Τον ρώτησε λοιπόν ο Απολλώνιος πόσα χρήματα είχε ξοδέψει για δασκάλους και μόρφωση. «Ούτε δραχμή», απάντησε. «Και για το σπίτι πόσα;» «Δώδεκα τάλαντα», είπε, «και, αν χρειαστεί, θα ξοδέψω άλλα τόσα».
«Και σε τι θα σου είναι χρήσιμο το σπίτι;», ρώτησε.
«Θα είναι εξαιρετικό μέρος για τη σωματική μου άσκηση, γιατί έχει μέσα και περιστύλια για περίπατο και άλση, έτσι που λίγες φορές θα χρειάζεται να πηγαίνω στην αγορά· οι άνθρωποι πάλι που θα έρχονται μέσα θα μου μιλούν με ακόμη μεγαλύτερη ευχαρίστηση, σαν να επισκέπτονται ένα ιερό.»
«Οι άνθρωποι», ρώτησε ο Απολλώνιος, «εκτιμώνται πιο πολύ γι’ αυτό που είναι οι ίδιοι ή για τα υπάρχοντά τους;»
«Για τα πλούτη τους», απάντησε, «γιατί αυτά έχουν τη μεγαλύτερη δύναμη».
«Και για τα υπάρχοντα, νεαρέ, ποιος είναι» ρώτησε ο Απολλώνιος, «πιο ικανός φύλακας, ο πεπαιδευμένος ή ο απαίδευτος;» Επειδή εκείνος δεν απάντησε, «Μου δίνεις», είπε, «την εντύπωση, νεαρέ, πως δεν ανήκει το σπίτι σε εσένα, αλλά εσύ στο σπίτι. Όσο για μένα, αν πήγαινα σε ένα ιερό, με πολύ μεγαλύτερη ευχαρίστηση θα έβλεπα σε ένα, έστω και μικρό ιερό άγαλμα χρυσελεφάντινο παρά σε μεγάλο άγαλμα πήλινο και ευτελές».
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης αξιοποιεί στο ποίημά του «Απολλώνιος ο Tυανεύς εν Pόδω» ένα απόσπασμα από το έργο του Φιλόστρατου, προκειμένου να τονίσει την επιζήμια τάση των ανθρώπων να παρασύρονται από την επιφανειακή διάσταση των πραγμάτων, αδιαφορώντας τελικά για τα πιο ουσιώδη και τα πιο δυσεπίτευκτα. Εντυπωσιάζονται από το επιδεικτικό και το υπερφίαλο, έστω κι αν στερείται περιεχομένου∙ δίνουν μεγαλύτερη σημασία στα χρήματα και στα υλικά αγαθά, παρά στην παιδεία και τη συγκροτημένη προσωπικότητα ενός ατόμου.
«Εγώ δε ες ιερόν»
είπεν ο Τυανεύς στο τέλος «παρελθών
πολλώ αν ήδιον εν αυτώ μικρώ
όντι άγαλμα ελέφαντός τε και χρυσού
ίδοιμι ή εν μεγάλω κεραμεούν τε και φαύλον.»
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης αξιοποιεί στο ποίημά του «Απολλώνιος ο Tυανεύς εν Pόδω» ένα απόσπασμα από το έργο του Φιλόστρατου, προκειμένου να τονίσει την επιζήμια τάση των ανθρώπων να παρασύρονται από την επιφανειακή διάσταση των πραγμάτων, αδιαφορώντας τελικά για τα πιο ουσιώδη και τα πιο δυσεπίτευκτα. Εντυπωσιάζονται από το επιδεικτικό και το υπερφίαλο, έστω κι αν στερείται περιεχομένου∙ δίνουν μεγαλύτερη σημασία στα χρήματα και στα υλικά αγαθά, παρά στην παιδεία και τη συγκροτημένη προσωπικότητα ενός ατόμου.
«Εγώ δε ες ιερόν»
είπεν ο Τυανεύς στο τέλος «παρελθών
πολλώ αν ήδιον εν αυτώ μικρώ
όντι άγαλμα ελέφαντός τε και χρυσού
ίδοιμι ή εν μεγάλω κεραμεούν τε και φαύλον.»
Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ
Ο Απολλώνιος παραλληλίζει το μέγεθος και την εξωτερική εικόνα ενός ναού, με την εικόνα που προβάλλει στους συνανθρώπους του ένα άτομο. Ένας μεγάλος και εντυπωσιακός ναός, σχολιάζει, δεν έχει γι’ αυτόν καμία αξία αν εντός του περιέχεται ένα άγαλμα πήλινο και ευτελές. Εκείνο, λοιπόν, που έχει σημασία είναι όχι το εντυπωσιακό περίβλημα, αλλά το περιεχόμενο, η ουσία ενός ατόμου. Έτσι, για τον Απολλώνιο, είναι σαφώς προτιμότερος ένας μικρός και λιγότερο εντυπωσιακός ναός, αν μέσα σ’ αυτόν μπορεί να εντοπίσει ένα πολύτιμο χρυσελεφάντινο άγαλμα.
Η εξωτερική εικόνα, επομένως, λειτουργεί μόνο χάριν εντυπωσιασμού, αλλά δεν έχει καμία αξία, αν η εσωτερική ποιότητα του ατόμου, αν η υπόστασή του είναι ευτελής και άνευ ουσιαστικού περιεχομένου. Το πήλινο άγαλμα ταυτίζεται έτσι με την κενότητα, με την ελλιπή παιδεία, με την απουσία εκείνων των γνωρισμάτων που καθιστούν έναν άνθρωπο αξιόλογο και του προσδίδουν την αναγκαία ψυχική ευγένεια, ώστε να κερδίζει τον πραγματικό σεβασμό και την ειλικρινή εκτίμηση των συνανθρώπων του.
Εκείνο, λοιπόν, που θα πρέπει να εκτιμάμε και να αποζητούμε στους ανθρώπους γύρω μας δεν είναι τα χρήματα και η υλική περιουσία τους, αλλά τα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν το αξιόλογο του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς τους. Η κατανόηση, η αλληλεγγύη, ο σεβασμός, αλλά και η πνευματική πρόκληση, το διαρκές ενδιαφέρον που μπορεί να προκαλεί ένας άνθρωπος με την ποιότητα των σκέψεών του και μόνο, συνιστούν αρετές που δεν μπορούν να προκύψουν από κάποιον που βασίζει όλη του την αξία στο πόσα χρήματα διαθέτει.
Το «κεραμεούν» και «φαύλον»∙ το σιχαμερό:
που κιόλας μερικούς (χωρίς προπόνησι αρκετή)
αγυρτικώς εξαπατά. Το κεραμεούν και φαύλον.
Ο Απολλώνιος παραλληλίζει το μέγεθος και την εξωτερική εικόνα ενός ναού, με την εικόνα που προβάλλει στους συνανθρώπους του ένα άτομο. Ένας μεγάλος και εντυπωσιακός ναός, σχολιάζει, δεν έχει γι’ αυτόν καμία αξία αν εντός του περιέχεται ένα άγαλμα πήλινο και ευτελές. Εκείνο, λοιπόν, που έχει σημασία είναι όχι το εντυπωσιακό περίβλημα, αλλά το περιεχόμενο, η ουσία ενός ατόμου. Έτσι, για τον Απολλώνιο, είναι σαφώς προτιμότερος ένας μικρός και λιγότερο εντυπωσιακός ναός, αν μέσα σ’ αυτόν μπορεί να εντοπίσει ένα πολύτιμο χρυσελεφάντινο άγαλμα.
Η εξωτερική εικόνα, επομένως, λειτουργεί μόνο χάριν εντυπωσιασμού, αλλά δεν έχει καμία αξία, αν η εσωτερική ποιότητα του ατόμου, αν η υπόστασή του είναι ευτελής και άνευ ουσιαστικού περιεχομένου. Το πήλινο άγαλμα ταυτίζεται έτσι με την κενότητα, με την ελλιπή παιδεία, με την απουσία εκείνων των γνωρισμάτων που καθιστούν έναν άνθρωπο αξιόλογο και του προσδίδουν την αναγκαία ψυχική ευγένεια, ώστε να κερδίζει τον πραγματικό σεβασμό και την ειλικρινή εκτίμηση των συνανθρώπων του.
Εκείνο, λοιπόν, που θα πρέπει να εκτιμάμε και να αποζητούμε στους ανθρώπους γύρω μας δεν είναι τα χρήματα και η υλική περιουσία τους, αλλά τα στοιχεία εκείνα που συνθέτουν το αξιόλογο του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς τους. Η κατανόηση, η αλληλεγγύη, ο σεβασμός, αλλά και η πνευματική πρόκληση, το διαρκές ενδιαφέρον που μπορεί να προκαλεί ένας άνθρωπος με την ποιότητα των σκέψεών του και μόνο, συνιστούν αρετές που δεν μπορούν να προκύψουν από κάποιον που βασίζει όλη του την αξία στο πόσα χρήματα διαθέτει.
Το «κεραμεούν» και «φαύλον»∙ το σιχαμερό:
που κιόλας μερικούς (χωρίς προπόνησι αρκετή)
αγυρτικώς εξαπατά. Το κεραμεούν και φαύλον.
Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ
Ο Καβάφης χρησιμοποιεί τις λέξεις σιχαμερό και αγυρτίκως για να αποδεσμεύσει τον αναγνώστη από το κλίμα και τη χρονικά προγενέστερη περίοδο της προηγούμενης στροφής. Ακόμη και σήμερα, σχολιάζει ο ποιητής, μερικούς ανθρώπους συνεχίζει να τους εξαπατά το πήλινο και ευτελές της υπόστασης εκείνων που καλύπτουν το ανούσιο της ύπαρξής τους πίσω από το χρήμα και την επίδειξη.
Ο Καβάφης χρησιμοποιεί τις λέξεις σιχαμερό και αγυρτίκως για να αποδεσμεύσει τον αναγνώστη από το κλίμα και τη χρονικά προγενέστερη περίοδο της προηγούμενης στροφής. Ακόμη και σήμερα, σχολιάζει ο ποιητής, μερικούς ανθρώπους συνεχίζει να τους εξαπατά το πήλινο και ευτελές της υπόστασης εκείνων που καλύπτουν το ανούσιο της ύπαρξής τους πίσω από το χρήμα και την επίδειξη.
Οι άνθρωποι που δεν έχουν ικανή «προπόνηση»∙ οι άνθρωποι που δεν έχουν λάβει την αναγκαία παιδεία, συνεχίζουν να δίνουν μεγαλύτερη σημασία στα υλικά αγαθά και όχι στην ουσία των συνανθρώπων τους. Συνεχίζεται έτσι μια λανθασμένη πορεία που οδηγεί σ’ έναν αέναο φαύλο κύκλο, καθώς όσο οι άνθρωποι εντυπωσιάζονται και δίνουν αξία στον υλικό πλούτο, τόσο θα παρατείνεται η προσκόλληση των ανθρώπων στη διεκδίκησή του.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου