Σάββατο 12 Μαρτίου 2016

Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΠΛΑΤΩΝ - Πολιτεία 7, 514a-518d

Η αλληγορία του σπηλαίου

Η Πολιτεία, η ολοκλήρωση της οποίας τοποθετείται περί το 375 π.Χ., αποτελεί το θεμελιώδες φιλοσοφικό έργο του Πλάτωνα. Εκκινώντας από το ερώτημα για την ουσία της δικαιοσύνης, ο Πλάτων εξετάζει τη συγκεκριμένη αρετή στο πλαίσιο της ιδεώδους πολιτείας του, η οποία παρουσιάζει δομή αντίστοιχη με αυτήν της ψυχής: στις τρεις τάξεις των πολιτών, δηλαδή τους άρχοντες, τους δημιουργούς (τεχνίτες, αγρότες κλπ.) και τους φύλακες, αντιστοιχούν τα τρία μέρη της ψυχής, το λογιστικόν (λογική), το επιθυμητικόν (επιθυμίες και πάθη) και το θυμοειδές (παρορμήσεις). Στη μέση περίπου του έργου θίγεται το ζήτημα της εκπαίδευσης των αρχόντων, οι οποίοι θα πρέπει να είναι φιλόσοφοι, ώστε να μπορεί να πραγματωθεί η ιδεώδης πολιτεία. Η ολοκλήρωση της εκπαίδευσης των αρχόντων προϋποθέτει ότι θα έχουν κατακτήσει το "μέγιστον μάθημα", θα έχουν δηλαδή συλλάβει την "ιδέα του αγαθού", που αποτελεί το θεμέλιο όλων των όντων και την προϋπόθεση για την ορθή χρήση των λοιπών αρετών. Για να καταστήσει σαφή την έννοια των "ιδεών" (των αναλλοίωτων και υπεραισθητών πραγματικών όντων που αποτελούν αρχέτυπα των αισθητών πραγμάτων), οι οποίες, σε αντίθεση με τον εμπειρικό κόσμο των αισθητών πραγμάτων ανήκουν, στον κόσμο της νόησης, ο Πλάτων βάζει στο στόμα του Σωκράτη τρεις αλληγορίες. Στην τρίτη απ᾽ αυτές, που παρατίθεται εδώ, παρουσιάζεται με συμβολικό και δραματικό τρόπο η κατάσταση του ανθρώπου και η προσπάθειά του να ξεφύγει από τον κόσμο των αισθήσεων (σπήλαιο) και να προσεγγίσει τον κόσμο των νοητών όντων και του αγαθού (ο κόσμος έξω από το σπήλαιο).

Πολιτεία 7, 514a-518d

[514a] Μετὰ ταῦτα δή, εἶπον, ἀπείκασον τοιούτῳ πάθει τὴν ἡμετέραν φύσιν παιδείας τε πέρι καὶ ἀπαιδευσίας. ἰδὲ γὰρ ἀνθρώπους οἷον ἐν καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει, ἀναπεπταμένην πρὸς τὸ φῶς τὴν εἴσοδον ἐχούσῃ μακρὰν παρὰ πᾶν τὸ σπήλαιον, ἐν ταύτῃ ἐκ παίδων ὄντας ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας, [514b] ὥστε μένειν τε αὐτοὺς εἴς τε τὸ πρόσθεν μόνον ὁρᾶν, κύκλῳ δὲ τὰς κεφαλὰς ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ ἀδυνάτους περιάγειν, φῶς δὲ αὐτοῖς πυρὸς ἄνωθεν καὶ πόρρωθεν καόμενον ὄπισθεν αὐτῶν, μεταξὺ δὲ τοῦ πυρὸς καὶ τῶν δεσμωτῶν ἐπάνω ὁδόν, παρ᾽ ἣν ἰδὲ τειχίον παρῳκοδομημένον, ὥσπερ τοῖς θαυματοποιοῖς πρὸ τῶν ἀνθρώπων πρόκειται τὰ παραφράγματα, ὑπὲρ ὧν τὰ θαύματα δεικνύασιν.
Ὁρῶ, ἔφη.
[514c] Ὅρα τοίνυν παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας [515a] καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα, οἷον εἰκὸς τοὺς μὲν φθεγγομένους, τοὺς δὲ σιγῶντας τῶν παραφερόντων.
Ἄτοπον, ἔφη, λέγεις εἰκόνα καὶ δεσμώτας ἀτόπους.
Ὁμοίους ἡμῖν, ἦν δ᾽ ἐγώ· τοὺς γὰρ τοιούτους πρῶτον μὲν ἑαυτῶν τε καὶ ἀλλήλων οἴει ἄν τι ἑωρακέναι ἄλλο πλὴν τὰς σκιὰς τὰς ὑπὸ τοῦ πυρὸς εἰς τὸ καταντικρὺ αὐτῶν τοῦ σπηλαίου προσπιπτούσας;
Πῶς γάρ, ἔφη, εἰ ἀκινήτους γε τὰς κεφαλὰς ἔχειν [515b] ἠναγκασμένοι εἶεν διὰ βίου;
Τί δὲ τῶν παραφερομένων; οὐ ταὐτὸν τοῦτο;
Τί μήν;
Εἰ οὖν διαλέγεσθαι οἷοί τ᾽ εἶεν πρὸς ἀλλήλους, οὐ ταῦτα ἡγῇ ἂν τὰ ὄντα αὐτοὺς νομίζειν ἅπερ ὁρῷεν;
Ἀνάγκη.
Τί δ᾽ εἰ καὶ ἠχὼ τὸ δεσμωτήριον ἐκ τοῦ καταντικρὺ ἔχοι; ὁπότε τις τῶν παριόντων φθέγξαιτο, οἴει ἂν ἄλλο τι αὐτοὺς ἡγεῖσθαι τὸ φθεγγόμενον ἢ τὴν παριοῦσαν σκιάν;
Μὰ Δί᾽ οὐκ ἔγωγ᾽, ἔφη. [515c] Παντάπασι, δή, ἦν δ᾽ ἐγώ, οἱ τοιοῦτοι οὐκ ἂν ἄλλο τι νομίζοιεν τὸ ἀληθὲς ἢ τὰς τῶν σκευαστῶν σκιάς.
Πολλὴ ἀνάγκη, ἔφη.
Σκόπει δή, ἦν δ᾽ ἐγώ, αὐτῶν λύσιν τε καὶ ἴασιν τῶν τε δεσμῶν καὶ τῆς ἀφροσύνης, οἵα τις ἂν εἴη, εἰ φύσει τοιάδε συμβαίνοι αὐτοῖς· ὁπότε τις λυθείη καὶ ἀναγκάζοιτο ἐξαίφνης ἀνίστασθαί τε καὶ περιάγειν τὸν αὐχένα καὶ βαδίζειν καὶ πρὸς τὸ φῶς ἀναβλέπειν, πάντα δὲ ταῦτα ποιῶν ἀλγοῖ τε [515d] καὶ διὰ τὰς μαρμαρυγὰς ἀδυνατοῖ καθορᾶν ἐκεῖνα ὧν τότε τὰς σκιὰς ἑώρα, τί ἂν οἴει αὐτὸν εἰπεῖν, εἴ τις αὐτῷ λέγοι ὅτι τότε μὲν ἑώρα φλυαρίας, νῦν δὲ μᾶλλόν τι ἐγγυτέρω τοῦ ὄντος καὶ πρὸς μᾶλλον ὄντα τετραμμένος ὀρθότερον βλέποι, καὶ δὴ καὶ ἕκαστον τῶν παριόντων δεικνὺς αὐτῷ ἀναγκάζοι ἐρωτῶν ἀποκρίνεσθαι ὅ τι ἔστιν; οὐκ οἴει αὐτὸν ἀπορεῖν τε ἂν καὶ ἡγεῖσθαι τὰ τότε ὁρώμενα ἀληθέστερα ἢ τὰ νῦν δεικνύμενα;
Πολύ γ᾽, ἔφη. [515e] Οὐκοῦν κἂν εἰ πρὸς αὐτὸ τὸ φῶς ἀναγκάζοι αὐτὸν βλέπειν, ἀλγεῖν τε ἂν τὰ ὄμματα καὶ φεύγειν ἀποστρεφόμενον πρὸς ἐκεῖνα ἃ δύναται καθορᾶν, καὶ νομίζειν ταῦτα τῷ ὄντι σαφέστερα τῶν δεικνυμένων;
Οὕτως, ἔφη.
Εἰ δέ, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἐντεῦθεν ἕλκοι τις αὐτὸν βίᾳ διὰ τραχείας τῆς ἀναβάσεως καὶ ἀνάντους, καὶ μὴ ἀνείη πρὶν ἐξελκύσειεν εἰς τὸ τοῦ ἡλίου φῶς, [516a] ἆρα οὐχὶ ὀδυνᾶσθαί τε ἂν καὶ ἀγανακτεῖν ἑλκόμενον, καὶ ἐπειδὴ πρὸς τὸ φῶς ἔλθοι, αὐγῆς ἂν ἔχοντα τὰ ὄμματα μεστὰ ὁρᾶν οὐδ᾽ ἂν ἓν δύνασθαι τῶν νῦν λεγομένων ἀληθῶν;
Οὐ γὰρ ἄν, ἔφη, ἐξαίφνης γε.
Συνηθείας δὴ οἶμαι δέοιτ᾽ ἄν, εἰ μέλλοι τὰ ἄνω ὄψεσθαι. καὶ πρῶτον μὲν τὰς σκιὰς ἂν ῥᾷστα καθορῷ, καὶ μετὰ τοῦτο ἐν τοῖς ὕδασι τά τε τῶν ἀνθρώπων καὶ τὰ τῶν ἄλλων εἴδωλα, ὕστερον δὲ αὐτά· ἐκ δὲ τούτων τὰ ἐν τῷ οὐρανῷ καὶ αὐτὸν τὸν οὐρανὸν νύκτωρ ἂν ῥᾷον θεάσαιτο, [516b] προσβλέπων τὸ τῶν ἄστρων τε καὶ σελήνης φῶς, ἢ μεθ᾽ ἡμέραν τὸν ἥλιόν τε καὶ τὸ τοῦ ἡλίου.
Πῶς δ᾽ οὔ;
Τελευταῖον δὴ οἶμαι τὸν ἥλιον, οὐκ ἐν ὕδασιν οὐδ᾽ ἐν ἀλλοτρίᾳ ἕδρᾳ φαντάσματα αὐτοῦ, ἀλλ᾽ αὐτὸν καθ᾽ αὑτὸν ἐν τῇ αὑτοῦ χώρᾳ δύναιτ᾽ ἂν κατιδεῖν καὶ θεάσασθαι οἷός ἐστιν.
Ἀναγκαῖον, ἔφη.
Καὶ μετὰ ταῦτ᾽ ἂν ἤδη συλλογίζοιτο περὶ αὐτοῦ ὅτι οὗτος ὁ τάς τε ὥρας παρέχων καὶ ἐνιαυτοὺς [516c] καὶ πάντα ἐπιτροπεύων τὰ ἐν τῷ ὁρωμένῳ τόπῳ, καὶ ἐκείνων ὧν σφεῖς ἑώρων τρόπον τινὰ πάντων αἴτιος.
Δῆλον, ἔφη, ὅτι ἐπὶ ταῦτα ἂν μετ᾽ ἐκεῖνα ἔλθοι.
Τί οὖν; ἀναμιμνῃσκόμενον αὐτὸν τῆς πρώτης οἰκήσεως καὶ τῆς ἐκεῖ σοφίας καὶ τῶν τότε συνδεσμωτῶν οὐκ ἂν οἴει αὑτὸν μὲν εὐδαιμονίζειν τῆς μεταβολῆς, τοὺς δὲ ἐλεεῖν;
Καὶ μάλα.
Τιμαὶ δὲ καὶ ἔπαινοι εἴ τινες αὐτοῖς ἦσαν τότε παρ᾽ ἀλλήλων καὶ γέρα τῷ ὀξύτατα καθορῶντι τὰ παριόντα, [516d] καὶ μνημονεύοντι μάλιστα ὅσα τε πρότερα αὐτῶν καὶ ὕστερα εἰώθει καὶ ἅμα πορεύεσθαι, καὶ ἐκ τούτων δὴ δυνατώτατα ἀπομαντευομένῳ τὸ μέλλον ἥξειν, δοκεῖς ἂν αὐτὸν ἐπιθυμητικῶς αὐτῶν ἔχειν καὶ ζηλοῦν τοὺς παρ᾽ ἐκείνοις τιμωμένους τε καὶ ἐνδυναστεύοντας, ἢ τὸ τοῦ Ὁμήρου ἂν πεπονθέναι καὶ σφόδρα βούλεσθαι «ἐπάρουρον ἐόντα θητευέμεν ἄλλῳ ἀνδρὶ παρ᾽ ἀκλήρῳ» καὶ ὁτιοῦν ἂν πεπονθέναι μᾶλλον ἢ ᾽κεῖνά τε δοξάζειν καὶ ἐκείνως ζῆν; [516e] Οὕτως, ἔφη, ἔγωγε οἶμαι, πᾶν μᾶλλον πεπονθέναι ἂν δέξασθαι ἢ ζῆν ἐκείνως.
Καὶ τόδε δὴ ἐννόησον, ἦν δ᾽ ἐγώ. εἰ πάλιν ὁ τοιοῦτος καταβὰς εἰς τὸν αὐτὸν θᾶκον καθίζοιτο, ἆρ᾽ οὐ σκότους ‹ἂν› ἀνάπλεως σχοίη τοὺς ὀφθαλμούς, ἐξαίφνης ἥκων ἐκ τοῦ ἡλίου;
Καὶ μάλα γ᾽, ἔφη.
Τὰς δὲ δὴ σκιὰς ἐκείνας πάλιν εἰ δέοι αὐτὸν γνωματεύοντα διαμιλλᾶσθαι τοῖς ἀεὶ δεσμώταις ἐκείνοις, ἐν ᾧ ἀμβλυώττει, [517a] πρὶν καταστῆναι τὰ ὄμματα, οὗτος δ᾽ ὁ χρόνος μὴ πάνυ ὀλίγος εἴη τῆς συνηθείας, ἆρ᾽ οὐ γέλωτ᾽ ἂν παράσχοι, καὶ λέγοιτο ἂν περὶ αὐτοῦ ὡς ἀναβὰς ἄνω διεφθαρμένος ἥκει τὰ ὄμματα, καὶ ὅτι οὐκ ἄξιον οὐδὲ πειρᾶσθαι ἄνω ἰέναι; καὶ τὸν ἐπιχειροῦντα λύειν τε καὶ ἀνάγειν, εἴ πως ἐν ταῖς χερσὶ δύναιντο λαβεῖν καὶ ἀποκτείνειν, ἀποκτεινύναι ἄν;
Σφόδρα γ᾽, ἔφη.
Ταύτην τοίνυν, ἦν δ᾽ ἐγώ, τὴν εἰκόνα, ὦ φίλε Γλαύκων, [517b] προσαπτέον ἅπασαν τοῖς ἔμπροσθεν λεγομένοις, τὴν μὲν δι᾽ ὄψεως φαινομένην ἕδραν τῇ τοῦ δεσμωτηρίου οἰκήσει ἀφομοιοῦντα, τὸ δὲ τοῦ πυρὸς ἐν αὐτῇ φῶς τῇ τοῦ ἡλίου δυνάμει· τὴν δὲ ἄνω ἀνάβασιν καὶ θέαν τῶν ἄνω τὴν εἰς τὸν νοητὸν τόπον τῆς ψυχῆς ἄνοδον τιθεὶς οὐχ ἁμαρτήσῃ τῆς γ᾽ ἐμῆς ἐλπίδος, ἐπειδὴ ταύτης ἐπιθυμεῖς ἀκούειν. θεὸς δέ που οἶδεν εἰ ἀληθὴς οὖσα τυγχάνει. [517c] τὰ δ᾽ οὖν ἐμοὶ φαινόμενα οὕτω φαίνεται, ἐν τῷ γνωστῷ τελευταία ἡ τοῦ ἀγαθοῦ ἰδέα καὶ μόγις ὁρᾶσθαι, ὀφθεῖσα δὲ συλλογιστέα εἶναι ὡς ἄρα πᾶσι πάντων αὕτη ὀρθῶν τε καὶ καλῶν αἰτία, ἔν τε ὁρατῷ φῶς καὶ τὸν τούτου κύριον τεκοῦσα, ἔν τε νοητῷ αὐτὴ κυρία ἀλήθειαν καὶ νοῦν παρασχομένη, καὶ ὅτι δεῖ ταύτην ἰδεῖν τὸν μέλλοντα ἐμφρόνως πράξειν ἢ ἰδίᾳ ἢ δημοσίᾳ.
Συνοίομαι, ἔφη, καὶ ἐγώ, ὅν γε δὴ τρόπον δύναμαι.
Ἴθι τοίνυν, ἦν δ᾽ ἐγώ, καὶ τόδε συνοιήθητι καὶ μὴ θαυμάσῃς ὅτι οἱ ἐνταῦθα ἐλθόντες οὐκ ἐθέλουσιν τὰ τῶν ἀνθρώπων πράττειν, ἀλλ᾽ ἄνω ἀεὶ ἐπείγονται αὐτῶν αἱ ψυχαὶ διατρίβειν· [517d] εἰκὸς γάρ που οὕτως, εἴπερ αὖ κατὰ τὴν προειρημένην εἰκόνα τοῦτ᾽ ἔχει.
Εἰκὸς μέντοι, ἔφη.
Τί δέ; τόδε οἴει τι θαυμαστόν, εἰ ἀπὸ θείων, ἦν δ᾽ ἐγώ, θεωριῶν ἐπὶ τὰ ἀνθρώπειά τις ἐλθὼν κακὰ ἀσχημονεῖ τε καὶ φαίνεται σφόδρα γελοῖος ἔτι ἀμβλυώττων καὶ πρὶν ἱκανῶς συνήθης γενέσθαι τῷ παρόντι σκότῳ ἀναγκαζόμενος ἐν δικαστηρίοις ἢ ἄλλοθί που ἀγωνίζεσθαι περὶ τῶν τοῦ δικαίου σκιῶν ἢ ἀγαλμάτων ὧν αἱ σκιαί, καὶ διαμιλλᾶσθαι περὶ τούτου, [517e] ὅπῃ ποτὲ ὑπολαμβάνεται ταῦτα ὑπὸ τῶν αὐτὴν δικαιοσύνην μὴ πώποτε ἰδόντων;
Οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν θαυμαστόν, ἔφη. [518a] Ἀλλ᾽ εἰ νοῦν γε ἔχοι τις, ἦν δ᾽ ἐγώ, μεμνῇτ᾽ ἂν ὅτι διτταὶ καὶ ἀπὸ διττῶν γίγνονται ἐπιταράξεις ὄμμασιν, ἔκ τε φωτὸς εἰς σκότος μεθισταμένων καὶ ἐκ σκότους εἰς φῶς. ταὐτὰ δὲ ταῦτα νομίσας γίγνεσθαι καὶ περὶ ψυχήν, ὁπότε ἴδοι θορυβουμένην τινὰ καὶ ἀδυνατοῦσάν τι καθορᾶν, οὐκ ἂν ἀλογίστως γελῷ, ἀλλ᾽ ἐπισκοποῖ ἂν πότερον ἐκ φανοτέρου βίου ἥκουσα ὑπὸ ἀηθείας ἐσκότωται, ἢ ἐξ ἀμαθίας πλείονος εἰς φανότερον ἰοῦσα ὑπὸ λαμπροτέρου μαρμαρυγῆς ἐμπέπλησται, [518b] καὶ οὕτω δὴ τὴν μὲν εὐδαιμονίσειεν ἂν τοῦ πάθους τε καὶ βίου, τὴν δὲ ἐλεήσειεν, καὶ εἰ γελᾶν ἐπ᾽ αὐτῇ βούλοιτο, ἧττον ἂν καταγέλαστος ὁ γέλως αὐτῷ εἴη ἢ ὁ ἐπὶ τῇ ἄνωθεν ἐκ φωτὸς ἡκούσῃ.
Καὶ μάλα, ἔφη, μετρίως λέγεις.
Δεῖ δή, εἶπον, ἡμᾶς τοιόνδε νομίσαι περὶ αὐτῶν, εἰ ταῦτ᾽ ἀληθῆ· τὴν παιδείαν οὐχ οἵαν τινὲς ἐπαγγελλόμενοί φασιν εἶναι τοιαύτην καὶ εἶναι. [518c] φασὶ δέ που οὐκ ἐνούσης ἐν τῇ ψυχῇ ἐπιστήμης σφεῖς ἐντιθέναι, οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες.
Φασὶ γὰρ οὖν, ἔφη.
Ὁ δέ γε νῦν λόγος, ἦν δ᾽ ἐγώ, σημαίνει ταύτην τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν ἐν τῇ ψυχῇ καὶ τὸ ὄργανον ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος, οἷον εἰ ὄμμα μὴ δυνατὸν ἦν ἄλλως ἢ σὺν ὅλῳ τῷ σώματι στρέφειν πρὸς τὸ φανὸν ἐκ τοῦ σκοτώδους, οὕτω σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ ἐκ τοῦ γιγνομένου περιακτέον εἶναι, ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη· [518d] τοῦτο δ᾽ εἶναί φαμεν τἀγαθόν. ἦ γάρ;
Ναί.
Τούτου τοίνυν, ἦν δ᾽ ἐγώ, αὐτοῦ τέχνη ἂν εἴη, τῆς περιαγωγῆς, τίνα τρόπον ὡς ῥᾷστά τε καὶ ἀνυσιμώτατα μεταστραφήσεται, οὐ τοῦ ἐμποιῆσαι αὐτῷ τὸ ὁρᾶν, ἀλλ᾽ ὡς ἔχοντι μὲν αὐτό, οὐκ ὀρθῶς δὲ τετραμμένῳ οὐδὲ βλέποντι οἷ ἔδει, τοῦτο διαμηχανήσασθαι.
Ἔοικεν γάρ, ἔφη.

***
[514] Ύστερα από αυτά, είπα, δοκίμασε να απεικονίσεις την ανθρώπινη φύση μας ως προς την παιδεία και την απαιδευσία της, πλάθοντας με το νου σου μια κατάσταση όπως η ακόλουθη: Φαντάσου δηλαδή ανθρώπους σ᾽ ένα οίκημα υπόγειο, κάτι σαν σπηλιά, που το άνοιγμά της, ελεύθερο στο φως σε μεγάλο μάκρος, θα απλώνεται σε όλο το πλάτος της σπηλιάς, και τους ανθρώπους αυτούς να βρίσκονται εκεί μέσα από παιδιά κιόλας, αλυσοδεμένοι από τα σκέλια και τον αυχένα, (b) ώστε να μένουν στην ίδια θέση και να κοιτάζουν μόνο προς τα εμπρός χωρίς να μπορούν, έτσι αλυσοδεμένοι καθώς θα είναι, να στρέφουν γύρω το κεφάλι τους· κι ένα φως να τους έρχεται από ψηλά κι από μακριά, από μια φωτιά που θα καίει πίσω τους, κι ανάμεσα στη φωτιά και τους δεσμώτες, στην επιφάνεια του εδάφους, να περνάει ένας δρόμος, κι εκεί δίπλα φαντάσου ένα τειχάκι χτισμένο παράλληλα στο δρόμο σαν εκείνα τα χαμηλά παραπετάσματα που στήνουν οι ταχυδακτυλουργοί μπροστά στους θεατές για να δείχνουν από εκεί τα τεχνάσματα τους.
- Φαντάζομαι, είπε.
(c) - Φαντάσου ακόμη ότι κατά μήκος σε αυτό το τειχάκι κάποιοι άνθρωποι μεταφέρουν κάθε λογής κατασκευάσματα, που εξέχουν από το τειχάκι, [515] αγάλματα και άλλα ομοιώματα ζώων, από πέτρα, από ξύλο ή από οτιδήποτε άλλο, κι ότι, όπως είναι φυσικό, (515) άλλοι από τους ανθρώπους που κουβαλάνε αυτά τα πράγματα μιλούν και άλλοι είναι σιωπηλοί.
- Αλλόκοτη, είπε, η εικόνα που περιγράφεις, και οι δεσμώτες αλλόκοτοι κι αυτοί.
- Όμοιοι με εμάς, έκανα εγώ· γιατί πρώτα-πρώτα μήπως φαντάζεσαι ότι οι δεσμώτες αυτοί εκτός από τον εαυτό τους και τους διπλανούς τους έχουν ιδωμένο τίποτε άλλο πέρα από τις σκιές που ρίχνει το φως αντικρύ τους στον τοίχο της σπηλιάς;
- Μα πώς θα ήταν δυνατόν, είπε, (b) αφού σ᾽ όλη τους τη ζωή είναι αναγκασμένοι να έχουν το κεφάλι τους ακίνητο;
- Και με τα πράγματα που περνούν μπροστά στο τειχάκι τι γίνεται ; Τι άλλο από αυτά παρά μόνο τις σκιές τους βλέπουν οι δεσμώτες ;
- Τι άλλο θα μπορούσαν να δουν;
- Αν, τώρα, είχαν τη δυνατότητα να μιλούν μεταξύ τους, δεν νομίζεις ότι θα πίστευαν πως οι ονομασίες που θα χρησιμοποιούσαν αφορούν τις σκιές που έβλεπαν να περνούν μπροστά από τα μάτια τους;
- Κατ᾽ ανάγκην, είπε.
- Κι αν υποθέσουμε ακόμη ότι στο δεσμωτήριο ερχόταν και αντίλαλος από τον αντικρινό τοίχο; Κάθε φορά που θα μιλούσε κάποιος από όσους περνούσαν έξω, φαντάζεσαι ότι οι δεσμώτες θα πίστευαν ότι η φωνή δεν βγαίνει από τη σκιά που θα έβλεπαν να περνά από μπροστά τους;
- Μα το Δία, είπε, αναγκαστικά.
(c) - Ασφαλώς λοιπόν, είπα εγώ, οι άνθρωποι αυτοί δεν θα ήταν δυνατόν να πιστέψουν για αληθινό τίποτε άλλο παρά μονάχα τις σκιές των κατασκευασμάτων.
- Ανάγκη αδήριτη, είπε.
- Σκέψου τώρα, είπα εγώ, ποια μορφή θα μπορούσε να πάρει η απαλλαγή τους από τα δεσμά και η γιατρειά τους από την πλάνη και την αφροσύνη, αν, όπως είναι φυσικό, τους συνέβαιναν τα εξής: Κάθε φορά που κάποιος από αυτούς θα λυνόταν και θα αναγκαζόταν ξαφνικά να σηκωθεί και να στριφογυρίζει το κεφάλι και να περ­πατάει και να βλέπει προς τα πάνω το φως (d) -και όλα αυτά πονώντας πολύ και αδυνατώντας από την εκτυφλωτική λάμψη να κοιτάζει εκείνα τα πράγματα που ώς τώρα έβλεπε τις σκιές τους- τι φαντάζεσαι πως θα έλεγε ο άνθρωπος αυτός αν κάποιος του έλεγε ότι όσα έβλεπε τότε ήταν ανοησίες κι ότι τώρα είναι κάπως πιο κοντά στην πραγματικότητα και έχοντας στραφεί σε αντικείμενα πιο πραγματικά βλέπει τώρα σωστότερα; Ιδίως μάλιστα αν δείχνοντάς του καθένα από τα αντικείμενα που θα περνούσαν από μπροστά τον ρωτού­σε και τον υποχρέωνε να απαντήσει τι είναι το καθένα τους. Δεν νομίζεις ότι ο άνθρωπος εκείνος θα τα ᾽χανε και θα πίστευε ότι όσα έβλεπε τότε ήταν αληθινότερα απ᾽ ό,τι αυτά που του έδειχναν τώρα;
- Και πολύ μάλιστα.
(e) - Κι άμα θα τον ανάγκαζε να κοιτάζει σε αυτό καθαυτό το φως, δεν θα αισθανόταν έντονο πόνο στα μάτια και δεν θα προσπαθούσε να το αποφύγει στρέφοντας το βλέμμα του πάλι σ᾽ εκείνα που μπορεί να τα βλέπει, και δεν θα νόμιζε ότι αυτά είναι στ᾽ αλήθεια πιο σαφή και ευκρινή από όσα του δείχνουν τώρα;
- Έτσι, είπε. Αν, τέλος, είπα εγώ, κάποιος τον τραβούσε διά της βίας προς τα έξω από ένα ανέβασμα κακοτράχαλο και απότομο, και δεν τον άφηνε προτού να τον βγάλει στο φως του ήλιου, [516] άραγε ο δεσμώτης δεν θα πονούσε και δεν θα αγανακτούσε που τον τραβολογούσαν, κι όταν θα έβγαινε στο φως, έτσι καθώς τα μάτια του θα ήσαν πλημμυρισμένα από την εκτυφλωτική λάμψη, δεν θα του ήταν εντελώς αδύνατο να διακρίνει έστω ένα από τα πράγματα, για τα οποία του λένε τώρα πως είναι αληθινά;
- Θα του ήταν αδύνατον, είπε· έτσι στα ξαφνικά τουλάχιστον.
- Θα χρειαζόταν, νομίζω, κάποιος χρόνος προσαρμογής, προκειμένου να αντικρίσει τα πράγματα επάνω. Έτσι, πρώτα-πρώτα, θα διέκρινε ευκολότερα τις σκιές, έπειτα τα είδωλα των ανθρώπων και των άλλων πραγμάτων στο νερό κι ύστερα τα ίδια τα πράγματα· κι από αυτά όσα είναι στον ουρανό, και αυτό τον ίδιο τον ουρανό, (b) θα μπορούσε να τα κοιτάξει πιο εύκολα τη νύχτα με το φως των άστρων και του φεγγαριού παρά την ημέρα, με τον ήλιο και το φως του.
- Ασφαλώς.
- Και τελευταίο απ᾽ όλα θα μπορούσε να αντικρίσει τον ήλιο, όχι είδωλά του στο νερό ή σε κάποια θέση άλλην από τη δική του, αλλά τον ήλιο αυτόν καθαυτόν στον δικό του τόπο και να θεαθεί τη φύση του.
- Κατ᾽ ανάγκην, είπε.
Και ύστερα από αυτά θα έφθανε να συλλάβει με το λογισμό του ότι αυτός, (c) ο ήλιος, είναι που δωρίζει τις εποχές και τα χρόνια και διαφεντεύει τα πάντα στη σφαίρα των ορατών πραγμάτων, και που κατά κάποιον τρόπο είναι η αιτία για όλα όσα έβλεπαν ο ίδιος και οι άλλοι δεσμώτες.
- Προφανώς, είπε, αυτό θα είναι το επόμενο συμπέρασμά του.
- Λοιπόν; Καθώς θα ξαναθυμάται τον τόπο, στον οποίο έμενε πρώτα, και τη «σοφία» που είχαν εκεί, και τους συγκρατούμενούς του, δεν νομίζεις ότι θα καλοτυχίζει τον εαυτό του για την αλλαγή, ενώ για εκείνους θα αισθάνεται οίκτο;
- Και πολύ μάλιστα.
- Κι αν υποθέσουμε ότι οι δεσμώτες είχαν θεσπίσει τότε κάποιες τιμές και επαίνους μεταξύ τους και βραβεία για όποιον διέκρινε καθαρότερα απ᾽ όλους τα αντικείμενα που περνούσαν μπροστά τους, (d) και για όποιον συγκρατούσε στη μνήμη του ποια από αυτά συνήθως περνούσαν πρώτα, ποια ύστερα και ποια πήγαιναν μαζί με ποια, έτσι που βάσει αυτού να έχει εξαιρετική ικανότητα στο να μαντεύει τι επρόκειτο να περάσει κάθε φορά, έχεις μήπως τη γνώμη ότι ο άνθρωπος αυτός θα φλεγόταν από την επιθυμία για τέτοια πράγματα και ότι θα ζήλευε όσους τιμούνταν εκεί και είχαν δύναμη και αναγνώριση; Ή θα είχε πάθει αυτό που λέει ο Όμηρος και διακαώς θα επιθυμούσε «πάνω στη γη να ζούσε κι ας ξενοδούλευε σε κάποιον άκληρο» και να υπέφερε οτιδήποτε παρά να νομίζει τέτοια πράγματα και να ζει όπως εκείνοι;
(e) - Έτσι νομίζω κι εγώ, είπε· θα προτιμούσε να είχε πάθει οτιδήποτε παρά να ζει εκείνη τη ζωή.
- Συλλογίσου τώρα και τούτο, είπα εγώ. Αν ένας άνθρωπος σαν αυτόν κατέβαινε ξανά εκεί κάτω και καθόταν στην ίδια θέση, άραγε τα μάτια του δεν θα ήταν γεμάτα σκοτάδι, καθώς θα ερχόταν έτσι απότομα από το φως του ήλιου;
- Βεβαιότατα.
- Κι αν θα χρειαζόταν να παραβγεί πάλι με εκείνους τους παντοτινούς δεσμώτες προσπαθώντας να διακρίνει τις σκιές, ενώ η όρασή του θα είναι αδύναμη προτού να προσαρμοστούν τα μάτια του, κι ο χρόνος της προσαρμογής όχι πολύ σύντομος, [517] άραγε δεν θα γινόταν περίγελως και δεν θα έλεγαν γι᾽ αυτόν ότι γύρισε με τα μάτια του χαλασμένα από εκεί πάνω που ανέβηκε, και ότι δεν αξίζει τον κόπο ούτε καν να δοκιμάσει κανείς να ανεβεί επάνω; Κι όποιον θα επιχειρούσε να τους λύσει και να τους ανεβάσει επάνω, αυτόν, αν θα μπορούσαν με κάποιον τρόπο να τον πιάσουν στα χέρια τους και να τον σκοτώσουν, δεν θα τον σκότωναν;
- Ασφαλώς, είπε.
- Αυτή λοιπόν την εικόνα, φίλε Γλαύκων, πρέπει να την συνδέσουμε ολόκληρη με όσα λέγαμε πρωτύτερα, (b) και να συγκρίνουμε την περιοχή που μας εμφανίζεται διαμέσου της όρασης με την κατοικία στο δεσμωτήριο, και το φως της φωτιάς που υπάρχει εκεί με τη δύναμη του ήλιου· κι αν παραβάλεις το ανέβασμα προς τα πάνω, και τη θέα των πραγμάτων του επάνω κόσμου με την άνοδο της ψυχής στον νοητό τόπο, δεν θα πέσεις μακριά από τη δική μου πίστη, μια που θέλεις να την ακούσεις. Αν είναι αληθινή, το ξέρει ο θεός. Σ᾽ εμένα πάντως το πράγμα φαίνεται να έχει ως εξής: (c) Στη σφαίρα της γνώσης, γίνεται ορατή, τελευταία και με μεγάλη δυσκολία, η ιδέα του αγαθού και, σαν γίνει ορατή, πρέπει κανείς να την συλλογιστεί ως την αιτία κάθε καλού και ωραίου πράγματος για όλα τα όντα -αυτή η οποία στον ορατό τόπο γέννησε το φως και τον άρχοντά του, και η οποία στον νοητό τόπο είναι η ίδια αρχόντισσα που δώρισε αλήθεια και λογισμό και ότι την ιδέα αυτή του αγαθού είναι απαραίτητο να την αντικρίσει όποιος μέλλει να πράξει με φρόνηση είτε στην ιδιωτική εί­τε στη δημόσια σφαίρα.
- Συμφωνώ, είπε, κι εγώ μαζί σου, με τον τρόπο βέβαια που μπορώ.
- Έλα τότε λοιπόν, είπα εγώ, να συμφωνήσεις μαζί μου και σε τούτο, και μην παραξενεύεσαι που όσοι έφθασαν ώς εδώ δεν θέλουν να καταπιάνονται με τις συνηθισμένες ασχολίες των ανθρώπων αλλά οι ψυχές τους νιώθουν την επιθυμία να μένουν εκεί στα ψηλά· (d) και είναι, υποθέτω, φυσικό να συμβαίνει έτσι, αν η εικόνα που αναφέραμε πρωτύτερα είναι σωστή.
- Βεβαίως είναι φυσικό, είπε.
- Το νομίζεις, τότε, παράξενο, είπα εγώ, αν κάποιος, ύστερα από εκείνη τη θέαση πραγμάτων θεϊκών, μόλις έλθει σε επαφή με τις ανθρώπινες μικρότητες, φέρεται αδέξια και φαίνεται πολύ γελοίος καθώς ακόμη η όρασή του είναι ανήμπορη να δει, και προτού συνηθίσει αρκετά στη σκοτεινιά του κόσμου, αναγκάζεται να μπλέξει σε δικα­στικούς αγώνες και άλλα τέτοια για τις σκιές του δικαίου ή για τα είδωλα που ρίχνουν αυτές τις σκιές και να πολεμάει με πάθος τις δοξασίες που έχουν γι᾽ αυτά άνθρωποι, (e) οι οποίοι την αληθινή δικαιοσύνη δεν την έχουν αντικρίσει ποτέ τους;
- Δεν το νομίζω διόλου παράξενο, είπε.
- Όποιος όμως έχει νου, είπα, [518] θα αναλογιστεί ότι δύο ειδών είναι οι συγχύσεις που συμβαίνουν στα μάτια και δύο ειδών οι αιτίες στις οποίες οφείλονται, ανάλογα με το αν περνάει κανείς από το φως στο σκοτάδι ή από το σκοτάδι στο φως. Και θεωρώντας ότι ακριβώς τα ίδια συμβαίνουν και με την ψυχή, όποτε θα βλέπει κάποια ψυχή να τα ᾽χει χαμένα και να μην μπορεί να διακρίνει κάτι, αυτός δεν θα βάζει τα γέλια ασυλλόγιστα αλλά θα προσπαθεί να διαπιστώσει τι από τα δύο συμβαίνει: Είναι άραγε τυφλωμένη επειδή έχοντας έλθει από μια ζωή φωτεινότερη δεν είναι συνηθισμένη στο σκοτάδι ή, αντιθέτως, επειδή προχωρεί από την περισσή αμάθεια σε μια περιοχή φωτεινότερη, κάτι πιο λαμπερό έχει πλημμυρίσει τα μάτια της με εκτυφλωτικό φως; (b) Κι έτσι τη μια ψυχή θα την καλοτυχίσει για το πάθημά της και για τη ζωή της, ενώ για την άλλη θα αισθανθεί λύπη, κι αν θα είχε τη διάθεση να την περιγελάσει, το γέλιο του αυτό θα ήταν λιγότερο καταγέλαστο απ᾽ ό,τι το γέλιο για εκείνη που έχει φθάσει εδώ από ψηλά, από το φως.
- Πάρα πολύ μετρημένα, είπε, τα λόγια σου.
- Τότε, είπα, αν αυτά είναι αληθινά, πρέπει κι εμείς να παραδεχθούμε τα εξής σχετικά με αυτά: Ότι δηλαδή η παιδεία δεν είναι ό,τι ισχυρίζονται γι᾽ αυτήν κάποιοι, οι οποίοι έχουν για επάγγελμά τους την εκπαίδευση. (c) Ισχυρίζονται δηλαδή ότι μέσα στην ψυχή δεν υπάρχει γνώση κι ότι κατά κάποιον τρόπο τη γνώση την βάζουν αυτοί στην ψυχή, περίπου σαν να έβαζαν όραση σε μάτια τυφλών.
- Το ισχυρίζονται πράγματι, είπε.
- Απεναντίας, η τωρινή διερεύνησή μας, είπα εγώ, δείχνει αυτή τη δύναμη της γνώσης που καθένας έχει μέσα στην ψυχή του, κι επίσης το εργαλείο, με το οποίο καθένας μαθαίνει. Όπως ακριβώς αν δεν υπήρχε άλλος τρόπος να στρέφει κανείς τα μάτια του από το σκοτάδι στο φως παρά μόνο στρέφοντας ολόκληρο το σώμα, έτσι πρέπει να στραφεί με ολόκληρη την ψυχή από την περιοχή της γένεσης στην άλλη πλευρά, ώσπου να γίνει ικανή η ψυχή να αντέχει να αντικρίζει το ον και την πιο αστραφτερή λάμψη του όντος· κι υποστηρίζουμε ότι αυτό είναι το αγαθό. (d) Δεν είναι έτσι;
- Ναι.
- Επομένως η παιδεία, είπα εγώ, θα είναι η τέχνη για αυτό το πράγμα, για την μεταστροφή της ψυχής, με ποιον τρόπο δηλαδή η μεταστροφή θα συντελεστεί όσο το δυνατόν ευκολότερα και αποτελεσματικότερα, -όχι πώς θα εμφυτευθεί στο όργανο αυτό η δύναμη της όρασης, αλλά θεωρώντας δεδομένο ότι το όργανο διαθέτει αυτή τη δύναμη κι ότι απλώς δεν είναι στραμμένο στη σωστή διεύθυνση και δεν κοιτάζει προς τα εκεί που θα έπρεπε, να μηχανευτεί η τέχνη της παιδείας έναν τρόπο ώστε αυτό να κατορθωθεί.
- Έτσι φαίνεται, είπε.

Η Ψυχολογία της κριτικής

κριτικηΚάθε φορά που ακούτε μια κριτική, μαθαίνετε περισσότερα για το χαρακτήρα του κρίνοντος παρά για το ποιόν του κρινόμενου.

Οι αρνητικές κρίσεις συσχετίζονται σχεδόν νομοτελειακά με τη νευρωσική προσωπικότητα αυτού που τις εκφέρει. Ναρκισσισμός, κατάθλιψη, μη ρεαλιστική αντίληψη, έλλειψη ικανοποίησης από τη ζωή, πλημμελής συναισθηματική νοημοσύνη, κυκλοθυμία, τραυματικές εμπειρίες, αντικοινωνικότητα, αίσθημα μειονεξίας και χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι μερικά από τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά όσων καθ´ έξιν προβάλλουν το δικό τους αξιολογικό σύστημα στις πράξεις και τα λόγια των υπολοίπων.

Πρόκειται για ένα νοσηρό τρόπο προσαρμογής και πρόκλησης ενδιαφέροντος, ειδικά εάν ο κριτής δεν έχει επιβεβαιώσει με τις γνώσεις του ή τον παραδειγματικό βίο ότι δικαιούται να εκφέρει άποψη ή ότι τα κίνητρά του δεν είναι η αυτοπροβολή μέσω της υποβάθμισης του συνανθρώπου.

Οι κρίνοντες έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
1.Είναι αυτόκλητοι ή λάθρα απέκτησαν το δικαίωμα της παρέμβασης
2.Προβαίνουν σε αυθαίρετες γενικεύσεις
3.Κρίνουν την πηγή του μηνύματος κι όχι τα επιχειρήματά του
4.Έχουν ιδιότυπη λογική, που βασίζεται σε αναπόδεικτες προσωπικές εμπειρίες
5.Αναζητούν σημασίες εκεί που δεν υπάρχουν και αγνοούν την ουσία
6.Χρησιμοποιούν συναισθηματικές εκφράσεις, ακραίες λέξεις και προτασιακές παρεκτροπές
7.Δεν αντιπροτείνουν
8.Θεωρούν εαυτούς ειδήμονες επί παντός του επιστητού
9. Ασκούν κριτική για χάρη της κριτικής και όχι για την ανάπτυξη γόνιμου διαλόγου
10. Ενστερνίζονται ακραίες απόψεις
11. Προσδοκούν στην πρόκληση εντυπώσεων
12. Αποκρύπτουν στοιχεία και ομνύουν σε μισές αλήθειες
13. Είναι δογματικοί και άτεγκτοι

Αντίθετα, όσοι διανθίζουν το λόγο τους με θετικούς χαρακτηρισμούς και πρωτίστως αναγνωρίζουν την ιδιαιτερότητα και τα καλά γνωρίσματα του άλλου, χωρίς να κολακεύουν, συνήθως χαίρουν συναισθηματικής ασφάλειας και πληρότητας, αψεγάδιαστης αυτοεικόνας, που τους αναδεικνύει σε ηγετικά πρόσωπα.

Η κριτική, θετική ή αρνητική, πρέπει να ασκείται και να γίνεται αποδεκτή με προσοχή, γιατί πάντοτε εμπεριέχει το μεταμήνυμα της διάθεσης κάποιου να επηρεάσει.. Δεν είναι λίγοι εκείνοι, που ενδίδοντας στην παγίδα μερικών φιλοφρονήσεων , παραχωρούν το δικαίωμα της αντίδρασης στην κακοπροαίρετη κριτική..

Η ανασφάλεια του κρινόμενου
Κανόνας 1. Ο εαυτός νιώθει ψυχολογική ασφάλεια μόνο όταν έχει διασφαλιστεί η βιολογική. Γεγονός, που παραπέμπει στην εποχή, που και τα δυο ήταν απόλυτα καθορισμένα από τη στάση των γονέων απέναντι στο εύθραυστο παιδί. Όταν οι γονείς ασκούν αναιτιολόγητη κριτική, ψυχολογική βία ή είναι υπερβολικά επικριτικοί προς τις ενέργειες του παιδιού, ο λανθάνων τρόμος της απόρριψης, της μοναξιάς, της στέρησης της αγάπης, της μη επιβίωσης κατά συνέπεια, φωλιάζει στην αμάθητη καρδιά και ανακαλείται με μεγάλη ευκολία αργότερα

Κανόνας 2. Αν κάθε φορά που σας ασκούν κριτική, καταβάλλετε προσπάθεια να δικαιολογηθείτε, ο εαυτός τελείως υποσυνείδητα ενθυμείται την παιδική εξάρτηση, την υποχώρηση στις απαιτήσεις των ενηλίκων και περιπίπτει σε κατάσταση απειλής και κατ´ επέκταση άμυνας, αποφυγής και επίθεσης, ανάλογα με τις μνήμες ανάλογων συμπεριφορών, που κάποτε είχαν πετύχει.

Κανόνας 3. Οι άνθρωποι όταν νιώσουν πως απειλούνται βιολογικά προετοιμάζονται για μάχη μέχρις εσχάτων, χωρίς όρια, αν δε λειτουργήσουν τα κοινωνικά αντανακλαστικά και το υπερεγώ. Για παράδειγμα, αναλογιστείτε ένα καυγά με κάποιον οδηγό: Τα λόγια που εκστομίζονται είναι δυσανάλογα της περίστασης.. Ο εαυτός, όμως, όπως τονίσαμε συγχέει πάντα την ψυχολογική με τη σωματική απειλή και αντίστροφα..

Κανόνας 4. Η ψυχολογική πίεση, που επέρχεται με την κριτική, ισοδυναμεί με έλεγχο κατά της ανεξαρτησίας και παραπέμπει σε αντίδραση υπεράσπισης του πολύτιμου αυτού αγαθού, που συμβολίζει την ενηλικίωση, ακόμα κι αν αντιληφθούμε πως ο κρίνων έχει δίκιο.

Κανόνας 5. Όταν γίνετε αντικείμενο κριτικής μη δικαιολογηθείτε. Εξάλλου, αυτό προσδοκούν οι κριτές σας. Σκεφθείτε τον εαυτό σας σα να έχει τις ιδιότητες, που του καταμαρτυρεί ο κρίνων και εκπλήξτε τον με την περιγραφή αυτού του απαίσιου χαρακτήρα.

1821: Ο τρόπος λειτουργίας της Ευρώπης

Το 1821 δεν ήταν και η καλύτερη χρονική περίοδος για την επανάσταση του ελληνικού έθνους.

Αν και η επανάσταση αυτή είχε εθνικό χαρακτήρα θορύβησε πολύ την άρχουσα τάξη της Ευρώπης διότι δεν ήταν δυνατό να απαλλαγεί από χαρακτηριστικά εναντίωσης σε ένα απολυταρχικό καθεστώς με τελικό στόχο την απόκτηση της ελευθερίας.

Επιπλέον, η επανάσταση αυτή απειλούσε την ακεραιότητα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, κάτι που καμιά μεγάλη δύναμη της εποχής εκείνης εκτός της Ρωσίας, δεν επιθυμούσε.

Ο λόγοι μιας τέτοιας στάσης από τις μεγάλες δυνάμεις, ήταν τα οικονομικά συμφέροντα που απέρρεαν από τις εμπορικές συμβάσεις που είχαν συναφθεί μεταξύ αυτών και της Τουρκίας αλλά και ο φόβος για την Ρωσική διείσδυση στα Βαλκάνια, στην Μέση Ανατολή και στην Μεσόγειο.

Ωστόσο, η Ρωσία, πιεζόμενη από τις μεγάλες δυνάμεις, υποχρεώθηκε να υποχωρήσει από τις βοηθητικές της, προθέσεις προς την Ελληνική επανάσταση και σαν απόδειξη καλής θέλησης να καθαιρέσει τον Υψηλάντη από τις τάξεις του Ρωσικού στρατού.

Οι μεγάλες δυνάμεις ήταν έτοιμες να επέμβουν και να καταστείλουν την επανάσταση προς παραδειγματισμό. Τελικά όμως, η παρέμβαση του Καποδίστρια και η διπλωματική του ικανότητα οδήγησε σε μια ανακουφιστική ουδετερότητα συνοδευόμενη από μια επίσημη καταδίκη.

Παρόλα αυτά, οι πρώτες σφαγές των χριστιανών καθώς και ο απαγχονισμός του πατριάρχη δημιούργησε έντονη αντίδραση στην κοινή γνώμη και στον κλήρο της Ρωσίας.

Το κλίμα το εκμεταλλεύεται ο Καποδίστριας ο οποίος ασκεί πιέσεις στον Τσάρο και τελικά λαμβάνει την άδεια από αυτόν να συντάξει και να αποστείλει μια διακοίνωση σε αυστηρό τόνο προς την Πύλη με την οποία απαιτείται, από την Ρωσία, η αποκατάσταση των ζημιών των εκκλησιών καθώς και η προστασία των Χριστιανών.

Η επίδοση του εγγράφου αυτού δημιούργησε μεγάλο πονοκέφαλο στην Ευρωπαϊκή διπλωματία διότι οι μεγάλες δυνάμεις προέβλεπαν την Ρωσοτουρκική σύρραξη η οποία βόλευε μόνο την Ρωσία.

Για αυτό αντέδρασαν πιέζοντας Τουρκία και Ρωσία με σκοπό να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση.

Οι Τούρκοι παρέμειναν ανυποχώρητοι αλλά για άλλη μια φορά η Ρωσία υποχώρησε μπρος στον κίνδυνο της απειλής της Βρετανοαυστριακής συμμαχίας για επέμβαση σε, περίπτωση Ρωσοτουρκικής σύρραξης, κατά της Ρωσίας. Η Αυστρία είχε συμφέροντα στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και η Αγγλία εμπορικά συμφέροντα με την Τουρκία. Επίσης η Αγγλία διατηρούσε μια πολιτική αποτροπής της όποιας προοπτικής της Ρωσίας να γίνει υπερδύναμη.

Αργότερα, το 1822 η Ρωσία συνθηκολόγησε με την Τουρκία αφού η δεύτερη, υπό την πίεση των μεγάλων δυνάμεων με πρωταγωνιστή τον Μέττερνιχ, αποφάσισε να ικανοποιήσει αρκετές από τις αξιώσεις της Ρωσίας.

Ο Καποδίστριας κατανοώντας πλέον πως από την θέση που κατείχε θα εξυπηρετούσε ανθελληνικά συμφέροντα, αποφασίζει να παραιτηθεί από το διπλωματικό σώμα της Ρωσίας.

Οι μεταστροφές όμως στην πολιτική ευτυχώς είναι συχνές.

Το 1823 η Βρετανική πολιτική αλλάζει. Αλλάζει όχι τόσο από συμφέρον σχετικό με την απελευθέρωση της Ελλάδος.

Η Αγγλία εκμεταλλεύεται την αναποφασιστικότητα του τσάρου σχετικά με την Οθωμανική αυτοκρατορία και το Ελληνικό ζήτημα και προσπαθεί να κερδίσει το προβάδισμα και να δημιουργήσει τετελεσμένα γεγονότα που θα αύξαναν την επιρροή της, στην Μεσόγειο. Αυτή της, η στάση διευκολύνεται και από ένα μεγάλο κύμα φιλελληνισμού.

Ταυτόχρονα με την εμφανή αλλαγή της στάσης της προς την Τουρκία εγκρίνει το 1824 και το 1825 την έκδοση δύο δανείων προς την Ελλάδα με ληστρικούς όρους .

Οι δανειακές αυτές συμβάσεις, παρά τους ληστρικούς όρους, ίσως αποτελούσαν το καλύτερο δάνειο που πήρε ποτέ η Ελλάδα. Ο λόγος είναι ότι πέρα από τον ανοικοδομητικό και υποστηρικτικό προς την επανάσταση ρόλο δήλωναν και την αναγνώριση ελληνικού κράτους (αφού δεν μπορείς να συνάψεις συμβάσεις με κάτι που δεν αναγνωρίζεις).

Οι κινήσεις αυτές, προκάλεσαν την έντονη ανησυχία της Ρωσίας που διαισθάνεται να κινδυνεύει η επιρροή της στην ανατολική Μεσόγειο με αποτέλεσμα την σκλήρυνση και της δικής της στάσης απέναντι στην Τουρκία.

Μάλιστα, εκπονεί σχέδιο σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα χωρίζεται σε τρεις ηγεμονίες, διοικητικά αυτόνομες αλλά με υποχρέωση φόρου υποτελείας προς την Τουρκία.

Το καθεστώς αυτό βόλευε τα συμφέροντα της Ρωσίας αφού οι τρεις ανίσχυρες ηγεμονίες θα είχαν πάντα την ανάγκη της και μέσω των προστριβών που θα υπήρχαν ανάμεσα σε αυτές και την Τουρκία η Ρωσία θα έπραττε όταν και όπως θα ήταν προς συμφέρον της.

Η Ελλάδα απορρίπτει το σχέδιο και ζητά την συνδρομή της Αγγλίας για την αποτροπή της εφαρμογής του.

Η Αγγλία δέχεται την έκκληση της Ελλάδος για βοήθεια με ικανοποίηση.

Η Ρωσία αντιδρά με την διοργάνωση της διάσκεψης της Πετρούπολης τον Απρίλιο του 1825 στην οποία προτείνει 4-μηνη ανακωχή και πίεση το διάστημα αυτό προς την Τουρκία, ώστε να υποχρεωθεί να ζητήσει την μεσολάβηση των μεγάλων δυνάμεων για να διευθετηθεί το ζήτημα. Εννοείται πως η Ρωσία γνώριζε πως η Πύλη δεν θα ενέδιδε σε κανένα σχέδιο διευθέτησης, κάτι που θα έδινε την δικαιολογία για την κήρυξη πολέμου.

Οι μεγάλες δυνάμεις απορρίπτουν το σχέδιο του Τσάρου και ειδικά η Αυστρία, η οποία είχε και τα μεγαλύτερα συμφέροντα στις παραδουνάβιες ηγεμονίες λόγω γειτνίασης, κατανοώντας ότι η Ρωσία προσπαθούσε να εμπλακεί σε πόλεμο με την Τουρκία.

Σε μια προσπάθεια να τορπιλίσει πλήρως τα σχέδια της Ρωσίας προτείνει την ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ.

Λίγο μετά, η Ελληνική κυβέρνηση ζητάει από την Αγγλία την προστασία του Ελληνικού Έθνους με αντάλλαγμα την πλήρη υποταγή σε αυτήν.

Το Λονδίνο αρνείται την ίδρυση του Βρετανικού προτεκτοράτου στον Ελληνικό χώρο παρά τα τεράστια οφέλη που θα αποκόμιζε.

Φοβούμενη πως μια τέτοια ενέργεια θα πυροδοτούσε την Ρωσική επέμβαση στην Βαλκανική και την κατάρρευση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ο Κάννινγκ θυσιάζει τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα της Αγγλίας.

Έτσι, κρίνει πως η εμπλοκή της Ρωσίας σε οποιαδήποτε ενέργεια θα την δεσμεύσει και θα απομακρύνει το ενδεχόμενο μεμονωμένων αντιδράσεων.

Για τον λόγο αυτό Ζητάει από την Ρωσία αναμονή για προσπάθεια εξεύρεσης λύσεως με διπλωματικό τρόπο και σε περίπτωση αποτυχίας, την από κοινού επέμβαση, κάτι που γίνεται δεκτό από τον Τσάρο Αλέξανδρο Α.

Ο θάνατος του Αλεξάνδρου του Α οδήγησε στον θρόνο τον αδερφό του Νικόλαο τον Α. Ο Νικόλαος, πολύ πιο αποφασιστικός από τον αδερφό του, σκληραίνει αμέσως την στάση του προς την Τουρκία και το 1826 θέτει στην Πύλη απαιτήσεις προς εκπλήρωση, ευελπιστώντας προφανώς στην άρνηση της, και στην έναρξη Ρωσοτουρκικού πολέμου.

Ο Κάννινγκ φοβούμενος την έκβαση αυτή και την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αναζητά τρόπους αποφυγής.

Η συγκρότηση ενός Αγγλοαυστριακού μετώπου δεν κρίθηκε από τον ίδιο ως σωστή λύση διότι θα ανάγκαζε την Αγγλία να υποστηρίξει την πολιτική της Αυστρίας σε σχέση με την Ιταλία και τη Γερμανία που ήταν ενάντια στα Αγγλικά συμφέροντα.

Για αυτό εμπλέκει την ίδια την Ρωσία στην επίλυση του Ελληνικού ζητήματος συμφωνώντας μαζί της στην ίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους διοικητικά, αλλά υποτελές με φόρους στον σουλτάνο. Το όνομα του κράτους θα ήταν «ΕΛΛΑΣ» και τα σύνορα θα καθορίζονταν αργότερα από τις μεγάλες δυνάμεις με ανταλλαγές πληθυσμών.

Σε περίπτωση που κάποια από τις εμπόλεμες πλευρές δεν θα δεχόταν αυτή την λύση το δικαίωμα της από κοινού επέμβασης θα ήταν η επόμενη κίνηση.

Η πύλη δέχεται όσες αξιώσεις υπήρχαν από την Ρωσία σχετικά με τις παραδουνάβιες ηγεμονίες αλλά απορρίπτει την επίλυση του ελληνικού ζητήματος.

Τότε, βάση Βρετανικού σχεδίου ακολουθεί η συνθήκη του Λονδίνου όπου Ρωσία Γαλλία και Αγγλία διατηρούν σταθερή στάση στο θέμα του Ελληνικού ζητήματος.

Δίνουν δε, διορία στις εμπόλεμες πλευρές να απαντήσουν εντός 30 ημερών, χρονικό διάστημα μετά την παρέλευση του οποίου σε περίπτωση μη εξεύρεσης λύσης, θα υπήρχε επιβολή με στρατιωτικά μέσα.

Ταυτόχρονα οι διοικητές των στόλων των τριών μεγάλων δυνάμεων διατάσσονται να παρεμποδίσουν, το χρονικό αυτό διάστημα, την μεταφορά τουρκικού και αιγυπτιακού στρατού προς το ελληνικό έδαφος καθώς και να αποφύγουν εχθροπραξίες με τους Τούρκους εκτός αν επιχειρούσαν να σπάσουν τον αποκλεισμό.

Η αδιαλλαξία της πύλης και ένα τυχαίο γεγονός μετατρέπει τον ειρηνικό αποκλεισμό σε καταστροφή του τουρκικού και αιγυπτιακού στόλου τις 20/10/1827.

Παρά την δυσμενή αυτή εξέλιξη η πύλη παραμένει αδιάλλακτη στην επίλυση του ελληνικού προβλήματος και ο σουλτάνος κάνει το μεγάλο λάθος να διακηρύξει την Ρωσία ως άσπονδο εχθρό της Τουρκίας.

Η Ρωσία βρίσκει την ευκαιρία που έψαχνε και κηρύττει πόλεμο στην Τουρκία οδηγώντας στην άνευ όρων παράδοσή της, τις 9 Σεπτεμβρίου του 1829.

Η νίκη όμως της Ρωσίας μεταστρέφει την Αγγλική πολιτική και οδηγεί τον Άμπερντην να προτείνει την λύση ενός ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους και όχι ενός υποτελούς στην πύλη.

Η μεταστροφή αυτή οφείλεται στην πίστη του Άγγλου πολιτικού ότι ένα ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος θα μπορούσε να αντισταθεί αποτελεσματικότερα στις Ρωσικές σκοπιμότητες, ενώ ταυτόχρονα θα κάλυπτε καλύτερα το κενό που είχε δημιουργηθεί από μια εξουθενωμένη τουρκική αυτοκρατορία η οποία φαινόταν να οδηγείται προς διάλυση.

Έτσι τις 3 Φεβρουαρίου του 1830 υπογράφεται στο Λονδίνο το πρωτόκολλο ανεξαρτησίας της Ελλάδος από την Αγγλία, την Ρωσία και την Γαλλία...

Συμπερασματικά θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ο τρόπος λειτουργίας της Ευρώπης στηρίζεται στην αρχή της λογικής της δημιουργίας όποιου σχηματισμού κρίνεται απαραίτητος και στην διάλυση όποιου θεωρείται ασύμφορος.

Είναι όμως ανησυχητικό για ένα υποδουλωμένο κράτος να ελευθερώνεται χωρίς η απελευθέρωσή του, να μπορεί να αιτιολογηθεί επαρκώς με βάση τα πρότυπα των διπλωματικών συσχετισμών των μεγάλων δυνάμεων, αλλά μάλλον σαν αποτέλεσμα ενός τυχαίου γεγονότος και μιας αλληλουχίας ευνοϊκών συγκυριών.

Η συγκυριακή αυτή απελευθέρωση θα μπορούσε να αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για αυτό το έθνος το οποίο αφού γνωρίζει την ισχνή αιτία της ύπαρξής του, θα πρέπει να εργαστεί σκληρά για να μετατρέψει την συγκυρία σε ανάγκη για τους άλλους.

Τα λάθη σε ένα τέτοιο έθνος για τους λόγους που ήδη αναφέρθηκαν δεν συγχωρούνται, πόσο μάλλον όταν είναι εξοργιστικά πολλά...

Να τρώτε κρέας, Γίνεστε εξυπνότεροι

Το μάσημα του ωμού κρέατος σε κομματάκια μετά την εφεύρεση των λίθινων εργαλείων είναι ο καθοριστικός παράγοντας που διευκόλυνε την κατανάλωση θρεπτικής τροφής, σμίκρυνε το πρόσωπο και τα δόντια των προγόνων μας και, τελικά, μέσα από αυτήν την αλλαγή στην ανατομία του προσώπου, διευκόλυνε την εξέλιξη της ανθρώπινης γλώσσας και του εγκεφάλου.

Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, σύμφωνα με την οποία δεν ήταν το μαγείρεμα ο παράγοντας-κλειδί για την ανθρώπινη εξέλιξη (μια εναλλακτική θεωρία), αλλά το πιο εύκολο... μασούλημα του κομμένου ωμού κρέατος σε σχέση με τα ωμά φυτά.

Έτσι, οι άνθρωποι έπαψαν να περνάνε όλη τη μέρα τους μασουλώντας, όπως κάνουν μέχρι σήμερα οι στενότεροι συγγενείς μας, οι χιμπατζήδες που μασάνε τουλάχιστον έξι ώρες. Συγκριτικά, οι σημερινές πρωτόγονες ανθρώπινες φυλές μασάνε περίπου το 5% της μέρας (1,2 ώρες), ενώ οι πολιτισμένοι μερικά μόνο λεπτά μέσα στο 24ωρο (με εξαιρέσεις βεβαίως!).

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, με επικεφαλής τον καθηγητή εξελικτικής ανθρωπολογίας Ντάνιελ Λίμπερμαν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature", εκτιμούν ότι το μαγείρεμα εμφανίσθηκε πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια και έγινε συνήθεια περίπου πριν από 500.000 χρόνια.

Όμως ήδη πριν από τουλάχιστον δύο εκατομμύρια χρόνια ο «Όρθιος Άνθρωπος» (Homo erectus) είχε αναπτύξει μικρότερα σαγόνια και δόντια, πιο αδύναμους μυς για μάσημα της τροφής και μικρότερο έντερο για την πέψη. Θεωρείται σίγουρο ότι πριν από 2,5 εκατ. χρόνια οι πρόγονοί μας έτρωγαν συχνά ωμό κρέας.

Όλες αυτές οι αλλαγές, κατά τη νέα μελέτη, μπορούν να αποδοθούν στο ότι κάποια στιγμή οι άνθρωποι άρχισαν να τρώνε μικρότερες ποσότητες πιο θρεπτικού φαγητού. Και αυτό -πολύ πριν το μαγείρεμα της τροφής- κατέστη δυνατό, επειδή οι πρόγονοί μας κατάφεραν, με τη βοήθεια των εργαλείων, να κόβουν σε κομμάτια το ωμό κρέας και έτσι να μασάνε μικρότερες μπουκιές και πιο εύκολα. Επίσης, με τα εργαλεία τους και το... κοπάνημα μπορούσαν να κάνουν μια υποτυπώδη επεξεργασία των φυτών.

Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν τη θεωρία τους κάνοντας πειράματα συγκριτικού...μασουλήματος, βάζοντας εθελοντές να μασάνε ωμό κρέας κατσίκας (που είναι πολύ σκληρό) ή ωμά λαχανικά (καρότα, παντζάρια, γλυκοπατάτες). Ηλεκτρόδια με αισθητήρες στο πρόσωπο των εθελοντών κατέγραφαν τη μυϊκή δύναμη που κατέβαλαν για να μασήσουν.

Αποδείχθηκε ότι η ωμή κατσίκα απαιτεί 39% λιγότερο μάσημα και 46% λιγότερη μυϊκή δύναμη, από ό,τι το μάσημα των ωμών λαχανικών. Όταν όμως το κρέας κοβόταν σε μικρά κομματάκια, τα πράγματα βελτιώνονταν ακόμη περισσότερο υπέρ του κρέατος.

Σύμφωνα με την μελέτη, αν το ένα τρίτο της διατροφής των προγόνων μας αποτελείτο από κομματάκια ωμού κρέατος και τα δύο τρίτα από κοπανημένα φυτά, οι προϊστορικοί άνθρωποι θα χρειάζονταν να μασάνε 17% λιγότερο συχνά και 26% λιγότερο δυνατά.

Όπως είπε ο Λίμπερμαν, «το κρέας απαιτεί μικρότερη μυϊκή δύναμη για το μάσημά του ανά θερμίδα από ό,τι τα σκληρά φυτά που θα υπήρχαν στην εποχή των προγόνων μας. Η αναποτελεσματικότητα των δοντιών να κόψουν το ωμό κρέας θα είχε περιορίσει την κατανάλωσή του, ώσπου εφευρέθηκαν τα εργαλεία πριν από περίπου 3,3 εκατομμύρια χρόνια».

Η χρήση των αρωματικών φυτών στην αρχαία Ελλάδα

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Προμηθέας ήταν αυτός που δίδαξε τους ανθρώπους πώς να χρησιμοποιούν τα βότανα για θεραπευτικούς σκοπούς και έκρυψε μέσα σε ένα κοτσάνι μάραθου τη φωτιά που έκλεψε από τους θεούς, για να τη δώσει στους ανθρώπους. 


Το μάραθο θεωρούνταν σύμβολο τύχης.

Με αφορμή τον αγώνα του Μαραθώνιου δρόμου που έγινε πρόσφατα στην Αθήνα, το μυαλό μου πήγε στα μυρωδάτα μάραθα, που έδωσαν το όνομά τους στην περιοχή του Μαραθώνα. Μετά, στον Σελινούντα (την αποικία των Μεγαρέων στη Σικελία), που πήρε το όνομά του από τα άφθονα σέλινα που φύτρωναν στην περιοχή, και τελικά αποφάσισα να γράψω για τα αρωματικά φυτά και τις γευστικές, θεραπευτικές και μεταφυσικές ιδιότητες που τους απέδιδαν οι αρχαίοι.

Οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν τα ίδια φυτά ως τροφές και ως φάρμακα. Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής, κατέγραψε περί τα 400 είδη βοτάνων και αναφέρθηκε στις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Όπως έλεγε, αν οι άνθρωποι ζούσαν σωστά και τρέφονταν σωστά, δεν θα υπήρχαν αρρώστιες.

Μεγάλος γνώστης των βοτάνων ήταν ο Κένταυρος Χείρων. Βότανα όπως το «κενταύριον» και το «χειρώνιον» φέρουν ακόμη το όνομά του.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Προμηθέας ήταν αυτός που δίδαξε τους ανθρώπους πώς να χρησιμοποιούν τα βότανα για θεραπευτικούς σκοπούς και έκρυψε μέσα σε ένα κοτσάνι μάραθου τη φωτιά που έκλεψε από τους θεούς, για να τη δώσει στους ανθρώπους. Το μάραθο θεωρούνταν σύμβολο τύχης. Το χρησιμοποιούσαν στα φαγητά, στις σαλάτες, στην τυροκομία, κυρίως όμως οι αρτοποιοί ως βασικό αρωματικό και γλυκαντικό της ζύμης. Πίστευαν πως βοηθάει στο κρυολόγημα, στο βήχα, στο άσθμα, στη ναυτία, στις στομαχικές διαταραχές και για τον καθαρισμό και αρωματισμό του στόματος. Στους σπόρους του απέδιδαν αφροδισιακές ιδιότητες.

Ο μύθος λέει πως η Αφροδίτη έφτιαξε τη ρίγανη για να κάνει τη ζωή των ανθρώπων πιο ευχάριστη. Οι νεόνυμφοι φορούσαν στεφάνια από ρίγανη για να είναι ευτυχισμένοι στη ζωή τους.

Δώρο της Αφροδίτης ήταν και το δεντρολίβανο, το οποίο έκαιγαν στους βωμούς των ναών για να διώχνουν τα κακά πνεύματα και στόλιζαν με αυτό τα αγάλματα των θεών. Οι μαθητές φορούσαν στεφάνια από δεντρολίβανο γιατί πίστευαν πως βοηθάει στη συγκέντρωση και τη μνήμη.

Το σκόρδο ήταν πολύ δημοφιλές, όμως οι θεοί το περιφρονούσαν για τη μυρωδιά του και κανένας πιστός δεν επιτρεπόταν να μπει σε ναό όταν είχε φάει σκόρδο.

Με δυόσμο έτριβαν τα τραπέζια πριν από το γεύμα. Επίσης, αρωμάτιζαν το νερό του μπάνιου. Από τον 6ο αιώνα π.Χ. υπήρχαν κρέμες με δυόσμο για τον καθαρισμό των δοντιών.

Με σέλινο στόλιζαν τους τάφους και οι πενθούντες συγγενείς φορούσαν στεφάνια από σέλινο όταν συνόδευαν τον νεκρό στην τελευταία του κατοικία. Το σέλινο ήταν και σύμβολο της νίκης. Στους αθλητικούς αγώνες στη Νεμέα και στα Ισθμια έφτιαχναν στεφάνια από σέλινο και στεφάνωναν τους νικητές. Πίστευαν πως έχει αντιμεθυστικές ιδιότητες και γι’ αυτό στεφανώνονταν με σέλινο όταν έπιναν, ώστε να μη μεθάνε.

Η πόλη του Σελινούντα έκοψε νόμισμα πάνω στο οποίο ήταν χαραγμένο ένα φύλλο σέλινου - το σύμβολο της πόλης (φωτογραφία).

Ο Χρόνος και η Θεία Δίκη

Ο χρόνος έχει αλλάξει πλέον…

Και όταν μιλάμε για αλλαγή εννοούμε την ψυχολογική αλλαγή που έχει συντελεστεί πλέον στο τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το χρόνο.

Φαινομενικά, η ζωή μας κυλάει μέσα από δευτερόλεπτα, λεπτά και ώρες, όμως ο χρόνος δεν είναι παρά ένα ψυχολογικό τρικ, που δημιουργήθηκε για τους ανθρώπους που ζουν στην Γη.

Ο χρόνος μας καθηλώνει, μας υποδουλώνει, μας χρεώνει, αλλά όσο και να φαίνεται παράξενο μας προστατεύει από την σύγχυση και την τρέλα.

Φανταστείτε την ζωή πάνω στον πλανήτη, εάν δεν υπήρχε χρόνος…

Η συνειδητότητα μας θα ακροβατούσε σε μια ταραχώδη και χαώδη κατάσταση, μέσα στην οποία θα επικρατούσε μόνο η σχιζοφρενική ροή των γεγονότων.

Ένας συμπαντικός χείμαρρος αιωνιότητας θα κατέκλυζε την Γη και οι άνθρωποι θα παρασύρονταν στην δίνη του, μια δίνη αιώνιας λήθης μέσα στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος.

Ο χρόνος πάνω στην Γη μας δίνει την δυνατότητα να μάθουμε, να εξελιχθούμε, να ζήσουμε εμπειρίες που μόνο ως άνθρωποι θα μπορούσαμε να ζήσουμε , γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο οι άνθρωποι μαθαίνουν , μέσα από τις ενσαρκώσεις τους .

Πόσοι το κατανοούν, και πόσοι αντιλαμβάνονται ότι το πέρασμα μας από την ζωή είναι ένα ταξίδι γνώσης;

Πόσοι εκμεταλλεύονται τον χρόνο έτσι ώστε να δημιουργήσουν και να προσφέρουν, να εξελιχθούν πνευματικά και να ανέβουν τα σκαλοπάτια της αναβάθμισης, ώστε το επόμενο στάδιο να είναι πιο κοντά στο Φως;

Πόσοι ζουν την κάθε μέρα τους σαν μια μέρα μοναδική, μια μέρα που δεν θα την σπιλώσουν μέσα στην ματαιοδοξία και στον χλευασμό;

Ειλικρινά η πραγματικότητα στην οποία ζούμε σήμερα είναι αρκετά σουρεαλιστική.

Το πρόβλημα μας δεν είναι πλέον ο ίδιος ο χρόνος και η αντίληψη του, αλλά η γνώση γενικότερα.

Η γνώση ότι ο χρόνος είναι ένα ψυχολογικό συμβάν, κατά την διάρκεια του οποίου οι άνθρωποι κινούνται ή αναλώνονται μέσα σε ενέργειες που πιθανόν να μην έχουν σημαντική αξία, είναι εκείνο το οποίο στερεί από τους ανθρώπους την δυνατότητα να αλλάξουν.

Οι επιλογές των ανθρώπων είναι άπειρες, ο χρόνος μας αυτός που διαθέτουμε , όμως οι περισσότεροι τον σπαταλούν σε θεάματα και όχι σε ουσιαστική γνώση.

Με λίγα λόγια αντί για εμβάθυνση υπάρχει απλά επιφανειακό ξεσκόνισμα.

Ο χρόνος μας μειώνεται δραστικά μέρα με την ημέρα, και ουσιαστικά βαδίζουμε στην ουσιαστική κατάργηση του χρόνου.

Οι άνθρωποι χωρίς να γνωρίζουν συνεχίζουν να σπαταλούν αυτόν τον ορισμένο χρόνο σε δραστηριότητες που δεν βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και δεν εξελίσσουν.

Επειδή όμως όλα είναι επιλογές όπως προανέφερα , και επειδή συνεχίζω να πιστεύω πως έστω και την τελευταία στιγμή οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν ,θεωρώ αρκετά ενδιαφέρον να τονίσω κάποια ζητήματα.

Όσοι σήμερα ταρακουνιούνται για τις τραγικές καταστάσεις που επικρατούν είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό άτομα που στο παρελθόν, αλλά και στο παρόν παραμένουν αδιάφοροι σε σημαντικές δηλώσεις, ενώ δείχνουν ενδιαφέρον για εκείνες που παρότι υπερεκτιμημένες δεν έχουν κάτι να προσφέρουν, εκτός από το να υποδουλώσουν το μυαλό των ατόμων αυτών.

Είναι εκείνοι που ποτέ δεν αναζήτησαν το χρυσάφι που κρύβεται στις λάσπες την εποχής , είναι εκείνοι που ακολουθούν τα παλιά δόγματα, παλιά πρότυπα και ανθρώπους και αποδοκιμάζουν καθετί νέο.

Είναι οι ίδιοι που χλευάζουν όσους πιστεύουν στην αλήθεια της ζωής, στην γνώση, στην αναζήτηση , στην εσωτερική φλόγα που καθοδηγεί όσους παραμένουν δίκαιοι και ταπεινοί.

Είναι εκείνοι που ενώ τους δείχνουν τον δρόμο της αλήθειας , αυτοί κοιτούν το δάχτυλο, που ειρωνεύονται τους δημιουργούς για την "υπερβατική" τους δημιουργικότητα, γιατί δεν μπορούν να προσδιορίσουν αυτό που ουσιαστικά τους λείπει: η ουσία αυτής της δημιουργικότητας προέρχεται από μια αληθινή πίστη στην αξία των πραγμάτων, στην Ανώτερη Δύναμη ,στα ιδανικά και στις αξίες.

Όλοι αυτοί είναι τόσο προσκολλημένοι στην δική τους επιτυχία, στην δική της επικράτηση,στην ύλη, γιατί ουσιαστικά είναι δεμένοι στο άρμα του πεινασμένου, υπερτροφικού Εγώ τους.

Όσο στην καρδιά τους επικρατεί το κόμπλεξ για την επιτυχία και ευτυχία των δημιουργικών ανθρώπων, γιατί ένας δημιουργικός άνθρωπος που πιστεύει στην αξία του δεν χρειάζεται δημόσιες σχέσεις, κυκλώματα, πολιτικές και άλλες ομάδες για να ανέβει.

Δεν χρειάζεται να βρέξει τα ιμάτια του και την ψυχή του στην διαφθορά για να ανέβει.

Ανεβαίνει με το άρμα της πίστης, και οι άνθρωποι που πιστεύουν στον αληθινό Δημιουργό δεν φοβούνται και δεν χρειάζονται τέτοια στηρίγματα.

Υπάρχουν Δυνάμεις που τους προστατεύουν τόσο καλά, όσο κανένα πολιτικό δεκανίκι.

Γι αυτούς που συνεχίζουν να τσαλαβουτούν στον φθόνο, στην διαφθορά και στον χλευασμό ο χρόνος μετράει αντίστροφα.

Η εποχή μας ξεκαθαρίζει πολύ φανερά ποιοι θα προχωρήσουν και ποιοι όποιοι θα ανέβουν τα δύσβατα σκαλοπάτια στο άγνωστο, ποιοι θα εξελιχθούν και ποιοι όχι.

Γιατί ο χρόνος είναι αλάνθαστος κριτής, όπως και η Θεία Δίκη που έρχεται πάντα, ούτως ή άλλως, για όσους κρύβονται ή προστατεύονται από το «σύστημα».

Η Θεία Δίκη, όντως «Θεία» είναι πάνω από όλα και όλους, και είναι η μόνη που κρίνει δίκαια τις ψυχές των ανθρώπων, όπου και να βρίσκονται.

Ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος, παράδειγμα γνήσιας φιλίας

<O Αχιλλέας θρηνεί τον Πάτροκλο, του Νικολάι Νικολάγιεβιτς

Ένα παράδειγμα φιλίας του τρίτου επιπέδου, της φιλίας
«δι΄αγαθό», κατά το φιλόσοφο Αριστοτέλη, προέρχεται από το ομηρικό έπος, την Ιλιάδα, και περιγράφει την ανιδιοτέλεια και τη βαθιά αγάπη στη χρονική εξέλιξη της σχέσης του Πηλείδη Αχιλλέα και του Μενοιτιάδη -Πάτροκλου.

Ο Πάτροκλος ήταν γιος του Μενοίτιου και εγγονός του Άκτορα και της Αίγινας, γι' αυτό επονομάζεται και Ακτορίδης.
Ήταν ο επιστήθιος και ο μοναδικός φίλος του Αχιλλέα, του οποίου ο παππούς, ο Αιακός, ήταν γιος της Αίγινας, όπως και ο Μενοίτιος. Με βάση το γενεαλογικό τους δέντρο ήταν και συγγενείς.
Όταν ήταν ακόμη μικρό παιδί και ζούσε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τον Οπούντα της Λοκρίδας, σκότωσε πάνω στο παιχνίδι ένα συνομήλικό του αρχοντόπουλο, τον Κλησώνυμο, το γιο του Αμφιδάμαντα.
Αν και ήταν ανήλικος, ο Πάτροκλος έπρεπε να φύγει από τον τόπο του, γιατί τον βάραινε το αίμα του νεκρού.
Έτσι ο πατέρας του τον έφερε στον Πηλέα, το γιο του Αιακού, που τον ανάθρεψε μαζί με το γιο του, τον Αχιλλέα, σαν δικό του παιδί. Έκεί ανιχνεύονται οι ρίζες αυτής της ανιδιοτελούς, επικής φιλίας που φθάνει ως το θάνατο.

Η ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ της ΦΙΛΙΑΣ

Ο Πάτροκλος συμμετείχε στον Τρωικό Πόλεμο, είτε ως φίλος του Αχιλλέα, είτε και ως πρώην μνηστήρας της Ελένης, σύμφωνα με άλλο μύθο.

Σε όλες τις φάσεις του πολέμου, τον διακρίνει το ιδιαίτερο θάρρος και η τόλμη, μέχρι που ο Αχιλλέας, λόγω της γνωστής έριδάς του με τον Αγαμέμνονα, θυμώνει κι αποσύρεται στο στρατόπεδό του.
Στην απομόνωση αυτή, στην οποία καταφεύγει ο Αχιλλέας για λόγους τιμής, ο Πάτροκλος του συμπαραστέκεται και βρίσκεται συνεχώς κοντά του, χωρίς όμως να καταφέρει να τον μεταπείσει, για να επανέλθει στη μάχη..
Όταν όμως οι Αχαιοί πιέζονται δεινά από τους Τρώες, ο Πάτροκλος ζητά από τον Αχιλλέα να περιβληθεί αυτός την πολεμική του αρματωσιά, με την ελπίδα ότι έτσι θα εκφόβιζε και θ' απομάκρυνε τους Τρώες από τα πλοία των Αχαιών.
Φορώντας λοιπόν την πανοπλία του αδελφικού του φίλου Αχιλλέα και θέλοντας να δώσει μια καλύτερη τύχη στη μάχη εναντίον των Τρώων, επιτίθεται ως αρχηγός των Μυρμιδόνων.
Στη δραματική εκείνη φάση του αγώνα, όπου οι Τρώες είχαν φθάσει στα πλοία των Αχαιών και ήταν έτοιμοι να τα πυρπολήσουν, η θυελλώδης ορμή του Πατρόκλου τους αναγκάζει να επιστρέψουν σχεδόν άτακτα στα τείχη τους.


H Θέτις φέρνει τα ηφαιστότευκτα όπλα στον Αχιλλέα, με τα οποία θα εκδικηθεί για τον Πάτροκλο.

Το τραγικό αποτέλεσμα αυτής της μεγαλειώδους εφόρμησης του Πατρόκλου, που για μια στιγμή πίστεψε πως ήταν ο Αχιλλέας(ταύτιση), μάς είναι γνωστό.
Ο Αχιλλέας θα θρηνήσει βαρύτατα και θα εκδικηθεί τη φυσική απώλεια του φίλου του, χωρίς να λογαριάσει το θάνατο.
Κατάμαυρο το σύννεφο του πόνου τον σκεπάζει, σε οδυρμό τον σπρώχνει, τον ρίχνει κάτω.
Στο έδαφος με τα χέρια του τραβάει τα μαλλιά του:
"φούχτωσε αθαλόσκονη και με τα δυο του χέρια
κι έριξε στο κεφάλι του' τ' ωραίο πρόσωπό του
τ' ασχήμισε' στο χιτώνα στάθηκε η μαύρη στάχτη'
φαρδύς μακρύς ξαπλώθηκε, κειτόταν μες στη σκόνη
και με τα χέρια ασχήμιζε χαλώντας τα μαλλιά του".
Με τα χέρια στηθοδέρνονταi κι οι δούλες, που ο Πάτροκλος κι ο Αχιλλέας είχαν, ενώ δακρυσμένος ακόμα ο Αντίλοχος τα χέρια τού κρατά, μη, στον καημό του επάνω, στο λαιμό το σίδερο ο Πηλείδης μπήξει.
Το βογγητό του το φριχτό η μάνα του απ' τη θάλασσα μέσα ακούει και αρχίζει να οδύρεται, πλάι στο γέρο πατέρα της, τις άλλες αδελφές της, που στη σπηλιά μαζεύτηκαν και όλες στηθοκοπιούνται:
ΘΈΤΙΣ: “Αλί μου, η δόλια, αντρείου κακότυχη γεννήτρα,
που γέννησα γιο άψογο, απ' τους αντρείους πρώτο,
δυνατό' μου μεγάλωσε σαν τρυφερό βλαστάρι'
τον ανάθρεψα σαν φυτό στου χωραφιού την άκρη
και με τα δρεπανόγυρτα πλοία τον έχω στείλει
στο Ίλιο να χτυπηθεί με Τρώες' και στο σπίτι
του Πηλέα δεν θα τον δω πίσω να μου γυρνάει!
...
Πηγαίνω ωστόσο για να δω τ' αγαπητό παιδί μου,
ν' ακούσω τι μου έπαθε, στη μάχη και αν δεν είναι”.
Αμέσως αυτή κι οι 49 Νηρηίδες, οι αδελφάδες της, αραδιάζονται στα πλοία κοντά του γιου της, που το βουερό το βογγητό δεν έλεγε ν' αφήσει:
ΘΕΤΙΣ:
“Τι κλαις, παιδί μου; Ποιος καημός τα σπλάχνα σου ταράζει";

ΑΧΙΛΛΕΑΣ: “ Μάνα μου, ο Ολύμπιος αυτά τα έχει κάμει'
μα ποια μου είναι η χαρά; Μου χάθηκε ο φίλος,
ο Πάτροκλος....."
(Ιλιάδα ραψ.Σ)

Έτσι ο Αχιλλέας θρηνεί του Πάτροκλου το θάνατο, με οδυρμούς και κοπετούς να πλέουν και να φτάνουν στα βάθια ως της θαλάσσης, ν' ακούσει και να ταραχτεί η Θέτιδα, η μάνα του, οι Νηρηίδες, οι αδελφές της ....


Ο Αχιλλέας επιδένει το τραύμα του Πατρόκλου.
Αττική ερυθρόμορφη κύλικα του ζωγράφου του Σωσία, περίπου 500 π.Χ., Altes Museum, Βερολίνο.


ΦΙΛΙΑ μέχρι ΘΑΝΑΤΟΥ

Προέχει το καθήκον προς το αγαθό της φιλίας, να την υπερασπιστεί, έστω κι αν η υπεράσπιση το θάνατο τού φέρει....

Η προσήλωση στη φιλία, η πίστη και η αγάπη του Αχιλλέα προς το φίλο περνά ως αξιοθαύμαστο παράδειγμα στην ιστορία, αλλά και στις σελίδες της Φιλοσοφίας, στα πλατωνικά κείμενα, στην «Απολογία Σωκράτους», όπου ο Σωκράτης στον υπερασπιστικό του λόγο αναφέρει ως σύμβολο απόλυτης αφοσίωσης στο ιδανικό, στην αρετή της φιλίας, τη στάση του Αχιλλλέα να φονεύσει για το φόνο του Πατρόκλου:
“Και σύμφωνα μ’ αυτά που λες, ανάξιους θα πούνε
της Τροίας τους ημίθεους που αντί να ντροπιαστούνε
προτίμησαν το θάνατο, τον κλάδο της ελαίας
όπως ο γιός της Θετιδος, ο ήρως Αχιλλέας,
που σαν θεά η μάνα του τον είχε βεβαιώσει
πως άμεσα θα σκοτωθεί τον Έκτορα αν σκοτώσει.
Μα εκείνος εκδικήθηκε του Πατροκλου το φόνο
σκοτώνοντας τον Έκτορα και προκαλώντας πόνο
χωρίς καθόλου να νοιαστεί κι ο ίδιος αν πεθάνει
μα μοναχά το δίκαιο και το σωστό να κάνει.
Και όπου κάποιος θα ταχθεί ή άλλος τόνε τάζει
κίνδυνο ούτε θάνατο, ποτέ μη λογαριάζει,
μα μόνο την ατίμωση θα πρέπει να φοβάται
για την αισχρή και τη δειλή ζωή του να λυπάται”.

Η αγαθή φιλία δοκιμάζεται μέχρι τελικής πτώσης.
Με την επίγνωση ότι θα εξαργυρώσει την αγάπη προς τον φίλο με την ίδια του τη ζωή, ο Αχιλλέας πέφτει στην πυρά της μάχης και προκαλεί τη μοίρα του.
Θανατώνει, αλλά μετά θανατώνεται, και ανταμώνει τον φίλο του πάνω στην ίδια πυρά, όπου καίγονται οι σοροί τους και μετά στον Άδη, όπως περιγράφει ο Όμηρος στην Οδύσσεια.
Οι φίλοι επ' αγαθώ δεν χωρίζουν ποτέ, ακόμα και όταν ο θάνατος μπει ανάμεσά τους.
Έτσι καταχωρήθηκε στη μνήμη μας αυτή η ανυστερόβουλη σχέση, όπως η κάθε αγάπη στην καθαρότητά της.

Την ανάγκη της ύπαρξης ενός πιστού φίλου στη ζωή μας, ακόμα κι όταν είμαστε πολύ ισχυροί, είτε σωματικά, είτε κοινωνικά, είτε πολιτικά, την επιβεβαιώνει η δημιουργία μιας ανάλογης φιλίας στο ίδιο έπος, όταν ο Αχιλλέας βάζει τον Αντίλοχο, το γιο του Νέστορα, στη θέση του Πάτροκλου, βαθιά μες στην καρδιά του, την ώρα του μεγάλου θρήνου.
Γι’ αυτό και στην Οδύσσεια ο ποιητής μας τους θέλει να συνυπάρχουν στον Άδη και να εμφανίζονται οι τρεις τους στον Οδυσσέα, κατά την κάθοδό του στον κόσμο των νεκρών.

O ΌΜΗΡΟΣ, λοιπόν, στην Οδύσσεια αναφέρει τη συνύπαρξη του Αχιλλέα, του Πατρόκλου και του Αντίλοχου, όταν ανταμώνουν τον Οδυσέα(ραψ.λ, Οδύσσεια):
“Ήρθε κατόπιν κι η ψυχή του ξακουστού Αχιλλέα
με του Πατρόκλου την ψυχή και του άψεγου Αντιλόχου...”

Κατά δε μια άλλη άποψη, του περιηγητή Παυσανία, οι δύο ήρωες της Ελληνικής Μυθολογίας συνέχισαν και μετά το θάνατο να ζουν μαζί στη νήσο Λεύκη, στη νήσο του Αχιλλέα, όπως ονομάζεται, στη Μαύρη θάλασσα.

Η ΦΙΛΙΑ Η ΑΛΗΘΙΝΗ είναι αιώνια και δεν την καταργεί ούτε ο θάνατος. Υπάρχει ως ιδέα, ως αξία άφθαρτη και ενασαρκώνεται μέσα στη δράση και στάση ζωής των ανθρώπων.

¨ΕΡΡΩΣΘΕ και ΧΑΙΡΕΣΘΕ!

Εκείνοι που διαλέγουν το πάθος κι όσοι επιλέγουν να ζήσουν στο λάθος.

Είναι κι αυτοί οι έρωτες που κερδίζουν στα σεντόνια και χάνουν στα τραπεζώματα.
Έρωτες τρεχαπετάμενοι, απρόσκλητοι, που δεν έχουν θέση στο τραπέζι, που χαλάνε την αρμονία, την τάξη. Δεν τρώνε από τα σερβίτσια, μαχαιροπίρουνα δεν έχουν.

Με τα χάδια χορταίνουν, με τα μάτια ξεδιψούν, μοιράζονται μπουκιά την μπουκιά τη ζωή ο ένας από το στόμα του άλλου κι έπειτα ικανοποιημένοι, λίγο πριν αγκαλιαστούν, γλύφουν τα δάχτυλά τους.

Οι έρωτες οι αταίριαστοι, οι επαναστάτες, που αψηφούν όσους τους κατηγορούν για αταίριαστους και επαναστάτες. Εκείνοι που διαλέγουν το πάθος κι όσοι επιλέγουν να ζήσουν στο λάθος.

Αγωνιστές και ευθυνόφοβοι ντοπάρουν τη ζωή, οι μεν με στιγμές και αλήθειες, οι δε με σιωπές και συνήθειες.

Θα σου πουν κι εσένα πως είναι λάθος, φυλάξου. Θα σου πουν το πάθος είναι φωτιά που πριν σβήσει σε κάνει στάχτη, μην τους ακούσεις. Θα σου πουν να διαλέξεις σοφά και θα σε φοβίσουν, γιατί σου έμαθαν την καρδιά για αφελή και ανόητη κι έτσι θα διαλέξεις να πας όπου σε πηγαίνει η καταδικασμένη σου λογική, η λογική σου που κατευθύνουν και με τόση μαεστρία φέρνουν στα στάσιμα νερά τους.

Έχε το νου σου γιατί θα βαλτώσεις μια μέρα, όταν διαπιστώσεις πως όσο καιρό άραζε το καραβάκι σου στα βαλτόνερα που σου φυλούσαν για ωκεανό, εσύ αντί για καρδιοχτύπια, ανάσες και πυρετό, μετρούσες αριθμούς, χειραψίες, σιδερένια χαμόγελα και χτυπήματα στην πλάτη.

Και μια θέση στα ακριβά τους τραπέζια. Και ακόμα μία στη συνείδηση και την αποδοχή τους. Και καμία στα ζεστά τα σεντόνια. Καμία και στο όνειρο.

Μην τους πιστέψεις γιατί, στέκει βαριά κατάρα η φωτιά για όποιον την προσπερνά. Κι όποιος την αγνόησε το ένιωσε στο πετσί του, πόσο αβάσταχτο μαρτύριο είναι να κατοικεί σε κορμί παγωμένο μια ψυχή που φλέγεται.

Μην επιλέξεις το λάθος τους, μια ασφαλή μοναξιά, τη δική τους ζωή. Φυλάξου.

Το πάθος κρατά ζεστή την αγκαλιά, τη φλόγα άσβεστη, το πάθος σε ταξιδεύει, εκείνο σε θρέφει, σε ξεδιψά, σε στήνει στα πόδια σου, σε γιγαντώνει.

Κι όποιος δεν το έζησε, το μίσησε.

Όποιος δεν το ένιωσε, το βάφτισε λάθος. Όποιος δεν το κυνήγησε, το μετάνιωσε.

Κι όποιος έμεινε μακριά από τις φωτιές, δεν κάηκε, στάχτη δεν έγινε, δεν αγαπήθηκε.

Κι όμως υπάρχει και ελέφαντας που είναι... ροζ

pinkΟι ροζ ελέφαντες δεν ένα φανταστικό πλάσμα που βλέπει κανείς σε κινούμενα σχέδια ή σε βιβλία κόμικ. Το μικροκαμωμένο αυτό ελεφαντάκι που βλέπετε στις παρακάτω φωτογραφίες, πιστεύεται ότι είναι ένα σπάνιο αλμπίνο, και καταγράφηκε να ξεδιψάει σε μια λίμνη μαζί με τη μαμά του, στο Kruger National Park στην Νότια Αφρική.

Ο 58χρονος Nicki Coertze, βρισκόταν σε σαφάρι μαζί με την οικογένειά του, όταν είδε αυτό το χαριτωμένο ζώο να ικανοποιεί τη δίψα του στον ποταμό Shingwedsi. «Βγάλαμε φωτογραφίες τους ελέφαντες, μέσα από το αυτοκίνητο. Προσπαθούσα να παραμείνω ακίνητος παρά τον ενθουσιασμό των άλλων μέσα στο όχημα», ανέφερε ο Coertze, στο Caters News.

pink4

Τί πρέπει να κάνετε όταν το παιδί περιφρονεί τις οδηγίες σας

Είναι πολύ συχνό φαινόμενο στις μέρες μας, τα παιδιά από μικρή ηλικία, να συμπεριφέρονται χωρίς σεβασμό, αδιαφορία και περιφρόνηση στους γονείς, στους δασκάλους και γενικά στους μεγαλύτερους τους, με αποτέλεσμα να οι γονείς να νιώθουν άσχημα και ανίκανοι μερικές φορές να αντιδράσουν με τον σωστό τρόπο.

Πάντα υπάρχει κάποιος λόγος που τα παιδιά συμπεριφέρονται όπως συμπεριφέρονται, και πάντα υπάρχει και τρόπος για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις συμπεριφορές. Φυσικά όσο πιο νωρίς τόσο πιο καλά και πιο αποτελεσματικά, όμως ποτέ δεν είναι αργά για να ξεκινήσουμε.

Χρειάζεται στρατηγική , επιμονή, και φυσικά υπομονή για να δούμε αλλαγές και αποτελέσματα.

Στρατηγική #1: Υπάρχουν συνέπειες σε ότι κάνει!

Τα παιδιά σε κάθε ηλικία χρειάζεται να γνωρίζουν τους κανόνες της οικογένειας σε όλα τα επίπεδα, από την βοήθεια στις δουλειές του σπιτιού, τελειώνουν τις σχολικές εργασίες, την ώρα του ύπνου, την αποδεκτή συμπεριφορά στους άλλους κλπ. Η καλύτερη ώρα για να συζητήσουμε αυτά τα θέματα είναι όταν είμαστε ήρεμοι και ποτέ όταν συμβεί κάτι και είμαστε εκνευρισμένοι. Εξηγήστε στα παιδιά σας ότι δεν θα δεχθείτε τέτοιου είδους συμπεριφορές ξανά, όπως άσχημες λέξεις, φωνές, σπασίματα, άρνηση καθηκόντων, χτυπήματα κλπ. ότι απαιτείτε τον σεβασμό και την ευγένεια, και εάν δεν υπακούσουν θα υπάρχουν συνέπειες. Μην περιμένετε το παιδί σας να συνεργαστεί, εάν δεν γνωρίζει τις συνέπειες των κακών του πράξεων.

Εάν κάνεις ξανά αυτό, τότε θα έχεις αυτό σαν αποτέλεσμα, εσύ αποφασίζεις.... Αποφύγετε την λέξη τιμωρία, γιατί η σωστή συμπεριφορά δεν είναι τιμωρία, είναι σωστή επιλογή.

Στρατηγική #2 : Επιλέξτε τα όπλα σας

Η μητρότητα από μόνη της είναι εξαντλητική , ακόμη και όταν όλα βαίνουν καλώς. Πόσο μάλλον όταν το καμάρι μας, έχει πάρει την απόφαση να είναι σε όλα αρνητικό, να μας «βγάζει γλώσσα» συνεχώς και τα νεύρα μας να έχουν χτυπήσει ταβάνι. Γι' αυτό χρησιμοποιήστε την ενέργειά σας σοφά.

Εάν π.χ. το μικρό σας ή μεγάλο σας βλαστάρι θέλει το πρωί να φορέσει για το σχολείο ένα γελοίο για τα γούστα σας παντελόνι, αφήστε το, μην αντιδράτε, γιατί η μέρα θα ξεκινήσει με καυγά, στο τέλος θα γίνει το δικό του και εσείς θα έχετε χάσει την μάχη της ηρεμίας και της δύναμης.
Εάν όμως δεν θέλει να πάει στο σχολείο γιατί μπλαμπλαμπλά ε τότε αυτό δεν πρέπει να περάσει με τίποτα. Ένα πράγμα που πρέπει να γνωρίζετε καλά είναι πως εάν εσείς δεν αλλάξετε συμπεριφορά πρώτα, δεν θα αλλάξει τίποτα και στο παιδί σας, και ερχόμαστε έτσι στην στρατηγική Νο3..

Στρατηγική #3: Δράση, όχι Αντίδραση

Όταν γίνεστε μάρτυρας (και νιώθετε έτσι) αντιδραστικής και απρεπούς συμπεριφοράς του παιδιού σας, κρατήστε την ψυχραιμία σας . Κάντε ένα βήμα πίσω, κοιτάξτε το παιδί σταθερά και ήρεμα στα μάτια και με σταθερή και αυστηρή φωνή πείτε του «δεν μου αρέσει αυτό που κάνεις και δεν θα το δεχτώ» και θα τα πούμε αργότερα. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να νιώσει το παιδί την σιγουριά σας, να φοβηθεί και να σκέφτεται τις πιθανές συνέπειες της στρατηγικής Νο1. Σαν αποτέλεσμα χρησιμοποιείτε τον χρόνο για να καλμάρετε εσείς αλλά συγχρόνως μαθαίνετε και στο παιδί σας να κάνει το ίδιο.

Στρατηγική #4 : Επιβάλλουμε συνέπειες ανάλογα με την ηλικία

Υπάρχουν δύο κατηγορίες αποτελεσματικών συνεπειών : αφαιρετικές και επιβαλλόμενες.
Η αφαιρετική είναι όταν αφαιρούμε κάτι από το παιδί, όπως την προσοχή μας, ένα παιγνίδι (ηλεκτρονικό συνήθως), μια δραστηριότητα που αγαπά, να φύγουμε αμέσως από τον παιδικό ή το πάρκο ή από το σπίτι του φίλου, εννοείται όταν φερθεί απρεπώς, σαν συνέπεια.

Η Επιβαλλόμενη είναι η συνέπεια που επιβάλλουμε μια νέα κατάσταση στο παιδί. Όπως να πληρώσει από το χαρτζηλίκι του κάτι που έσπασε, να κάνει έξτρα δουλειές στο σπίτι, να πάει στο σούπερ και στην αγορά με την μαμά αντί να κάτσει σπίτι. Εννοείται πως για να έχουμε αποτέλεσμα χρειάζεται επιμονή και χρόνος και πολλή ενέργεια για να επιβληθούμε. Εάν όμως τα παρατήσουμε και δεν υπάρχουν συνέπειες γιατί είμαστε πολύ κουρασμένες για να το κάνουμε, μαντέψτε τι μήνυμα στέλνουμε « εάν με κουράσεις πολύ, θα γίνει το δικό σου τελικά» Κακή ιδέα, δεν νομίζετε;

Στρατηγική #5: Κρατήστε την Δύναμή σας και μην παζαρεύετε

Όταν μπαίνετε σε μια διένεξη με τα μικρά σας, ο κανόνας είναι ότι θα χάσετε. Δίνετε την εντύπωση στο παιδί ότι μπορεί να σας αμφισβητεί και αυτό του δίνει την δύναμη να συνεχίσει να φέρεται άσχημα. Εσείς απλά πρέπει να λέτε «Το συζητήσαμε ήδη τι θα συμβεί εάν φέρεσαι έτσι....Δεν θέλω να το συζητήσω ξανά, τελείωσε» και φύγετε απλά από το δωμάτιο. Με αυτό τον τρόπο παίρνετε την δύναμη μαζί σας και το παιδί παίρνει το μήνυμα ότι δεν έχει αυτό τον έλεγχο της κατάστασης.

Η επιμονή είναι το κλειδί για να αποφύγουμε τις κακές συνήθειες. Και φυσικά μην μπείτε στο παιγνίδι του παζαρέματος τύπου, εάν δεν το κάνεις αυτό ξανά θα σου πάρω παγωτό ή αυτό ή εκείνο. ΠΟΤΕ. Πάντα να έχετε την ίδια συμπεριφορά για να σας πάρει το παιδάκι σας σοβαρά και να καταλάβει ότι η κακή συμπεριφορά, η αντίδραση, η αγένεια έχουν συνέπειες που θα πληρώσει όπου και να βρίσκεται.

Και να θυμάστε αγαπητές μαμάδες τα παιδιά κάνουν αυτό που βλέπουν και όχι αυτά που τους λέμε. Καλό λοιπόν είναι να βλέπουν γονείς, σοβαρούς, σταθερούς, δυνατούς και αποφασιστικούς!

Πώς θα πετύχετε τον πολυπόθητο ταυτόχρονο οργασμό

Οι πληροφορίες που μας βομβαρδίζουν καθημερινά σχετικά με τον «ιδανικό» οργασμό, την «τέλεια» κορύφωση, δημιουργούν πολλά ερωτήματα, που επηρεάζουν τη σεξουαλική μας ζωή και μας κάνουν να αναρωτιόμαστε για το πώς θα τον πετύχουμε!
 
Ο οργασμός στις γυναίκες προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις σε 30 διαφορετικά σημεία του κεντρικού νευρικού τους συστήματοςΣύμφωνα, με έρευνα του πανεπιστημίου Rutgers στο New Jersey των ΗΠΑ.
 
Μάλιστα, στην κορύφωση της σεξουαλικής διέγερσης νιώθουν έντονα το αίσθημα της χαλάρωσης, που οφείλεται στην έκκριση ενδορφινών (ορμονών που σχετίζονται με την ευχαρίστηση, αλλά ταυτόχρονα έχουν και παυσίπονη δράση).
 
Ο ταυτόχρονος οργασμός είναι πραγματικά μια όμορφη εμπειρία, η οποία δημιουργεί μια αίσθηση απόλυτης σεξουαλικής «ισορροπίας» και ηδονής. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητος ούτε και υποχρεωτικός επισημαίνουν οι ειδικοί επσιτήμονες. Ο όρος «ιδανικός» για τον ταυτόχρονο οργασμό λειτουργεί μάλλον καταναγκαστικά και για τους δύο συντρόφους, οι οποίοι, προσπαθώντας να πετύχουν τον ταυτόχρονο οργασμό, δεν καταφέρνουν να φτάσουν σε σεξουαλική κορύφωση (ιδίως οι γυναίκες).
 
Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί ο ταυτόχρονος οργασμός μπορεί να έρθει αβίαστα όταν το ζευγάρι βρει το δικό του ρυθμό. Ακόμα, όμως, κι αν αυτό δεν συμβεί, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ικανοποίηση και απόλαυση στο σεξ.
 
Μάλιστα, όσο νεότερος είναι κανείς, τόσο μικρότερες πιθανότητες έχει να βιώσει τη συγχρονισμένη σεξουαλική κορύφωση, αφού, σύμφωνα με τους σεξολόγους, πρόκειται για ένα φαινόμενο που παρουσιάζεται συχνότερα σε ζευγάρια που βρίσκονται σε μια μακροχρόνια, σταθερή και στενή σχέση αγάπης με καλή επικοινωνία στο κρεβάτι.
 
Αντίθετα, ο συντονισμός αυτός σπάνια επιτυγχάνεται σε συνευρέσεις της μιας βραδιάς ή σε σύντομα φλερτ λίγων εβδομάδων.
 
Εξίσου σημαντικός όμως στην επίτευξη του ταυτόχρονου οργασμού είναι ο καλός έλεγχος της στύσης, πράγμα που δεν το καταφέρνουν οι άντρες σε νεαρές ηλικίες.
 
Μαθήματα από εξειδικευμένο Σεξοθεραπευτή (sex coach) είναι το πρώτο βήμα για την τέλεια απόλαυση!

Οι γυναίκες χρειάζονται περισσότερο ύπνο από τους άνδρες

Πόσες φορές έχει τύχει να νυστάζει η σύντροφός σας και να σας αφήνει... μόνο στον καναπέ να παρακολουθείτε την αγαπημένη σας ταινία; Έχετε παρατηρήσει ότι μετά από ξενύχτι, τα κορίτσια ξυπνούν μετά από εσάς; Αν όχι, μία απλή παρατήρηση αρκεί για να επιβεβαιώσει τα παραπάνω. Αν ναι, τότε πηγαίνουμε στο επόμενο βήμα, το οποίο είναι... η επιστήμη. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, η γυναίκα χρειάζεται τουλάχιστον 20 λεπτά περισσότερο ύπνο από τον άνδρα, εξαιτίας της... πολυπλοκότητας του εγκεφάλου της!

Όπως αποδείχθηκε, ο εγκέφαλος της γυναίκας δουλεύει «σκληρότερα» κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς επεξεργάζεται πολλά περισσότερα δεδομένα (data). Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε ένα δείγμα 210 μέσης ηλικίας γυναικών. Αυτό που διαπιστώθηκε, είναι ότι ο εγκέφαλος διαθέτει την ικανότητα να πραγματοποιεί «ανασυγκρότηση δίσκου», τακτοποιώντας τα data σε μία σειρά και καλύπτοντας από μόνος του τα λάθη ή τα κενά. Όλα αυτά, στη διάρκεια του ύπνου. Η γυναίκα, καθώς επεξεργάζεται περισσότερες και πιο πολύπλοκες πληροφορίες σε ένα 24ωρο, χρειάζεται πιο πολύ χρόνο, ώστε να διορθώσει τον «κατακερματισμένο δίσκο» της.

«Κατά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου, το μυαλό ανασκευάζει τα κέντρα του εγκεφάκλου που αφορούν τη μνήμη, την ομιλία και τις αισθήσεις, ανακτώντας χρήσιμες πληροφορίες», δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας στο Πανεπιστήμιο του Λάφμπορου, στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Ο μέσος όρος που χρειάζεται παραπάνω ύπνο μία γυναίκα, είναι τα 20 λεπτά. Ορισμένες όμως, ενδέχεται να χρειάζονται και πολύ περισσότερο», συμπλήρωσε ο Δρ Χορν.

Οπότε, την επόμενη φορά που ο Μορφέας θα πάρει στην αγκαλιά του νωρίτερα τη σύντροφό σας, μην θεωρήσετε ότι... έχει να κάνει με σας, ή ότι δεν κάνατε κάτι σωστά. Είναι η φύση του εγκεφάλου της γυναίκας...

Ανακαλύφθηκαν τα πρώτα βακτήρια που «τρώνε» πλαστικά μπουκάλια!

Επιστήμονες στην Ιαπωνία ανακοίνωσαν ότι κατάφεραν να αναπτύξουν μια σειρά από βακτήρια τα οποία μπορούν να «τρώνε» πλαστικό βοηθώντας έτσι στο να σωθεί ο πλανήτης από την αυξημένη μόλυνση του συνθετικού αυτού οργανικού στερεού.

To PET, ένα ελαφρύ, άχρωμο και ανθεκτικό πολυεστερικό πολυμερές, που εφευρέθηκε στη δεκαετία του ΄40 και χρησιμοποιείται ευρέως σε πλαστικά μπουκάλια και άλλα είδη (ρούχα, συσκευασίες, σκεύη κ.α.), βιοδιασπάται πολύ δύσκολα.

Η ανακάλυψη θα μπορούσε να βοηθήσει στον καθαρισμό του περιβάλλοντος από αυτό το «σκληροτράχηλο» πλαστικό. Περίπου 56 εκατομμύρια τόνοι ΡΕΤ (το ένα πέμπτο των συνολικών πλαστικών) παράγονται ετησίως και η συσσώρευσή του στα οικοσυστήματα όλου του πλανήτη θεωρείται σοβαρό πρόβλημα. Μόνο ένα μικρό ποσοστό των πλαστικών ΡΕΤ ανακυκλώνονται κάθε χρόνο.

Τα βακτήρια αυτά, που ανακάλυψαν οι Ιάπωνες επιστήμονες έχουν την ιδιότητα να διασπούν στη βάση τους το πιο κοινό πλαστικό που υπάρχει σήμερα το τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (ΡΕΤ) και και χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων για την κατασκευή των πλαστικών μπουκαλιών νερού.

Έως σήμερα, ελάχιστα είδη μυκήτων είχαν βρεθεί να «τρώνε» το ΡΕΤ, αλλά κανένα βακτήριο. Για πρώτη φορά, τώρα, ανακαλύφθηκε ότι το βακτήριο Ideonella sakaiensis 201-F6 μπορεί να διασπάσει με υδρόλυση σχεδόν πλήρως ένα λεπτό φιλμ ΡΕΤ μέσα σε έξι εβδομάδες και σε θερμοκρασία 30 βαθμών Κελσίου.

Τα αποτελέσματα της έρευνας των Ιαπώνων επιστημόνων δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Science στην οποία αναφέρεται πως το “Ideonella sakaiensis” το όνομα του βακτηρίου διασπά το πλαστικό χρησιμοποιώντας δύο ένζυμα τα οποία υδρολύουν το ΡΕΤ στα βασικά μπλοκ από τα οποία αποτελείται.

Όπως αναφέρεται εάν αυτό ευσταθεί θα μπορούσε να είναι καλά νέα για το περιβάλλον. Σύμφωνα με τις στατικές περίπου το 1/3 όλων των πλαστικών διαφεύγει από το σύστημα ανακύκλωσης (σε άλλες χώρες λιγότερο ανεπτυγμένες τα πράγματα είναι κατά πολύ χειρότερα), και καταλήγει στο περιβάλλον

Σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις και όπως αναφέρει το διεθνές οικονομικό φόρουμ (WEF) βασισμένες σε 20 μελέτες και συνεντεύξεις από 180 ειδικούς μόνο το 14% του πλαστικού καταλήγει στην ανακύκλωση ενώ μέχρι το 2050 το πλαστικό στις θάλασσες θα είναι περισσότερο σε βάρος από τα ψάρια που ζουν σε αυτές!

Βέβαια η υπόθεση βακτηρίων που «τρώνε» πλαστικό ή πετρέλαιο είχε εμφανιστεί πριν από αρκετά χρόνια σε μια προσπάθεια για την καταπολέμηση των πετρελαιοκηλίδων. Φόβοι όμως ότι αυτό μπορεί να ξέφευγε από κάθε έλεγχο και να «καταβρόχθιζε» όλα τα παγκόσμια πετρελαϊκά αποθέματα απέτρεψαν την περαιτέρω έρευνα.

Πολλοί είναι αυτοί ότι εκφράζουν τους φόβους τους και για τη συγκεκριμένη ανακάλυψη καθώς κανείς δεν γνωρίζει τι θα μπορούσε να γίνει σε μια μετάλλαξη του βακτηρίου αυτού και τις ζημιές μπορεί να προκαλούσε, ενώ και το πλαστικό στη βάση του αποτελείται από συνθετικές ρητίνες δηλαδή υδρογονάνθρακες.

Το ερώτημα πλέον είναι πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθει πρακτικά η ανακάλυψη αυτών των βακτηρίων. Οι ερευνητές δήλωσαν ότι κατ' αρχήν θα πρέπει να ενισχύσουν -πιθανώς μέσω γενετικής τροποποίησης- τα εν λόγω βακτήρια, ώστε να τρώνε (διασπούν) πιο γρήγορα το ΡΕΤ.
  
Αλλοι επιστήμονες πάντως εμφανίστηκαν πιο επιφυλακτικοί και επεσήμαναν ότι τα πλαστικά στους ωκεανούς περιέχουν χημικές ουσίες που μπορεί να είναι τοξικές για το περιβάλλον, αν απελευθερωθούν μετά τη διάσπαση του πλαστικού. Σύμφωνα με την εκτίμησή τους, τα πλαστικά τελικά μπορεί να είναι λιγότερο τοξικά, αν παραμείνουν στη σημερινή μη υδρολυμένη (διασπασμένη) μορφή τους.

Πώς η σχετικότητα του Αϊνστάιν έσωσε το ηλιοκεντρικό μοντέλο

Για χιλιετίες, κατά το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, οι πλανήτες και η Σελήνη ήταν τα μόνα σώματα που ξέραμε σε ένα μεταβαλλόμενο σύμπαν. Τα αστέρια και ο Γαλαξίας μας – νύκτα με τη νύχτα, χρόνο με το χρόνο – εμφανίζονταν ίδια, ή έμοιαζαν να αλλάζουν τόσο λίγο, τόσο σπάνια και τόσο σταδιακά που η ανθρωπότητα ποτέ δεν το μάθαινε. Μια προσεκτική παρατήρηση θα σημείωνε ότι οι πλανήτες όχι απλώς «περιπλανώνται» από βράδυ σε βράδυ, αλλά μετακόμιζαν με ένα προβλέψιμο τρόπο, τόσο μπροστά αλλά και με οπισθοδρομικές κινήσεις.

Υπήρχαν δύο βασικές μέθοδοι που εξηγούσαν τα μοτίβα της φαινόμενης κίνησης τους στον ουρανό:

Για να εξηγήσουν την ανάδρομη κίνηση των πλανητών εισήγαγαν στο γεωκεντρικό μοντέλο με τους έκκεντρους κύκλους και επικύκλους γύρω από τη Γη (που είχαν προταθεί για πρώτη φορά από τον Απολλώνιο τον Περγαίο και τον Ίππαρχο), την έννοια του εξισωτικού σημείου (ή εξισωτή equant), που προτάθηκε από τον Πτολεμαίο.

Ή οι πλανήτες κινούνταν γύρω από τον Ήλιο, με τη Γη να είναι άλλος ένα από αυτούς τους πλανήτες που παρατηρούσαμε στον ουρανό.

Για σχεδόν 2.000 χρόνια η πρώτη ερμηνεία ήταν αυτή που επικράτησε. Αλλά το 1543 ο Νικόλαος Κοπέρνικος ξανα-προτείνει το Ηλιοκεντρικό σύστημα του Αρίσταρχου. Ακολούθως ο Ιωάννης Κέπλερ ως το 1618 είχε δημοσιεύσει τους τρεις νόμους του που περιγράφουν την ελλειπτική κίνηση των πλανητών γύρω από τον Ήλιο, σε αντίθεση με τις κυκλικές τροχιές που υπέθεταν οι σύγχρονοί του. Ο δρόμος προς την ορθή αντίληψη για το Σύμπαν που μας περιβάλλει ήταν πλέον ανοικτός, καθώς η Γη έπαψε να θεωρείται ως το κέντρο των πάντων. Έτσι, το ηλιοκεντρικό μοντέλο κέρδισε την εκτίμηση των φυσικών και αστρονόμων.

Ο πρόοδος με το Νεύτωνα ήταν μακράν η μεγαλύτερη, γιατί όχι μόνο έθεσε ως στόχο να περιγράψει τη συμπεριφορά των αντικειμένων αυτών – ότι δηλαδή οι πλανήτες κινούνταν γύρω από τον Ήλιο σε ελλειπτικές τροχιές, με τον Ήλιο σε μία από τις δύο εστίες – αλλά επειδή πρόσθεσε έναν μηχανισμό για την εξήγηση της εν λόγω συμπεριφοράς: το νόμο της παγκόσμιας έλξης. Ο νόμος αυτός εξηγούσε την βαρύτητα όχι μόνο στη Γη, αλλά και όλων των ουρανίων σωμάτων. Εξήγησε γιατί τα φεγγάρια κινούνταν σε τροχιά γύρω από τον γονικό-πλανήτη τους, γιατί οι κομήτες επανεμφανίζονταν και συχνά η τροχιά τους διαταράσσονταν από τους άλλους πλανήτες, γιατί ο κόσμος μας βλέπει παλίρροιες, και γιατί οι πλανήτες δεν ενοχλούν ο ένας τον άλλο και να προκαλέσουν συχνές εκτινάξεις (εκβολές) από την τροχιά τους.

Εξήγησε, επίσης, κάποιες πιο λεπτές επιδράσεις, που αυτές χρειάζονταν αιώνες για να παρατηρηθούν.



Αν το Σύμπαν αποτελείτο μόνο από δύο σημειακές μάζες – ο Ήλιος και ένας πλανήτης – η τροχιά του πλανήτη θα ήταν μία τέλεια κλειστή έλλειψη, που επέστρεφε στην αρχική του θέση με κάθε ταξίδι του γύρω από τον Ήλιο Αλλά σε ένα σύμπαν που διέπεται από την νευτώνεια βαρύτητα, με μια πληθώρα σωμάτων με μάζα στο ηλιακό μας σύστημα, αυτή η έλλειψη θα έχει μια μετάπτωση, δηλαδή μια ελαφρά περιστροφή στην τροχιά του. Στα μέσα της δεκαετίας του 1800, οι τροχιακές αποκλίσεις του Ουρανού από τις μαθηματικές προβλέψεις της κίνησης του, οδήγησε στην ανακάλυψη του Ποσειδώνα, καθώς η βαρυτική επίδραση του αντιπροσώπευε την μεταβολή της τροχιάς του Ουρανού.

Αλλά και στο εσωτερικό ηλιακό σύστημα, στον κοντινότερο πλανήτη του Ήλιου, τον Ερμή, αντιμετωπίζαμε παρόμοιο πρόβλημα.

Με λεπτομερείς, ακριβείς παρατηρήσεις, από τα τέλη της δεκαετίας του 1500 (χάρη στην Tycho Brahe), θα μπορούσαμε να μετρήσουμε πως το περιήλιο του Ερμή – το πλησιέστερο τροχιακό σημείο του στον Ήλιο – μετακινούνταν. Ο αριθμός που καταλήξαμε ήταν 5.600″ ανά αιώνα, μία κίνηση που είναι εξαιρετικά αργή: μόλις πάνω από 1,5 μοίρες σε μια περίοδο 100 χρόνων! Αλλά τα 5,025″ προέρχονται από τη μετάπτωση των ισημεριών της Γης, ένα γνωστό φαινόμενο, ενώ τα 532” οφειλόταν στην νευτώνεια βαρύτητα. Ήταν όμως ανεξήγητο από που προέρχονται τα υπόλοιπα 43 δευτερόλεπτα .

Ή με άλλον τρόπο, οι αστρονόμοι έβλεπαν μια προπόρευση του περιηλίου κατά 576 δευτερόλεπτα ανά αιώνα. Ωστόσο το μεγαλύτερο τμήμα αυτής, όπως είδαμε, εξηγείται από την μηχανική του Νεύτωνα εξ αιτίας της επίδρασης άλλων πλανητών πάνω στον Ερμή. Έμεναν όμως τα 43” της προπόρευσης του περιηλίου χωρίς καμία ικανοποιητική εξήγηση.



Κατά καιρούς δόθηκαν διάφορες εξηγήσεις.
Ίσως τα δεδομένα να ήταν λάθος. Ένα σφάλμα γύρω στο 1% θα ήταν πολύ κακό. Και όμως, τα σφάλματα ήταν λιγότερο από 0,2%, που σημαίνει ότι τα δεδομένα ήταν πολύ αξιόπιστα.
Ίσως να υπήρχε ένας επιπλέον άγνωστος εσωτερικός πλανήτης, μεταξύ του Ερμή και του Ήλιου. Αυτή η εξήγηση διατυπώθηκε από τον αστρονόμο Urbain Le Verrier, ο οποίος προέβλεψε την ύπαρξη του Ποσειδώνα. Ωστόσο, μετά από μια εξαντλητική αναζήτηση, συμπεριλαμβανομένων τις τροποποιήσεις του στέμματος του Ήλιου, κανείς πλανήτης δεν βρέθηκε.

Ή ίσως ο νόμος της νευτώνειας δύναμης χρειάζεται μια μικρή αλλαγή. Αντί για έναν νόμο του αντιστρόφου τετραγώνου, είναι πιθανό να υπήρχε μία μικρή, επιπλέον δύναμη: ίσως αντί της δύναμης του 2, ο νόμος της δύναμης να ήταν 2.0000000 (συν κάτι ανεπαίσθητο), μια εξήγηση που διατυπώθηκε από τον Simon Newcomb και Asaph Hall.

Αλλά καμιά εξήγηση από αυτές δεν είχε εξεταστεί πειραματικά και καμιά από αυτές δεν ήταν ικανοποιητική. Επιπλέον, η τελευταία επιλογή – παρά το γεγονός ότι είναι πιθανή ως εξήγηση για αυτή την τροχιά – δεν δίνουν μια έξυπνη πρόγνωση που κάποιος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να την επιβεβαιώσουν ή να την απορρίψουν ως λανθασμένη.

Αλλά μετά από την ειδική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν που βγήκε το 1905, ο Henri Poincare έδειξε ότι τα φαινόμενα της συστολής του μήκους και της διαστολής του χρόνου συνέβαλαν σε ένα κλάσμα – μεταξύ 15-25% – του ποσού που απαιτείται προς την κατεύθυνση της λύσης του περιηλίου του Ερμή, εξαρτώμενη από το σφάλμα. Αυτό το γεγονός, συν η θεωρία του Minkowski ότι ο χώρος και ο χρόνος δεν είναι ξεχωριστές οντότητες, αλλά αποτελούν μια ενιαία δομή τον χωροχρόνο, οδήγησε τον Αϊνστάιν να αναπτύξει τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας.



Στις 25 Νοεμβρίου, 1915, παρουσίασε ο Αϊνστάιν τα αποτελέσματά του, υπολογίζοντας με εντυπωσιακό τρόπο, ότι η συνεισφορά της επιπλέον καμπυλότητας του χώρου προβλέπει μία επιπλέον μετάπτωση από 43” ανά αιώνα, ακριβώς όπως ήταν το σωστό νούμερο που απαιτείται για να εξηγήσει αυτή την παρατήρηση.

Το σοκ μέσα στην κοινότητα των αστρονόμων και των φυσικών ήταν τεράστιο. Σε λιγότερο από δύο μήνες μετά από αυτή την ανακάλυψη του Αϊνστάιν, ο Karl Schwarzschild βρήκε μια ακριβή λύση των εξισώσεων της Γενικής Σχετικότητας, προβλέποντας και την ύπαρξη των μαύρων τρυπών. Η παραμόρφωση του αστρικού φωτός και η βαρυτική μετατόπιση προς το ερυθρό ή προς το μπλε, αναγνωρίστηκαν ως ένα δυνατό τεστ. Τέλος, η ηλιακή έκλειψη του 1919 ήταν ένα γεγονός που επικύρωσε τη Γενική Σχετικότητα σαν αντικαταστάτρια της νευτώνειας βαρύτητας.



Εικόνες της εφημερίδας York Times, στις 10 Νοεμβρίου 1919 (αριστερά), και της εφημερίδας Illustrated London News στις 22 Νοεμβρίου 1919 (δεξιά).



Και στον 20ο αιώνα, οι προβλέψεις της Γ.Σ., από το βαρυτικό εστιασμό έως το στροβιλισμό του χωρόχρονου – που προκαλεί η ιδιοπεριστροφή της Γης – και τη στρέβλωσή του κοντά σε μεγάλες μάζες, τη μείωση της τροχιάς αλλά και την ανακάλυψη των βαρυτικών κυμάτων, έχουν επιβεβαιωθεί πανηγυρικά. Αφού ποτέ δεν έχουμε δει παρατηρήσεις να έρχονται σε αντίθεση με αυτή τη θεωρία, σήμερα, γιορτάζουμε τα 100 χρόνια του μεγαλύτερου επιτεύγματος του Αϊνστάιν. Έναν αιώνα αργότερα, έχουμε βελτιώσει τις παρατηρήσεις και την κατανόηση του Ηλιακού Συστήματος, τη μετάπτωση του περιηλίου του Ερμή με μία ακρίβεια εκατοστά του δευτέρου ανά αιώνα, με την αβεβαιότητα να εξακολουθεί να μειώνεται τόσο για την θεωρητική υπολογιστική, όσο και τις παρατηρήσεις.