O Σχηματισμός των λέξεων στην Αρχαία Ελληνική γλώσσα

Η σημασία του -ικός:

§ 396. Στα παράγωγα των εθνικών και γενικά στα παλιότερα παραδείγματα το -ικός έχει την έννοια ενός κτητικοῦ (με την ευρύτερη έννοια), δηλαδή αποδίδει την εξάρτηση ενός πράγματος από ένα πρόσωπο ή τη σχέση μ' αυτό, που για τη δήλωσή τους εμφανίστηκε το -ικός. 

Βρίσκεται λοιπόν κοντά στα επίθετα σε -ιος· αλλά η περαιτέρω εξέλιξη των δύο επιθημάτων ακολουθεί ξεχωριστή πορεία: το -ιος διατηρήθηκε στους ιστορικούς χρόνους κυρίως χάρη σε επεκτάσεις (-αῖος, -ειος, -σιος, -τήριος) και σε ουσιαστικοποιήσεις (-ία, -εία, -σία, -εῖον) (§ 283 κεξξ.), ενώ το -ικός ιδίως χάρη στην οφειλόμενη σε σοφιστική επίδραση προσαρμογή του -τικός για δήλωση ιδιαίτερου τύπου σχέσεων με τη βάση: κριτικός ήταν αρχικά 'ο σχετιζόμενος με έναν κριτήν ', όθεν ἡ κριτικὴ (τέχνη) 'η ικανότητα ενός κριτή', ύστερα όμως επίσης κριτικός 'ικανός να κρίνει', όπου η σχέση με τη ρηματική έννοια του κρίνειν ήταν ισχυρότερη από τη σχέση με το όνομα του ενεργούντος προσώπου κριτής. 

Επειδή τώρα π.χ. το ὑγιεινός - λατ. sanus- γερμ. gesund 'υγιής' ανάλογα με το ουσιαστικό, του οποίου είναι προσδιορισμός ή κατηγορούμενο, δηλώνει μια κατάσταση ή τη διαμόρφωση αυτής της κατάστασης, έτσι και το -τικός πέρα από την αμετάβατη-παθητική σχέση με το ρήμα μπορεί να εκφράζει και μια ενεργητική-αιτιολογική [1]: ἀνὴρ ὑγιεινός 'υγιής άνθρωπος' - ὕδωρ ὑγιεινόν 'υγιεινό νερό', έτσι και

ὑπνωτικός 'νυσταλέος' (Ιπποκρ.) και 'υπνωτικός' (Αριστοτ.),

παθητικός [176]'ικανός να συγκινήσει' (για ανθρώπους), 'συναισθηματικός' (λέξις), αλλά και 'που διεγείρει συναισθήματα' (για τη μουσική) (όλα στον Αριστοτ.).
-----------------------
1. Και το ρηματικό επίθετο σε -τος, που ασφαλώς εύκολα μπορούσε κανείς να το συσχετίσει με το -τικός, έχει αυτή τη διπλή σημασία· δες § 62, 105.

2. Το ρηματικό θέμα παθη- υπάρχει και στα πάθημα παθητός.