όσο το σύμπαν μεγαλώνει, οι βαρυτικές δυνάμεις πρόκειται να γίνουν πολύ ισχυρές, συρρικνώνοντας τα πάντα. Κάπως έτσι το σύμπαν θα επιστρέψει στο παλιό, πυκνό του παρελθόν.

Μορφογενετικά Πεδία

Ο Rupert Sheldrake είναι ένας Βρετανός βιολόγος που με τις πρωτοποριακές θεωρίες και έρευνές του έχει κατορθώσει να «ταρακουνήσει» τα ήσυχα νερά της σύγχρονης επιστήμης της Βιολογίας. Γεννήθηκε στην Μεγάλη Βρετανία στις 28 Ιουνίου, 1942. Σπούδασε Φυσικές Επιστήμες στο πανεπιστήμιο του Cambridge και Φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο του Harvard. Πήρε το διδακτορικό του στη Βιοχημεία και διετέλεσε Διευθυντής Σπουδών στη Βιοχημεία και την Κυτταρική Βιολογία στο Clare College του Cambridge. Επίσης διετέλεσε ερευνητής για λογαριασμό της Βασιλικής Εταιρίας της Βρετανίας πάνω στην Εξελικτική Βιολογία. Επί του παρόντος αποτελεί στέλεχος του Ινστιτούτου Νοητικών Επιστημών στην Καλιφόρνια. Ζει στο Λονδίνο.

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η αναζήτηση της δημιουργίας των μορφών αποτέλεσε ένα από τα πλέον ουσιαστικά αντικείμενα μελέτης παραδοσιακών λαών και φιλοσοφιών. Η αναζήτηση των ανθρώπων πάνω στη έμπνευση και τη γένεση των υλικών μορφών, τον οδήγησαν στην διατύπωση θεωριών οι οποίες σταδιακά ανασκάπτονται και από την νοητική σκαπάνη της σύγχρονης επιστήμης. Στην αρχαία Ελλάδα, ο Πλάτωνας μίλησε για τον «Κόσμο των Ιδεών», ένα κόσμο σε πιο λεπτή διάσταση όπου ενυπάρχουν οι ιδέες, οι σκέψεις και τα αρχέτυπα. Από τον κόσμο αυτό, μπορεί να συλλάβει κάποιος την ιδέα για το σχηματισμό των μορφών. Μια πιο σύγχρονη θεώρηση της διδασκαλίας του Πλάτωνα άρχισε να διατυπώνεται τον τελευταίο αιώνα, εισάγοντας στη σύγχρονη σκέψη και αναζήτηση τη θεωρία των «μορφογενετικών πεδίων».

Τον 17ο αιώνα διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον Rene Descartes (Καρτέσιος) μία μηχανιστική θεώρηση του κόσμου σύμφωνα με την οποία, το Σύμπαν αποτελεί μία τεράστια μηχανή που αποτελείται από ένα σύνολο επιμέρους μηχανικών συστημάτων. Στις αρχές του 20ου αιώνα διατυπώθηκε μία διαφορετική θεώρηση του κόσμου από αναπτυξιακούς βιολόγους και εμβρυολόγους. Σύμφωνα με την θεωρία αυτή –που εκπροσωπεί ένα ρεύμα που ονομάζεται «βιταλισμός» ή «ζωτικοκρατία»– κάθε ζωντανός οργανισμός είναι εμψυχωμένος από ζωτικές ενέργειες και ακολουθεί ζωτικές αρχές λειτουργίας. Οι αρχές αυτές δεν μπορούν να ερμηνευθούν και να καθοριστούν από τους παραδοσιακούς φυσικούς και χημικούς νόμους.

Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι στο σύμπαν υπάρχουν και λειτουργούν κάποια πεδία άγνωστης φύσης, που αποτελούν αόρατα προσχέδια-πρότυπα για τις μορφές που ενσαρκώνονται στον υλικό κόσμο. Τα πεδία αυτά ονομάστηκαν «μορφογενετικά πεδία» και θεωρούνται υπεύθυνα για τον προσδιορισμό των μορφών στους αναπτυσσόμενους οργανισμούς σε αναλογία με την λειτουργία ενός αρχιτεκτονικού σχεδίου για το κτίσιμο ενός οικοδομήματος. Έτσι, οποιαδήποτε μορφή προϋπήρχε σε ένα νοητό επίπεδο πριν σχηματιστεί. Από το επίπεδο αυτό, κάποιος μπορεί να συλλάβει και να εκφράσει το πρότυπο της μορφής στην δική μας ορατή-υλική πραγματικότητα.

Μορφικά Πεδία

Ο Βρετανός βιολόγος Rupert Sheldrake επέκτεινε την θεωρία των μορφογενετικών πεδίων τις τελευταίες δεκαετίες. Ο αντισυμβατικός επιστήμονας γενικεύει την λειτουργία των μορφογενετικών πεδίων ως πεδία υπεύθυνα όχι μόνο για τον προσδιορισμό της μορφής αλλά και για την συμπεριφορά των μορφών. Σύμφωνα με την θεωρία του, την οποία ονόμασε «θεωρία μορφικών πεδίων», κάθε σύστημα περικλείει κι ένα μορφικό πεδίο. Το πεδίο αυτό ενώνει και συντονίζει τα επιμέρους τμήματα του συστήματος, έτσι ώστε αυτό να συμπεριφέρεται σαν μία συνολική οντότητα. Επίσης, κάθε επιμέρους τμήμα εμπεριέχει το δικό του μορφικό πεδίο, τμήμα του συνολικού μορφικού πεδίου του συστήματος. Με τον τρόπο αυτό, δημιουργείται ένα ολόκληρο σύστημα-δίκτυο πεδίων διαφόρων επιπέδων, από το μικρότερο σωματίδιο της ύλης μέχρι έναν γαλαξία.

Τα πεδία αυτά διαπερνούν και περιβάλλουν συγχρόνως όλα τα όντα. Τα μορφικά πεδία των τμημάτων ενός συστήματος επικοινωνούν μεταξύ τους με αόρατους δεσμούς, ανταλλάσσοντας πληροφορίες και εμπειρίες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία ενός συνολικού κοινού χώρου εμπειριών και δράσεων. Στο φαινόμενο αυτό απέδωσε ο Sheldrake την ονομασία «μορφικός συντονισμός» και το οποίο εξήγησε σαν ένα είδος μνήμης στα όντα που δεν προέρχεται από τα γονίδια και τους προγόνους τους αλλά από την επανάληψη και την κοινή πηγή πληροφοριών και εμπειριών που περιέχονται στο μορφικό πεδίο του συνολικού συστήματος.

Η θεωρία αυτή αποτελεί μία σύγχρονη διατύπωση της θεωρίας του «Συλλογικού Ασυνείδητου», θεωρία που διατύπωσε ο γνωστός ψυχολόγος Carl Jung (ιδρυτής της αναλυτικής ψυχολογίας). Αυτή αναφέρεται σε ένα μέρος του ασυνείδητου νου που είναι κοινό σε όλους τους ανθρώπους. Στον κοινό αυτό νου, περιέχονται τα αρχέτυπα και παγκόσμιες νοητικές προδιαθέσεις που δεν βασίζονται στην προηγούμενη εμπειρία.

Μία ανάλογη αντίληψη είχε εκφράσει, χιλιάδες χρόνια πριν, ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Πλάτωνας αναφερόμενος στις μορφές – «είδη». Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, τα αρχέτυπα των ειδών δεν έχουν την προέλευσή τους στον κόσμο των αισθήσεων, αλλά υπάρχουν σε άλλη διάσταση και γίνονται γνωστά κατευθείαν στο νου. Στο έργο του «Τίμαιος», ο Πλάτωνας αναφέρεται στον κόσμο σαν μία συνολική οντότητα με πνεύμα και νοημοσύνη, μία ορατή οντότητα που περιέχει όλες τις άλλες και με τις οποίες με φυσικό τρόπο συνδέεται.

Η θεωρία των μορφογενετικών πεδίων αναφέρεται επίσης με την μορφή του Βραχμάν-Ατμάν στην Ινδική Φιλοσοφία ενώ αξίζει να σημειωθεί η αναφορά των Στωικών Φιλοσόφων που θεωρούσαν τον Λόγο ως την μόνη ζωντανή δύναμη του Σύμπαντος.

Εφαρμογές Μορφικών Πεδίων

Η θεωρία των μορφικών πεδίων επιτρέπει στο Rupert Sheldrake να αντιμετωπίζει τον νου σαν ένα εργαλείο που δημιουργεί πεδία νοητικών μορφών έξω από την υλική του υπόσταση. Αυτός ο «εκτεταμένος νους» μπορεί να αλληλοεπιδρά με το εξωτερικό περιβάλλον και να συλλαμβάνει ιδέες που δημιουργούνται στο ανάλογο μορφικό πεδίο. Έτσι, μπορεί μία ιδέα να μεταδοθεί πέρα από τον χώρο και τον χρόνο και χωρίς απώλεια ενέργειας.

Ένα επιστημονικό πείραμα πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Harvard το οποίο μελετούσε αρουραίους που προσπαθούσαν να δραπετεύσουν από μία ποσότητα νερού που απειλούσε να τους πνίξει. Το πείραμα συνεχίστηκε για 10 χρόνια και παρατηρήθηκε ότι κάθε νεότερη γενιά αρουραίων μάθαινε να δραπετεύει σταδιακά και με μεγαλύτερη ταχύτητα από το νερό. Μετά τα 10 χρόνια του πειράματος, οι τελευταίες γενιές αρουραίων μπορούσαν να δραπετεύσουν περίπου 10 φορές πιο γρήγορα από τους πρώτους αρουραίους που συμμετείχαν στο πείραμα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ταυτόχρονα αρουραίοι του ίδιου είδους σε άλλα μέρη του πλανήτη μπορούσαν να δραπετεύουν πλέον επίσης 10 φορές πιο γρήγορα ενώ δεν υπήρχε κάποια λογική εξήγηση για το φαινόμενο αυτό.

Παράλληλα, παρατηρήθηκαν οι εξής «συμπτώσεις»:

• Ο Charles Darwin και ο Alfred Russel Wallace διατύπωσαν σχεδόν ταυτόχρονα την θεωρία της εξέλιξης.
• Ο Isaac Newton και ο Gottfried Wilhelm Leibniz ανακάλυψαν ο καθένας με ανεξάρτητη έρευνα την μαθηματική Ανάλυση σε δύο διαφορετικά μέρη του κόσμου.
• Οι φυσικοί Erwin Schrödinger και Werner Heisenberg διατύπωσαν σχεδόν ταυτόχρονα την εξίσωση της κυματομορφής, που αποτέλεσε το θεμέλιο λίθο για την ανάπτυξη του κλάδου της Κβαντομηχανικής.
Οι παραπάνω διαπιστώσεις κι άλλες ανάλογες παρατηρήσεις στηρίζουν και σε πρακτικό επίπεδο την θεωρία των μορφογενετικών πεδίων και του μορφικού συντονισμού. Αντιλήψεις, ιδέες και συμπεριφορές παρατηρούμε ότι μπορούν να ανταλλαγούν πέρα από τα όρια χώρου και χρόνου και να καταγραφούν σε «βάσεις δεδομένων» γνώσεων όπου μπορούν να χρησιμεύσουν ως γνωσιολογικά αρχεία της ανθρωπότητας.

Παράλληλες Θεωρίες

Σύμφωνα με το διεθνώς καταξιωμένο φυσικό και ψυχίατρο, Dr. David Hawkins, μία ανάλογη θεωρία με εκείνη των μορφικών πεδίων ισχύει και για τα ενεργειακά πεδία της συνείδησης, τα θεμελιώδη πρότυπα των σκέψης και των εικόνων. Υποστηρίζει ότι οποιαδήποτε πρόοδος επιτυγχάνεται στην δική μας αντίληψη ωφελεί το κοινό καλό (έστω και αν αυτή η ωφέλεια δεν είναι πάντα εμφανής) και ενδυναμώνει το επόμενο βήμα για αυτούς που θα ακολουθήσουν. Κάθε πράξη καλοσύνης γίνεται αντιληπτή από το σύμπαν και διατηρείται για πάντα.

Επίσης, ο C.H. Waddington πρότεινε μία προέκταση της θεωρίας των μορφογενετικών πεδίων έτσι ώστε η θεωρία να συνυπολογίζει την προσωρινή προοπτική της ανάπτυξης. Την θεωρία αυτή την ονόμασε «chreode» (ετυμολογικά από τις λέξεις χρέος + οδός δηλαδή η οδός, το μονοπάτι που είναι αναγκαίο) και την παρουσίασε με την μορφή μίας τρισδιάστατης κυματομορφής. Μία ανάλογη θεωρία είναι εκείνη του Αμερικανού συγγραφέα και φιλοσόφου Robert Maynard Pirsig, «η θεωρία του στατικού περιορισμού»(σε ελεύθερη μετάφραση) σε τέσσερα στατικά επίπεδα της Μεταφυσικής της Ποιότητας. Σε αυτό το μοντέλο, ο τρόπος προσέγγισης βασίζεται περισσότερο στην ποιότητα σε σχέση με την ποσότητα ή την αόριστη θεώρηση. Η «Δυναμική Ποιότητα» που ο Pirsig αναφέρει, πλησιάζει περισσότερο την θεώρηση της απόλυτης ελευθερίας, αυτό που εμείς αντιλαμβανόμαστε σαν χάος.

Μέσα από την θεωρία των μορφογενετικών πεδίων, εκφράζεται μία τάση της ανθρωπότητας, μία προσπάθεια να ερμηνεύσει τον κόσμο και να αντιληφθεί την πραγματικότητα πέρα από τις κατευθύνσεις που οι παγιωμένες αντιλήψεις επιβάλλουν. Προσεγγίζοντας τις πανάρχαιες φιλοσοφικές διδασκαλίες σε συνδυασμό με πειραματικές μεθόδους, η θεωρία αυτή προσφέρει μία αξιόλογη θεώρηση του κόσμου και της επικοινωνίας των όντων και επιφέρει κλυδωνισμούς στα θεμέλια της ακαδημαϊκής επιστήμης. Ταυτόχρονα, προσφέρει μια ελπίδα στην ανθρωπότητα να ξεφύγει από την μηχανιστική και απρόσωπη αντίληψη του κόσμου και του περιβάλλοντος.

Μέσα στα επόμενα χρόνια, θεωρίες που σήμερα θεωρούνται αμφισβητήσιμες και αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό, όπως εκείνη των μορφογενετικών πεδίων, θα αναγνωρισθούν για την εγκυρότητα τους. Η «ιεροεξεταστική» νοοτροπία και η θετικιστική αντίληψη που σήμερα επικρατεί, εκτιμάται ότι θα δώσει την θέση της σε μία περισσότερο ευρεία και ανοικτή αντίληψη για την γένεση των μορφών, επιβεβαιώνοντας τις πανάρχαιες διδασκαλίες.

Χαλίλ Γκιμπράν – Χθές, Σήμερα, Αύριο

Είπα, στο φίλο μου,

«Τη βλέπεις πού ακουμπά στον ώμο του;

Χθες ακουμπούσε -στο δικό μου».

Κι εκείνος είπε:

«Αύριο θ’ ακουμπήσει στο δικό μου».

Εγώ είπα,

«Τη βλέπεις πού κάθεται δίπλα του;

Χθες καθόταν δίπλα σε μένα».

Κι εκείνος είπε:

«Αύριο θά καθίσει δίπλα σέ μένα».

Εγώ είπα,

«Τη βλέπεις πού πίνει από την κούπα του;

Χθες έπινε από τή δική μου»..

Κι εκείνος είπε:

«Αύριο θά πιει από τή δική μου».

Εγώ είπα:

«Δές την πώς τον κοιτάζει με μάτια ερωτευμένα. Χθές, έτσι μέ κοίταζε κι εμένα».

Κι εκείνος είπε:

«Αύριο, θα κοιτάξει έτσι εμένα».

Εγώ είπα:

«Άκου την πώς τού ψιθυρίζει ερωτικά τραγούδια. Τα ίδια μου τραγουδούσε χθες εμένα».

Κι εκείνος είπε:

«Αύριο θα τα τραγουδά σ’ εμένα».

Εγώ είπα:

«Κοίτα την πώς τον αγκαλιάζει.

Και χθες αγκάλιαζε εμένα».

Κι εκείνος είπε:

«Κι αύριο θ’ αγκαλιάζει έμενα». Εγώ τότε είπα:

«Τί παράξενη γυναίκα που είναι!!» Κι εκείνος είπε:

«Είναι η Ζωή».

Χαλίλ Γκιμπράν, Σκέψεις και διαλογισμοί

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

12.7. Ζωγραφική: Έλληνες ή Ρωμαίοι ξαναγεννημένοι

Η Γαλλική Επανάσταση έδωσε τεράστια ώθηση στους πίνακες με ιστορικά θέματα. Οι Γάλλοι επαναστάτες θεωρούσαν ότι ήταν Έλληνες ή Ρωμαίοι ξαναγεννημένοι, και η ζωγραφική όπως και η αρχιτεκτονική τους, αντανακλούσε την προσήλωση στο ρωμαϊκό μεγαλείο, όπως το αποκαλούσαν. Ο «φρυγικός πίλος» έγινε σύμβολο της ελευθερίας στη Γαλλία —είναι ο χαρακτηριστικός σκούφος που φοράει η Μαριάν, η γυναίκα του λαού που συμβολίζει την επανάσταση και την ελευθερία. Το Παρίσι τον 19ο αιώνα γίνεται η καλλιτεχνική πρωτεύουσα της Ευρώπης, όπως ήταν η Φλωρεντία τον 15ο ή η Ρώμη τον 17ο αιώνα και ο ρυθμός των εξελίξεων αλλάζει. Η Ευρώπη του Ναπολέοντα περνάει από τις καθαρές ελληνικές φόρμες στον ρωμαϊκό διάκοσμο. Το όραμα της Ελλάδας τοποθετείται σε ένα φανταστικό βασίλειο, όπου η ζωή ήταν απλή, απέριττη και ηθική. Και όταν ο Ναπολέων γίνεται παντοδύναμος στην Ευρώπη, το νεοκλασικό στιλ (η ελληνική αναβίωση, Greek revival) γίνεται το αυτοκρατορικό στιλ (στιλ empire).

Ο κατεξοχήν Γάλλος κλασικιστής ζωγράφος ήταν ο Ζακ Λουί Νταβίντ (1748-1825). Ως ο «επίσημος» ζωγράφος της Επανάστασης σχεδίαζε κοστούμια και σκηνικά για προπαγανδιστικά θεάματα από τη ρωμαϊκή ιστορία που εξυμνούσαν τη Γαλλική Δημοκρατία, την Επανάσταση, στα οποία έπαιρνε μέρος και ο ίδιος ο Ροβεσπιέρος. Ο Νταβίντ μελέτησε προσεκτικά τα έργα του Φλάξμαν και συμμεριζόταν τον μεγάλο θαυμασμό του για την αρχαία τέχνη. Στη λιτή αυστηρή απόδοση της Δολοφονίας του Μαρά στο λουτρό, τον οποίο ο Νταβίντ παρουσιάζει να έχει το τέλος ενός μάρτυρα-αγωνιστή, φαίνεται η επίδραση της αρχαίας πλαστικής ιδιαίτερα στην απόδοση του γυμνού σώματος. Για το έργο του Ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες (1800-1814) ο Νταβίντ χρησιμοποίησε στοιχεία από πολλές πηγές και μάλιστα δανείστηκε γύψινα εκμαγεία από τον διευθυντή του Λούβρου (που τότε λεγόταν Μουσείο Ναπολεόν). Η στάση του Λεωνίδα έχει πρότυπο τη μορφή του Αίαντα σε μια σφραγίδα που δημοσίευσε ο Βίνκελμαν.

Ο πιο προικισμένος ίσως κλασικιστής ζωγράφος στην πρώτη πεντηκονταετία του 19ου αιώνα ήταν, ωστόσο, ο Ζαν Ογκύστ Ντομινίκ Ενγκρ (1780-1867). Μαθητής και οπαδός του Νταβίντ, φίλος του Φλάξμαν, θαύμαζε όπως και εκείνοι την τέχνη της κλασικής Αρχαιότητας και χρησιμοποίησε πολλά αρχαία γλυπτά ως πρότυπα σε μυθολογικά του θέματα, π.χ. στο έργο Οιδίπους και Σφιγξ, δανείζεται για τον Οιδίποδα τη στάση του μαρμάρινου Ποσειδώνα στο Λατερανό. Όταν δίδασκε, ο Ενγκρ επέμενε στην πειθαρχία της απόλυτης ακρίβειας. Είχε μια ιδιαίτερη προτίμηση στο γυναικείο γυμνό και άφησε πολλά έργα με θέμα τις περίφημες Οδαλίσκες του. Στη Μεγάλη Οδαλίσκη (1814), που βρίσκεται σήμερα στο Λούβρο ένα ανακεκλιμένο γυναικείο γυμνό με την πλάτη στον θεατή, που στηρίζεται στον αγκώνα έτσι που να αναδεικνύεται η μακριά γραμμή του κορμού της μορφής, θέλησε ίσως να ανταγωνιστεί την Παολίνα Μποργκέζε (στον τύπο της ανακεκλιμένης Αφροδίτης), το περίφημο γλυπτό του Κανόβα. Ο Ενγκρ είχε κερδίσει τον γενικό θαυμασμό και την αποδοχή για την τεχνική του σιγουριά, το εξαιρετικό του σχέδιο και τη διαύγεια της σύνθεσής του. Η τελειότητα αυτή, ωστόσο, ήταν ένα στοιχείο που ενοχλούσε τους αντιπάλους του.

Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ

ΑΡΙΣΤ Πολ 1339a11–1340b19

(ΑΡΙΣΤ Πολ 1337a33–1340b19: Η αγωγή που διαμορφώνει ελεύθερους πολίτες) 

Ειδικότερα για την ανάγκη διδασκαλίας της μουσικής

Περὶ δὲ μουσικῆς ἔνια μὲν διηπορήκαμεν τῷ λόγῳ
καὶ πρότερον, καλῶς δ’ ἔχει καὶ νῦν ἀναλαβόντας αὐτὰ
προαγαγεῖν, ἵνα ὥσπερ ἐνδόσιμον γένηται τοῖς λόγοις οὓς
ἄν τις εἴπειεν ἀποφαινόμενος περὶ αὐτῆς. οὔτε γὰρ τίνα
(15) ἔχει δύναμιν ῥᾴδιον περὶ αὐτῆς διελεῖν, οὔτε τίνος δεῖ χά-
ριν μετέχειν αὐτῆς, πότερον παιδιᾶς ἕνεκα καὶ ἀνα-
παύσεως, καθάπερ ὕπνου καὶ μέθης (ταῦτα γὰρ καθ’ αὑτὰ
μὲν οὐδὲ τῶν σπουδαίων, ἀλλ’ ἡδέα, καὶ ἅμα παύει μέρι-
μναν, ὥς φησιν Εὐριπίδης· διὸ καὶ τάττουσιν αὐτὴν καὶ
(20) χρῶνται πᾶσι τούτοις ὁμοίως, ὕπνῳ καὶ μέθῃ καὶ μουσικῇ·
τιθέασι δὲ καὶ τὴν ὄρχησιν ἐν τούτοις), ἢ μᾶλλον οἰητέον
πρὸς ἀρετήν τι τείνειν τὴν μουσικήν, ὡς δυναμένην, καθάπερ
ἡ γυμναστικὴ τὸ σῶμα ποιόν τι παρασκευάζει, καὶ τὴν
μουσικὴν τὸ ἦθος ποιόν τι ποιεῖν, ἐθίζουσαν δύνασθαι χαί-
(25) ρειν ὀρθῶς, ἢ πρὸς διαγωγήν τι συμβάλλεται καὶ πρὸς
φρόνησιν (καὶ γὰρ τοῦτο τρίτον θετέον τῶν εἰρημένων). ὅτι
μὲν οὖν δεῖ τοὺς νέους μὴ παιδιᾶς ἕνεκα παιδεύειν, οὐκ ἄδη-
λον (οὐ γὰρ παίζουσι μανθάνοντες· μετὰ λύπης γὰρ ἡ
μάθησις)· ἀλλὰ μὴν οὐδὲ διαγωγήν γε παισὶν ἁρμόττει
(30) καὶ ταῖς ἡλικίαις ἀποδιδόναι ταῖς τοιαύταις (οὐθενὶ γὰρ
ἀτελεῖ προσήκει τέλος). ἀλλ’ ἴσως ἂν δόξειεν ἡ τῶν παί-
δων σπουδὴ παιδιᾶς εἶναι χάριν ἀνδράσι γενομένοις καὶ
τελειωθεῖσιν. ἀλλ’ εἰ τοῦτ’ ἐστὶ τοιοῦτον, τίνος ἂν ἕνεκα δέοι
μανθάνειν αὐτούς, ἀλλὰ μή, καθάπερ οἱ τῶν Περσῶν καὶ
(35) Μήδων βασιλεῖς, δι’ ἄλλων αὐτὸ ποιούντων μεταλαμβάνειν
τῆς ἡδονῆς καὶ τῆς μαθήσεως; καὶ γὰρ ἀναγκαῖον βέλτιον
ἀπεργάζεσθαι τοὺς αὐτὸ τοῦτο πεποιημένους ἔργον καὶ τέχνην
τῶν τοσοῦτον χρόνον ἐπιμελουμένων ὅσον πρὸς μάθησιν μόνον.
εἰ δὲ δεῖ τὰ τοιαῦτα διαπονεῖν αὐτούς, καὶ περὶ τὴν τῶν
(40) ὄψων πραγματείαν αὐτοὺς ἂν δέοι παρασκευάζειν· ἀλλ’
ἄτοπον. τὴν δ’ αὐτὴν ἀπορίαν ἔχει καὶ εἰ δύναται τὰ ἤθη
βελτίω ποιεῖν· ταῦτα γὰρ τί δεῖ μανθάνειν αὐτούς, ἀλλ’
[1339b] οὐχ ἑτέρων ἀκούοντας ὀρθῶς τε χαίρειν καὶ δύνασθαι κρίνειν,
ὥσπερ οἱ Λάκωνες; ἐκεῖνοι γὰρ οὐ μανθάνοντες ὅμως δύ-
νανται κρίνειν ὀρθῶς, ὥς φασι, τὰ χρηστὰ καὶ τὰ μὴ
χρηστὰ τῶν μελῶν. ὁ δ’ αὐτὸς λόγος κἂν εἰ πρὸς εὐημε-
(5) ρίαν καὶ διαγωγὴν ἐλευθέριον χρηστέον αὐτῇ· τί δεῖ μαν-
θάνειν αὐτούς, ἀλλ’ οὐχ ἑτέρων χρωμένων ἀπολαύειν; σκο-
πεῖν δ’ ἔξεστι τὴν ὑπόληψιν ἣν ἔχομεν περὶ τῶν θεῶν· οὐ
γὰρ ὁ Ζεὺς αὐτὸς ἀείδει καὶ κιθαρίζει τοῖς ποιηταῖς, ἀλλὰ
καὶ βαναύσους καλοῦμεν τοὺς τοιούτους καὶ τὸ πράττειν οὐκ
(10) ἀνδρὸς μὴ μεθύοντος ἢ παίζοντος. ἀλλ’ ἴσως περὶ μὲν
τούτων ὕστερον ἐπισκεπτέον· ἡ δὲ πρώτη ζήτησίς ἐστι πότε-
ρον οὐ θετέον εἰς παιδείαν τὴν μουσικὴν ἢ θετέον, καὶ τί
δύναται τῶν διαπορηθέντων τριῶν, πότερον παιδείαν ἢ παι-
διὰν ἢ διαγωγήν. εὐλόγως δ’ εἰς πάντα τάττεται καὶ
(15) φαίνεται μετέχειν. ἥ τε γὰρ παιδιὰ χάριν ἀναπαύσεώς
ἐστι, τὴν δ’ ἀνάπαυσιν ἀναγκαῖον ἡδεῖαν εἶναι (τῆς γὰρ
διὰ τῶν πόνων λύπης ἰατρεία τίς ἐστιν), καὶ τὴν διαγωγὴν
ὁμολογουμένως δεῖ μὴ μόνον ἔχειν τὸ καλὸν ἀλλὰ καὶ
τὴν ἡδονήν (τὸ γὰρ εὐδαιμονεῖν ἐξ ἀμφοτέρων τούτων ἐστίν)·
(20) τὴν δὲ μουσικὴν πάντες εἶναί φαμεν τῶν ἡδίστων, καὶ ψι-
λὴν οὖσαν καὶ μετὰ μελῳδίας (φησὶ γοῦν καὶ Μουσαῖος
εἶναι «βροτοῖς ἥδιστον ἀείδειν»· διὸ καὶ εἰς τὰς συνουσίας καὶ
διαγωγὰς εὐλόγως παραλαμβάνουσιν αὐτὴν ὡς δυναμένην
εὐφραίνειν), ὥστε καὶ ἐντεῦθεν ἄν τις ὑπολάβοι παιδεύε-
(25) σθαι δεῖν αὐτὴν τοὺς νεωτέρους. ὅσα γὰρ ἀβλαβῆ τῶν
ἡδέων, οὐ μόνον ἁρμόττει πρὸς τὸ τέλος ἀλλὰ καὶ πρὸς
τὴν ἀνάπαυσιν· ἐπεὶ δ’ ἐν μὲν τῷ τέλει συμβαίνει τοῖς
ἀνθρώποις ὀλιγάκις γίγνεσθαι, πολλάκις δὲ ἀναπαύονται
καὶ χρῶνται ταῖς παιδιαῖς οὐχ ὅσον ἐπὶ πλέον ἀλλὰ καὶ
(30) διὰ τὴν ἡδονήν, χρήσιμον ἂν εἴη διαναπαύειν ἐν ταῖς ἀπὸ
ταύτης ἡδοναῖς. συμβέβηκε δὲ τοῖς ἀνθρώποις ποιεῖσθαι
τὰς παιδιὰς τέλος· ἔχει γὰρ ἴσως ἡδονήν τινα καὶ τὸ
τέλος, ἀλλ’ οὐ τὴν τυχοῦσαν, ζητοῦντες δὲ ταύτην λαμβά-
νουσιν ὡς ταύτην ἐκείνην, διὰ τὸ τῷ τέλει τῶν πράξεων
(35) ἔχειν ὁμοίωμά τι. τό τε γὰρ τέλος οὐθενὸς τῶν ἐσομένων
χάριν αἱρετόν, καὶ αἱ τοιαῦται τῶν ἡδονῶν οὐθενός εἰσι τῶν
ἐσομένων ἕνεκεν, ἀλλὰ τῶν γεγονότων, οἷον πόνων καὶ λύ-
πης. δι’ ἣν μὲν οὖν αἰτίαν ζητοῦσι τὴν εὐδαιμονίαν γίγνε-
σθαι διὰ τούτων τῶν ἡδονῶν, ταύτην εἰκότως ἄν τις ὑπο-
(40) λάβοι τὴν αἰτίαν· περὶ δὲ τοῦ κοινωνεῖν τῆς μουσικῆς, <ὅτι> οὐ
διὰ ταύτην μόνην, ἀλλὰ καὶ διὰ τὸ χρήσιμον εἶναι πρὸς
τὰς ἀναπαύσεις, ὡς ἔοικεν. οὐ μὴν ἀλλὰ ζητητέον μή ποτε
[1340a] τοῦτο μὲν συμβέβηκε, τιμιωτέρα δ’ αὐτῆς ἡ φύσις ἐστὶν ἢ
κατὰ τὴν εἰρημένην χρείαν, καὶ δεῖ μὴ μόνον τῆς κοινῆς
ἡδονῆς μετέχειν ἀπ’ αὐτῆς, ἧς ἔχουσι πάντες αἴσθησιν (ἔχει
γὰρ ἡ μουσική τιν’ ἡδονὴν φυσικήν, διὸ πάσαις ἡλικίαις
(5) καὶ πᾶσιν ἤθεσιν ἡ χρῆσις αὐτῆς ἐστι προσφιλής), ἀλλ’
ὁρᾶν εἴ πῃ καὶ πρὸς τὸ ἦθος συντείνει καὶ πρὸς τὴν ψυχήν.
τοῦτο δ’ ἂν εἴη δῆλον, εἰ ποιοί τινες τὰ ἤθη γιγνόμεθα δι’
αὐτῆς. ἀλλὰ μὴν ὅτι γιγνόμεθα ποιοί τινες, φανερὸν διὰ
πολλῶν μὲν καὶ ἑτέρων, οὐχ ἥκιστα δὲ καὶ διὰ τῶν Ὀλύμ-
(10) που μελῶν· ταῦτα γὰρ ὁμολογουμένως ποιεῖ τὰς ψυχὰς
ἐνθουσιαστικάς, ὁ δ’ ἐνθουσιασμὸς τοῦ περὶ τὴν ψυχὴν ἤθους
πάθος ἐστίν. ἔτι δὲ ἀκροώμενοι τῶν μιμήσεων γίγνονται
πάντες συμπαθεῖς, καὶ χωρὶς τῶν ῥυθμῶν καὶ τῶν μελῶν
αὐτῶν. ἐπεὶ δὲ συμβέβηκεν εἶναι τὴν μουσικὴν τῶν ἡδέων,
(15) τὴν δ’ ἀρετὴν περὶ τὸ χαίρειν ὀρθῶς καὶ φιλεῖν καὶ μισεῖν,
δεῖ δηλονότι μανθάνειν καὶ συνεθίζεσθαι μηθὲν οὕτως ὡς
τὸ κρίνειν ὀρθῶς καὶ τὸ χαίρειν τοῖς ἐπιεικέσιν ἤθεσι καὶ
ταῖς καλαῖς πράξεσιν· ἔστι δὲ ὁμοιώματα μάλιστα παρὰ
τὰς ἀληθινὰς φύσεις ἐν τοῖς ῥυθμοῖς καὶ τοῖς μέλεσιν ὀργῆς
(20) καὶ πραότητος, ἔτι δ’ ἀνδρείας καὶ σωφροσύνης καὶ πάντων
τῶν ἐναντίων τούτοις καὶ τῶν ἄλλων ἠθῶν (δῆλον δὲ ἐκ
τῶν ἔργων· μεταβάλλομεν γὰρ τὴν ψυχὴν ἀκροώμενοι
τοιούτων)· ὁ δ’ ἐν τοῖς ὁμοίοις ἐθισμὸς τοῦ λυπεῖσθαι καὶ
χαίρειν ἐγγύς ἐστι τῷ πρὸς τὴν ἀλήθειαν τὸν αὐτὸν ἔχειν
(25) τρόπον (οἷον εἴ τις χαίρει τὴν εἰκόνα τινὸς θεώμενος μὴ
δι’ ἄλλην αἰτίαν ἀλλὰ διὰ τὴν μορφὴν αὐτήν, ἀναγκαῖον
τούτῳ καὶ αὐτοῦ ἐκείνου τὴν θεωρίαν, οὗ τὴν εἰκόνα θεωρεῖ,
ἡδεῖαν εἶναι). συμβέβηκε δὲ τῶν αἰσθητῶν ἐν μὲν τοῖς
ἄλλοις μηδὲν ὑπάρχειν ὁμοίωμα τοῖς ἤθεσιν, οἷον ἐν τοῖς
(30) ἁπτοῖς καὶ τοῖς γευστοῖς, ἀλλ’ ἐν τοῖς ὁρατοῖς ἠρέμα
(σχήματα γὰρ ἔστι τοιαῦτα, ἀλλ’ ἐπὶ μικρόν, καὶ <οὐ> πάντες
τῆς τοιαύτης αἰσθήσεως κοινωνοῦσιν· ἔτι δὲ οὐκ ἔστι ταῦτα
ὁμοιώματα τῶν ἠθῶν, ἀλλὰ σημεῖα μᾶλλον τὰ γιγνόμενα
σχήματα καὶ χρώματα τῶν ἠθῶν, καὶ ταῦτ’ ἐστὶν ἐπί-
(35) σημα ἐν τοῖς πάθεσιν· οὐ μὴν ἀλλ’ ὅσον διαφέρει καὶ
περὶ τὴν τούτων θεωρίαν, δεῖ μὴ τὰ Παύσωνος θεωρεῖν τοὺς
νέους, ἀλλὰ τὰ Πολυγνώτου κἂν εἴ τις ἄλλος τῶν γρα-
φέων ἢ τῶν ἀγαλματοποιῶν ἐστιν ἠθικός), ἐν δὲ τοῖς μέ-
λεσιν αὐτοῖς ἔστι μιμήματα τῶν ἠθῶν (καὶ τοῦτ’ ἐστὶ φανε-
(40) ρόν· εὐθὺς γὰρ ἡ τῶν ἁρμονιῶν διέστηκε φύσις, ὥστε ἀκούον-
τας ἄλλως διατίθεσθαι καὶ μὴ τὸν αὐτὸν ἔχειν τρόπον
πρὸς ἑκάστην αὐτῶν, ἀλλὰ πρὸς μὲν ἐνίας ὀδυρτικωτέρως
[1340b] καὶ συνεστηκότως μᾶλλον, οἷον πρὸς τὴν μιξολυδιστὶ καλου-
μένην, πρὸς δὲ τὰς μαλακωτέρως τὴν διάνοιαν, οἷον πρὸς
τὰς ἀνειμένας, μέσως δὲ καὶ καθεστηκότως μάλιστα πρὸς
ἑτέραν, οἷον δοκεῖ ποιεῖν ἡ δωριστὶ μόνη τῶν ἁρμονιῶν, ἐνθου-
(5) σιαστικοὺς δ’ ἡ φρυγιστί. ταῦτα γὰρ καλῶς λέγουσιν οἱ περὶ
τὴν παιδείαν ταύτην πεφιλοσοφηκότες· λαμβάνουσι γὰρ τὰ
μαρτύρια τῶν λόγων ἐξ αὐτῶν τῶν ἔργων). τὸν αὐτὸν δὲ
τρόπον ἔχει καὶ τὰ περὶ τοὺς ῥυθμούς (οἱ μὲν γὰρ ἦθος ἔχουσι
στασιμώτερον οἱ δὲ κινητικόν, καὶ τούτων οἱ μὲν φορ-
(10) τικωτέρας ἔχουσι τὰς κινήσεις οἱ δὲ ἐλευθεριωτέρας). ἐκ
μὲν οὖν τούτων φανερὸν ὅτι δύναται ποιόν τι τὸ τῆς ψυχῆς
ἦθος ἡ μουσικὴ παρασκευάζειν, εἰ δὲ τοῦτο δύναται ποιεῖν,
δῆλον ὅτι προσακτέον καὶ παιδευτέον ἐν αὐτῇ τοὺς νέους.
ἔστι δὲ ἁρμόττουσα πρὸς τὴν φύσιν τὴν τηλικαύτην ἡ δι-
(15) δασκαλία τῆς μουσικῆς· οἱ μὲν γὰρ νέοι διὰ τὴν ἡλικίαν
ἀνήδυντον οὐθὲν ὑπομένουσιν ἑκόντες, ἡ δὲ μουσικὴ φύσει τῶν
ἡδυσμάτων ἐστίν. καί τις ἔοικε συγγένεια ταῖς ἁρμονίαις
καὶ τοῖς ῥυθμοῖς εἶναι· διὸ πολλοί φασι τῶν σοφῶν οἱ
μὲν ἁρμονίαν εἶναι τὴν ψυχήν, οἱ δ’ ἔχειν ἁρμονίαν.

***
Περί δε της μουσικής ωρισμένα μεν προβλήματα και πρότερον διετυπώσαμεν, καλόν όμως είναι και τώρα επανελθόντες εις αυτά να τα επαναφέρωμεν εις το μέσον, ίνα καταστούν τρόπον τινα προανάκρουσμα των λόγων, τους οποίους θα ηδύνατο τις να είπη περί αυτής. Διότι ούτε ποίαν (15) δύναμιν έχει αύτη δύναται τις να διακριβώση, ούτε διά ποίον σκοπόν πρέπει αύτη να εκμανθάνεται, εάν δηλαδή εκμανθάνεται διά να χρησιμεύση ως παιδιά ή ανάπαυσις, ως χρησιμεύουν ο ύπνος και ο πότος, (διότι και ταύτα δεν υπάγονται μεν εις τας σοβαράς ασχολίας, είναι όμως ευχάριστα και καταπαύουν τας μερίμνας, ως λέγει ο Ευριπίδης, διό και την μουσικήν μεταξύ των παιδιών τάσσουν και (20) μεταχειρίζονται πάντα ταύτα προς τον αυτόν σκοπόν, ύπνον και μέθην και μουσικήν, μεταξύ δε τούτων και την όρχησιν θέτουν· ή μήπως πρέπει μάλλον να παραδεχθώμεν, ότι η μουσική είναι προς αρετήν συντελεστική (ως δυναμένη, καθ' ον ακριβώς τρόπον και η γυμναστική διαπλάσσει το σώμα κατά τίνα ποιότητα, και η μουσική να διαπλάση κατά τίνα ποιότητα το ήθος, εθίζουσα τούτο εις την ευγενή τέρψιν); (25) ή μήπως χρησιμεύη προς ευχάριστον διαβίωσιν και προς επίτευξιν φρονήσεως; (διότι κατόπιν των δύο προειρημένων δύναται και τούτο να τεθή ως τρίτος σκοπός). Αλλ' ότι μεν η εκπαίδευσις των νέων δεν πρέπει να έχη ως σκοπόν την παιδιάν, είναι αναμφισβήτητον· διότι δεν εκμανθάνουν παίζοντες, αλλά μετά δυσχερείας τινος πάσα μάθησις αποκτάται· άλλ' όμως ουδέ ως τελικός σκοπός διά τους παίδας και τους άγοντας ανώριμον ηλικίαν δέον να τίθεται (30) το πώς θα διάγουν τον καιρόν των· διότι εις ουδέν ατελές ον προσήκει τελικός σκοπός. Ίσως όμως θα ηδύνατο τις να νομίση ότι η σπουδή των παίδων (εις την μουσικήν) γίνεται, όπως αύτη χρησιμεύση εις τούτους ως παιδιά, όταν πλέον θα αποβούν άνδρες εις πλήρη ωριμότητα. Αλλ' εάν η άποψις αύτη είναι ορθή, διά τίνα λόγον παρίσταται ανάγκη αυτοί οι ίδιοι να εκμανθάνουν την μουσικήν, και να την κάμνουν όπως και οι των Περσών και (35) των Μήδων βασιλείς, να απολαμβάνουν τουτέστι την ευχαρίστησιν εκ της μαθήσεως άλλων κατ' επάγγελμα την μουσικήν ασκούντων; Καθόσον μάλιστα κατ' ανάγκην πολύ καλύτερον ησκημένοι είναι εκείνοι, οίτινες μετέρχονται την τέχνην ταύτην ως επάγγελμα ή οι επιμελούμενοι της μουσικής επί τόσον ολίγον χρόνον, όσος αρκεί διά να την μάθουν μόνον. Εάν δε πρέπει να κοπιάζουν επί μακρόν εις τα τοιαύτα οι ίδιοι, (40) τότε ομοίως απαραίτητον είναι να διατρίψουν περί την σπουδήν της μαγειρικής· αλλά τούτο είναι άτυπον. Εις την αυτήν δε απορίαν εμβάλλει και το ζήτημα: εάν δύναται η μουσική να καθιστά βελτίονα τα ήθη· διότι εάν αληθεύη τούτο, τότε προς τι πρέπει αυτοί οι ίδιοι να εκμανθάνουν μουσικήν [1339b] και να μη ακροώνται ταύτης παρ' άλλων εκτελουμένης, ούτως ώστε και ευγενή τέρψιν να απολαμβάνουν και δοκίμως (περί των μουσικών έργων) να αποφαίνωνται, ως οι Λάκωνες; Διότι εκείνοι, μολονότι δεν εκμανθάνουν οι ίδιοι μουσικήν, όμως δύνανται, ως διαθρυλείται, να εκτιμούν ορθώς και τας καλάς και τας κακάς μελωδίας. Το αυτό δε τεκμήριον ισχύει και (5) περί της γνώμης εάν η μουσική πρέπει να χρησιμοποιήται προς αγαθήν διαβίωσιν και προς βίον εις ελευθέρους προσήκοντα· προς τι δηλαδή να την εκμανθάνουν οι ίδιοι και να μη απολαύουν αυτής εκτελουμένης παρ' άλλων: Και δυνάμεθα εν προκειμένω να αποβλέψωμεν και προς την κρατούσαν περί των θεών δοξασίαν· ο Ζευς δηλαδή δεν άδει ούτε κιθαρίζει ο ίδιος, κατά τους ποιητάς. Αλλά και τους ασκούντας το επάγγελμα τούτο καλούμεν βαναύσους (10) και το έργον των ανάξιον δι' άνδρα όστις δεν είναι μεθυσμένος ή δεν το πράττει παιδιάς χάριν.

Αλλ' ίσως περί ταύτα βραδύτερον ασχοληθώμεν· η πρώτη δε έρευνα ημών απέβλεπεν εις την διακρίβωσιν του εάν πρέπει ή όχι να τάξωμεν την μουσικήν εις την παιδείαν και τι εκ των τριών αμφισβητηθέντων επιτυγχάνει ― παιδείαν ή παιδιάν ή ευχάριστον απασχόλησιν. Ευλόγως δε εις πάντα ταύτα κατατάσσεται και (15) πάντων τούτων φαίνεται ότι μετέχει. Διότι και η παιδιά χάριν της αναπαύσεως υπάρχει, η δε ανάπαυσις κατ' ανάγκην πρέπει να είναι ευχάριστος (καθ' όσον θεραπεύει ούτως ειπείν την εκ των μόχθων λύπην), και η άνετος αφ' ετέρου διατριβή πρέπει όχι μόνον το αγαθόν να ενέχη αλλά και την ηδονήν, (διότι το ευδαιμονείν εξ αμφοτέρων τούτων υπάρχει)· (20) η δε μουσική, κατά κοινήν πάντων ημών ομολογίαν, είναι εκ των ηδίστων πραγμάτων, είτε διά του οργάνου είτε και εν συνοδεία μελωδίας εκτελείται (και αυτός μάλιστα ο Μουσαίος είπεν ότι ήδιστον είναι διά τους ανθρώπους το άδειν· διό και εις τας συναναστροφάς και όταν θέλουν να περάσουν ευχαρίστως τον καιρόν των, ευλόγως παραλαμβάνουν αυτήν οι άνθρωποι, ως δυναμένην να ευφραίνη)· συνεπώς και εκ του γεγονότος τούτου θα ηδύνατο να καταλήξη τις εις το συμπέρασμα ότι πρέπει και (25) εις την μουσικήν να εκπαιδεύωνται οι νεώτεροι. Διότι όσα εκ των ευχαρίστων είναι αβλαβή, ου μόνον προς τον τελικόν σκοπόν είναι ευάρμοστα, αλλά και προς την ανάπαυσιν. Επειδή δε εις μεν τον τελικόν σκοπόν ολιγάκις φθάνουν οι άνθρωποι, πολλάκις όμως αναπαύονται και κάμνουν χρήσιν των παιδιών όχι εις τον απώτερον σκοπόν αποβλέποντες τόσον, (30) όσον εις την εξ αυτών ευχαρίστησιν, χρήσιμος δύναται να αποβή εις αυτούς η μουσική αναπαύουσα αυτούς κατά τα διαλείμματα διά των εξ αυτής ευχαριστήσεων. Συμβαίνει δε συνήθως οι άνθρωποι να θεωρούν αυτάς ταύτας τας παιδιάς ως τελικόν σκοπόν· διότι έχει ίσως επίσης και ο τελικός σκοπός ηδονήν τίνα, αλλ' όχι οιανδήποτε ηδονήν· επιζητούντες όμως ταύτην, εκλαμβάνουν εκείνην ως ταύτην, καθ' όσον ομοιάζουν κατά τίνα τρόπον (35) αι τελικαί ενέργειαι των πράξεων. Και τούτο διότι ουδενός ο τελικός σκοπός επιδιώκεται χάριν μέλλοντος αποτελέσματος, ομοίως δε και αι τοιαύται των ηδονών δεν επιδιώκονται χάριν περαιτέρω τινος σκοπού, αλλ' ένεκεν των προγεγεννημένων, οίον πόνων και λύπης. Θα ηδύνατο τις λοιπόν να συμπεράνη ότι ούτος είναι ο λόγος δι' ον οι άνθρωποι επιζητούν την ευδαιμονίαν (40) διά των ηδονών τούτων· αλλά διά την περίπτωσιν της ανάγκης του μετέχειν της μουσικής, δεν υπάρχει μόνος ο λόγος ούτος, αλλά και ο λόγος ότι είναι χρήσιμος, ως φαίνεται, διά τας ώρας της αναπαύσεως. Εν τούτοις πρέπει να εξετάσωμεν μήπως [1340a] τούτο μεν συμβαίνει κατά σύμπτωσιν, η δε φύσις αυτής είναι μείζονος τιμής αξία ή όσην η ειρημένη χρεία αυτής απαιτεί, και συνεπώς μήπως πρέπει να μετέχωμεν της κοινής απ' αυτής ηδονής, ης πάντες έχουν αίσθησιν (διότι η μουσική εν τη φύσει αυτής έχει την ηδονήν ην προξενεί, διό και εις πάσας τας ηλικίας (5) και πάντας τους χαρακτήρας η χρήσις αυτής είναι προσφιλής), αλλά και να παρατηρούμεν μήπως δύναται κατά τι να συντελέση εις την διαμόρφωσιν του ήθους και της ψυχής. Τούτο δε θα καθίστατο φανερόν, εάν απεδεικνύετο ότι οι χαρακτήρες διαμορφούνται ποιοτικώς υπό την επίδρασίν της. Αλλ' όμως ότι συντελείται ποια τις τοιαύτη διαμόρφωσις και διά πολλών μεν άλλων καθίσταται φανερόν, ούχ ήκιστα δε και διά των μελών (10) του Ολύμπου· διότι ταύτα ομολογουμένως πληρούν τας ψυχάς ενθουσιασμού, ο δε ενθουσιασμός είναι πάθος τι του ήθους της ψυχής. Επί πλέον δε οιοσδήποτε ήθελεν ακροασθή της μιμητικής μουσικής περιέρχεται εις αντίστοιχον ψυχικήν κατάστασιν, και <άνευ των λόγων>, απλώς διά του ψιλού ρυθμού και μέλους αυτών. Επειδή δε έχει συμβή να είναι η μουσική έν εκ των ευχαρίστων πραγμάτων, (15) η δε αρετή έγκειται εις το χαίρειν και αγαπάν και μισείν ορθώς, είναι φανερόν ότι υπέρ παν άλλο δέον να συνηθίζη τις εις το ορθώς κρίνειν και εις το χαίρειν εις τα κόσμια ήθη και τας καλάς πράξεις. Παραλλήλως δε προς τα αληθινά φυσικά πάθη ενυπάρχουν εις τας ρυθμικάς και μελωδικάς συνθέσεις ομοιώματα οργής (20) και πραότητος, έτι δε ανδρείας και σωφροσύνης και πάντων των αντιθέτων προς ταύτα, ως και των άλλων ηθικών κατάστασεων (είναι δε φανερόν εκ των πραγμάτων, καθ' όσον μεταβάλλεται αντιστοίχως το θυμικόν μας κατά την ακρόασιν των τοιούτων)· ο εθισμός όμως εκ των ομοίων εις το λυπείσθαι και χαίρειν προσεγγίζει την αντίστοιχον εν τη πραγματικότητι κατάστασιν, (25) (καθ' όσον λ.χ. εάν τις χαίρη θεωρών την εικόνα τινός όχι δι' άλλην αιτίαν, αλλά διά την μορφήν αυτήν ταύτην, είναι φανερόν ότι κατ' ανάγκην θα χαίρη και ενώπιον της όψεως αυτού τούτου του προσώπου, ου την εικόνα βλέπει)· συμβαίνει δε ουδέν εκ των συναισθημάτων χαράς ή λύπης των παραγομένων εκ των άλλων αισθήσεων, ως της (30) αφής ή της γεύσεως, να έχη παράλληλον ομοίωμα χρήσιμον προς την μόρφωσιν των ηθών (εξαιρέσει των εν ακινησία εις την όρασιν υποκειμένων, καθ' όσον ταύτα είναι τύποι παριστώντες χαρακτήρας, αλλά ταύτα περιλαμβάνουν την κατάστασιν ολίγων στιγμών, αφ' ετέρου δε πάντες οι θεώμενοι δεν έχουν την αυτήν εκ τούτων εντύπωσιν· επί πλέον δε δεν είναι ταύτα κυρίως ειπείν χαρακτήρων ομοιώματα, αλλά μάλλον σύμβολα αυτών οι διαγραφόμενοι τύποι και τα χρώματα, εξεικονίζοντα την σωματικήν κατάστασιν οία είναι (35) εν τη εκδηλώσει των παθών· αλλ' όμως, εφ' όσον ενδιαφέρει και η θεωρία τούτων, πρέπει όχι τα του Παύσωνος έργανα θεωρούν οι νέοι, αλλά τα του Πολυγνώτου, και ει τίνος άλλου ζωγράφου ή αγαλματοποιού τα έργα έχουν ιδεαλιστικόν χαρακτήρα)· ενώ αι μελωδίαι είναι αύται καθ' αυτάς απομιμήσεις ηθών, και τούτο είναι φανερόν (40) εξ αυτής της φύσεως των αρμονιών, αίτινες τοσούτον διακρίνονται αλλήλων, ώστε διάφορα πάθη να εξεγείρωνται εκ της ακροάσεως αυτών και να μη διατίθενται οι ακούοντες προς εκάστην εξ αυτών κατά τον ίδιον τρόπον, αλλ' επί το λυπηρότερον [1340b] και καταθλιπτικώτερον προς μερικάς, ως προς την μιξολυδιστί καλουμένην, προς άλλας δε μετά τίνος εκλύσεως της διανοητικής ενεργείας, ως συμβαίνει προς τας ηδυπαθείς, μέσην δε ψυχικήν διάθεσιν και μεγάλην γαλήνην να αισθάνωνται προς άλλας, πράγμα όπερ, φαίνεται, κατορθώνει μόνη των αρμονιών η δωριστί, (5) ενώ η φρυγιστί πληροί ενθουσιασμού και εκστάσεως· και ταύτα μεν ορθώς αποφαίνονται οι περί το είδος τούτο της παιδείας φιλοσοφήσαντες, διότι λαμβάνουν την απόδειξιν των λόγων εξ αυτών των πραγμάτων. Τον αυτόν δε χαρακτήρα έχουν και οι ρυθμοί· άλλοι δηλαδή είναι βραδείς και γαλήνιοι, άλλοι δε χαρακτηρίζονται υπό ευκινησίας, εκ τούτων δε άλλοι (10) φορτικωτέρας έχουν τας κινήσεις, άλλοι δε ελευθεριωτέρας. Εκ τούτων λοιπόν είναι φανερόν ότι δύναται η μουσική να παρασκευάζη ποιόν τι το ήθος της ψυχής, εάν δε κατορθώνη τούτο, είναι φανερόν ότι πρέπει να προσάγηται και να εκπαιδεύωνται εν αυτή οι νέοι. Αρμόζει δε και εις την φύσιν της τοιαύτης ηλικίας η (15) διδασκαλία της μουσικής· διότι οι νέοι ένεκεν της ηλικίας ουδέν εστερημένον ευχαριστήσεως υπομένουν εκόντες, η δε μουσική είναι εξ αυτής της φύσεώς της εκ των πραγμάτων άτινα ενέχουν την ευχαρίστησιν. Και φαίνεται ότι υπάρχει μεταξύ ημών και των αρμονιών και των ρυθμών συγγένεια τις· διό και πολλοί εκ των σοφών ισχυρίζονται ότι η ψυχή είναι αρμονία τις ή ότι περιέχει αρμονίαν.