L. Wittgenstein: Εικόνα και πραγματικότητα

Ludwig Wittgenstein: 1889–1951

Das Bild ist ein Modell der Wirklichkeit: Η εικόνα είναι ένα μοντέλο της πραγματικότητας.

Σχόλιο

Ο κόσμος ή η πραγματικότητα, όπως αποφαίνεται ο φιλόσοφος, είναι η ολότητα των υφιστάμενων καταστάσεων. Αυτές χαρακτηρίζονται από το γεγονός της αστάθειας και μπορούν να παρασταθούν με την προβολή, το προσχεδίασμα (Entwurf) της δομής τους στο χώρο. Αυτή η προβολή είναι το μοντέλο, τα στοιχεία του οποίου ανταποκρίνονται στη ρεαλιστική πραγματικότητα της κατάστασης ή των αντικειμένων. Η εικόνα, επομένως, είναι μοντέλο της πραγματικότητας, με το νόημα ότι τα δομικά και λειτουργικά της στοιχεία αναπαριστούν τα στοιχεία ή τα μέρη της πραγματικότητας. Αξίζει, στο σημείο τούτο, να αναφέρουμε και το εξής: συνέλαβε τούτη την ιδέα του μοντέλου ο Βιτγκενστάιν κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, όταν διάβασε σε περιοδικό για μια δικαστική υπόθεση που έλαβε χώρα στο Παρίσι και η οποία σχετιζόταν με ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα. Στη δικαστική αίθουσα, κατά την ακροαματική διαδικασία, παρουσιάστηκε η εικόνα, το μοντέλο του ατυχήματος. Αυτό που συγκράτησε ο φιλόσοφος ήταν η δυνατότητα, της εικόνας, του μοντέλου, να παραστήσει πιστά την πραγματικότητα του ατυχήματος. Πού έγκειτο αυτή η δυνατότητα; Στο γεγονός ότι τα μέρη, τα δομικά στοιχεία του μοντέλου, τελούσαν σε αντιστοιχία, σε ανταπόκριση, προς τα πραγματικά στοιχεία του συμβάντος. Πώς συμβαίνει να καθίσταται δυνατή, ήτοι αληθινή, μια τέτοια ανταπόκριση; Καθίσταται αληθινή, επειδή τα στοιχεία της εικόνας, που εκφράζουν χωρικές και χρονικές σχέσεις, συγκροτούν τη μορφή της εικόνας. Ωστόσο, οποιαδήποτε μορφή κι αν έχει μια εικόνα, το γεγονός ότι έχει μια μορφή σημαίνει ότι έχει μια λογική μορφή. Και τούτο «το έχειν μια λογική μορφή» σημαίνει ότι κάθε εικόνα αποτυπώνει, εκφράζει, παρουσιάζει μια σκέψη.