«Αυτός είναι ο τρόπος που τελειώνει ο κόσμος, όχι μ’ ένα πάταγο αλλά μ’ ένα λυγμό» γράφει ο πιο διάσημος στίχος, του T.S Elliot στο ποίημα του «κούφιοι άνθρωποι»
Κάπως έτσι και οι Steven Levitsky και Daniel Ziblatt θεωρούν ότι στις μέρες μας οι δημοκρατίες «πεθαίνουν», όχι με μορφές βίαιης κατάληψης της εξουσίας αλλά η παρακμή, η «αποψίλωση» της δημοκρατίας αρχίζει από την κάλπη (βλ. το βιβλίο τους “πως πεθαίνουν οι δημοκρατίες”).
Το ίδιο υποστηρίζει κι ο Johan Farkas στο βιβλίο του “Fake News and Democracy”, ότι ο θάνατος μιας δημοκρατίας στη σύγχρονη εποχή παίρνει συχνά μια εντελώς διαφορετική και λιγότερο θεαματική μορφή. Αντί να συμβεί μέσω κάποιων εκρήξεων βίας, αυτό γίνεται μέσω μιας σταδιακής εξάλειψης των δημοκρατικών θεσμών. Χωρίς κάποιο διακριτό συμβάν ή έναν χείμαρρο αταξίας, αντίθετα αντιμετωπίζουμε ένα εξαιρετικά περίπλοκο και αλληλένδετο σύνολο διαδικασιών αποδημοκρατισμού.
Τέτοιες διαδικασίες λαμβάνουν χώρα με χιλιάδες διαφορετικούς και αόρατους τρόπους – συχνά για πολλά χρόνια, αν όχι δεκαετίες. Μάλιστα, μπορεί να μην αισθανόμαστε καν ότι αυτές οι πολυεπίπεδες διαδικασίες έχουν καμία σχέση με τις δημοκρατίες. Έρχονται με τη μορφή της φθίνουσας εμπιστοσύνης στους δημόσιους θεσμούς, της αυξανόμενης συγκέντρωσης της νομοθετικής εξουσίας, της αυξανόμενης ανισότητας, της μείωσης της προσέλευσης των ψηφοφόρων και της δημοκρατικής εκλογής αντιδημοκρατικών δυνάμεων.
Είναι ενδιαφέρον ότι η άνοδος του φόβου του κόσμου για τις ψεύτικες ειδήσεις, τη μετα-αλήθεια και την πληροφορική γενικότερα σχετίζεται μ αυτές τις αντιλήψεις, συνδυάζοντας το υποτιθέμενο άμεσο χάος με τη μακροπρόθεσμη αποσύνθεση. Από τη μία πλευρά, αντιμετωπίζουμε συχνά μια εικόνα ψεύτικων ειδήσεων και παραπληροφόρησης ως ξαφνικές απειλές, που βρίσκονται έξω από τα σύνορα των δημοκρατικών θεσμών και απειλούν να τις αναιρέσουν αστραπιαία. Από την άλλη πλευρά, αντιμετωπίζουμε μια εικόνα της τρέχουσας κρίσης στην οποία οι πολίτες γίνονται σιγά-σιγά όλο και πιο ανενημέρωτοι, εγκλωβισμένοι στις δικές τους φυσαλίδες φίλτρων.
Ωστόσο, οι αφηγήσεις αυτές που υποδηλώνουν ότι οι ψεύτικες ειδήσεις και η παραπληροφόρηση μπήκαν εντελώς ξαφνικά στην πολιτική σκηνή, προκαλώντας την κατάρρευση των φιλελεύθερων δημοκρατιών παγκοσμίως δεν είναι μόνο πολύ απλοϊκές, αλλά και απατηλές. Αυτοί οι σύγχρονοι κόσμοι μετα-αλήθειας πλαισιώνουν την τρέχουσα πολιτική μας δύσκολη θέση με έναν εντελώς μονόπλευρο τρόπο. Όχι μόνο αγνοούν το σημαντικό ιστορικό σημείο ότι οι φιλελεύθερες δημοκρατίες βρίσκονται ήδη σε μια κατάσταση σταδιακής και διάχυτης θεσμικής παρακμής επί αρκετές δεκαετίες, αλλά αυτές οι αφηγήσεις τείνουν επίσης να ρομαντικοποιούν και να ωραιοποιούν το παρελθόν, υποβαθμίζοντας κάποιες πτυχές της ιστορίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου