Τραυματικές εμπειρίες - οι επιπτώσεις τους

Πολλοί άνθρωποι έχουν βιώσει ή πρόκειται να βιώσουν τραυματικές εμπειρίες κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Έρευνες έχουν δείξει ότι το 1/3 των ενηλίκων έχουν βιώσει τουλάχιστον 1 τραυματικό γεγονός στη ζωή τους.

Τραυματικά γεγονότα μπορεί να είναι:

• Παρουσία σε θάνατο άλλων ή παρ’ ολίγον θάνατος του ίδιου του ατόμου
• Σοβαρός τραυματισμός
• Περιστατικά σεξουαλικής βίας και κακοποίησης
• Πολλά άλλα περιστατικά όπως και εκείνα που σχετίζονται με μεγάλα σε μέγεθος και έκταση παγκόσμια γεγονότα

Τα παραπάνω γεγονότα ενδέχεται να βιωθούν απ’ ευθείας από τον άνθρωπο ή να μεταφερθούν ως εμπειρία από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μέσω των ΜΜΕ επίσης είμαστε εκτεθειμένοι όλοι, διαρκώς και επαναλαμβανόμενα σε τραυματικά περιστατικά.

Ως τραύμα ορίζεται το αποτέλεσμα ενός αρνητικού τραυματικού γεγονότος και συμβαίνει όταν πληγωνόμαστε ψυχικά και συναισθηματικά από ένα τέτοιο γεγονός. Υπάρχει πιθανότητα να οδηγήσει σε Post-traumatic Stress Disorder (PTSD).

Οι επιπτώσεις

• Αναδρομές στο παρελθόν, αναμνήσεις, όνειρα. Το άτομο ανακαλεί το γεγονός στη μνήμη του διαρκώς και έχει εφιάλτες που σχετίζονται με αυτό. Μπορεί να νομίζει ότι το βιώνει ξανά και ξανά (flashback).
• Αναστάτωση. Το άτομο αναστατώνεται ιδιαίτερα όταν βρίσκεται κοντά στον τόπο του συμβάντος ή σε μέρος που του το θυμίζει.
• Αποφυγή συναισθημάτων. Το άτομο αποφεύγει οποιεσδήποτε αναμνήσεις, σκέψεις ή συναισθήματα. Μπορεί να αποφεύγει επίσης ανθρώπους αλλά και μέρη που του θυμίζουν το τραυματικό γεγονός.
• Απώλεια μνήμης. Το άτομο αδυνατεί να θυμηθεί ολόκληρο το γεγονός.
• Αλλαγές στον τρόπο που ενεργεί. Το άτομο αλλάζει τη συμπεριφορά του σταματώντας να ασχολείται με πράγματα που του άρεσαν στο παρελθόν, αισθανόμενο αποκομμένο από τους άλλους ανθρώπους, δρα με τρόπο παράτολμο ή αυτοκαταστροφικό, εκφράζει θυμό και επιθετικότητα, είναι ευερέθιστο και σε εγρήγορση,

Τι κάνουμε

• Δίνουμε χρόνο στο άτομο που έχει βιώσει το γεγονός (ή στον εαυτό μας εάν εμείς το βιώνουμε) να αποδεχτεί το γεγονός ή να μάθει να ζει με αυτό. Ο θρήνος στη περίπτωση απώλειας ζωής είναι απαραίτητος. Η πίεση προκειμένου να αισθανθεί κάποιος καλύτερα είναι προτιμότερο να αποφεύγεται.
• Η συζήτηση πάνω στο γεγονός που προκάλεσε το τραύμα βοηθάει. Η συνομιλία με ανθρώπους που έχουν βιώσει το ίδιο περιστατικό ή έχουν παρόμοιες εμπειρίες είναι ιδιαίτερα βοηθητική.
• Αναζήτηση υποστήριξης. Η υποστήριξη μπορεί να προέρχεται από την οικογένεια, από φίλους και γενικά από ανθρώπους στους οποίους υπάρχει εμπιστοσύνη. Η στήριξή τους έγκειται είτε στο συναισθηματικό επίπεδο είτε στη διεκπεραίωση καθαρά πρακτικών θεμάτων.
• Η άσκηση και η κίνηση βοηθούν εξαιτίας της απελευθέρωσης των ενδορφινών οι οποίες είναι οι φυσικές ορμόνες του σώματός μας που βελτιώνουν τη διάθεσή μας. Οι ορμόνες της ευτυχίας απελευθερώνονται μέσω σωματικής άσκησης σε υψηλή ένταση όπως και προπόνησης σε ομαδικά αθλήματα.
• Δουλειά με τα συναισθήματα. Η επαφή με τον εαυτό και το συναίσθημα που βιώνει το άτομο τη δεδομένη χρονική στιγμή είναι απαραίτητη, επιτρέποντάς του να το βιώσει απόλυτα για μερικές στιγμές και στη συνέχεια εξασθενεί.

Αισθανόμαστε τα συναισθήματα μας, τα αποδεχόμαστε προκειμένου να αναρρώσουμε.

• Αποφυγή λήψης ουσιών / υποκατάστατων. Πολλές φορές μετά από τραυματικό γεγονός το άτομο είναι ιδιαίτερα επιρρεπές σε ουσίες, στο αλκοόλ ή τα ναρκωτικά. Επειδή αυτά βοηθούν προσωρινά το μυαλό να μην σκέφτεται και το συναίσθημα να αποδυναμώνεται, είναι ανακουφιστικά. Έτσι όμως το συναίσθημα δεν βιώνεται, αποτελεί μία μορφή αποφυγής. Βεβαίως ο κίνδυνος εθισμού θα κάνει τη κατάσταση ακόμα χειρότερη.
• Διαλείμματα. Η ανάρρωση από το τραύμα απαιτεί μεγάλη κατανάλωση ενέργειας με συνέπεια το άτομο να αισθάνεται κουρασμένο ψυχικά και πνευματικά. Τα συχνά διαλείμματα από το πρόγραμμα και η ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες συμβάλλουν στην ανάρρωση και είναι ευεργετικές καθώς δρουν ως στην αυτο-φροντίδα.
• Mindfulness ή meditation. Είναι πρακτικές που βοηθούν στην επικέντρωση στο παρόν, στη παρούσα στιγμή με αποφόρτιση από το στρες.
• Επαναφορά στη ρουτίνα της καθημερινότητας. Επειδή όπως αναφέρθηκε μετά από ένα τέτοιο γεγονός κάποιες από τις συνήθειες του ατόμου αλλάζουν, απαιτείται προσπάθεια για συνέπεια σε ένα σταθερό πρόγραμμα που αφορά σε διατροφή, ύπνο, άσκηση.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι επιπτώσεις ενός τραυματικού γεγονότος στον άνθρωπο ενδέχεται να διαρκέσουν αρκετές ημέρες μετά το συμβάν, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί και εβδομάδες ή μήνες.