ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - Νεφέλαι (627-669)

ΣΩ. μὰ τὴν Ἀναπνοήν, μὰ τὸ Χάος, μὰ τὸν Ἀέρα,
οὐκ εἶδον οὕτως ἄνδρ᾽ ἄγροικον οὐδένα
οὐδ᾽ ἄπορον οὐδὲ σκαιὸν οὐδ᾽ ἐπιλήσμονα·
630 ὅστις σκαλαθυρμάτι᾽ ἄττα μικρὰ μανθάνων
ταῦτ᾽ ἐπιλέλησται πρὶν μαθεῖν· ὅμως γε μὴν
αὐτὸν καλῶ θύραζε δεῦρο πρὸς τὸ φῶς.
ποῦ Στρεψιάδης; ἔξει τὸν ἀσκάντην λαβών;
ΣΤ. ἀλλ᾽ οὐκ ἐῶσί μ᾽ ἐξενεγκεῖν οἱ κόρεις.
635 ΣΩ. ἁνύσας τι κατάθου καὶ πρόσεχε τὸν νοῦν. ΣΤ. ἰδού.
ΣΩ. ἄγε δή, τί βούλει πρῶτα νυνὶ μανθάνειν
ὧν οὐκ ἐδιδάχθης πώποτ᾽ οὐδέν; εἰπέ μοι.
πότερον περὶ μέτρων ἢ ῥυθμῶν ἢ περὶ ἐπῶν;
ΣΤ. περὶ τῶν μέτρων ἔγωγ᾽· ἔναγχος γάρ ποτε
640 ὑπ᾽ ἀλφιταμοιβοῦ παρεκόπην διχοινίκῳ.
ΣΩ. οὐ τοῦτ᾽ ἐρωτῶ σ᾽, ἀλλ᾽ ὅ τι κάλλιστον μέτρον
ἡγεῖ. πότερον τὸ τρίμετρον ἢ τὸ τετράμετρον;
ΣΤ. ἐγὼ μὲν οὐδὲν πρότερον ἡμιεκτέου.
ΣΩ. οὐδὲν λέγεις, ὦνθρωπε. ΣΤ. περίδου νυν ἐμοί,
645 εἰ μὴ τετράμετρόν ἐστιν ἡμιεκτέον.
ΣΩ. ἐς κόρακας, ὡς ἄγροικος εἶ καὶ δυσμαθής.
ταχύ γ᾽ ἂν δύναιο μανθάνειν περὶ ῥυθμῶν.
ΣΤ. τί δέ μ᾽ ὠφελήσουσ᾽ οἱ ῥυθμοὶ πρὸς τἄλφιτα;
ΣΩ. πρῶτον μὲν εἶναι κομψὸν ἐν συνουσίᾳ,
650 ἐπαΐονθ᾽ ὁποῖός ἐστι τῶν ῥυθμῶν
κατ᾽ ἐνόπλιον, χὠποῖος αὖ κατὰ δάκτυλον.
ΣΤ. κατὰ δάκτυλον; νὴ τὸν Δί᾽, ἀλλ᾽ οἶδ᾽. ΣΩ. εἰπὲ δή,
τίς ἄλλος ἀντὶ τουτουὶ τοῦ δακτύλου;
ΣΤ. πρὸ τοῦ μέν, ἔτ᾽ ἐμοῦ παιδὸς ὄντος, οὑτοσί.
655 ΣΩ. ἀγρεῖος εἶ καὶ σκαιός. ΣΤ. οὐ γάρ, ᾦζυρέ,
τούτων ἐπιθυμῶ μανθάνειν οὐδέν. ΣΩ. τί δαί;
ΣΤ. ἐκεῖν᾽ ἐκεῖνο, τὸν ἀδικώτατον λόγον.
ΣΩ. ἀλλ᾽ ἕτερα δεῖ σε πρότερα τούτου μανθάνειν,
τῶν τετραπόδων ἅττ᾽ ἐστιν ὀρθῶς ἄρρενα.
660 ΣΤ. ἀλλ᾽ οἶδ᾽ ἔγωγε τἄρρεν᾽, εἰ μὴ μαίνομαι·
κριός, τράγος, ταῦρος, κύων, ἀλεκτρυών.
ΣΩ. ὁρᾷς ὃ πάσχεις; τήν τε θήλειαν καλεῖς
ἀλεκτρυόνα κατὰ ταὐτὸ καὶ τὸν ἄρρενα.
ΣΤ. πῶς δή, φέρε; ΣΩ. πῶς; ἀλεκτρυὼν κἀλεκτρυών.
665 ΣΤ. νὴ τὸν Ποσειδῶ. νῦν δὲ πῶς με χρὴ καλεῖν;
ΣΩ. ἀλεκτρύαιναν, τὸν δ᾽ ἕτερον ἀλέκτορα.
ΣΤ. ἀλεκτρύαιναν; εὖ γε, νὴ τὸν Ἀέρα·
ὥστ᾽ ἀντὶ τούτου τοῦ διδάγματος μόνου
διαλφιτώσω σου κύκλῳ τὴν κάρδοπον.

***
Ο Σωκράτης βγαίνει από το σπουδαστήριο.
ΣΩΚ. Δε είδα, μά το Χάος, μά τον Αέρα,
μά την Ανάσα, τέτοιον ξεχασιάρη,
άξεστο κι ανεπίδεχτο χωριάτη·
630 κάτι μικρές ψιλολογιές μαθαίνει
και, πριν τις μάθει, τις ξεχνάει· ωστόσο
θα τον φωνάξω εδώ στο φως. Στρεψιάδη!
Γιά πάρε το σοφά και κόπιασε έξω.
ΣΤΡ., βγαίνοντας από το σπουδαστήριο μ᾽ ένα ντιβάνι, που κάνει πως δεν μπορεί να το σηκώσει.
Οι κοριοί δε μ᾽ αφήνουν να τον βγάλω.
ΣΩΚ. Βάλ᾽ τον κάτω και πρόσεχε. ΣΤΡ. Τον βάζω.
ΣΩΚ. Γιά πες μου τί αγαπάς να πρωτομάθεις
απ᾽ όσα δε διδάχτηκες ως τώρα;
Για μέτρα; Για ρυθμούς; Για στιχουργία;
ΣΤΡ. Για μέτρα· ναι· στο μέτρημα τις προάλλες
640 δυο χοίνικες μου φάγανε στ᾽ αλεύρι.
ΣΩΚ. Άλλο ρωτώ· το τρίμετρο λες να ᾽ναι
πιο όμορφο ή το τετράμετρο; Ποιό μέτρο;
ΣΤΡ. Εγώ το τετραχοίνικο νομίζω.
ΣΩΚ. Βλακείες. ΣΤΡ. Το τετραχοίνικο είναι, λέω,
τέσσερα μέτρα· ναι, στοιχηματίζω.
ΣΩΚ. Άι στην οργή, χοντρόμυαλε, χωριάτη.
Αν πάμε στους ρυθμούς, πώς θα τους νιώσεις;
ΣΤΡ. Για το ψωμί οι ρυθμοί θα μ᾽ ωφελήσουν;
ΣΩΚ. Στις συντροφιές θα δείχνεις μορφωμένος,
650 αν μπορείς τους ρυθμούς να ξεχωρίζεις,
να ξέρεις ποιός ο δάχτυλος, ο ενόπλιος.
ΣΤΡ. Μα για δάχτυλο ξέρω.
Δείχνει το δείκτη του.
ΣΩΚ. Τούτο είν᾽ ένα·
για άλλο δάχτυλο ξέρεις να μου πεις;
ΣΤΡ., κάνοντας με το μεσιανό του δάχτυλο ένα άσεμνο σχήμα.
Παιδί σαν ήμουν, ήξερα και τούτο.
ΣΩΚ. Άξεστε, πρόστυχε· ου! ΣΤΡ. Μα εγώ δε θέλω
να μάθω αυτά, καημένε. ΣΩΚ. Και ποιό θέλεις;
ΣΤΡ. Τον πιο άδικο το λόγο· αυτόν, αυτόν.
ΣΩΚ. Πριν απ᾽ αυτόν πρέπει να μάθεις άλλα·
ποιά ζώα τετράποδα είναι αρσενικά.
660 ΣΤΡ. Μα είμαι τρελός; Τα αρσενικά τα ξέρω·
νά· τράγος, ταύρος, σκύλος, κριάρι, γλάρος.
ΣΩΚ. Τα βλέπεις; Λάθος. Γλάρος για δυο γένη;
Για αρσενικό και θηλυκό μια λέξη;
ΣΤΡ. Μα τί είπα δηλαδή; ΣΩΚ. Γλάρος και γλάρος.
ΣΤΡ. Έτσι είπα, ναι· πώς πρέπει να το λέω;
ΣΩΚ. Γλαρίνα· γλάρο λένε μόνο το άλλο.
ΣΤΡ. Ακούς, γλαρίνα! Ωραία, μά τον Αέρα·
μου φτάνει αυτό το δίδαγμα, να βάλω
σωρό τ᾽ αλεύρι απάνω στο σοφρά σου.