Κυριακή 13 Οκτωβρίου 2024

Όντα έρημα, αλλά ούτε μοναχικά ούτε μόνα. Υπάρχει διαφορά

Σήμερα λέμε «κυνικό» και τον εγωιστή εκμεταλλευτή, τον συμφεροντολόγο τακτικιστή που σωρεύει πλούτο και ισχύ, το κάθαρμα. Όμως, αυτές οι χρήσεις της λέξης δεν είναι συμβατές με τον αρχαίο Κυνισμό.

Οι αρχαίοι Κυνικοί ήταν πλάνητες του άστεως που περιφρονούσαν τα εξωτερικά αγαθά, και πίστευαν πως η αρετή είναι διδακτή και «ἀναπόβλητος», ήταν δηλαδή μάλλον άτεγκτοι συντηρητικοί, ή «απόλυτοι» άνθρωποι, όπως θα τους λέγαμε εμείς σήμερα, που μάθαμε πια πως όλα είναι σχετικά. Προκλητικοί αντικονφορμιστές, εριστικοί, κακεντρεχείς και ατημέλητοι, οι Κυνικοί σιχαίνονταν την ματαιοδοξία, ιδίως όταν την έβρισκαν μασκαρεμένη με κάθε λογής άλλοθι που δίνει η διαβόητη «πόλις». Επιδίωκαν λοιπόν την «ἀτυφία» (την απουσία τύφου, δηλαδή της ματαιοδοξίας).

Σε αντίθεση με τους Επικούρειους, που ζούσαν αποτραβηγμένοι, οι Κυνικοί γυροβολούσαν στις πόλεις με σκοπό να χλευάσουν και να αναδείξουν τις ποικίλες εκδοχές της υποκρισίας (γνήσια τέκνα του Σωκράτη-αλογόμυγα, από την άποψη αυτή, που τον θεωρούσαν δάσκαλο). Και σε αντίθεση με τους Περιπατητικούς, οι οποίοι ζούσαν «στον κόσμο τους», αφοσιωμένοι καθώς ήταν στην επιστημονική έρευνα (βιολογία, μετεωρολογία, αστρονομία), ή τους Ακαδημεικούς (που χάνονταν για ώρες σε νεφελώδεις ασκήσεις διαλεκτικής), οι Κυνικοί ήταν ανέστιοι, όντα αντι-πολιτικά και έρημα – αλλά όχι μοναχικά, ούτε μόνα, υπάρχει διαφορά: ο έρημος κινείται μέσα στο πλήθος χωρίς να δημιουργεί συνάψεις, κι επιζητεί την αυτάρκεια, είναι λοιπόν «εγωτικός», ή μισάνθρωπος εν μέσω ανθρώπων· ενώ ο μόνος άνθρωπος είναι όντως μόνος, είτε επειδή δεν βρίσκεται καν εν μέσω ανθρώπων, είτε επειδή δεν τους βλέπει καν.

Έτσι κι ο άνθρωπος είναι έρημος, αλλά όχι μόνος: «Ποτέ δεν ένιωσα μοναξιά. Έχω μείνει κλεισμένος σε ένα δωμάτιο – κι έχω νιώσει πως θέλω να αυτοκτονήσω. Έχω πάθει κατάθλιψη. Έχω νιώσει απαίσια – αλλά ποτέ δεν ένιωσα πως ένα άλλο πρόσωπο μπορεί να μπει στο δωμάτιο και να με γιατρέψει απ’ αυτό που με βασάνιζε…».

«Οι άνθρωποι, ως επι το πλείστον – μπορώ να τη βγάλω χωρίς αυτούς. Δεν με γεμίζουν, με αδειάζουν. Δεν σέβομαι κανέναν άνθρωπο. Κι έτσι έχω πρόβλημα… σας λέω ψέμματα, αλλά πιστέψτε με, είναι η αλήθεια».

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου