Γαλιλαίος Γαλιλέι: Διάλογος γύρω από τα δύο παγκόσμια συστήματα, το πτολεμαïκό και το κοπερνίκειο

Τον Φεβρουαρίου του 1632, τυπώθηκε στη Φλωρεντία το βιβλίο του Γαλιλαίου Γαλιλέι «Διάλογος γύρω από τα δύο παγκόσμια συστήματα, το πτολεμαïκό και το κοπερνίκειο»

Στο κείμενο αυτό ο Γαλιλαίος υπερασπίστηκε το ηλιοκεντρικό σύστημα, που είχε προτείνει μερικά χρόνια πριν ο Κοπέρνικος, ανασύροντας από τη λήθη ηλιοκεντρικές θεωρίες όπως του Αρίσταρχου του Σάμιου.

“Προς το διορατικό αναγνώστη”

Πρόλογος του Galileo Galilei

“Μερικά χρόνια πριν, δημοσιεύτηκε στη Ρώμη ένα σωτήριο διάταγμα που για να αντιμετωπίσει τα επικίνδυνα σκάνδαλα της εποχής μας επέβαλε την κατάλληλη στιγμή τη σιωπή στην πυθαγόρεια άποψη ότι η γη κινείται. Υπήρξαν αρκετοί που διαβεβαίωσαν με θάρρος πως το διάταγμα αυτό ήταν καρπός όχι μιας λεπτομερούς εξέτασης, αλλά μιας εμπάθειας κακά πληροφορημένης. ακούστηκαν παράπονα και συζητήσεις ότι οι Σύμβουλοι χωρίς πείρα στις αστρονομικές παρατηρήσεις δεν έπρεπε με βίαιες απαγορεύσεις να κόβουν τα φτερά στα ερευνητικά πνεύματα.

Μαθαίνοντας αυτά τα τολμηρά παράπονα, δεν μπορώ να παραμείνω σιωπηλός. Έτσι έκρινα σωστό να παρουσιαστώ δημόσια στο Θέατρο του Κόσμου ως απλός μάρτυρας της αλήθειας. Βρισκόμουν τότε στη Ρώμη. Όχι μόνο με άκουσαν οι πιο επιφανείς Αρχιερείς της Αυλής, αλλά είχα και την επιδοκιμασία τους και το Διάταγμα δεν δημοσιεύτηκε πριν το πληροφορηθώ εκ των προτέρων.

Με αυτό το σκοπό παίρνω στη συζήτηση το μέρος του Κοπέρνικου, προχωρώντας όπως σε μια Μαθηματική Υπόθεση, αναζητώντας τους πιο πονηρούς δρόμους για να την παρουσιάσω ως ανώτερη από την υπόθεση της ακινησίας της Γης, όταν εκλαμβάνεται όχι απόλυτα αλλά έτσι όπως την υποστηρίζουν μερικοί περιπατητικοί εξ επαγγέλματος, που έχουν το όνομα αλλά όχι και τη χάρη, αφού, χωρίς ποτέ να προχωρούν, αρκούνται να λατρεύουν τις σκιές, φιλοσοφώντας χωρίς να έχουν τις πληροφορίες που πρέπει, ανακαλώντας μόνο τέσσερις κακοχωνεμένες αρχές.

“Θα εξετάσω τρία κύρια θέματα. Θα προσπαθήσω αρχικά να δείξω ότι όλα τα πειράματα που μπορούμε να κάνουμε στη γη δεν αρκούν για να καταλήξουμε ότι κινείται, αλλά μπορούν εξίσου αδιάφορα να συμφωνούν είτε με την κίνηση είτε με την ακινησία της. Και ελπίζω μ’ αυτή την ευκαιρία να αποκαλύψω πολλές παρατηρήσεις που ήταν άγνωστες στην αρχαιότητα.

Δεύτερο, θα εξετάσω τα ουράνια φαινόμενα, δίνοντας το προβάδισμα στις υποθέσεις του Κοπέρνικου σαν να επρόκειτο να καταδειχτούν απόλυτα νικήτριες, και θα προσθέσω καινούργιες σκέψεις που κάνουν την αστρονομία πιο εύκολη, χωρίς ωστόσο να aνταποκρίνονται σε μια ανάγκη της φύσης.

Και τρίτο, θα παρουσιάσω μια επινοητική φαντασίωση. Είχε τύχει να πω, εδώ και πολλά χρόνια, πως το άλυτο πρόβλημα της θαλασσινής παλίρροιας μπορούσε κάπως να φωτιστεί αν παραδεχόμαστε την κίνηση της γης. Αυτό που είχα πει, πετώντας από στόμα σε στόμα, βρήκε σπλαχνικούς πατέρες που το υιοθέτησαν σαν να ήταν παιδί του δικού τους πνεύματος. Για να εμποδίσω, λοιπόν, έναν ξένο οπλισμένο με τα δικά μου όπλα να μπορέσει να με κατηγορήσει ότι δεν παρατήρησα ένα τόσο σημαντικό συμβάν, έκρινα καλό να αποκαλύψω τις πιθανότητες που θα το κάνουν εύλογο αν δεχτούμε ότι η γη κινείται.

Ελπίζω πως αυτές οι παρατηρήσεις θα επιτρέψουν στον κόσμο να μάθει ότι, αν άλλα έθνη ταξίδεψαν περισσότερο από μας, ωστόσο εμείς δεν συλλογιστήκαμε λιγότερο από κείνα και αν συνεχίζουμε να επιβεβαιώνουμε την ακινησία της γης και αρκούμαστε να βλέπουμε στην αντίθετη άποψη ένα μαθηματικό παράδοξο, αυτό δεν οφείλεται στην άγνοιά μας για τη σκέψη των άλλων, οφείλεται, μεταξύ άλλων, σε λόγους που μας επιβάλλουν η ευλάβεια, η θρησκεία, η αναγνώριση της θείας παντοδυναμίας και η συνείδηση της αδυναμίας του ανθρώπινου πνεύματος”.