Η λογοτεχνία είναι καθρέφτης της κοινωνίας

Η λογοτεχνία είναι καθρέφτης μιας κοινωνίας αφού έχει παρατηρηθεί ότι στα σύγχρονα λογοτεχνικά βιβλία περιέχεται λεξιλόγιο που εκφράζει ναρκισσισμό, ατομικισμό, κτητικότητα και υλισμό αντί για άλλες αξίες.
Σε αυτό το πόρισμα κατέληξε μια ομάδα αμερικανών ερευνητών, με επικεφαλής την καθηγήτρια ψυχολογίας Πατρίτσια Γκρίνφιλντ του πανεπιστημίου του Λος Άντζελες (UCLA), που ανέλυσε τις χρησιμοποιούμενες λέξεις σε πάνω από 1,5 εκατ. αμερικανικά και βρετανικά βιβλία όλων των ειδών, που δημοσιεύτηκαν στη διάρκεια δύο αιώνων, από το 1800 έως το 2000.
Η ανάλυση έγινε με τη βοήθεια του λογισμικού Google Ngram Viewer, ενός εργαλείου που μπορεί να μετρήσει τη συχνότητα εμφάνισης λέξεων σε ένα εκατομμύριο βιβλία σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο.
Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι καθώς οι αξίες και προτεραιότητες της κοινωνίας και των ανθρώπων άλλαζαν διαχρονικά, παράλληλα με την άνοδο των εισοδημάτων και των ατομικών δικαιωμάτων, η λογοτεχνία άρχισε να αντανακλά αυτή τη σταδιακή μεταβολή των νοοτροπιών και στάσεων ζωής.
Έτσι στα αγγλόφωνα βιβλία εμφανίζονται όλο και συχνότερα λέξεις όπως «παίρνω» και «επιλέγω», ενώ μειώνεται η χρήση λέξεων όπως «δίνω» και «υποχρεώνομαι». Γενικότερα, παρατηρείται πλέον μια μεγαλύτερη συχνότητα λέξεων σχετικών με το «εγώ», όπως «μοναδικός», «άτομο», «εαυτός».
Αντιθέτως, ενώ υπάρχει αύξηση των αισθαντικών λέξεων (νιώθω, αισθάνομαι, κ.α.) παρατηρείται μείωση των δραστικών ρημάτων (κάνω, δρω, κ.α.). Κατά την επιστημονική ομάδα αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι πλέον βρίσκονται σε καλύτερη επαφή με τον συναισθηματικό τους κόσμο από ότι στο παρελθόν, ενώ ταυτόχρονα αποκόπτονται από φορείς υποταγής όπως η εξουσία ή η θρησκεία.

«Η νέα έρευνα αποκαλύπτει πως έχει υπάρξει μια μακρά, διάρκειας δύο αιώνων, ιστορική μετάβαση προς μια ατομικιστική ψυχολογική λειτουργία. Η τρέχουσα άνοδος του ατομισμού δεν είναι κάτι πρόσφατο, αλλά λαμβάνει χώρα εδώ και αιώνες, καθώς ξεφύγαμε από μια πρωταρχικά αγροτική χαμηλής τεχνολογίας κοινωνία, κατευθυνόμενοι προς μια πρωτίστως αστική υψηλής τεχνολογίας κοινωνία»