[29] Οἶδα τοίνυν ὅτι καὶ τούτῳ πολλῷ χρήσεται τῷ λόγῳ «μή με Δημοσθένει παραδῶτε, μηδὲ διὰ Δημοσθένην μ᾽ ἀνέλητε. ὅτι τούτῳ πολεμῶ, διὰ τοῦτό μ᾽ ἀναιρήσετε»; τὰ τοιαῦτα πολλάκις οἶδ᾽ ὅτι φθέγξεται, βουλόμενος φθόνον τιν᾽ ἐμοὶ διὰ τούτων τῶν λόγων συνάγειν. [30] ἔχει δ᾽ οὐχ οὕτω ταῦτα, οὐδ᾽ ἐγγύς. οὐδένα γὰρ τῶν ἀδικούντων ὑμεῖς οὐδενὶ τῶν κατηγόρων ἐκδίδοτε· οὐδὲ γὰρ ἐπειδὰν ἀδικηθῇ τις, ὡς ἂν ἕκαστος ὑμᾶς ὁ παθὼν πείσῃ, ποιεῖσθε τὴν τιμωρίαν, ἀλλὰ τοὐναντίον νόμους ἔθεσθε πρὸ τῶν ἀδικημάτων, ἐπ᾽ ἀδήλοις μὲν τοῖς ἀδικήσουσιν, ἀδήλοις δὲ τοῖς ἀδικησομένοις. οὗτοι δὲ τί ποιοῦσιν οἱ νόμοι; πᾶσιν ὑπισχνοῦνται τοῖς ἐν τῇ πόλει, δίκην, ἂν ἀδικηθῇ τις, ἔσεσθαι δι᾽ αὐτῶν λαβεῖν. ὅταν τοίνυν τῶν παραβαινόντων τινὰ τοὺς νόμους κολάζητε, οὐ τοῖς κατηγόροις τοῦτον ἐκδίδοτε, ἀλλὰ τοὺς νόμους ὑμῖν αὐτοῖς βεβαιοῦτε.
[31] ἀλλὰ μὴν πρός γε τὸ τοιοῦτον, ὅτι «Δημοσθένης» φησὶν «ὕβρισται», δίκαιος καὶ κοινὸς καὶ ὑπὲρ ἁπάντων ἔσθ᾽ ὁ λόγος. οὐ γὰρ εἰς Δημοσθένην ὄντα μ᾽ ἠσέλγαινε μόνον ταύτην τὴν ἡμέραν, ἀλλὰ καὶ εἰς χορηγὸν ὑμέτερον· τοῦτο δ᾽ ὅσον δύναται γνοίητ᾽ ἂν ἐκ τωνδί.
[32] ἴστε δήπου τοῦθ᾽ ὅτι τῶν θεσμοθετῶν τούτων οὐδενὶ θεσμοθέτης ἔστ᾽ ὄνομα, ἀλλ᾽ ὁτιδήποθ᾽ ἑκάστῳ. ἂν μὲν τοίνυν ἰδιώτην ὄντα τιν᾽ αὐτῶν ὑβρίσῃ τις ἢ κακῶς εἴπῃ, γραφὴν ὕβρεως καὶ δίκην κακηγορίας ἰδίαν φεύξεται, ἐὰν δὲ θεσμοθέτην, ἄτιμος ἔσται καθάπαξ. διὰ τί; ὅτι τοὺς νόμους ἤδη ὁ τοῦτο ποιῶν προσυβρίζει καὶ τὸν ὑμέτερον κοινὸν στέφανον καὶ τὸ τῆς πόλεως ὄνομα· ὁ γὰρ θεσμοθέτης οὐδενὸς ἀνθρώπων ἔστ᾽ ὄνομα, ἀλλὰ τῆς πόλεως.
[33] καὶ πάλιν γε τὸν ἄρχοντα, ταὐτὸ τοῦτο, ἐὰν μὲν ἐστεφανωμένον πατάξῃ τις ἢ κακῶς εἴπῃ, ἄτιμος, ἐὰν δ᾽ ἰδιώτην, ἰδίᾳ ὑπόδικος. καὶ οὐ μόνον περὶ τούτων οὕτω ταῦτ᾽ ἔχει, ἀλλὰ καὶ περὶ πάντων οἷς ἂν ἡ πόλις τιν᾽ ἄδειαν ἢ στεφανηφορίαν ἤ τινα τιμὴν δῷ. οὕτω τοίνυν καὶ ἐμέ, εἰ μὲν ἐν ἄλλαις τισὶν ἡμέραις ἠδίκησέ τι τούτων Μειδίας ἰδιώτην ὄντα, ἰδίᾳ καὶ δίκην προσῆκεν αὐτῷ διδόναι·
[34] εἰ δὲ χορηγὸν ὄνθ᾽ ὑμέτερον ἱερομηνίας οὔσης πάνθ᾽ ὅσ᾽ ἠδίκηκεν ὑβρίσας φαίνεται, δημοσίας ὀργῆς καὶ τιμωρίας δίκαιός ἐστι τυγχάνειν· ἅμα γὰρ τῷ Δημοσθένει καὶ ὁ χορηγὸς ὑβρίζετο, τοῦτο δ᾽ ἐστὶ τῆς πόλεως, καὶ τὸ ταύταις ταῖς ἡμέραις, αἷς οὐκ ἐῶσιν οἱ νόμοι. χρὴ δ᾽, ὅταν μὲν τιθῆσθε τοὺς νόμους, ὁποῖοί τινές εἰσι σκοπεῖν, ἐπειδὰν δὲ θῆσθε, φυλάττειν καὶ χρῆσθαι· καὶ γὰρ εὔορκα ταῦθ᾽ ὑμῖν ἐστι καὶ ἄλλως δίκαια.
[35] ἦν ὁ τῆς βλάβης ὑμῖν νόμος πάλαι, ἦν ὁ τῆς αἰκείας, ἦν ὁ τῆς ὕβρεως. εἰ τοίνυν ἀπέχρη τοὺς τοῖς Διονυσίοις τι ποιοῦντας τούτων κατὰ τούτους τοὺς νόμους δίκην διδόναι, οὐδὲν ἂν προσέδει τοῦδε τοῦ νόμου. ἀλλ᾽ οὐκ ἀπέχρη. σημεῖον δέ· ἔθεσθ᾽ ἱερὸν νόμον αὐτῷ τῷ θεῷ περὶ τῆς ἱερομηνίας. εἴ τις οὖν κἀκείνοις τοῖς προϋπάρχουσι νόμοις καὶ τούτῳ τῷ μετ᾽ ἐκείνους τεθέντι καὶ πᾶσι τοῖς λοιποῖς ἔστ᾽ ἔνοχος, ὁ τοιοῦτος πότερα μὴ δῷ διὰ τοῦτο δίκην ἢ ‹κἂν› μείζω δοίη δικαίως; ἐγὼ μὲν οἴομαι μείζω.
***
[29] Γνωρίζω επίσης ότι θα χρησιμοποιήσει πολύ και το εξής επιχείρημα: «Μη με παραδώσετε στον Δημοσθένη· μη με καταστρέψετε εξαιτίας του Δημοσθένη. Θα με σκοτώσετε, επειδή του κήρυξα τον πόλεμο;» Είμαι βέβαιος ότι θα πει πολλές φορές τέτοια λόγια, με την πρόθεση να δημιουργήσει με αυτά κάποια προκατάληψη εναντίον μου.
[30] Η αλήθεια όμως δεν είναι αυτή, ούτε κατά προσέγγιση. Γιατί κανέναν ένοχο δεν παραδίνετε στον κατήγορό του· ούτε όταν αδικηθεί κάποιος, επιβάλλετε την ποινή όπως σας υποδεικνύει κάθε φορά το θύμα, αλλά αντίθετα θεσπίσατε τους νόμους πριν από τα αδικήματα, χωρίς να είναι γνωστοί ούτε εκείνοι που θα αδικήσουν ούτε εκείνοι που θα αδικηθούν. Ποιό είναι το έργο των νόμων αυτών; Εξασφαλίζουν σε όλους τους πολίτες τη δυνατότητα να λάβουν με αυτούς ικανοποίηση, αν αδικηθούν. Όταν λοιπόν τιμωρείτε κάποιον παραβάτη των νόμων, δεν τον παραδίνετε στους κατηγόρους του, αλλά ενισχύετε για το συμφέρον σας τους νόμους.
[31] Σε επιχείρημα όμως όπως «ο Δημοσθένης έχει προσβληθεί», υπάρχει απάντηση δίκαιη, αμερόληπτη, που συμφέρει όλους γενικά. Η βιαιότητά του δεν ξεσπούσε μόνο εναντίον μου, ως του ανθρώπου Δημοσθένη κατά την ημέρα αυτή, αλλά εναντίον του χορηγού σας· πόση σημασία έχει όμως αυτό, θα μπορούσατε να το καταλάβετε από τα εξής:
[32] γνωρίζετε ασφαλώς ότι κανείς από τους παρευρισκόμενους θεσμοθέτες δεν έχει το όνομα θεσμοθέτης, αλλά καθένας το δικό του. Αν λοιπόν προσβάλει ή κακολογήσει έναν από αυτούς ως ιδιώτη, θα καταγγελθεί δημοσία για προσβολή ή θα υποβληθεί εναντίον του αγωγή για δυσφήμιση, ενώ, αν τον προσβάλει ως θεσμοθέτη, θα στερηθεί για πάντα τα πολιτικά του δικαιώματα. Γιατί; Γιατί με την πράξη αυτή προσβάλλει συγχρόνως τους νόμους, το στεφάνι, που είναι ένδειξη δημόσιου λειτουργήματος, και αυτό το όνομα της πόλεως, επειδή η λέξη θεσμοθέτης δεν είναι όνομα κανενός ιδιώτη, αλλά ανήκει στην πόλη.
[33] Το ίδιο ισχύει και για τον άρχοντα: αν κάποιος τον κτυπήσει ή τον εξυβρίσει ενώ φοράει το στεφάνι του αξιώματός του, στερείται τα πολιτικά του δικαιώματα, ενώ αν τον προσβάλει στην ιδιωτική του ζωή, είναι υπόδικος για αδίκημα εναντίον ιδιώτη. Και αυτό δεν ισχύει μόνο γι᾽ αυτούς, αλλά για όλους στους οποίους η πόλη θα χορηγούσε προστασία ή θα έδινε το δικαίωμα να φορούν στεφάνια ή θα παραχωρούσε οποιαδήποτε άλλη τιμή. Έτσι λοιπόν και εμένα, αν σε κάποιες άλλες ημέρες ο Μειδίας με είχε αδικήσει ως ιδιώτη, έπρεπε να μου δώσει προσωπική ικανοποίηση·
[34] αν όμως φανεί ότι με όλα του τα αδικήματα προσέβαλε τον χορηγό σας στις ιερές ημέρες της εορτής, του αξίζει η δημόσια οργή και τιμωρία· γιατί μαζί με τον Δημοσθένη δέχθηκε προσβολές και ο χορηγός —αυτό όμως είναι θέμα που αφορά την πόλη— και το γεγονός συνέβη στις ημέρες εκείνες που απαγορεύουν οι νόμοι. Πρέπει, όταν θεσπίζετε τους νόμους, να εξετάζετε τη σημασία τους, ενώ όταν τους θεσπίσετε, να τους διαφυλάσσετε και να τους εφαρμόζετε· αυτό απαιτεί ο σεβασμός προς τον όρκο σας και η δικαιοσύνη.
[35] Είχατε παλαιότερα νόμους για τις ζημιές, για την κακοποίηση, για τη βίαιη προσβολή. Ο τελευταίος αυτός νόμος δεν θα χρειαζόταν, αν οι άλλοι ήταν αρκετοί για την τιμωρία όσων αδικούν με αυτό τον τρόπο στη διάρκεια των Διονυσίων. Αλλά δεν επαρκούσαν· απόδειξη είναι το γεγονός ότι θεσπίσατε ιερό νόμο για την προστασία της εορτής του θεού και την τήρηση των ημερών της εορτής. Αν λοιπόν κάποιος κρίνεται ένοχος και σύμφωνα με εκείνους τους προϋπάρχοντες και τον μεταγενέστερο αυτόν και όλους τους υπόλοιπους νόμους, ο άνθρωπος αυτός δεν θα τιμωρηθεί γι᾽ αυτό ή δίκαια θα του επιβληθεί μεγαλύτερη ποινή; Νομίζω ότι θα τιμωρηθεί με μεγαλύτερη ποινή.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου