Ερμής: Τα μυστήρια που κρύβει ο μικρότερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος

Ο Ερμής, ο πλησιέστερος πλανήτης στον Ήλιο, είναι ένας βραχώδης πλανήτης με άγονη ατμόσφαιρα και έντονη ηλιακή ακτινοβολία.

Ο Ερμής ταξιδεύει γύρω από τον Ήλιο ταχύτερα από οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο στο ηλιακό σύστημα, ολοκληρώνοντας μια πλήρη τροχιά κάθε 88 ημέρες.

Είναι πολύ φωτεινός στον ουρανό, αλλά λόγω της εγγύτητάς του στον Ήλιο είναι πολύ δύσκολο να μελετηθεί, οπότε δεν γνωρίζουμε πάρα πολλά γι’ αυτόν.

Καθώς κινείται γρήγορα στον ουρανό και είναι μικρός, ο πλανήτης συνδέθηκε στην αρχαία Ελλάδα με τον ρόλο του ενδιάμεσου, που έφερνε σε επαφή έναν θεό με έναν άλλο.

Ο Ερμής πήρε το όνομά του από τον ρωμαϊκό θεό των καταστηματαρχών και των εμπόρων. Σχετίζεται με τον αιγυπτιακό θεό Θωθ και τον σκανδιναβικό θεό Οντίν, ενώ κατείχε, επίσης, εξέχουσα θέση στον πολιτισμό των Μάγια ως ουράνιο αντικείμενο.

Όλη αυτή η μυθολογική συνάφεια σε διάφορους πολιτισμούς αναδεικνύει κάτι πολύ απλό: πρόκειται για ένα εξέχον αντικείμενο στον νυχτερινό ουρανό.

Ο πλανήτης περιστρέφεται πολύ αργά, γι’ αυτό και οι ημέρες και οι νύχτες του είναι τόσο μεγάλες- μια ημέρα στον Ερμή ισοδυναμεί με 58,6 γήινες ημέρες.

Το έτος του, το οποίο διαρκεί 88 γήινες ημέρες, είναι πολύ σύντομο, καθώς είναι ο πλησιέστερος πλανήτης στον Ήλιο.

Η περίοδος περιστροφής του δεν είναι συγχρονισμένη με την περίοδο της τροχιάς του, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Σελήνης, αλλά και οι δύο περίοδοι είναι παρόμοιες, σε αυτό που γνωρίζουμε ως τροχιά συντονισμού 3:2.

Αυτό σημαίνει ότι για κάθε περιστροφή γύρω από τον Ήλιο -την τροχιακή περίοδο- ο Ερμής περιστρέφεται μιάμιση φορά γύρω από τον άξονά του- και ότι σε δύο πλήρεις τροχιές γύρω από τον Ήλιο ο πλανήτης περιστρέφεται τρεις φορές γύρω από τον άξονά του.

Η μία πλευρά του πλανήτη δεν είναι πάντα στραμμένη προς τον Ήλιο και η άλλη στο απόλυτο σκοτάδι, ωστόσο οι εναλλασσόμενες περίοδοι σκότους και φωτός είναι πολύ μεγάλες.

Σύμφωνα με τον δεύτερο νόμο του Κέπλερ, σε μια τέτοια ελλειπτική τροχιά, η ταχύτητα του πλανήτη μεταβάλλεται σημαντικά στα πιο ακραία σημεία της.

Επομένως, όταν ο Ερμής βρίσκεται στο περιήλιο -το πλησιέστερο σημείο της τροχιάς του στον Ήλιο- κινείται με ταχύτητα 59 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο (σημειώστε ότι η Γη κινείται με ταχύτητα 30 χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο).

Στην επιφάνεια του Ερμή, ο Ήλιος ανατέλλει στα ανατολικά και δύει στα δυτικά, όπως και στη Γη.

Όμως μια φορά τον χρόνο, όταν περνάει από το περιήλιο, η τροχιακή κίνηση ξεπερνά την αργή περιστροφή του πλανήτη και εκείνη την ημέρα η πορεία του Ήλιου διακόπτεται.

Σε αυτό το σημείο της τροχιάς του μπορεί κανείς να παρατηρήσει τα παράξενα ηλιοβασιλέματα.

Το άστρο «σταματά» εντελώς στον ουρανό του Ερμή και κινείται προς τα πίσω για να επιστρέψει στην κανονική του πορεία, καθώς η ταχύτητα του πλανήτη μειώνεται και αυτός κινείται στην τροχιά του.

Επειδή ο Ερμής βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο, το φως που φτάνει στην επιφάνειά του είναι επτά φορές πιο έντονο από ότι στη Γη.

Και αυτό το φως έχει περίπου τρεις μήνες για να θερμάνει την επιφάνειά του. Ο πλανήτης περιστρέφεται πολύ αργά και, κατά συνέπεια, οι θερμοκρασίες στην επιφάνειά του είναι αρκετά υψηλές – όχι λιγότερο από 420ºC – για να λιώσει ο μόλυβδος.

Ομοίως, ο χρόνος από τη δύση του Ήλιου μέχρι την ανατολή του είναι περίπου τρεις γήινοι μήνες.

Τρεις μήνες στο απόλυτο σκοτάδι, για να ψύξει την επιφάνεια του πλανήτη σε νυχτερινές θερμοκρασίες που πέφτουν κάτω από τους -170ºC, αρκετά χαμηλές, ώστε να παγώσουν το μεθάνιο και το διοξείδιο του άνθρακα.

Ο Ερμής δεν έχει εποχές επειδή περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του, σχεδόν, κάθετα στην τροχιά του, πράγμα που σημαίνει επίσης ότι στις πολικές του περιοχές το εσωτερικό των μεγάλων κρατήρων του βρίσκεται μόνιμα στη σκιά.

Ένα από τα μεγάλα μυστήρια που θα προσπαθήσει να λύσει το σκάφος BepiColombo είναι αν αυτοί οι κρατήρες περιέχουν θείο ή πάγο.

Ο Ερμής έχει ένα μαγνητικό πεδίο παρόμοιο με το δικό μας, μόνο με το 1% της ισχύος του, και είναι μοναδικός μεταξύ των βραχωδών πλανητών του ηλιακού μας συστήματος επειδή, όπως και η Γη, έχει ένα αυτοσυντηρούμενο μαγνητικό πεδίο.

Το γιατί η Γη και ο Ερμής διατηρούν μαγνητικό πεδίο, ενώ η Αφροδίτη, ο Άρης και η Σελήνη όχι, είναι κάτι που δεν έχουμε ακόμη κατανοήσει.

Ο Ερμής εξακολουθεί να κρύβει μυστήρια, τα οποία προσπαθεί να λύσει η κοινή αποστολή BepiColombo του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης (JAXA). Τον έχει επισκεφθεί μόνο δύο φορές, με τους ανιχνευτές Mariner 10 και Messenger.

Το BepiColombo θα είναι ο τρίτος ανιχνευτής σε αυτόν τον μοναδικό, μικρό, μυστηριώδη και δύσκολα εξερευνώμενο πλανήτη που μας έχει βοηθήσει να θέσουμε τα θεμέλια της σημερινής φυσικής και σίγουρα θα μας δώσει θεμελιώδη στοιχεία για την εξελικτική ιστορία του ηλιακού μας συστήματος και τον σχηματισμό της Γης.