Ας υποθέσουμε ότι πράγματι το 1200 π.Χ. έγινε μία τερατώδης έκρηξη στην Θήρα και δημιουργήθηκε ένα καταστρεπτικό παλιρροιακό κύμα που σάρωσε κυριολεκτικά τις ακτές όλης της ανατολικής Μεσογείου.
Οι αντικειμενικές παράμετροι ενός τερατώδους παλιρροιακού κύματος από την Ελλάδα, θα ήταν τέτοιες που θα έπρεπε με ακρίβεια ρολογιού, όχι μόνο να διανύσει το κύμα αυτό μια απόσταση 750 χιλιομέτρων. μέχρι τις ακτές της αφρικανικής ηπείρου, αλλά στη συνέχεια καβαλώντας βουνά και λαγκάδια, να εισχωρήσει βαθιά μέσα στην αφρικάνικη γη και συνεχίζοντας ανεξάντλητο την πορεία του, για 230 χιλιόμετρα ακόμα, να βγει στην αντίπερα θάλασσα της Ερυθράς και με χειρουργική ακρίβεια να πνίξει μόνο τον στρατό του Φαραώ.
Οι χριστιανοί πιστεύουν ότι ο Μωυσής, σε συνεννόηση με τον Ιεχωβά, εσκεμμένα έστρεψε τον λαό του προς την Ερυθρά θάλασσα, στρατοπεδεύοντας μάλιστα εκεί και περιμένοντας τους Αιγύπτιους, επειδή γνώριζε από τον Ιεχωβά, ότι επίκειται η άφιξη ενός σωτήριου παλιρροιακού κύματος από την Ελλάδα, που ερχόταν να ξεπαστρέψει τους Αιγύπτιους.
Από την άλλη μεριά ο αρχηγός των εβραίων Μωυσής, μπορούσε άνετα να προσπεράσει την Ερυθρά θάλασσα από την ξηρά, η οποία ποτέ δεν στάθηκε εμπόδιο στην πορεία του λαού του. πηγαίνοντας για κατάκτηση της γης Χαναάν.
Ο Μωυσής γνώριζε άριστα τον δρόμο προς το Σινά, αφού σύμφωνα με την αφήγηση της Παλαιάς Διαθήκης, τουλάχιστον δυο φορές χρησιμοποίησε τον ίδιο αυτόν δρόμο, από και προς το Σινά, πριν ακόμα αναλάβει να απελευθερώσει τον λαό του από την Αίγυπτο, χωρίς να χρειαστεί να σκίσει καμιά θάλασσα. Φεύγοντας κυνηγημένος από την Αίγυπτο, κατέφυγε στην γη Μαδιάμ. Δηλαδή κάπου κοντά στο Σινά.
Αργότερα επέστρεψε απ' το Σινά στην Αίγυπτο, κουβαλώντας μάλιστα μαζί του, τα μαδιανιτικά "τέρατα" κατά του Φαραώ, που του έδωσε ο πεθερός του, αρχιερέας των Μαδιανιτών του Σινά Ιοθόρ, με τα οποία προκάλεσε τις "πληγές" στην Αίγυπτο.
Όμως, ούτε την πρώτη, αλλά ούτε και την δεύτερη φορά χρειάσθηκε να "σκίσει" οποιαδήποτε θάλασσα, για να πάει, ή να επιστρέψει απ' το Σινά!
Παρ' όλα αυτά τώρα, φεύγοντας με τον λαό του για το Σινά, στρίβει επίτηδες, σε μια τέτοια πορεία φυγής, που τον έφερε λίγο νοτιότερα από το βορειότερο άκρο του κόλπου, όπου και στρατοπεδεύοντας περιμένει τον Φαραώ. Γιατί λοιπόν την τρίτη αυτή φορά, ηγέτης πια ενός κυνηγημένου όχλου, για να διανύσει το ίδιο ακριβώς δρομολόγιο προς το Σινά, είναι αναγκασμένος να σκίσει την Ερυθρά θάλασσα;
Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΟΣ ΣΤΡΑΒΩΝ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ
Σύμφωνα με όσα μας αποκαλύπτει ο γεωγράφος Στράβωνας (1ος αι.π.Χ. ), στην συγκεκριμένη περιοχή, υπήρχε ήδη επί των ημερών του Μωυσέως (1200 π.Χ.) προχωρημένο έργο διάνοιξης ενός θαλάσσιου δρόμου (δηλαδή, ανάλογη διώρυγα με το σημερινό κανάλι Σουέζ) που θα ένωνε από τότε την Μεσογειακή θάλασσα με την Ερυθρά, προσφέροντας στους ναυτικούς μια τεράστιας σημασίας θαλάσσια δίοδο μεταξύ των δυο θαλασσών.
Για το ιστορικό αυτής της διόρυξης, τον πρόδρομο δηλαδή του σημερινού Σουέζ, ο ιστοριο-γεωγράφος Στράβων γράφει: «Από δε του Πηλούσιου (έτσι ονομάζονται οι ανατολικότερες εκβολές του δέλτα του Νείλου στην Μεσόγειο) προελθούσα είναι η διώρυγα η διελθούσα από τα έλη και τις δυο λίμνες... διαρρέοντας δια των πικρών καλουμένων λιμνών καταλήγει εις την Ερυθράν και τον Αράβιον κόλπον (σημερινό κόλπος Σουέζ)... ετμήθη δε η διώρυξ (αυτή) κατ’ αρχάς μεν υπό Σεσώστριου (ή Ραμσής Β΄ 1290-1224 π. Χ. - αυτός δε, είναι ο Φαραώ του οποίου η κόρη ανέσυρε κατά την Βίβλο τον Μωυσή από τα νερά του Νείλου και τον υιοθέτησε)... ύστερα δε ο Δαρείος ο πρώτος (περί το 520 π.Χ.) συνεχιστής του έργου έγινε. Αυτός όμως από ψευδείς φόβους ημιτελές άφησε το έργο, διότι επείσθη (ο Δαρείος) ότι υψηλότερη είναι η στάθμη της Ερυθράς θάλασσας, από αυτήν της Αιγύπτου και αν από την διώρυγα ο μεταξύ ισθμός διακοπεί, ολόκληρη η Αίγυπτος θα κατακλυσθεί από των υδάτων».
Στράβων γεωγραφικα 17.1.25.2
Φόβοι λοιπόν υψηλότερης στάθμης της Ερυθράς και καταστρεπτικού κατακλυσμού μεγάλου τμήματος της κάτω Αιγύπτου, ματαίωναν επί χιλιετία σχεδόν την τελική χρήση του τεράστιου αλλά και πολυπόθητου έργου!
Ο ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ Β΄ ΜΕ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΟΡΔΑΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ).
Ο πατέρας του Φαραώ Πτολεμαίου του Β΄ ήταν ο Πτολεμαίος Α΄ ο Λάγου, ή Πτολεμαίος ο Λαγίδης (367 π.Χ. - 282 π.Χ.), στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου καθώς και μέλος της σωματοφυλακής του. Ήταν γιος της Αρσινόης, από ευγενή οικογένεια της Μακεδονίας, της περιοχής της Εορδαίας (σήμερα περίπου το βόρειο τμήμα του νομού Κοζάνης), αγνώστου όμως πατρός. Εικάζεται ότι ίσως ήταν υιός ή θετός υιός του Λάγου ή ετεροθαλής αδελφός του Αλεξάνδρου του Μεγάλου και υιός του Φιλίππου Β' του Μακεδόνα.
Ο Πτολεμαίος ο Β΄ για να προωθήσει το εμπόριο με την Ανατολή κατασκεύασε ένα κανάλι ώστε να ενώσει το Νείλο με τον κόλπο του Σουέζ.
Η κατασκευή για την ακρίβεια είχε ξεκινήσει υπό τον φαραώ Νεκώ και συνεχίστηκε από το Δαρείο, που όμως εγκατέλειψε τα σχέδιά του όταν του είπαν πως η Ερυθρά θάλασσα βρισκόταν σε υψηλότερο επίπεδο από το Νείλο.
Το κανάλι ονομάστηκε προς τιμήν του βασιλιά «Ποτάμι του Πτολεμαίου».
Κι ακόμη κι αν πολλά από τα επιτεύγματα του Πτολεμαίου χάθηκαν για εμάς από την αναπόφευκτη φθορά του χρόνου, μια από τις συνεισφορές του που άντεξαν περισσότερο στο χρόνο είναι ορατή ακόμη και σε εμάς σήμερα.
Ήταν ο πρώτος που έφερε καμήλες στην Αίγυπτο.
(ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ).
Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΦΑΡΑΩ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ Ο Β΄«ΔΙΑΦΡΑΓΜΑ ΕΜΗΧΑΝΗΣΑΤΟ».
Τα ίδια επαναλαμβάνουν πολλοί ιστορικοί και σχεδόν αυτολεξεί ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, αλλά και ο γεωγράφος Αγαθάρχης: «από δε του Πηλουσίου διώρυξ έστι χειροποίητος προς την Ερυθράν Θάλασσαν... (στην συνέχεια, αφού περιγράφει τους ίδιους επίδοξους διωρυγοποιούς Ραμσής Β΄ και Δαρείο, καταλήγει, ότι τελικώς τους φόβους της ανεξέλεγκτης πλημμύρας ξεπέρασε με επιτυχία, ποιος άλλος... ένας Έλληνας) ο Πτολεμαίος ο δεύτερος αυτήν (την διώρυγα) κατά τον επικαιρότερον τρόπον (τον πλέον σύγχρονο δηλαδή) συνετέλεσεν και διάφραγμα εμηχανήσατο (δηλαδή, κατασκεύασε ελεγχόμενο φράγμα) τούτο δε (το φράγμα) ήνοιγεν όποτε εβούλετο διαπλεύσαι και ταχέως πάλιν συνέκλειεν» Αγαθάρχης γεωγράφος 2a.86.F.19.61 και Διόδωρος. Σικελ. Α΄33.5-11
Ο Μωυσής, που μεγάλωσε σαν αξιωματούχος στην φαραωνική οικογένεια, επί των ημερών μάλιστα του πρώτου διωρυγοποιού (Ραμσή Β΄ ή Σέσωστρη) εγνώριζε την περιοχή άριστα και ήταν σε θέση να πλημμυρίσει την κατάλληλη στιγμή το ημιτελές φιλόδοξο έργο, και να παγιδεύσει θανάσιμα το διώκτη του Φαραώ.
Όπως και προφανώς έγινε.
Τέτοια στρατηγήματα μαζικής παγίδευσης όμως, δεν ηταν διόλου άγνωστα στην αρχαιότητα.
Το ίδιο μάλιστα ακριβώς, έκανε κατά τους μυθολογικούς χρόνους, πολύ νωρίτερα του Μωυσέως, ο Ηρακλής, κοντά στις εκβολές του ποταμού Νέστου. Πλημμύρισε δηλαδή με θαλάσσιο νερό την χθαμαλή κοιλάδα και έπνιξε τους Βίστονες, τους άγριους στρατιώτες του Θράκα βασιλέα Διομήδη, που τον καταδίωκαν για την κλοπή των σπάνιων αλόγων τους: «Στην Βιστονίδα που κύκλον είχε διακοσίων σταδίων και του πεδίου κοίλου πανταχόθεν και ταπεινοτέρου (χθαμαλού) της θαλάσσης, ο Ηρακλής τους Βίστονες κατανίκησε όταν να κλέψει ήλθε τους ίππους του Διομήδη. Διορύξας (ο Ηρακλής) τα κύματα (διώρυξε προφανώς το σημείο όπου σκάζοντας το κύμα, δημιούργησε φυσικό ανάχωμα) και με την θάλασσα το πεδίον επλημμύρισε» Στράβων γεωγραφικα 7a 1.44
Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΒΙΣΤΟΝΙΔΑ
Όλα δείχνουν λοιπόν, ότι το διαβόητο "θαύμα" του Ιεχωβά, της σχισμένης θάλασσας, που καθήλωσε έναν ολόκληρο λαό, τον δικό μας λαό, κάτω από το συντριπτικό δέος της Ιουδαϊκής παραμυθοπλασίας, ουδέποτε υπήρξε.
Επρόκειτο για μαζικό πνιγμό των αντιπάλων του Μωυσέως και μάλιστα σε απολύτως κατάλληλες συνθήκες παγίδευσης και όχι για θεϊκό χέρι. Επρόκειτο για ένα στρατήγημα και όχι για θεϊκό θαύμα.
Βρισκόμαστε περίπου στο 1200 π.Χ. Την Αίγυπτο κυβερνά ο Φαραώ φαραώ Μανεφθά Β΄, ο ανίκανος 13ος γιος του Ραμσή Β΄.
Στην βιβλική Εγκυκλοπαίδεια διαβάζουμε την ανάλογη επιβεβαίωση:
Όλα δείχνουν λοιπόν, ότι το διαβόητο "θαύμα" του Ιεχωβά, της σχισμένης θάλασσας, που καθήλωσε έναν ολόκληρο λαό, τον δικό μας λαό, κάτω από το συντριπτικό δέος της Ιουδαϊκής παραμυθοπλασίας, ουδέποτε υπήρξε.
Επρόκειτο για μαζικό πνιγμό των αντιπάλων του Μωυσέως και μάλιστα σε απολύτως κατάλληλες συνθήκες παγίδευσης και όχι για θεϊκό χέρι. Επρόκειτο για ένα στρατήγημα και όχι για θεϊκό θαύμα.
Βρισκόμαστε περίπου στο 1200 π.Χ. Την Αίγυπτο κυβερνά ο Φαραώ φαραώ Μανεφθά Β΄, ο ανίκανος 13ος γιος του Ραμσή Β΄.
Στην βιβλική Εγκυκλοπαίδεια διαβάζουμε την ανάλογη επιβεβαίωση:
«O Φαραώ της εποχής της εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο είναι ο Μανεφθά Β', δέκατος τρίτος γιος του Ραμσή Β'.
Ο Φαραώ Ραμσής Β' υποδέχεται πρεσβεία Χετταίων, περιστοιχιζόμενος από φρουρούς Aχαιούς.Οι σφριγηλοί και πολεμικοί Αχαιοί ήταν περιζήτητοι σαν πολεμιστές και σωματοφύλακες, σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο.
ΡΑΜΣΗΣ Β΄
Ο Ραμσής Β΄ (1303 π.Χ. - 1213 π.Χ.), γνωστός και ως Ραμσής ο Μέγας (στην ελληνική βιβλιογραφία συναντάται και ως Ραμέσης Β΄, ενώ στην αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστός και ως Οσυμανδύας από την παραφθορά του επίσημου βασιλικού τίτλου του Ραμσή που ήταν Ούσερ-μαατ-ρε Σέτεφ-εν-ρε), ήταν ο τρίτος φαραώ της 19ης δυναστείας της Αιγύπτου. Ήταν ο ισχυρότερος όλων των Αιγυπτίων ηγεμόνων. Ο Ραμσής έκανε περίπου 100 παιδιά, οι μελετητές υπολογίζουν πως έκανε 45 με 55 γιούς και 40 με 50 κόρες. Τα πιο γνωστά από τα παιδιά του είναι, ο διάδοχος του και 13ος γιος του, Μερνεφθά, ο Χαεμσέτ, ο Άμουν-χε-χέρεσεφ που ήταν ο πρωτότοκος γιος του Ραμσή και οι κόρες του και μετέπειτα σύζυγοι του Μειχταμήν, Βιντάναθ και Νεμπετάβυ.
Μωυσής και Ερυθρά θάλασσα.
Να πώς έγινε το "θαύμα".
Η εξοδος των Ισραηλιτών δεν τελειώνει με τη φυγή απ' την Αίγυπτο, αλλά με τη συντριβή του Φαραώ στο μεγάλο "θαύμα" διαχωρισμού των υδάτων της Ερυθράς θάλασσας!
Είναι όμως δυνατόν να συμπεριληφθεί ένα τέτοιο μυθολογικών διαστάσεων κατόρθωμα, στα πλαίσια μιας οργανωμένης εξόδου, ενός λαού απ' την Αίγυπτο;
Προφανώς ναι! Και οι σημαντικότεροι συντελεστές σ' αυτό, ήταν ο άριστος προφητικός σχεδιασμός και οι ασυνήθιστες γνώσεις του Μωυσή, του ανθρώπου που «εδιδάχθη πάσαν την σοφία των Αιγυπτίων»,[1] (Πράξ. Αποστ. 7.22), και ανεδείχθη σε μια προσωπικότητα ασυνήθιστα μεγάλη, για τον άμοιρο μέχρι τη στιγμή εκείνη λαό του Αβραάμ.
Ο Μωυσής, σύμφωνα με τον Έλληνα συγγραφέα Απίωνα, υπήρξε όχι μόνο πρίγκιπας της Αιγύπτου, αλλά και υψηλόβαθμος αρχιερέας της (ειδωλολατρικής) Αιγυπτιακής θρησκείας. Την πληροφορία ο Απίων την έλαβε από τον Μανέθωνα και βέβαια διασώθηκε από τους χριστιανούς, στον εβραίο συγγραφέα Ιώσηπο.
Ιώσηπος, "Λόγος κατά του Έλληνα Απίωνος", 1.265: "Λέγεται ότι αυτός που θεσμοθέτησε στους ιουδαίους πολίτευμα και νόμους, ήταν κάποιος ιερέας της Ηλιούπολης και ονομαζόταν Οσαρσίφ, από το όνομα του θεού Όσιρι. Όταν προσχώρησε σ' αυτόν τον λαό, άλλαξε το όνομά του σε Μωυσή".
ΕΣΚΙΣΕ Ο ΜΩΥΣΗΣ ΤΗΝ ΕΡΥΘΡΑ ΘΑΛΑΣΣΑ ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΗ ΕΜΠΟΔΙΖΕ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΙΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΙΝΑ;
Πριν όμως σχολιάσουμε τις παραμέτρους του "θαύματος" της Ερυθράς, πρέπει να ρωτήσουμε, όχι τόσο «αν», όσο «γιατί» έγινε αυτό το "θαύμα". Δηλαδή, η πρώτη βασική μας ερώτηση είναι: έσκισε ο Μωυσής την Ερυθρά θάλασσα... επειδή αυτή εμπόδιζε την ελεύθερη διέλευσή τους προς το Σινά;
Ο Μωυσής φεύγοντας κυνηγημένος από την Αίγυπτο πριν 40 χρόνια, κατέφυγε στην γη Μαδιάμ. Δηλαδή κάπου κοντά στο Σινά. Αργότερα επέστρεψε απ' το Σινά στην Αίγυπτο, κουβαλώντας μάλιστα μαζί του, τα μαδιανιτικά "τέρατα" κατά του Φαραώ. Όμως, ούτε την πρώτη, αλλά ούτε και την δεύτερη φορά χρειάσθηκε να "σκίσει" οποιαδήποτε θάλασσα, για να πάει, ή να επιστρέψει απ' το Σινά!
Γιατί λοιπόν την τρίτη αυτή φορά, ηγέτης πια ενός κυνηγημένου όχλου, για να διανύσει το ίδιο ακριβώς δρομολόγιο προς το Σινά, είναι αναγκασμένος να σκίσει την Ερυθρά θάλασσα;
Την απάντηση στην αποκαλυπτική αυτή ερώτηση, θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε, συνδέοντας προσεκτικά τα βιβλικά δεδομένα, με τις ιστοριο-γεωγραφικές πληροφορίες του συγκεκριμένου τόπου!
Αρχικά πρέπει να θυμίσουμε, πως το αίτημα εξόδου από την Αίγυπτο, ποτέ δεν ήταν ευθεία απαίτηση αποχώρησης από την χώρα. Αλλά από την εποχή της προετοιμασίας στην Μαδιάμ το αόριστο αίτημα ήταν: «θέλετε υπάγει... προς τον βασιλέα της Αιγύπτου και θέλετε ειπεί προς αυτόν... άφες να υπάγωμεν οδόν τριών ημερών εις την έρημον, διά να προσφέρωμεν θυσίες εις τον θεόν ημών». (Έξ.3.18). Έτσι το πολυτραγουδισμένο: «Let my people go»,[2] (δηλαδή, το περήφανο προστακτικό: «Άσε το λαό μου να φύγει»), ποτέ δεν ακούστικε απ' τον Μωυσή στην Αίγυπτο, σαν ευθεία απαίτηση, οριστικής αποχώρησής τους από την χώρα! Έξ.5.3. & Έξ.8.23.
Όμως, γιατί τελικά στην έρημο; Δεν υπήρχαν για έναν ολόκληρο όχλο γυναικόπαιδων, καλύτερα μέρη για λατρεία και θυσίες απ' την έρημο;
Το επίμονο αίτημα για απομάκρυνση τριών ημερών πεζοπορίας, δεν είναι τυχαίο. Συνδέεται λειτουργικά με όλα τα προσχεδιασμένα γεγονότα της Αιγύπτου και μας πείθει, ότι σε απόσταση πεζοπορίας τριών ημερών, υπήρχε μια καλοστημένη παγίδα για τον Φαραώ και τον στρατό του!
Τι υπήρχε όμως σε απόσταση ογδόντα έως εκατό χιλιομέτρων από την γη Γεσέν; Απόσταση που μπορεί με άνεση να διανύσει ένας όχλος, σε διάστημα τριών περίπου ημερών; Μα η Ερυθρά θάλασσα, στην οποία... πνίγηκαν τα άρματα του Φαραώ! Όμως, πώς είναι δυνατόν να πνίξει κανείς ένα ισχυρότερό του στρατό στη θάλασσα αν... δεν ανοίξει η θάλασσα για να τους παγιδέψει;
Μήπως η αφήγηση είναι εντελώς φανταστική, όπως στους διάφορους μύθους, όπου οι θεοί σχίζουν τις θάλασσες για να καταποντισθούν καλοί ή κακοί ήρωες;![3]
Μα τότε, όλα τα προηγούμενα θα ετίθετο αυτόματα υπό αμφισβήτηση. Η αφηγηματική όμως συνοχή και η συνολική, άρτια δομή του σχεδίου και το πλήθος των συντεταγμένων λεπτομερειών, δεν μας αφήνουν πολλά περιθώρια αμφιβολίας, για το αν συνέβησαν ή όχι όλα αυτά. Η Έξοδος, παρά το αρνητικό της μεγαλείο, παραμένει ένα μεγαλειώδες χαλδαιο-εβραϊκό έπος πανουργίας, του οποίου την σύλληψη, την προετοιμασία και την εκτέλεση, ομολογούμε με δέος παρακολουθούμε.
Ο γρίφος λοιπόν των τριών ημερών, είναι άρρηκτα δεμένος με όλη την προσπάθεια της Εξόδου. Κατά συνέπεια, το "θαύμα" της Ερυθράς θάλασσας, πρέπει είναι μέρος της αρχικής αφήγησης.
Έτσι, σύμφωνα με τα στοιχεία της αφήγησης, ο Φαραώ, μετά απ' την πρώτη θλίψη και ταφή των νεκρών υπηκόων του, κάποια στιγμή, θα διαπίστωνε αναπόφευκτα την μαζική απογύμνωση, (σκύλευση) των υπηκόων του, και στο χοντρό βασιλικό του κεφάλι, θα ανέβαιναν επιτέλους κάποιες υποψίες για τους πραγματικούς λόγους των πληγών της Αιγύπτου, και η αγανακτισμένη οργή του, δεν θα αργούσε να πάρει τη μορφή μανιασμένης καταδίωξης! Μπροστά δε στα στρατιωτικά άλογα του Φαραώ, ένας πεζοπόρος όχλος, δεν ήταν παρά ένας βραδυκίνητος στόχος.
Απ' τη μεριά λοιπόν του Μωυσέως, έπρεπε οπωσδήποτε να υπάρχει ένα σχέδιο εξόντωσης του ισχυρού αυτού διώκτη, διαφορετικά όλα όσα προηγήθηκαν, όσο ευφυή και αν ήταν, θα τελείωναν σε μια ματωμένη εκδίκηση του Φαραώ, κι όχι σε περίλαμπρη ολοκληρωτική νίκη του Μωυσή.
Έτσι, το επίμονο αίτημα για φυγή τριών ημερών στην έρημο, είναι ευθύς εξαρχής απ' τα πλέον καλοσχεδιασμένα σημεία της όλης επιχείρησης. Ο Μωυσής, που ξέρει πολύ καλά την σημασία αυτής της αξίωσης, μετά την έξοδό του από την Αίγυπτο, κυριολεκτικά, όπως παραδέχεται η αφήγηση, ξεθεώνει στην πεζοπορία τον όχλο που έχει μαζί του «οδοιπορώντας ημέρα και νύκτα», (Έξ.13.21), για να φτάσει το συντομότερο δυνατόν στο προσχεδιασμένο σημείο.
Ο Μωυσής, "τρέχει" κυριολεκτικά νυχθημερόν προς την έρημο! Όμως, ποια εντυπωσιακή ευκαιρία απαλλαγής απ' την καταδίωξη, μπορεί να τους προσφέρει η έρημος; Και τι σχέση έχει η Ερυθρά θάλασσα με όλα αυτά;
Για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε καλύτερα τις μορφολογικές δυνατότητες που εκμεταλλεύθηκε ο Μωυσής, προκειμένου να πνίξει τους διώκτες του, πρέπει να κάνουμε μια μικρή... ιστοριο-γεωγράφηση, ώστε να εξασφαλίσουμε μια στοιχειώδη τουλάχιστον εικόνα της περιοχής, όπου όλα αυτά έλαβαν χώρα. Αλλά ταυτόχρονα, να δούμε καθαρότερα και την μοναδικότητα που παρουσιάζει η συγκεκριμένη γωνιά της Γης, όπου συνέβη το διάσημο αυτό "θαύμα".
ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΕΡΥΘΡΑ ΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΙ ΤΙ ΓΥΡΕΥΕ ΕΚΕΙ Ο ΜΩΥΣΗΣ;
Η Ερυθρά λοιπόν θάλασσα, χωρίζεται σε δύο λεπτότερα σκέλη, που σαν ανοιχτή διχάλα αγκαλιάζουν ανατολικά και δυτικά τη χερσόνησο του Σινά. Το ένα εξ αυτών, δημιουργεί ανατολικά τον κόλπο της Άκαμπα και το άλλο δυτικότερα εισχωρεί βαθιά στη γη της Αιγύπτου και καταλήγει στα στενά όρια του κόλπου του Σουέζ, απ' όπου σήμερα ξεκινά το περίφημο κανάλι του Σουέζ, που ενώνει την Ερυθρά θάλασσαμε τη Μεσόγειο,διανύοντας μια απόσταση περίπου εκατόν εξήντα χιλιομέτρων.
Το σημερινό αυτό κανάλι, μετά από μεγάλα τεχνικά έργα, εξακολουθεί να είναι ακόμα και σήμερα ένα στενό συγκριτικά θαλάσσιο πέρασμα, πλάτους εξήντα έως εκατό μέτρων και βάθους δέκα έως δώδεκα μέτρων.
Με τη βοήθεια δύο λιμνών, μιας μεγάλης, της διπλής λίμνης Bitter Lake (Πικρολίμνη), και μιας μικρότερης, της Timsah Lake (Τιμσάχ), που βρίσκονται κατά μήκος του καναλιού αυτού, και προς την μεριά της Ερυθράς θάλασσας, φαίνεται πως η δυνατότητα διάνοιξης αυτού του θαλάσσιου δρόμου, (καναλιού), ήταν ανέκαθεν κατάδηλη, αρχής μάλιστα γενομένης απ' το εμφανώς ευκολότερο άκρο της Ερυθράς.
Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε όμως, αν και τότε ήταν παρόμοια τα γεωγραφικά και γεωλογικά δεδομένα της περιοχής;
Ο ιστοριο-γεωγράφος Στράβων (64 π.Χ. έως 24 μ.Χ.) παραθέτοντας πολύτιμες ιστορικές λεπτομέρειες, αναφέρει πως όχι μόνο ο κόλπος του Σουέζ, και οι ενδιάμεσες λίμνες, ήταν και τότε στη θέση τους… αλλά και πως μια ανάλογη διώρυγας μ' αυτήν του σημερινού Σουέζ, ήταν παλαιόθεν γνωστή και στις ημέρες του δεδομένη: «Από δε του Πηλούσιου, (από τις ανατολικότερες εκβολές του Δέλτα του Νείλου), ξεκινά η διώρυγα που διέρχεται από τα έλη και τις λίμνες, οι οποίες (λίμνες) είναι δύο και βρίσκονται στα αριστερά[4] του μεγάλου ποταμού... αυτή (η διώρυγα), διαρρέοντας διά μέσω των πικρών καλουμένων λιμνών, καταλήγει στην Ερυθρά (θάλασσα) και τον Αράβιο κόλπο (σημερινό κόλπο Σουέζ)... αυτή δε η διώρυγα, ετμήθη, (δημιουργήθηκε) κατ' αρχάς μεν υπό Σεσώστριου[5] (ή Ραμσής Β΄, 1290-1224ή1279-1213 π.Χ. δλδ, του Φαραώ των παιδικών χρόνων του Μωυσή)... αργότερα δε ο Δαρείος ο πρώτος (περί το 520 π.Χ.) συνεχιστής του έργου έγινε. Αυτός όμως από ψευδείς φόβους ημιτελές άφησε το έργο. Επείσθη δε (ο Δαρείος) ότι υψηλότερη είναι η στάθμη της Ερυθράς θάλασσας, από αυτήν της Αιγύπτου και αν από την διώρυγα ο μεταξύ ισθμός διακοπεί, ολόκληρη η Αίγυπτος θα κατακλυσθεί από των υδάτων». Στράβων γεωγραφικα 17.1.24.16.-
Το έργο αυτό, αιώνες αργότερα με εκπληκτικό τρόπο ολοκλήρωσε: «ο Πτολεμαίος ο δεύτερος[6] συνετέλεσεν αυτήν κατά τον επικαιρότερον (τον πλέον σύγχρονο δηλαδή) τρόπον, διάφραγμα εμηχανεύθη (κατασκεύασε ελεγχόμενο φράγμα!!!) τούτο δε ήνοιγεν όποτε εβούλετο διαπλεύσαι και ταχέως πάλιν συνέκλειεν».AgatharchidesGeogr. Fragmenta 2a.86.F.19.61 & Διόδωρος Σικελ. Α΄33.5-11.
Φόβοι λοιπόν υψηλότερης στάθμης της Ερυθράς και κατακλυσμού μεγάλου τμήματος της ευπορότατης κάτω Αιγύπτου, ματαίωναν επί εκατονταετίες την τελική χρήση του τεράστιου αλλά και πολυπόθητου έργου, που όμως η απόπειρα διάνοιξής του ανάγεται εδώ ακριβώς, στις ημέρες της πριγκηπικής ζωής του Μωυσή!
Η αξία λοιπόν αυτού του θαλάσσιου δρόμου, ήταν ανέκαθεν ορατή και επιτακτική. Η δυνατότητα επικοινωνίας της Μεσογείου με την Ερυθρά θάλασσα ήταν κυριολεκτικά σωτήρια, μιας και θα γλίτωνε απ' τα καράβια της Μεσογείου, τον τεράστιο κόπο να κυκλώσουν ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο, (περί τα δεκαπέντε χιλιάδες ναυτικά μίλια), προκειμένου να φτάσουν με τα εμπορεύματά τους στον Κόλπο του Σουέζ.[7]
Είναι λοιπόν φανερό, ότι το ελάχιστο αυτό κομμάτι αμμώδους χθαμαλής, (χαμηλότερης της θαλάσσιας στάθμης) ξηράς, που παρεμβάλλετο ανάμεσα στις δύο θάλασσες, (Ερυθρά και Μεσόγειος), με τις ενδιάμεσες λίμνες του, να ελαττώνουν στο μισό τον απαιτούμενο κόπο της διόρυξης, η περιοχή ήταν ανέκαθεν σαφέστατος στόχος διάνοιξης θαλάσσιας οδού, με ολοφάνερα τα ασύλληπτα οφέλη που προαναφέραμε!
Η Αίγυπτος, υπήρξε μια αρχαία και πανίσχυρη αγροτική χώρα, επειδή ακριβώς κατάφερε με αμέτρητα κανάλια να τιθασεύσει τις σταθερές πλημμύρες του Νείλου, του "μεγαλύτερου" ποταμού στον κόσμο. Δεν θα έστεκε λοιπόν άπραγη και απαθής μπροστά στην ολοφάνερη σωτήρια δυνατότητα ένωσης των δύο θαλασσών, μ' ένα μικρό θαλάσσιο εμπορικό δρόμο.
Αυτά είναι λίγα στοιχεία, που θα μας βοηθήσουν να δούμε, πώς πιθανότατα πνίγηκε ο μικρός στρατός του Φαραώ και ν' αντιληφθούμε ότι αιτία γι' αυτό, δεν ήταν τα μεγάλα θαυματουργικά κέφια, οποιασδήποτε βιβλικής θεότητας, αλλά τα ασυνήθιστα γεωλογικά δεδομένα της περιοχής αυτής, και οι άριστες γνώσεις του "μορφωμένου" αυτού πρώην πρίγκιπα, που ηγείται πια, με μοναδικό τρόπο των ταλαίπωρων απογόνων του γενάρχη Αβραάμ.
Όλα δείχνουν λοιπόν, ότι επί των ημερών του Μωυσή, στην ίδια περίπου θέση της σημερινής διώρυγας (του Σουέζ), υπήρχε ημιτελές ένα αντίστοιχο για την εποχή εκείνη έργο διόρυξης, που φιλοδοξούσε να ενώσει την Ερυθρά θάλασσα με την μεγάλη διπλή λίμνη βορειότερα. Η διπλή λίμνη Bitter Lake ή Πικρολίμνη, απέχει σήμερα από την παραλία της Ερυθράς δεκαεπτά περίπου χιλιόμετρα και επί των ημερών του Μωυσή, σύμφωνα με την γνώμη κάποιων αρχαίων συγγραφέων[8] η απόσταση αυτή ήταν μάλλον σημαντικά μικρότερη.
Η φιλόδοξη λοιπόν αυτή προσπάθεια της ένωσης του τελευταίου άκρου της Ερυθράς θάλασσας με την αντικρινή, βορειότερά της πικρολίμνη, σύμφωνα με τις ιστορικές αυτές μαρτυρίες, ήταν ήδη επί των ημερών της πριγκιπικής ακόμα θητείας του Μωυσή, ένα υπαρκτό αλλά ημιτελές έργο!
ΜΩΥΣΗΣ, ΠΡΙΓΚΗΠΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ, ΓΝΩΣΤΗΣ ΤΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ
ΡΑΜΣΗ Β΄, ΓΙΑ ΖΕΥΞΗ ΕΡΥΘΡΑΣ ΜΕ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΘΑΛΑΣΣΑ.
Με δεδομένα λοιπόν αυτά τα στοιχεία, δεν θα ήταν διόλου υπερβολικός ο ισχυρισμός, ότι ο Μωυσής, λόγω της πριγκιπικής του ιδιότητας, όχι μόνο διετέλεσε επί σειρά ετών, ανώτατο διοικητικό στέλεχος, αλλά και σαν άτομο με κορυφαία αιγυπτιακή μόρφωση, ήταν απόλυτα ενήμερος για την κατάσταση των τεχνικών έργων της χώρας. Προφανώς λοιπόν, ο πρώην πρίγκιπας της Αιγύπτου, εκμεταλλεύτηκε ένα δικό της γιγάντιο έργο, για να πνίξει τον ίδιο της τον στρατό, που τώρα τον καταδιώκει!
Το γεγονός δε, ότι ο Φαραώ καθόλου δεν μπορεί να φανταστεί ποιος είναι ο αντίπαλός του, τον κάνει να αγνοεί εντελώς το ενδεχόμενο μιας τέτοιας έντεχνης υπονόμευσης και πέφτει στην παγίδα να ακολουθήσει κατά πόδας τον Μωυσή στην κοίτη του ορύγματος, που σε λίγο χτυπημένο καίρια απ' τον Μωυσή, θα πλημμυρίσει βαλτώνοντας και στην συνέχεια πνίγοντας τους έκπληκτους Αιγύπτιους, που το τελευταίο πράγμα που θα περίμεναν απ' τους κυνηγημένους αυτούς σκλάβους, ήταν λεπτομερείς γνώσεις υψηλής στάθμης και φραγμάτων.
Ας δούμε όμως, αν τα βιβλικά δεδομένα μας βοηθούν στους συλλογισμούς μας αυτούς.
«Όταν ο Φαραώ άφησε τον λαό (Ισραήλ) να φύγει, ο θεός δεν οδήγησε τους Ισραηλίτες από την οδό των Φιλισταίων, που ήταν ο συντομότερος δρόμος (προς την Χαναάν), μήπως συμβεί πόλεμος και επιστρέψουν μετανοιωμένοι στην Αίγυπτο. Αλλά ο θεός έφερε τον λαό διά της ερήμου προς την Ερυθρά θάλασσα». Έξ.13.17-18.
Ο Μωυσής, έχει τους δικούς του λόγους, για να μην ακολουθήσει το συνηθισμένο δρομολόγιο επιστροφής στη Χαναάν. Ερμηνεύοντας εδώ, δήθεν την θεϊκή θέληση, επικαλείται τον φόβο πολέμου με τους παράκτιους Φιλισταίους της Μεσογείου, για να καταφέρει να στρέψει το λαό του νότια, προς τις μαύρες ερημιές. Ο λόγος είναι απλός, ο Μωυσής δεν ήθελε να ακολουθήσει τον μεσογειακό δρόμο των Φιλισταίων, όχι για τον φόβο του πόλεμου, αλλά γιατί έπρεπε να παρασύρει τον διώκτη του, σε μια μοναδική υδάτινη παγίδα.
Ο φόβος των Φιλισταίων, είναι εδώ οπωσδήποτε ανακόλουθος με τα στοιχεία που έχουμε γι' αυτούς. Η Βίβλος μας διαβεβαιώνει, ότι οι ίδιοι οι βιβλικοί πατριάρχες, που κατ' επανάληψη ανεβοκατέβηκαν τον ίδιο αυτό δρόμο, ποτέ δεν ενοχλήθηκαν από Φιλισταίους! Με τα επίπλαστα λοιπόν αυτά προσχήματα, βλέπουμε τον λαό Ισραήλ να κατηφορίζει Νότια προς την Ερυθρά θάλασσα, ακριβώς όπως απαιτούσε ο αρχικός σχεδιασμός του Μωυσή.
Για να κατευθύνει τον λαό του χωρίς καθυστερήσεις στο συγκεκριμένο εκτός συνηθισμένης πορείας στόχο του, ο Μωυσής έχει μια τεράστια στήλη καπνού[9] να προπορεύεται τη μέρα και την ίδια αυτή εστία φωτιάς (σαν φωτισμένης πια στήλης καπνού) να τους κατευθύνει με ακρίβεια τη νύχτα, σε μια εξοντωτική πορεία, μέχρι το προκαθορισμένο σημείο στρατοπέδευσής τους στην έρημο: «την ημέρα με στήλη νεφέλης, διά να οδηγεί αυτούς στην οδό, την δε νύκτα με στήλη πυρός, διά να φέγγει εις αυτούς ώστε να οδοιπορούν ημέρα και νύκτα». Έξ.13.21.
Η αρχική απόσταση των τριών ημερών, με την ξέφρενη αυτή πορεία φυγής που επέβαλε στο λαό του ο Μωυσής, πρέπει να καλύφθηκε σε χρόνο ρεκόρ. Διότι όταν φτάνουν εκεί, έχουν χρόνο όχι μόνο να στρατοπεδεύσουν στο κατάλληλο σημείο, αλλά να οργανωθούν και μάλιστα να περιμένουν υπομονετικά τον διώκτη τους Φαραώ.
«Και είπεν ο Κύριος προς τον Μωυσή, ειπέ προς τους υιούς Ισραήλ, (Ο΄ να στρέψουν! προς την Ερυθρά και),να στρατοπεδεύσωσιν απέναντι Πι-Αϊρώθ μεταξύ Μιγδώλ και θαλάσσης, καταντίκρυ Βεέλ-Σεφών. καταντίκρυ τούτου θέλετε στρατοπεδεύσει πλησίον (Ο΄ «επί») της θαλάσσης, (παραλιακά), θέλετε στρατοπεδεύσει». Έξ.14.1-2.
Η λεπτομερής περιγραφή του χώρου στρατοπέδευσης, δείχνει σαφώς, ότι ο Μωυσής, όχι μόνο γνωρίζει πολύ καλά την περιοχή, αλλά ότι ακολουθεί λεπτομερώς τους προσχεδιασμούς του. Το στρατοπεδεύστε «μεταξύ Μυγδώλ (πύργου) και θαλάσσης», φέρνει στον νου στενό παραλιακό πέρασμα, που θα υποχρεώσει τον διώκτη του Φαραώ, να ακολουθήσει συγκεκριμένο δρόμο προσέγγισης στην καταδίωξη των Ισραηλιτών!
Ο Μωυσής λοιπόν, βρίσκεται στρατοπεδευμένος κάπου στη βορειο-δυτική ακτή του κόλπου της Ερυθράς θάλασσας, στην κορυφή του οποίου, υπήρχε ήδη σκαμμένη η προαναφερθείσα βαθιά τάφρος, που περίμενε να δεχθεί τα νερά της Ερυθράς, όταν το έργο έφτανε στο τέλος του, ενώνοντας έτσι, την Ερυθρά θάλασσα με τις παρακείμενες πικρολίμνες.
Ανάμεσα στη θάλασσα και στην τάφρο, υπάρχουν μόνο οι απαραίτητοι όγκοι φυσικών αναχωμάτων και διάσπαρτοι βάλτοι, που δεν επιτρέπουν την διέλευση. Κανείς δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί καλύτερα από τον Μωυσή, πως ένα σχετικά μικρό μόνον προετοιμασμένο άνοιγμα στην κορυφή αυτού του φυσικού φράγματος, θα σαρώσει σε εκπληκτικά μικρό χρόνο, τον τεράστιο φαινομενικά χωμάτινο όγκο, που μεσολαβεί ανάμεσα στην ανοιχτή τάφρο και στον τεράστιο θαλάσσιο όγκο νερού, με την αμετάβλητη υψηλή στάθμη!
Τώρα καταλαβαίνουμε, γιατί ο Μωυσής έτρεχε ουσιαστικά εκτός πορείας μέσa στις αντιξοότητες της ερήμου. Στόχος του ήταν να φέρει έγκαιρα το πλήθος του λαού του, στο χείλος αυτής της γιγάντιας παγίδας. Πολύ καιρό πριν από την Έξοδο, ένα υδάτινο "θαύμα" εξόντωσης, ήταν εδώ προσυμφωνημένο με την "θεότητα" και περίμενε να καταπιεί τους διώκτες του Μωυσή.
Πραγματικά, ο Μωυσής φαίνεται απόλυτος γνώστης όλων των λεπτομερειών. Όταν μάλιστα εμφανίζεται επιτέλους ο στρατός του Φαραώ στον ορίζοντα και ο λαός του πανικοβάλλεται, αυτός δεν φαίνεται να αιφνιδιάζεται καθόλου. Με πλήρη εμπιστοσύνη στο τι πρόκειται να επακολουθήσει: «είπεν ο Μωυσής προς τον λαό: μην φοβείσθε, σταθείτε και βλέπετε την σωτηρία του Κυρίου, την οποίαν θέλει κάμει εις εσάς σήμερον, διότι τους Αιγυπτίους, τους οποίους είδατε σήμερον, δεν θέλετε ιδεί αυτούς πλέον. Ο Κύριος θέλει πολεμήσει διά σας, σεις δε, θέλετε μένει ήσυχοι». Έξ.14.13-14.
Και η ερώτηση: γιατί ο Κύριος θα πολεμήσει μόνος του εκτός πορείας, τον πάνοπλο και έξαλλο Φαραώ και δεν θα μπορούσε να πολεμήσει, εξ ίσου καλά, εντός πορείας, τους αμέριμνους και αμέτοχους Φιλισταίους; Μήπως, μόνο επειδή, στη μοναδική από κάθε άποψη αυτή γωνιά της Γης, ο "Κύριος" είχε προετοιμάσει με κάθε λεπτομέρεια ένα "θαύμα" υδάτινης εξόντωσης;
Ο Φαραώ που ξεκίνησε με εξακόσια τουλάχιστον επίλεκτα άρματα, (Έξ.14.7), διάνυσε την απόσταση σε λίγες μόνο ώρες και το απόγεμα της ίδια ημέρας πλησίαζε το στρατόπεδο των Ισραηλιτών. Σημαντική είναι η κατανόηση της εκκίνησης των δύο αντιπάλων.
Βλέπε χάρτη εκκίνησης των δύο αντιπάλων.
Ο Μωυσής, ξεκίνησε βόρεια απ' την γη της παροικίας των Ισραηλιτών, την «γη Γεσέν», (Γέν.45.10), ενώ ο διώκτης του, Φαραώ, ξεκίνησε πολύ νοτιότερα απ' την στρατιωτική πόλη Μέμφιδα.
Για την πόλη αυτή διαβάζουμε: «ο Ραμσής Β΄ (ο Φαραώ της υιοθεσίας του Μωυσή) και ο Μενεφθά (ο Φαραώ της καταδίωξης του Μωυσή) εκόσμησαν την πόλη Μέμφιδα με μεγαλόπρεπα κτίσματα, ώστε αν και έπαψε να είναι πρωτεύουσα, διατήρησε εν τούτοις το γόητρο της στρατιωτικής μητρόπολης». Δρανδάκης, "Μέμφις".
Ο Μωυσής λοιπόν, εγνώριζε ότι ο τόπος εκκίνησης των αντίπαλων στρατευμάτων, θα καθόριζε αποφασιστικά και την εκ του νότου πορεία προσέγγισης της δικής του θέσεως στο στενό πέρασμα Μιγδώλ.[10]
Ο πανικός κατέλαβε τον όχλο, αλλά όχι και τον Μωυσή, που έχει ήδη μπλοκάρει το πέρασμα, «μεταξύ Μιγδώλ και θαλάσσης», με εύφλεκτα υλικά, που δεκάδες χιλιάδες χέρια είχαν υψώσει, αποψιλώνοντας την γύρω περιοχή. Ο Μωυσής, διατάζει την άσβεστη πυρά που ηγείται του στρατοπέδου, να μετακινηθεί πίσω τους. Απ' αυτήν, εκατοντάδες πρόθυμα χέρια, θ' ανάψουν ταυτόχρονα σε πολλά σημεία το μπλοκαρισμένο πέρασμα Μιγδώλ, που φλεγόμενο βρίσκεται ανάμεσα σ' αυτούς και στα άρματα του Φαραώ.
Στο λαό, που έντρομος παρακολουθεί τις αποφασιστικές στρατηγικές κινήσεις του Μωυσή, χωρίς να τις καταλαβαίνει, το σωτήριο αποτέλεσμά τους, φαίνεται σαν μια αόρατη αγγελική δύναμη που τους προστατεύει: «τότε η στήλη της νεφέλης (εστία καπνερής φωτιάς) έφυγε από μπροστά τους και στάθηκε πίσω τους και μπήκε ανάμεσα στο στρατόπεδο των Αιγυπτίων και των Ισραηλιτών και εστάθηκαιέγινε σκότος[11] και γνόφος.[12] Και η νύχτα πέρασε και δεν έσμιξαν (οι δύο αντίπαλοι) ολόκληρη τη νύχτα». Ο΄ Έξ.14.19-20.
Το σκηνικό είναι υποβλητικό. Οι κινήσεις του Μωυσή άψογα προσχεδιασμένες, όπως αρμόζει σ' έναν μεγάλο ηγέτη. Όλα δείχνουν, ότι ενώ με ένα τεράστιο φράγμα πυρός, σταμάτησε προσωρινά τον Φαραώ, πάνω ακριβώς στο πέρασμα Μιγδώλ, ο ίδιος με τον λαό του, παρόλο που έπεσε η νύχτα, ξεκίνησε να περάσει στην απέναντι μεριά της μεγάλης τάφρου.
Η κάθοδός τους στη μεγάλη αυτή τάφρο, μέσα στη νύχτα, με την τεράστια πυρά να δίνει έναν απόκοσμο φωτισμό στη νυχτερινή τους μετακίνηση, άφησε αλησμόνητες εντυπώσεις. Ο Μωυσής μπαίνοντας στην τάφρο, βάδισε βόρεια κατά μήκος του ορύγματος!
Όσοι γνώριζαν τον παράξενο αυτό τόπο, ένιωθαν δέος στην ιδέα ότι βρίσκονται αισθητά κάτω απ' τη θαλάσσια στάθμη, ανάμεσα σε δύο τεράστιους απειλητικούς υδάτινους όγκους, δηλαδή με τα νερά της Ερυθράς θάλασσας στον Νότο (ή δεξιά τους) και αυτά της τεράστιας διπλής πικρολίμνης στον Βορρά, ή αντιστοίχως στα αριστερά της νοητής αυτής πορείας τους απ' την Αίγυπτο προς το Σινά!
Η βιβλική αφήγηση, παρά τις κατοπινές θεολογημένες προσθήκες και τις μυθολογικές υπερβολές της, δεν απέχει ουσιαστικά απ' τη δική μας περιγραφή: «και εισήλθαν οι υιοί Ισραήλ εις το μέσον της θαλάσσης κατά το ξηρόν και τα ύδατα ήσαν εις αυτούς τοίχος εκ δεξιών και εξ αριστερών αυτών». Έξ.14.22.
Όλη τη νύχτα το ογκώδες πύρινο μέτωπο κράτησε τον Φαραώ (που άλλωστε δεν είχε κανέναν ιδιαίτερο λόγο να μετακινηθεί νύχτα), σε απόσταση ασφαλείας. Μόνο με το χάραμα, η στρατιωτική καταδίωξη των Αιγυπτίων, έφτασε κι αυτή μπροστά στη μεγάλη τάφρο.
Η απόφαση για τον Φαραώ ήταν κρίσιμη. Η Βίβλος απαντά, πως ο ίδιος ο θεός θα έσπρωχνε τον Φαραώ να μπει στην παγίδα: «ας διέλθουν οι υιοί Ισραήλ διά ξηράς εν μέσω της θαλάσσης και εγώ θέλω σκληρύνει την καρδίαν των Αιγυπτίων και θέλουσι εμβή κατόπιν αυτών». Έξ.14.17.
Εμείς γνωρίζουμε πως η καρδιά του Φαραώ, μετά απ' όσα υπέστη, παρά ήταν "σκληρή", ώστε να μην χρειάζεται πρόσθετη σκλήρυνση από καμία θεότητα. Ο Φαραώ ζητούσε λυσσαλέα εκδίκηση. Αλλά κι αν ακόμα δεν ήταν "θολωμένος" απ' τη μανία της εκδίκησης, ήξερε καλά, ότι στην μια πλευρά του είχε το αδιέξοδο της θάλασσας, και από την άλλη, αν υποχωρούσε διστάζοντας, ήταν αναγκασμένος να επιλέξει μια άλλη διαδρομή δεκάδων χιλιομέτρων βόρεια, κυκλώνοντας μια μακρόστενη λίμνη πριν ξανασυναντήσει τους μισητούς φυγάδες. Αν δεν ακολουθούσε τώρα τον Μωυσή στην τάφρο, θα τον έχανε για μέρες, και η αναζήτηση θα ήταν κοπιαστική και αβέβαιη στις ερημιές της χερσονήσου Σινά.
Η τάφρος είναι βατή, αν μπόρεσαν να την διαβούν πεζοπορώντας μέσα στη νύχτα οι Εβραίοι φυγάδες, γιατί όχι κι αυτός με τον εκπαιδευμένο στρατό του; Άλλωστε, η ιδέα της πλημμυρισμένης τάφρου, δεν πρέπει να περνά καθόλου απ' το μυαλό του, μια και για ένα τέτοιο έργο, θα χρειαζόταν πολύς χρόνος προετοιμασίας, για να υπονομευθούν τα ενδιάμεσα αναχώματα, άριστος συγχρονισμός και επιπλέον, ειδικές γνώσεις και συνολική οργάνωση και στρατηγική, που δεν μπορούσε καθόλου να φανταστεί, ότι ο αντίπαλός του Μωυσής διέθετε!
Με το πρώτο αχνό φως της ημέρας, τα στρατιωτικά άρματα του Φαραώ, μπαίνουν στη στεγνή τάφρο των αρκετών χιλιομέτρων: «το ξημέρωμα, κατεδίωξαν (τους Ισραηλίτες), οι Αιγύπτιοι και εισήλθαν κατόπιν αυτών, πάντες οι ίπποι του Φαραώ και τα άρματα». Έξ.14.23-24.
Καλπάζοντας κατά μήκος της ατέλειωτης κοίτης, μάταια αναζητούσαν την διέξοδο στην απέναντι (ανατολική) όχθη, που ήταν σίγουρο ότι μέσ' στη νύκτα χρησιμοποίησαν οι προπορευόμενοι Ισραηλίτες! Ο Μωυσής, έχει φροντίσει η έξοδος αυτή από την τάφρο, να είναι τόσο μακριά απ' την είσοδο, ώστε να του δοθεί ο απαραίτητος χρόνος αντίδρασης. Τα αιγυπτιακά άρματα, τρέχοντας ακόμα κατά μήκος της τάφρου, νιώθουν το έδαφος να υγραίνεται. Φτάνοντας τελικά στο άλλο, (στο βιαιότερο) άκρο της τάφρου, βρίσκουν να τους περιμένει η πρώτη έκπληξη: «ο στύλος του πηρός και της νεφέλης συντάραξε το στρατόπεδο των Αιγυπτίων». Έξ.14.24.
Ολόκληρη δηλαδή η τεράστια μεταφερόμενη εστία φωτιάς του στρατοπέδου, εξαπολύεται μαζί με την ογκώδη άμαξα μεταφοράς της και ανατρέπεται πάνω τους, κλείνοντας με ένα καπνερό φράγμα πυρός την ποθητή έξοδο. Ταυτόχρονα χιλιάδες μαχόμενοι Ισραηλίτες, εμφανίζονται και φράσσουν με όλους τους τρόπους τη μοναδική αυτή έξοδο. Το έδαφος κάτω από τα πόδια τους, είναι ήδη παράξενα νοτισμένο.
Υποπτεύονται την αναπάντεχη παγίδα μόνο όταν είναι ήδη πολύ αργά! Απ' τη μειονεκτική αυτή θέση, τα στρατιωτικά άρματα των Αιγυπτίων, αποφασίζουν να υποχωρήσουν, έχοντας υποστεί ασήμαντες μόνο απώλειες. Ο Μωυσής όμως, τους θέλει νεκρούς και στον κατάλληλο χρόνο, έχει ήδη σηκώσει τη ράβδο του ψηλά, σαν εναρκτήριο σημάδι. Οι δύο ομάδες στα άκρα της τάφρου, (που στη μακρινή αυτή εποχή δεν έπρεπε να απέχουν περισσότερο από μερικά μόνο χιλιόμετρα), γνώριζαν καλά τη δουλειά τους.
Οι προσεκτικά προετοιμασμένες υπονομεύσεις στους χωμάτινους όγκους, που συγκρατούσαν τα νερά στα δύο άκρα της τάφρου, χτυπήθηκαν ταυτόχρονα κι από τις δύο μεριές. Το πρώτο λιγοστό νερό που κατέφθασε, σίγουρα δεν ήταν τίποτα τρομακτικό, σε λίγο όμως, ήταν αρκετό για να κολλήσει τις άμαξες των Αιγυπτίων στη λάσπη: «και συνετάραξε το στράτευμα των Αιγυπτίων και έκανε να κολλήσουν οι τροχοί των αμαξών τους, ώστε εσύροντο δυσκόλως και είπαν οι Αιγύπτιοι: ας φύγουμε». Έξ.14.24-25. Ήταν όμως ήδη πολύ αργά!
Όταν βαλτωμένοι είδαν το πρώτο λιγοστό νερό γύρω τους, έγινε πια ξεκάθαρο ότι είχαν υποτιμήσει φοβερά τον αντίπαλό τους! Σ' όλους τώρα ήταν φανερό, ότι ο τερατοποιός Μωυσής, δεν είχε κάνει λάθος. Η ασίγαστη μανία του θαλασσινού νερού της Ερυθράς, παρέσυρε με προοδευτική ταχύτητα τους ενδιάμεσους τεράστιους όγκους χωμάτων, του φυσικού φράγματος, και με σαρωτικά κύματα νερού και λάσπης, αποτελείωσε τους τελματωμένους Αιγύπτιους, που στον αγώνα τους να επιστρέψουν και να βγουν απ' το σημείο εισόδου, είδαν ένα ορμητικό ρεύμα νερού και λάσπης να πέφτει πάνω τους απ' τη μεριά της Ερυθράς θάλασσας. Η αμετάβλητη υψηλή θαλάσσια στάθμη της Ερυθράς, σάρωσε πρώτη όλα τα ενδιάμεσα υλικά του φράγματος!
Διαβάζουμε με προσοχή τις λεπτομέρειες της αφήγησης: «ήταν πλέον ημέρα, όταν ο Μωυσής σήκωσε το χέρι του... και η θάλασσα επανέλαβε την ορμή της.Οι δε Αιγύπτιοι φεύγονταςσυνάντησαν αυτήν (τη θάλασσα!) και κατέστρεψε ο Κύριος τους Αιγυπτίους... διότι τα ύδατα... σκέπασαν τις άμαξες και τους ιππείς, το στράτευμα του Φαραώ... και είδε ο (λαός) Ισραήλ το χέρι το μεγάλο με το οποίο χτύπησε ο Κύριος τους Αιγύπτιους... και επίστευσε (ο λαός) στον Κύριο (αλλά...) και στον Μωυσή». Ο΄Έξ.14.27-31.
Στην παραπάνω περιγραφή, αν αγνοήσουμε τα μυθο-θεολογικά στοιχεία που εξυπηρετούν τον θρησκευτικό εξωραϊσμό της ιστορίας, υπάρχει πράγματι μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια, την οποία πρέπει με ιδιαίτερη έμφαση να υπογραμμίσουμε. Κατά την γνώμη μου, η φράση: «οι δε Αιγύπτιοι φεύγοντας συνάντησαν αυτήν (δηλαδή την θάλασσα που τους έπνιξε(!!!)», Έξ.14.27, είναι η καίρια έκφραση, που με τον χαρακτηριστικότερο τρόπο, έχει συγκρατήσει τα ισχυρότερα στοιχεία απομυθοποίησης, αφού σαφώς διασώζει μια εικόνα, εντελώς διαφορετικής ερμηνείας, απ' αυτήν της βιβλικής θαυματολογίας!
Πώς είναι λοιπόν δυνατόν να συναντήσουν τη θάλασσα φεύγοντας, αφού κατά την βιβλική περιγραφή, η θάλασσα σαν υδάτινα τείχη τους περιέβαλε ήδη από παντού;
Καθώς διαβάζουμε τις σειρές αυτές, στο νου μας έρχονται οι εντυπωσιακές εικόνες της αντίστοιχης, κλασική πια, χολιγουντιανής ταινίας «Οι Δέκα Εντολές»[13] (του 1956), όπου οι παραγωγοί της, για να παρακολουθήσουν τη βιβλική αφήγηση, αναγκάζονται να "κλείσουν" τη θάλασσα σαν "φερμουάρ" πάνω απ' τους Αιγύπτιους, γιατί μόνον έτσι μπορούσαν να δημιουργήσουν το απαραίτητο αυτό φονικό ρεύμα νερού, που κατά την αφήγηση καταδίωξε και τελικά φόνευσε τους Αιγύπτιους! Φανταστείτε, το φονικό αυτό ρεύμα νερού, παραδόξως... πρέπει να κυλάει ανάμεσα σε δύο υδάτινους τοίχους!!!
Είμαστε λοιπόν στην περίεργη θέση, σύμφωνα με την κλασική ερμηνεία της σχισμένης θάλασσας, να βλέπουμε τους Αιγύπτιους εν μέσω θαλάσσης, να πνίγονται... όχι από νερά που πέφτουν επάνω τους απ' όλες τις μεριές, καθώς τα υδάτινα τείχη καταρρέουν δίπλα τους... αλλά από ένα πολύ περίεργο υδάτινο θαλάσσιο χείμαρρο, που έρχεται κατά πάνω τους τρέχοντας ορμητικά κατά μήκος της σχισμένης θάλασσας! Δεν νομίζετε ότι παρά είναι περίπλοκο για να είναι έτσι;
Η ίδια η αφήγηση επιβεβαιώνει τις αμφιβολίες μας αμέσως παρακάτω, αφήνοντας πολύ λίγα περιθώρια παρανοήσεων: «Διότι εισήλθον οι ίπποι του Φαραώ... μετά των αμαξών αυτού και μετά των ιππέων αυτού και ο Κύριος έστρεψε επ' αυτούς τα ύδατα της (Ερυθράς) θαλάσσης». Έξ.15.19.
Το ορμητικό ρεύμα λοιπόν, που πνίγει τους Αιγύπτιους, δεν κυλά ανάμεσα σε υδάτινα τείχη, αλλά μέσα στην συγκεκριμένη τάφρο, που πλημμυρίζοντας την κατάλληλη στιγμή, πνίγει τους Αιγύπτιους! Η τάφρος αυτή, είναι και σήμερα υπαρκτή και δεδομένη, με το όνομα «κανάλι του Σουέζ», ένα κανάλι τόσο μοναδικό, όσο και η νίκη του Μωυσή... στην από κάθε άποψη μοναδική αυτή γωνιά της Γης!
Άλλωστε, για τον βιβλικό θεό, που έκτοτε ποτέ δεν επανέλαβε τίποτε παρόμοιο, (τουλάχιστον αυτών των διαστάσεων), δεν μπορούμε παρά να ρωτήσουμε: Αν ο πραγματικός Θεός επρόκειτο να πνίξει με νερό, αντιπάλους του οποιουδήποτε εκλεκτού λαού του, θα έπρεπε αυτό να συμβεί στην Αίγυπτο, όπου το πλημμύρισμα των καναλιών, ήταν ήδη από χιλιετίες μια ολοκληρωμένη τέχνη; Θέλετε να πιστέψουμε πως ο παντοδύναμος συμπαντικός Θεός, αν αποφάσιζε έστω και για μια και μοναδική φορά να σκίσει κάποια θάλασσα, θα διάλεγε γι' αυτόν τον σκοπό την πλεονεκτικότερη γωνιά της Γης για να το κάνει;
Πέρα απ' όλα αυτά όμως... η νίκη του Μωυσή ήταν πραγματικά εντυπωσιακή. Νίκη άρτιας προετοιμασίας και μεθόδευσης.
Τώρα λοιπόν, μπορούμε να υποθέσουμε με πόση επιμέλεια προετοιμάστηκε, σε απόσταση «τριών ημερών» από την Αίγυπτο, η έντεχνη υπονόμευση της μεγάλης τάφρου! Εκεί τους περίμενε το όπλο της τελικής απελευθέρωσής τους από την οργή του Φαραώ! Χέρια για να εργαστούν, προμήθευσε εγκαίρως άφθονα, ο αρχιερέας και εμπνευστής της Εξόδου, ο ιερέας και πεθερός του, Ιοθόρ. Ολόκληρη η υποστήριξη ενός οργανωμένου θρησκευτικού ιερατείου, μαζί με τις τεχνικές γνώσεις του μορφωμένου απ' τους ιερείς της Αιγύπτου Μωυσή, αναμφίβολα μπορούσαν να προετοιμάσουν το αποφασιστικό αυτό τελικό χτύπημα.
Τώρα μπορούμε να υποθέσουμε, γιατί ενώ ο Μωυσής έχοντας ήδη περάσει δύο φορές, (από και προς την Αίγυπτο), απ' τα ασφαλή βόρεια μεσογειακά παράλια της Φιλισταίας, μόνο τώρα, την τρίτη αυτή φορά, που των έζωναν οι ανάγκες μαζικής θανατηφόρου παγίδας, έπρεπε να επιλέξει τον δύσκολο δρόμο της Ερυθράς θάλασσας, ακριβώς για να καταφέρει θανάσιμο πλήγμα στον διώκτη του, ώστε να μπορέσει να συνεχίσει ασφαλής προς το Σινά, με τους απελευθερωμένους Εβραίοι!
Κανένα θαλάσσιο εμπόδιο δεν υπήρξε!
Ποτέ και καμιά θάλασσα δεν τους εμπόδισε!
Δυστυχώς όμως, κάποιο άλλο τεράστιο και πραγματικό εμπόδιο υπήρξε οπωσδήποτε, και αυτό είναι η δική μας ελαττωματική κατανόηση, και το σοβαρό έλλειμμα ερευνητικότητας! Οι αστείρευτες μυθομανίες μας και η ακόρεστη αγάπη μας για θαύματα, κράτησαν χιλιετίες ολόκληρες υποταγμένη τη νοημοσύνη μας, στα θεολογικά παραδοξολογήματα ενός αινιγματικού χαλδαιικού βιβλίου!
Πριν ξανασκύψουμε λοιπόν, για άλλα χίλια χρόνια, λατρευτικά μπροστά σε όλους αυτούς τους περιέργους βιβλικούς ήρωες, που μονίμως σκοτώνουν αθώους και επικαλούνται ανύπαρκτους θεούς… ας θυμηθούμε πως είναι καθήκον μας απέναντι στην αξιοπρέπειά μας, την ένδοξη γενιά μας, και στα δύσμοιρα παιδιά μας, να ερευνήσουμε μεθοδικά και εξονυχιστικά, όλα αυτά τα χαλδαιικά βιβλία, με τους περιέργους "ήρωες" και τα παράξενα "θαύματα", μήπως βρούμε και κάποιες άλλες ανατρεπτικές ερμηνείες, στους ισχυρισμούς, τα γραφόμενα και τις εντολές των οποιωνδήποτε "προφητών".
ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ ΟΛΑ ΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΤΟΥΣ ΤΑ ΟΝΟΜΑΖΟΥΝ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΙΕΧΩΒΑ.
Ας καταλάβουμε επιτέλους, πως οι εβραίοι είχαν κάθε λόγο να μετονομάσουν σε "θαύματα", τα στρατηγήματα των προγόνων τους... και εκείνοι καλά έκαναν, γιατί είχαν τους δικούς τους σεβαστούς λόγους!
Σήμερα όμως είναι προφανές, πως οι θρησκευτικο-θεολογικές υπερβολές, ήταν το συνηθισμένο συγγραφικό ύφος της εποχής εκείνης, και τα συγγράμματα των πανούργων βιβλικών προφητών, δεν αποτελούν εξαίρεση. Εμείς όμως σήμερα, πόσες εκατονταετίες ακόμα σκοπεύουμε να προσκυνάμε όλα αυτά, τα απολύτως ανεξέλεγκτα μυθολογήματα, παραδομένοι στον βαυκαλισμό της αβρααμικής θρησκευτικής λαγνείας;
Πριν εγκαταλείψουμε την Ερυθρά θάλασσα, που σχίστηκε μόνο στη φαντασία των βιβλικών συγγραφέων, θα ήθελα να επισημάνω μια ακόμα κραυγαλέα αντίφαση. Ενώ λοιπόν ο Μωυσής διάνυσε τελικά με τον λαό του την απόσταση των περιλάλητων «τριών ημερών», πουθενά η αφήγηση δεν δείχνει να θυσίασε έστω και ένα ζώο, όπως συνεχώς, κατά τα λεγόμενά του, φορτικά δήθεν απαιτούσε ο βιβλικός θεός! (Έξ.3.18. Έξ.5.3. Έξ.8.23).Ο Μωυσής ή ξέχασε, ή έλεγε εσκεμμένα ψέματα.
Αναρωτιέται λοιπόν κανείς εντελώς δικαιολογημένα: Νομιμοποιείται ο Μωυσής, ο τρανός αυτός προφήτης, να χρησιμοποιεί παραπλανητικά ψεύδη; Αν ναι, τότε γιατί να μας εκπλήσσουν τα υπόλοιπα προφητικά ψεύδη; Και τελικά, σε τι διαφέρει αυτός ο προφήτης, από οποιονδήποτε άλλον "προφήτη", οποιουδήποτε άλλου "θεού", οποιασδήποτε άλλης "θρησκείας"... αφού με τόση τέχνη και άνεση χρησιμοποιεί σκόπιμα θεολογικά ψεύδη;
Ο Ηρακλής πνίγει τους Βίστονες
Να λοιπόν μια εκπληκτικής ομοιότητας ελληνική αφήγηση:
Ο Διομήδης ήταν ένας πολεμόχαρος βασιλιάς της Θράκης, γιος του θεού του πολέμου Άρη και αρχηγός ξακουσμένων στρατιωτών με το όνομα Βίστονες. Το καμάρι όμως του Διομήδη, ήταν τέσσερα ατίθασα και απίστευτης ομορφιάς και ικανοτήτων άλογα, απ' τα οποία φιλοδοξούσε να αποκτήσει μια φοβερή γενιά αλόγων, για να εξοπλίσει μ' αυτά τους ήδη τρομερούς πολεμιστές του, πεζοπόρους όμως έως τότε Βίστονες. Ο Ηρακλής λοιπόν, σε μια αποστολή προληπτικής καταστολής αντιπάλων, (!) αναλαμβάνει, να ματαιώσει αυτή την δυσοίωνη στρατιωτική υπεροχή του Διομήδη, κλέβοντας τ' άλογά του!
«Ο Ηρακλής με τους συντρόφους του έφτασε στη Θράκη με πλοίο. Ο ήρωας έμαθε αμέσως που είναι οι στάβλοι με τα άλογα κι ενώ οι σύντροφοί του πέσανε ξαφνικά πάνω στους φύλακες και τους δέσανε, αυτός έλυσε γρήγορα τ' άλογα και πιάνοντάς τα απ' τα χαλινάρια, τα οδήγησε στο πλοίο. Δεν πρόλαβαν όμως να βάλουν τ' άλογα στο πλοίο και ακούστηκαν φωνές. Ο Διομήδης! Έρχεται ο Διομήδης με τους Βίστονες, φώναξε κάποιος. Και τότε είδαν από μακριά να έρχεται ένα λεφούσι από αμέτρητους Βίστονες, με πρώτο τον Διομήδη καβάλα σε μαύρο άλογο. Όλοι έτρεχαν και φώναζαν άγρια σείοντας με δύναμη στα χέρια τους τα μακριά τους κοντάρια, (προφανώς ο πρόδρομος της μακεδονικής σάρισας)!
Ο Ηρακλής έμεινε για λίγο αναποφάσιστος. Ο κίνδυνος για τους συντρόφους του ήταν μεγάλος. Πώς τόσοι λίγοι, να τα βάλουν με τόσους πολλούς; Μα ο Ηρακλής βρήκε τη λύση: Πρόσεξε πως ο κάμπος ήταν χθαμαλός, δηλαδή χαμηλότερος απ' την επιφάνεια της θάλασσας, και πως προστατευόταν μόνο από ένα πρόχωμα που έφτιαξαν τα κύματα. Εμπρός ν' ανοίξουμε αμέσως ένα κανάλι να πλημμυρίσει ο κάμπος, φώναξε στους συντρόφους του και πρώτος ρίχτηκε στη δουλειά.
Γρήγορα άνοιξαν ένα κανάλι, που ήταν στενό στην αρχή, μα η θάλασσα όπως έτρεχε ορμητική μέσα απ' αυτό, γρήγορα σάρωσε το φράγμα και σε λίγο ένας πλατύς κι ορμητικός χείμαρρος πλημμύρισε τον κάμπο, σχηματίζοντας μια μεγάλη λίμνη, τη λίμνη Βιστονίδα, όπως λέγεται ακόμα και σήμερα. Πολλοί Βίστονες παρασύρθηκαν απ' τ' αφρισμένα νερά, οι υπόλοιποι το 'βαλαν στα πόδια. Ο Διομήδης με λίγους δικούς του που ήταν μπροστά, δεν πειράχτηκαν απ' τα νερά, άλλα τα νερά τους απέκλεισαν την υποχώρηση και τώρα είχαν ν' αντιμετωπίσουν τον Ηρακλή και τους συντρόφους του. Σαστισμένοι σαν τ' αγρίμια που πιάστηκαν στη φάκα δέχτηκαν την επίθεση των ηρώων που γρήγορα τους εξόντωσαν».[14]
Ακούγεται ανεξήγητα ομόηχο, αινιγματικά παράλληλο, αλλά σύμφωνα με τον Στράβωνα, που ίσως είναι ο μόνος που διέσωσε τον θρύλο αυτόν, ο Ηρακλής στους μυθολογημένους χρόνους, έκανε στη Θράκη το ίδιο ακριβώς, πολύ νωρίτερα του Μωυσέως! Έπνιξε τους στρατιώτες του βασιλέα Διομήδη, που τον καταδίωκαν... πλημμυρίζοντας με θαλάσσιο νερό μια χθαμαλή κοιλάδα: «Στην Βιστονίδα που κύκλον είχε διακοσίων σταδίων και του πεδίου κοίλου παντάπασιν και ταπεινοτέρου (χθαμαλού) της θαλάσσης, ο Ηρακλής τους Βίστονες κατανίκησε όταν ήλθε για (να κλέψει) τους ίππους του Διομήδη, διορύξας τα κύματα, (διόρυξε προφανώς το σημείο όπου σκάζοντας το κύμα δημιουργήθηκε φυσικό ανάχωμα), και με την θάλασσα το πεδίον επλημμύρισε». Στράβων γεωγραφικα 7a 1.44.
Ένας άλλος αιγυπτιακός μύθος, που επίσης θα μπορούσε να αποτελέσει ανάλογο πρότυπο, αναφέρεται στην βασίλισσα (της ΣΤ΄ δυναστείας) Νίτωκρις, που για να εκδικηθεί τον φόνο του αδελφού της βασιλιά Μεντέσυφου (Mentemsab), «έκτισε έναν οίκο συμποσίων κάτω απ' την στάθμη του παρακείμενου Νείλου, και αφού προσκάλεσε όλους τους ενεχόμενους στη δολοφονία του αδελφού της, την κατάλληλη στιγμή, με τα νερά του Νείλου πλημμύρισε την αίθουσα του δείπνου, και έπνιξε έτσι μαζικά όλους τους ενόχους»! HerodotusHist., 2,100,6.
Δεν έχω πολλά να προσθέσω στις όμορφες αυτές αφηγήσεις. Μόνο που εδώ, δεν θα ταίριαζε καθόλου αν γράφαμε ότι: κάθε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις είναι εντελώς συμπτωματική!
Δυστυχώς, με την παραμυθόγλωσση απάτη, τα ιερατεία εύκολα κυβερνούν το σκάφος της παγκόσμιας ιστορίας, εξυπηρετώντας τα δικά τους εξουσιαστικά συμφέροντα και όχι τις οποιεσδήποτε αλήθειες και τα σεβάσματα μιας ευγενούς πανανθρώπινης φιλευσέβειας! Αυτός είναι και ο λόγος, που παράγουν και συντηρούν τους πλέον γλυκόπιοτους φυλετικο-θρησκευτικούς μύθους, που μετατρέπουν την ανθρώπινη νοημοσύνη σε σκουπιδότοπο και μεταβάλλουν τους λαούς σε εκμεταλλεύσιμη αγέλη!
ΔΕΣ:
[1] Ο Ιώσηπος διέσωσε τον ισχυρισμό του Απίωνος, ότι ο Μωυσής υπήρξε όχι μόνο πρίγκιπας, αλλά και ιερέας της αιγυπτιακής θρησκείας: «Λέγεται (απ' τον Μανέθωνα) ότι αυτός που θεσμοθέτησε σ' αυτούς (τους Ιουδαίους) πολίτευμα και νόμους, ήταν κάποιος ιερέας της Ηλιούπολης και ονομαζόταν Οσαρσίφ, από το όνομα του θεού Όσιρι. Όταν προσχώρησε σ' αυτόν τον λαό, άλλαξε το όνομά του σε Μωυσή». Fl. Josephus Contra Apionem 1.265.
[2] Διάσημο παγκοσμίως μελωδικότατο εβραϊκό τραγούδι.
[3] Ο Ποσειδώνας, αγανακτισμένος με το απίστευτο θάρρος του Αίαντα του Λοκρού, καταποντίζει τον ήρωα, σχίζοντας τον θαλασσινό βράχο, πάνω στον οποίο ο ακατάβλητος ήρωας φωνάζει το απαράμιλλο: «χωρίς θεών γνώμης διασωθήναι»! Δηλαδή, θα σωθώ και χωρίς την θέληση των θεών! ScholiainHomerumSch. In Iliadem13.66.16.
[4] Ο Στράβων ως Έλληνας, βλέπει την Αίγυπτο στον Νότο, συνεπώς οι λίμνες βρίσκονται πράγματι στα «αριστερά» της νοητής χαρτογράφησής του.
[5] «Σέσωστρις: Έτσι ονομάζεται υπό των Ελλήνων συγγραφέων ο Ραμσής Β΄». Βλ. Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη.
[6] Πτολεμαίος Β΄, 285 - 247 π.Χ. Έλληνας μονάρχης της Αλεξάνδρειας, που ανεδείχθη μέγας προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών. Ο ιδρυτής της αλεξανδρινής βιβλιοθήκης, της διασημότερης και σημαντικότερης βιβλιοθήκης της πανανθρώπινης ιστορίας. Η ιδιοφυής διώρυγα που ένωσε επί των ημερών του τις δύο θάλασσες, ονομάσθη «Πτολεμαίος ποταμός»!
[7] Κατά τον Ηρόδοτο (4.42), δύο περίπου χρόνια κράτησε ο πρώτος περίπλους της Αφρικής που διέταξε ο Φαραώ Νεκώ.
[8] Κατά τους αρχαίους γεωγράφους και ιστορικούς, Στράβωνα και Πλίνιο, ο μυχός της Ερυθράς θάλασσας, στην αρχαιότητα, εισχωρούσε πολύ βαθύτερα μέσα στην ξηρά.
[9] Στην επόμενή μας μελέτη, στο δεύτερο βιβλίο της σειράς με τίτλο «Ο Ένοπλος Δόλος», θα δούμε λεπτομερέστερα ότι πρόκειται για μια μεταφερόμενη πυρά φλεγόμενης πίσσας (οξειδωμένο πετρέλαιο επιφανείας) που φλέγεται με εξαιρετικά καπνερή φλόγα.
[10] Σήμερα, αν και τα τοπογραφικά δεδομένα έχουν ασφαλώς αλλάξει, η στενότητα του χώρου είναι ακόμα δεδομένη. Από δε το συγκεκριμένο σημείο, διέρχεται ο δρόμος Suez-AinElSokhnaRd. Στο τρίτο βιβλίο αυτής της σειρά με τίτλο: «Αβραάμ ο Μάγος», υπάρχουν περισσότερα στοιχεία για το ίδιο θέμα!
[11] Στους Ο΄ δεν υπάρχει κανένα τέτοιο θαύμα συσκότισης! Αυτά είναι εμβόλιμες υπερβολές των υπόλοιπων μεταφράσεων, με απίστευτες παραλλαγές!
[12] Γνόφος κυρίως σημαίνει ομίχλη ή βαριά νέφωση. Hesychius Lexic. Kappa 4751. Με το «Σκότος και γνόφος» του συγκεκριμένου εδαφίου, δεν εννοείται κατ' ανάγκην κάποιο έκτακτο θαύμα συσκότισης, αλλά το πιθανότερο τους καπνούς, που γέμισαν ολόκληρη την περιοχή του τεράστιου φλεγόμενου οδοφράγματος!
[13] Στην χολιγουντιανή αυτή παραγωγή, (1956) ακουμπάει η φαντασία εκατομμυρίων θεατών ανά τον κόσμο, ωσάν να επρόκειτο για πραγματική καταγραφή, (ντοκιμαντέρ), και όχι για σκόπιμη ωραιοποίηση και επίβουλη εμπορευματοποίηση μιας θρησκευτικής υπερβολής!
[14]Το απόσπασμα είναι παρμένο από τη βραβευμένη Μυθολογία των Αδελφών Στεφανίδη.
Υ.Γ.
ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΑΞΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ «ΕΙΔΗΣΗ», ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΑΝ «ΣΟΒΑΡΑ» ΚΑΙ «ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ» ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΕΝΤΥΠΑ, ΧΩΡΙΣ ΟΜΩΣ ΑΡΓΟΤΕΡΑ, ΟΤΑΝ ΑΠΟΔΕΙΧΤΗΚΕ Η ΑΠΑΤΗ, ΝΑ ΤΗΝ ΑΝΑΙΡΕΣΟΥΝ.
Βρήκαν λείψανα του αιγυπτιακού στρατού από την 'Εξοδο του Μωυσή.
5 Νοε 2014
Μια ομάδα αρχαιολόγων ανακάλυψε ανθρώπινα οστά που φέρεται ότι ανήκουν στον μεγάλο αιγυπτιακό στρατό που πνίγηκε στην Ερυθρά Θάλασσα, όταν ο Μωυσής έδωσε εντολή να κλείσουν τα νερά για να σώσει τον λαό του.
Υπολογίζεται ότι ανήκουν στον 14ο αιώνα π.Χ., και βρέθηκαν στον βυθό του κόλπου του Σουέζ, 1,5 χιλιόμετρο μακριά από τη σύγχρονη πόλη του Ras Gharib, σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου.
Οι αρχαιολόγοι αναζητούσαν απομεινάρια αρχαίων πλοίων και αντικειμένων που σχετίζονται με την Εποχή του Λίθου και την Εποχή του Χαλκού στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας, όταν βρέθηκαν μπροστά από μια γιγαντιαία μάζα ανθρώπινων οστών.
Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον καθηγητή Αμπντέλ Μωάμεθ Γκάντερ σε συνεργασία με τη Σχολή Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Καΐρου, έχουν ήδη ανακτήσει περισσότερους από 400 διαφορετικούς σκελετούς, καθώς και εκατοντάδες όπλα και κομμάτια της πανοπλίας, τα ερείπια των δύο πολεμικών αρμάτων τα οποία βρίσκονταν διάσπαρτα σε μια έκταση περίπου 200 τετραγωνικών μέτρων. Οι αρχές εκτιμούν ότι στην περιοχή βρίσκοταν τα λείψανα περισσότερων από 5.000 ανθρώπων, γεγονός που υποδηλώνει ότι πρόκειται για ένα μεγάλο τμήμα στρατού, που έχασε τη ζωή του στην περιοχή.
Πολλές ενδείξεις οδήγησαν τον καθηγητή Γκάντερ στο συμπέρασμα ότι τα λείψανα θα μπορούσαν να συνδεθούν με το περίφημο επεισόδιο της Βιβλικής Εξόδου.
Πρώτα απ 'όλα, οι στρατιώτες φαίνεται να έχουν πεθάνει σε στεγνό έδαφος, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ίχνη σκαφών ή πλοίων που έχουν βρεθεί στην περιοχή. Οι θέσεις που βρέθηκαν τα λείψανα και το γεγονός ότι ήταν κολλημένα σε μια τεράστια μάζα από πηλό και πέτρα, υποδηλώνει ότι θα μπορούσαν να έχουν πεθάνει από κατολίσθηση ή παλιρροϊκό κύμα.
Ο αριθμός των πτωμάτων υποδηλώνει ότι ένα μεγάλο αρχαίο στράτευμα έχασε τη ζωή του στην περιοχή και ο δραματικός τρόπος με τον οποίο πέθαναν, φαίνεται να επιβεβαιώνει τη βιβλική εκδοχή του περάσματος της Ερυθράς Θάλασσας, όταν ενώθηκαν τα νερά που άνοιξε ο Μωυσής για να περάσει ο λαός του με αποτέλεσμα ο στρατός του Φαραώ της Αιγύπτου να βρει τραγικό θάνατο.
Αυτό το νέο εύρημα αποδεικνύει ότι υπήρξε πράγματι αιγυπτιακός στρατός μεγάλου μεγέθους που έχασε τη ζωή του στα νερά της Ερυθράς Θάλασσας, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του βασιλιά Akhenaten.
Αυτή η εκπληκτική ανακάλυψη φέρεται να αποτελεί αδιαμφισβήτητη επιστημονική απόδειξη, ότι ένα από τα πιο διάσημα επεισόδια της Παλαιάς Διαθήκης είναι πραγματικό και βασίζεται σε ιστορικό γεγονός. Φέρνει μια νέα προοπτική μιας ιστορίας που πολλοί ιστορικοί εξετάζουν επί πολλά χρόνια ως έργο της φαντασίας και υποδηλώνει ότι και άλλα θέματα, όπως οι «πληγές της Αιγύπτου» θα μπορούσαν να έχουν πράγματι ιστορική βάση.
Ο καθηγητής Γκάντερ συνεχίζει την προσπάθεια ανάσυρσης όλων των λειψάνων και αντικειμένων από τον βυθό της θάλασσας, που όπως αποδεικνύεται είναι μία από τις πλουσιότερες αρχαιολογικές υποβρύχιες τοποθεσίες που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ.
ΨΕΥΤΙΚΕΣ (ΦΤΙΑΧΤΕΣ) ΕΙΔΗΣΕΙΣ – ΣΑΝ ΤΑ ΑΤΕΛΕΙΩΤΑ «ΘΑΥΜΑΤΑ» ΚΑΙ «ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ» ΤΗΣ ΠΑΛΑΒΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ - ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ ΘΡΗΣΚΕΥΟΜΕΝΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΩΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΝΑ ΑΥΤΟΠΑΡΗΓΟΡΟΥΝΤΑΙ.
Καταρρίπτεται – Βρήκαν λείψανα του αιγυπτιακού στρατού από την ‘Εξοδο του Μωυσή
Γιώργος Γιώτης 7 Νοεμβρίου 2014
Ένα ακόμη άρθρο που ξεκίνησε από την σατιρικού περιεχομένου ιστοσελίδα World News Daily Report . Κάποιοι την πάτησαν και το αναδημοσίευσαν και δικοί μας δημοσιογράφοι το μετέφρασαν στα ελληνικά κι ακολούθησε το γνωστό δρόμο του copy-paste σ όλες τις «γνωστές» ιστοσελίδες. Μόνο που για ακόμη μια φορά την πάτησαν και μεγαλύτερα κανάλια όπως η Ζούγκλα που είδαμε πιο πάνω
Η πλαστή είδηση ισχυρίζεται ότι αρχαιολόγοι στην Αίγυπτο ζήλεψαν τις επιτυχίες των δικών μας και ανακάλυψαν τα απομεινάρια εκατοντάδων αρχαίων αιγυπτιακών στρατιωτών στο κάτω μέρος του Κόλπου του Σουέζ. Μαζί με τα λείψανα, το φανταστικό διήγημα αφηγείται την ανακάλυψη λειψάνων, όπλων, πανοπλίες, μέχρι και ένα-δυο άρματα. Στη συνέχεια, αναφέρει ότι οι θάνατοι φαίνεται να έχουν συμβεί στην ξηρά και ήταν το αποτέλεσμα μιας τεράστιας κατολίσθησης ή ενός γιγαντιαίου κύματος.
Το ψεύτικο άρθρο φαίνεται να υπονοεί ότι η ανακάλυψη αυτή αποτελεί απόδειξη της αφήγησης της Βιβλικής Εξόδου (Έξοδος 14: 1-31) στην οποία ο αιγυπτιακός στρατός αφανίστηκε, καθώς καταδίωκε το λαό του Ισραήλ κι έσχισε τα νερά στα δύο ο Θεός για να περάσουν αλλά κατέπνιξε τους διώκτες τους.
Ψεύτικα ιστορικά άρθρα & εικόνες
Η World News Daily Report είναι υπεύθυνη για μια σειρά φανταστικών ιστορικών άρθρων που μπορεί να φαίνονται κι αληθινές σε μερικούς …
Ας δούμε τι έγραψε κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο μηνών:
Ένα έγγραφο κάποιου Ρωμαίου ιστορικού που περιγράφει έναν αυτόπτη μάρτυρα σ ένα από τα θαύματα του Ιησού ανακαλύφθηκε στα αρχεία του Βατικανού.
Ιρλανδοί αρχαιολόγοι ανακαλύπτουν τα λείψανα Ρωμαίων λεγεωνάριων του 1ου αιώνα που σφαγιάστηκαν στην Ιρλανδία.
Ερείπια αρχαίας πόλης ανακαλύφθηκαν στην αυστραλιανή έρημο.
Το κρανίο του Γουίλιαμ Γουάλας ανακαλύφθηκεί στην Αγγλία.
Ένα πλοίο των Βίκινγ ανακαλύφθηκε κοντά στον ποταμό Μισισιπή.
Επίσης η ιστοσελίδα αυτή καθημερινά παίρνει φωτογραφίες από άλλα μέρη στο internet και τις χρησιμοποιεί σ άλλες κατασκευασμένες ιστορίες.
Για παράδειγμα μια εικόνα του «πρωτότυπου» άρθρου , για το οποίο ισχυρίζεται ότι είναι αιγυπτιακό σπαθί που βρέθηκε στο χώρο, είναι στην πραγματικότητα μια εικόνα από τη Wikipedia του 18ου αιώνα π.Χ. που βρέθηκε στη Ναμπλούς.
Αυτή η φωτογραφία είναι από μια άλλη ανακάλυψη στο Μεξικό (δείτε ΕΔΩ κι ΕΔΩ κι ΕΔΩ)
Παραθέτω και πάλι την μετάφραση του disclaimer από ένα άλλο πρόσφατο άρθρο μας που αναφερόταν στην ίδια ιστοσελίδα:
To worldnewsdailyreport.com είναι μία σατιρική web έκδοση ειδήσεων και πολιτικής, η οποία μπορεί ή δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει πραγματικά ονόματα, συχνά σε ημι-πραγματικό ή ως επί το πλείστον πλασματικό τρόπους. Όλα τα άρθρα ειδήσεων που περιέχονται σε worldnewsdailyreport.com είναι μυθοπλασία, και πιθανώς ψευδείς ειδήσεις. Οποιαδήποτε ομοιότητα με την αλήθεια είναι καθαρά τυχαία, εκτός από όλες τις αναφορές σε πολιτικούς ή / και διασημότητες, στην οποία περίπτωση θα βασίζονται σε πραγματικούς ανθρώπους, αλλά εξακολουθεί να είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου μυθοπλασία.
ΤΕΛΙΚΑ ΟΛΑ ΤΑ "ΘΑΥΜΑΤΑ" ΚΑΙ ΟΙ
"ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ" ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΕΙΝΑΙ
ΑΚΡΙΒΩΣ ΣΑΝ ΤΙΣ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΠΑΤΕΣ.
ΕΚΤΑΚΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΔΗΣΗ (1/12/2017).
Ανακάλυψη που προκαλεί δέος: Βρέθηκε γνήσιο αντίγραφο με τις διδασκαλίες του Ιησού στον αδελφό του – Είναι στην ελληνική γλώσσα
Σπουδαία ανακάλυψη έκαναν Αμερικανοί ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στη Βρετανία, όπου βρήκαν το πρώτο γνήσιο αντίγραφο στην ελληνική γλώσσα ενός απόκρυφου γνωστικού κειμένου, που περιέχει τις –υποτιθέμενες- μυστικές διδασκαλίες του Ιησού στον αδελφό του Ιάκωβο!
Το έγγραφο προέρχεται από τη βιβλιοθήκη του Ναγκ Χαμαντί, η οποία περιέχει μια συλλογή 13 Γνωστικών βιβλίων ή κωδίκων, που ανακαλύφθηκαν στην Άνω Αίγυπτο το 1945. Ο αριθμός των κειμένων που έχουν βρεθεί στα ελληνικά είναι μικρός, με τους καθηγητές Τζόφρι Σμιθ και Μπρεντ Λαντάου από το Πανεπιστήμιο του Τέξας, να αναφέρουν πως βρήκαν αρκετά αποσπάσματα στα ελληνικά της «Πρώτης Αποκάλυψης του Ιακώβου», η οποία θεωρείτο ότι υπήρχε μόνο σε κοπτική μετάφραση.
«Ποτέ δεν φανταζόμασταν ότι είχαν επιβιώσει από την αρχαιότητα ελληνικά αποσπάσματα από την Πρώτη Αποκάλυψη του Ιακώβου, κι όμως βρίσκονταν ακριβώς μπροστά στα μάτια μας», δήλωσε ο Σμιθ.
«Η νέα ανακάλυψη είναι σημαντική, εν μέρει επειδή δείχνει ότι οι Χριστιανοί διάβαζαν ακόμη και μελετούσαν κείμενα που οι ηγέτες τους θεωρούσαν αιρετικά», πρόσθεσε.
Στο εν λόγω απόκρυφο κείμενο, που δεν συμπεριλήφθηκε στην Καινή Διαθήκη και ήταν ανάμεσα στα απαγορευμένα από την εκκλησία κείμενα, ο Ιησούς εμφανίζεται να συζητά και να συμβουλεύει τον αδελφό του πώς θα είναι καλός δάσκαλος μετά τον θάνατό του Ιησού.
Το χειρόγραφο που βρέθηκε, είναι γραμμένο με προσεγμένο και ομοιόμορφο γραφικό χαρακτήρα, ενώ οι λέξεις χωρίζονται με σημεία στίξης σε συλλαβές, πράγμα που, κατά τους ερευνητές, σημαίνει ότι ίσως χρησίμευε για εκπαιδευτικούς λόγους.
ΟΣΟΙ ΝΟΗΜΟΝΕΣ ΕΥΦΥΕΙΣ ΘΑΥΜΑΤΟΛΑΓΝΟΙ ΚΑΙ
ΠΡΟΦΗΤΟΛΑΓΝΟΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΤΑΛΑΒΑΝ, ΚΑΤΑΛΑΒΑΝ.
ΑΣ ΠΑΝΕ ΝΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΟΥΝ ΤΩΡΑ ΤΟΝ ΙΕΧΩΒΑ.
ΑΛΛΗΛΟΥΪΑ (= ΔΟΞΑΣΤΕ ΤΟΝ ΙΕΧΩΒΑ).
(Η εξελληνισμένη έκφραση «αλληλούια» (αρχ. «ἀλληλούϊα») που προέρχεται από τα Εβρ. הַלְּלוּיָהּ, Χαλελουγιάχ, κατά γράμμα αποτελεί προτροπή προς ομάδα ανθρώπων να «αινέσουν τον Γιαχ». Στην Αγία Γραφή αυτός ο όρος χρησιμοποιείται 28 φορές. Οι μεταφράσεις έχουν αποδώσει αυτή την έκφραση δοξολογίας ως «Αινείτε τον Γιαχ» ή «Αινείτε τον Κύριο». Ο όρος Γιάχ αποτελεί συντομευμένη μορφή του θεϊκού ονόματος που προσδιορίζεται από το Τετραγράμματο και αποδίδεται συνήθως Γιαχβέ ή Ιεχωβά.
Για την πλειονότητα των Χριστιανών αποτελεί έκφραση ιδιαίτερου αίνου προς τον Θεό. Στον Ιουδαϊσμό αποτελεί μέρος των προσευχών (ύμνων) Χαλλέλ. (Ψαλμοί 113-118)
Η διατήρηση αυτού του αμετάφραστου εβραϊκού όρου στην εκκλησιαστική υμνολογία θεωρείται απομεινάρι των πρακτικών που υιοθέτησε η πρωτοχριστιανική εκκλησία από την ιουδαϊκή συναγωγή και τις εσσαϊκές κοινότητες)
ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου