ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - Περὶ συντάξεως (32-36)

[32] Τοιγαροῦν ἐκ τούτων τοιαῦτα τὰ πράγματα τῆς πόλεώς ἐστιν ὥστε, εἴ τις ἀναγνοίη τὰ ψηφίσμαθ᾽ ὑμῶν καὶ τὰς πράξεις ἐφεξῆς διέλθοι, οὐδ᾽ ἂν εἷς πιστεύσαι τῶν αὐτῶν εἶναι ταῦτα κἀκεῖνα. οἷον ἃ πρὸς τοὺς καταράτους Μεγαρέας ἐψηφίσασθ᾽ ἀποτεμνομένους τὴν ὀργάδα, ἐξιέναι, κωλύειν, μὴ ἐπιτρέπειν· ἃ πρὸς Φλειασίους, ὅτ᾽ ἐξέπεσον ἔναγχος, βοηθεῖν, μὴ ἐπιτρέπειν τοῖς σφαγεῦσι, τῶν ἐν Πελοποννήσῳ τοὺς βουλομένους παρακαλεῖν.

[33] ἅπαντα καλά, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ταῦτα καὶ δίκαια καὶ τῆς πόλεως ἄξια· τὰ ἔργα δὲ τἀπὸ τούτων οὐδαμοῦ. οὐκοῦν τὴν μὲν ἀπέχθειαν διὰ τῶν ψηφισμάτων ἐκφέρεσθε, τῶν δ᾽ ἔργων οὐδενὸς κύριοι γίγνεσθε· τὰ μὲν γὰρ ψηφίσματα πρὸς τὸ τῆς πόλεως ἀξίωμα ψηφίζεσθε, τὴν δύναμιν δ᾽ οὐκ ἀκόλουθον ὧν ψηφίζεσθ᾽ ἔχετε.

[34] ἐγὼ δὲ παραινέσαιμ᾽ ἂν ὑμῖν (καί μοι μηδὲν ὀργισθῆτε) ἔλαττον φρονεῖν καὶ τὰ ὑμέτερ᾽ αὐτῶν ἀγαπᾶν πράττοντας, ἢ μείζω δύναμιν παρασκευάζεσθαι. εἰ μὲν οὖν Σιφνίοις ἢ Κυθνίοις ἤ τισιν ἄλλοις τοιούτοις οὖσι συνῄδειν ὑμῖν, ἔλαττον φρονεῖν συνεβούλευον ἄν· ἐπειδὴ δ᾽ ἔστ᾽ Ἀθηναῖοι, τὸ τὴν δύναμιν παρασκευάσασθαι παραινῶ· αἰσχρὸν γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, αἰσχρὸν λιπεῖν τὴν τοῦ φρονήματος τάξιν, ἣν ὑμῖν οἱ πρόγονοι παρέδωκαν.

[35] πρὸς δὲ τούτοις οὐδ᾽ ἔστιν ἐφ᾽ ὑμῖν, οὐδ᾽ ἂν ἀποστῆναι τῶν Ἑλληνικῶν βούλησθε· πολλὰ γὰρ ὑμῖν ἐκ παντὸς τοῦ χρόνου πέπρακται, καὶ τοὺς μὲν φίλους τοὺς ὑπάρχοντας αἰσχρὸν προέσθαι, τοῖς δ᾽ οὖσιν ἐχθροῖς οὐκ ἔνι πιστεῦσαι καὶ μεγάλους ἐᾶσαι γενέσθαι. ὅλως δ᾽ ὅπερ οἱ πολιτευόμενοι πεπόνθασι πρὸς ὑμᾶς —οὐκ ἔνεστιν αὐτοῖς, ὅταν βούλωνται, παύσασθαι— τοῦτο καὶ ὑμῖν περιέστηκε· πεπολίτευσθε γὰρ ἐν τοῖς Ἕλλησιν.

[36] Ἔστι δ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, κεφάλαιον ἁπάντων τῶν εἰρημένων· οὐδέποθ᾽ ὑμᾶς οἱ λέγοντες οὔτε πονηροὺς οὔτε χρηστοὺς ποιοῦσιν, ἀλλ᾽ ὑμεῖς τούτους, ὁπότερ᾽ ἂν βούλησθε· οὐ γὰρ ὑμεῖς ὧν οὗτοι βούλονται στοχάζεσθε, ἀλλ᾽ οὗτοι ὧν ἂν ὑμᾶς ἐπιθυμεῖν οἴωνται. ὑμᾶς οὖν ὑπάρξαι δεῖ χρηστὰ βουλομένους, καὶ πάνθ᾽ ἕξει καλῶς· ἢ γὰρ οὐδεὶς ἐρεῖ φλαῦρον οὐδέν, ἢ οὐδὲν αὐτῷ πλέον ἔσται μὴ ἔχοντι τοὺς πεισομένους.

***
[32] Τέτοια λοιπόν είναι εξαιτίας αυτών η κατάσταση της πόλης μας, ώστε, αν κάποιος διαβάσει τις αποφάσεις σας και εξετάσει στη συνέχεια τις πράξεις σας μία προς μία, δεν υπάρχει ούτε και ένας που να πιστεύσει ότι αποφάσεις και πράξεις είναι των ίδιων ανθρώπων. Για παράδειγμα, οι αποφάσεις που πήρατε εναντίον των κατάρατων Μεγαρέων, όταν προσπαθούσαν να οικειοποιηθούν την ιερή γη, να εκστρατεύσετε, να τους εμποδίσετε, να μην το επιτρέψετε· επίσης οι αποφάσεις υπέρ των Φλειασίων, όταν αυτοί πρόσφατα εξορίστηκαν, να τους βοηθήσετε, να μην τους εγκαταλείψετε στους σφαγείς τους, να καλέσετε εθελοντές από την Πελοπόννησο.

[33] Αυτά, Αθηναίοι, ήταν όλα ωραία και δίκαια και άξια της πόλης μας, όχι όμως και οι ενέργειες που επακολούθησαν. Εκδηλώνετε λοιπόν την έχθρα σας με τα ψηφίσματα, αλλά δεν ελέγχετε καμιάν ενέργειά σας. Τα ψηφίσματά σας είναι σύμφωνα με το κύρος της πόλης μας, οι δυνάμεις όμως άσχετες με τα όσα αποφασίζετε.

[34] Εγώ όμως θα σας προέτρεπα (και μην οργισθείτε καθόλου με εμένα) να είστε πιο συγκρατημένοι και να περιορίζεστε στις δικές σας ενέργειες, διαφορετικά, να προετοιμάζετε πιο ισχυρή δύναμη. Αν ήμουν σίγουρος ότι είστε Σίφνιοι ή Κύθνιοι ή κάποιοι άλλοι τέτοιοι, θα σας συμβούλευα να είστε λιγότερο περήφανοι· επειδή όμως είστε Αθηναίοι, σας παροτρύνω να προετοιμάσετε τη δύναμή σας. Γιατί είναι ντροπή, Αθηναίοι, ντροπή να εγκαταλείψετε την τιμητική θέση που σας κληροδότησαν οι πρόγονοί σας.

[35] Επιπλέον, δεν είναι καν στο χέρι σας, ακόμη και αν το επιθυμούσατε, να κρατηθείτε μακριά από τα Ελληνικά πράγματα. Γιατί έχετε κατορθώσει πολλά σε όλη την ιστορική πορεία σας, και θα ήταν ντροπή να θυσιάσετε τους υπάρχοντες φίλους σας· εξάλλου, δεν είναι δυνατόν να εμπιστευθείτε τους εχθρούς σας και να τους αφήσετε να γίνουν μεγάλοι. Γενικά, αυτό ακριβώς που έχουν πάθει οι πολιτικοί ως προς εσάς —δεν μπορούν να αποσυρθούν όταν το επιθυμούν— αυτό έχει συμβεί και σε σας απέναντι στους Έλληνες· εξ ορισμού είστε συνδεδεμένοι με τα πολιτικά πράγματα των Ελλήνων.

[36] Η ουσία όλων όσα έχω πει, Αθηναίοι, είναι η εξής: ποτέ οι ρήτορες δεν σας κάνουν ούτε κακούς ούτε καλούς, αλλά εσείς κάνετε αυτούς όποιο από τα δύο και αν επιθυμείτε (: επιλέξετε)· γιατί δεν στοχεύετε εσείς σε όσα αυτοί επιθυμούν, αλλά αυτοί στοχεύουν σε όσα νομίζουν ότι εσείς επιθυμείτε. Γι᾽ αυτό, πρέπει σε σας να υπάρξει από την πρώτη στιγμή η επιθυμία ευγενούς φιλοδοξίας, και τότε όλα θα πάνε καλά· γιατί τότε ή κανένας ρήτορας δεν θα σας δίνει καμιά κακή συμβουλή ή αν το κάνει, δεν θα κερδίσει τίποτε, αφού δεν θα έχει απέναντί του αυτούς που θα τον πιστέψουν.