Αν θέλουμε να νιώσουμε ευτυχία, πρέπει να σταματήσουμε να την αναζητάμε διαρκώς

Ζήστε μια ζωή που σας αρέσει, που σας γεμίζει, που έχει νόημα και σας προσφέρει στιγμές χαράς. Να είστε ανοιχτοί σε όλα τα συναισθήματα και σε όλες τις εμπειρίες. Ανακαλύψτε τι έχει αξία για εσάς και ακολουθήστε το μέχρι τέλους πιστά, γνωρίζοντας ότι μερικές φορές η ζωή μπορεί να σας πληγώσει και ότι αυτό της δίνει αξία.

Πώς να νιώθετε γεμάτοι σε έναν κόσμο δύσκολο

Ναι, η ζωή είναι δύσκολη, και παρ’ όλα αυτά δεν χρειάζεται να υποφέρουμε συνέχεια. Υπάρχει χώρος και για την ευτυχία και για τον πόνο. Μπορούμε όλα να τα χωρέσουμε, χωρίς να απορρίπτουμε τα καλά, τα άσχημα και τα ουδέτερα. Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο μάθατε ότι η ισορροπία μεταξύ παραπόνων και ευγνωμοσύνης, αρνητικότητας και θετικότητας, ενσυναίσθησης και ορίων θα σας οδηγήσει σε μια πιο γεμάτη ζωή.

Ξέρουμε ότι το ψεύτικο χαμόγελο και η βεβιασμένα θετική συμπεριφορά δεν πρόκειται να λύσουν κανένα από τα σημαντικά προβλήματα που προκύπτουν στη ζωή. Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να αφήνουμε περιθώριο ύπαρξης και στα καλά και στα κακά, ζώντας μια ζωή που αντιστοιχεί στις δικές μας μοναδικές αξίες, στους στόχους και στα ταλέντα μας.

Σταματήστε την αναζήτηση της ευτυχίας

Το πρώτο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να σταματήσουμε να αναζητάμε διαρκώς την ευτυχία. Το ξέρω, ακούγεται παράλογο. Πώς θα μπορέσω να ευτυχήσω αν δεν αναζητώ την ευτυχία;

Ας ξεκινήσουμε με μερικές ερωτήσεις:

• Αν η ευτυχία είναι το κλειδί για μια ουσιαστική, γεμάτη νόημα ζωή, γιατί υπάρχουν τόσο πολλοί δυστυχισμένοι άνθρωποι;
• Η διαρκής αναζήτηση της ευτυχίας σάς έχει πράγματι φέρει περισσότερη ευτυχία;
• Ποιες ήταν οι πιο ευτυχισμένες στιγμές της ζωής σας; Νιώθατε κι άλλα συναισθήματα εκείνες τις στιγμές;
• Περιμένετε ότι θα έρθει μια συγκεκριμένη στιγμή που θα συνειδητοποιήσετε ότι είστε επιτέλους ευτυχισμένοι;

Αυτή η εμμονή με την αναζήτηση της ευτυχίας ξεκίνησε εδώ και αιώνες, αλλά δεν φαίνεται να φέρνει κανένα θετικό αποτέλεσμα. Οι έρευνες δείχνουν ότι όσο περισσότερο βλέπουν οι άνθρωποι την ευτυχία ως στόχο, τόσο λιγότερο ευτυχισμένοι είναι. Οι Αμερικανοί επενδύουν περισσότερο χρόνο,
ενέργεια και χρήματα στην αναζήτηση της ευτυχίας σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη χώρα, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν γίνονται πιο ευτυχισμένοι.

Σύμφωνα με την έρευνα General Society Survey, δεν υπάρχει σχεδόν καμία διαφορά στα επίπεδα ευτυχίας των Αμερικανών από το 1972. Επομένως, παρά τις προσπάθειές μας να γίνουμε πιο ευτυχισμένοι και παρά την έμφαση που δίνουμε στην ευτυχία, κάτι δεν πάει καλά.

Αν κάνετε μια αναζήτηση στο Google «Ποιο είναι το μυστικό της ευτυχίας;», θα εμφανιστούν αμέσως 480 εκατομμύρια αποτελέσματα. Το καθένα υπόσχεται ένα διαφορετικό μονοπάτι προς αυτόν τον άπιαστο στόχο. Παρ, όλο που υπάρχουν κάποιες κοινές αναφορές στις λίστες –συνήθως αναφέρονται οι σχέσεις και η ευγνωμοσύνη–, κάθε λίστα υποστηρίζει ότι βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, ωστόσο προσφέρει μια διαφορετική οπτική ή μεθοδολογία.

Επίσης, κάθε μελέτη αφορά διαφορετικά κομμάτια του πληθυσμού, χωρίς όμως να δίνει την αρμόζουσα σημασία στους πολιτισμικούς παράγοντες που επηρεάζουν το αποτέλεσμα όσον αφορά το τι οδηγεί στην ευτυχία στις διαφορετικές ομάδες. Αυτό που χρειάζεστε για να γίνετε ευτυχισμένοι δεν είναι κάτι σταθερό, αλλάζει και εξελίσσεται ανάλογα με το πού ζείτε, το φύλο σας, την ηλικία σας, και άλλους παράγοντες.

Μας πουλάνε την άποψη ότι το μονοπάτι προς την ευτυχία δεν είναι προσωπικό ή ευμετάβλητο. Ότι είναι μια συγκεκριμένη λίστα από πολιτισμικά εγκεκριμένες πρακτικές που, όταν εφαρμοστούν σωστά, θα σας οδηγήσουν στη Γη της Επαγγελίας. Το πιο συνηθισμένο μονοπάτι είναι να είστε υγιείς, να πάτε στο σχολείο, να αποφοιτήσετε και να βρείτε μια δουλειά, να παντρευτείτε, να κάνετε παιδιά, να πάρετε σύνταξη και να πεθάνετε.

Και όσο τα κάνετε αυτά ένα ένα, πρέπει να είστε ευγνώμονες, να σκέφτεστε με τον σωστό τρόπο και να μην παραπονιέστε. Δυστυχώς, πάρα πολλοί άνθρωποι είτε δεν είναι σε θέση να πετύχουν αυτά τα ορόσημα ή απλώς δεν θέλουν.

Ανήκω στους ανθρώπους που ακολούθησαν ακριβώς αυτό το μονοπάτι. Έκανα τα πάντα όπως έπρεπε, με τη «σωστή» χρονική σειρά, και με οδήγησε στο να νιώθω πραγματικά γεμάτη και να έχω πολλές στιγμές ευτυχίας, γιατί είναι αυτό που ήθελα και θεωρούσα ότι έχει αξία.

Αν και για εσάς αυτό είναι το σωστό μονοπάτι, θαυμάσια. Αλλά ως ψυχοθεραπεύτρια, φίλη και μέλος μιας οικογένειας έχω δει πολλές φορές ότι αυτό το μονοπάτι και η διαρκής αναζήτηση της ευτυχίας έχουν καταστρέψει ανθρώπους και τους έχουν κάνει να νιώθουν αποτυχημένοι επειδή δεν τα κατάφεραν με τον προβλεπόμενο τρόπο.

Μήπως τελικά η ευτυχία δεν επιτυγχάνεται πάντα μέσα από τα μονοπάτια που μας έχουν δοθεί; Μήπως μας έχουν πουλήσει κάτι απροσδιόριστο, μη μετρήσιμο, και τελικά ακατόρθωτο; Αυτός είναι ο λόγος που σας προτείνω να εγκαταλείψετε τελείως την αναζήτηση της ευτυχίας και να εστιάσετε στο να νιώθετε γεμάτοι, στο να ανοίξετε το δικό σας μονοπάτι και να ζήσετε μια ζωή σύμφωνη με τις δικές σας αξίες. Μπορεί το μονοπάτι σας να είναι το «παραδοσιακό», αλλά μπορεί και να μην είναι. Και τα δύο είναι απολύτως αποδεκτά. Και τα δύο αξίζουν.

Ζήστε με γνώμονα τις αξίες σας

Για να νιώσετε γεμάτοι χρειάζεται να ζήσετε τη ζωή σας με γνώμονα τις αξίες σας. Η ζωή με γνώμονα τις αξίες είναι εντελώς διαφορετική από τη ζωή με γνώμονα την ευτυχία. Όταν ζούμε τη ζωή μας με γνώμονα την ευτυχία, εστιάζουμε στο να έχουμε συνέχεια καλή διάθεση, να αναζητάμε μόνο θετικές και χαρούμενες εμπειρίες, και η επίτευξη της ευτυχίας γίνεται ο απώτερος στόχος μας.

Όταν τη ζούμε με γνώμονα τις αξίες, δίνουμε προτεραιότητα σε όσα είναι σημαντικά για εμάς και βρίσκουμε το μονοπάτι που θα μας οδηγήσει εκεί. Μας επιτρέπει να αποδεχτούμε το γεγονός ότι το να ζούμε με γνώμονα τις αξίες μας δεν σημαίνει ότι θα αισθανόμαστε πάντα ευτυχισμένοι ή καλά, αλλά θα είμαστε πάντα σε αρμονία με το ποιοι είμαστε και τι θέλουμε.

Η ζωή με γνώμονα την ευτυχία

• Ασχολείστε μόνο με τα πράγματα, τις απόψεις, τις εμπειρίες και τους ανθρώπους που θα αυξήσουν την ευτυχία σας.
• Ακολουθείτε το σωστό μονοπάτι που οδηγεί στην ευτυχία, ακόμη κι αν δεν είναι αυτό που θέλετε.
• Όλες οι οδυνηρές ή αρνητικές σκέψεις απειλούν την ευτυχία σας και προσπαθείτε να τις εξαλείψετε.
• Όποιος παραπονιέται, δεν συμφωνεί μαζί σας ή έχει προβλήματα μειώνει την ευτυχία σας.Την ευτυχία θα την αποκτήσει μόνο όποιος αφιερωθεί πλήρως στο να την πετύχει.
• Αν δεν την έχετε πετύχει, δεν προσπαθείτε αρκετά.

Η ζωή με γνώμονα τις αξίες

• Ξέρετε ποια είναι τα πράγματα, οι απόψεις, οι εμπειρίες και οι άνθρωποι που έχουν αξία στη ζωή σας.
• Όταν ξέρετε ποιες είναι οι αξίες σας αποκτάτε και το κίνητρο και τη βοήθεια που χρειάζεστε για να χαράξετε το δικό σας μονοπάτι.
• Ο πόνος, τα παράπονα και τα οδυνηρά συναισθήματά σας σχετίζονται άμεσα με τις αξίες σας κι έτσι μπορείτε να τα αποδεχτείτε.
• Επιλέγετε τις σχέσεις σας με γνώμονα τις αξίες σας και αναγνωρίζετε ότι οι σχέσεις δεν είναι πάντα εύκολες ή καλές.
• Ζω με γνώμονα τις αξίες μου σημαίνει ότι ζω και στιγμές ευτυχίας και στιγμές πόνου. Και τα δύο μπορεί να συνυπάρχουν.

Η θεραπεία αποδοχής και δέσμευσης (ACT) είναι ένα από τα εργαλεία για την επίτευξη της ζωής με γνώμονα τις αξίες μας. Βοηθάει τους ανθρώπους να αποκτήσουν ψυχολογική ευελιξία, που σημαίνει ότι αποκτάνε τη δυνατότητα να ζουν τη στιγμή και να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα και τις σωματικές τους αισθήσεις, ακόμη και όταν νιώθουν άβολα ή πονάνε.

Με αυτή την ευελιξία μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τις συναισθηματικές μας εμπειρίες χωρίς να τις κρίνουμε, αντί να παίρνουμε αποφάσεις για τη ζωή μας με βάση την αποφυγή κάθε δυσφορίας ή πόνου που βιώνουμε. Όταν αναζητάμε διαρκώς την ευτυχία ή τη θετικότητα οδηγούμαστε στην αποφυγή, ειδικά όταν νιώθουμε ότι οι αρνητικές σκέψεις μας θα μας καταστρέψουν. Επομένως, αντί να ψάχνουμε μόνο ό,τι θα μας κάνει να αισθανόμαστε «καλά», εστιάζουμε στο τι μας φέρνει πιο κοντά στις αξίες μας.

Το πρώτο βήμα για να ζήσετε τη ζωή σας με γνώμονα τις αξίες σας είναι να ανακαλύψετε ποιες είναι οι αξίες σας. Να θυμάστε ότι οι αξίες μπορεί να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου, οπότε πάντα μπορεί να αλλάξει κάτι για το οποίο δεσμευτήκατε σήμερα. Τις αξίες δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζετε σαν κανόνες ή οδηγίες. Είναι τα σημεία αναφοράς που σας βοηθάνε να παίρνετε αποφάσεις και να νιώθετε πιο γεμάτοι.

Ξεκινήστε να σκέφτεστε ποιες είναι οι αξίες σας σε καθέναν από τους τέσσερις τομείς της ζωής σας – εργασία/εκπαίδευση, σχέσεις, προσωπική ανάπτυξη και υγεία, και ελεύθερος
χρόνος.

Δεν έχουν όλοι τις ίδιες αξίες και δεν υπάρχει «σωστή» απάντηση. Αναρωτηθείτε για κάθε τομέα:

• Τι είναι σημαντικό;
• Τι με ενδιαφέρει;
• Προς ποια κατεύθυνση θα ήθελα να πάω;
• Ποιες αξίες μού μετέδωσαν η κουλτούρα μου και η οικογένειά μου; Τις θεωρώ αυτές τις αξίες σημαντικές σήμερα για μένα;

Η αξία στην οποία πιστεύετε δεν είναι ένας συγκεκριμένος στόχος. Αντιθέτως, είναι ο τρόπος με τον οποίον θέλετε να ζήσετε τη ζωή σας. Για παράδειγμα, μπορεί ο στόχος σας να είναι να περνάτε τουλάχιστον ένα βράδυ την εβδομάδα με τον/τη σύζυγό σας. Η αξία που κρύβεται πίσω από αυτόν τον στόχο μπορεί να είναι ότι θέλετε να είστε ένα άτομο που φροντίζει και ενδιαφέρεται για τον σύντροφό του, οπότε με το να του αφιερώνετε χρόνο εφαρμόζετε στην πράξη την αξία σας.

Αν δυσκολεύεστε να βρείτε ποιες είναι οι αξίες σας, σκεφτείτε μερικούς από τους στόχους και τις συμπεριφορές που θα θέλατε να πετύχετε και αναρωτηθείτε ποια αξία μπορεί να υπάρχει πίσω από αυτά. Υπάρχουν πολλές λίστες με αξίες και στο ίντερνετ, οι οποίες μπορεί να σας βοηθήσουν να καταλήξετε στις δικές σας αξίες.

Αν παρατηρήσετε ότι ανήκετε στους ανθρώπους που λένε ότι δίνουν αξία στον χρόνο που περνάνε με την οικογένειά τους αλλά περνάτε ογδόντα ώρες την εβδομάδα στη δουλειά, τότε θα χρειαστεί να σκεφτείτε δημιουργικά για να βρείτε τον τρόπο να ενσωματώσετε στην καθημερινότητά σας αυτή την
αξία.

Αυτή η άσκηση θα σας βοηθήσει επίσης να αμφισβητήσετε τις αξίες σας και να καταλήξετε αν πράγματι το να περνάτε χρόνο με την οικογένειά σας είναι πιο σημαντικό από τη δουλειά, ή αν απλώς θεωρείτε ότι έτσι θα έπρεπε να είναι τα πράγματα. Να αναρωτιέστε συχνά για τις αξίες σας και να παρατηρείτε αν τις εφαρμόζετε στην καθημερινότητά σας – βοηθάει πολύ.

Οι αξίες σας θα αλλάζουν καθώς μεγαλώνετε και η ζωή σας αλλάζει. Είναι απολύτως αποδεκτό να τις προσαρμόζετε στην πορεία. Όταν ζείτε με γνώμονα τις αξίες σας, τα πάντα θα σας γεμίζουν πολύ περισσότερο και θα σας ταιριάζουν. Δεν θα νιώθετε πάντα «καλά», αλλά θα ξέρετε ότι πορεύεστε προς τη σωστή κατεύθυνση για να γίνετε αυτό που θέλετε.