§ 158. Όλα τα είδη συνθέτων δεν ταυτίζονται ως προς την κατανομή τους στα διαφορετικά στρώματα του πληθυσμού και στα λογοτεχνικά είδη. Μερικοί τύποι, όπως ἄ-θυμος, εὐ-σεβής, ἀν-ίστημι, ἀνά-στασις και συμφύσεις όπως Διόσ-κουροι, ανήκαν πάντα στην καθημερινή γλώσσα. Γενικά, όμως, μπορούμε να πούμε ότι τα σύνθετα, και ιδίως τα θεματικά, αποτελούν υφολογικό μέσο· όχι ότι απαιτούσαν υψηλό μορφωτικό επίπεδο, αλλά αποκαλύπτουν συνήθως μια επιλογή. Γι' αυτό το λόγο ήταν κατ' εξοχήν κατάλληλα για την ποίηση, τις επιστημονικές εκφράσεις, τα ευφυολογήματα και τα κύρια ονόματα.
1. Τολμηροί ποιητικοί σχηματισμοί
§ 159. Οι ποιητές επιτρέπουν συχνά τη δημιουργία τολμηρών σχηματισμών, που δύσκολα εντάσσονται σε κατηγορίες. Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα (άλλα έχουν ήδη μνημονευθεί στις προηγούμενες παραγράφους):
ταλα-κάρδιος 'με καρτερική καρδιά' (Ασπ. Ηρ., Σοφοκλής, μεταγενέστεροι ποιητές), τλή-θυμος 'με καρτερική καρδιά' (Παλατινή ανθολογία), θελγεσί-μυθος 'που μαγεύει με λόγια' (Ύμνος στον Απόλλωνα στην Ανθολογία)· και τα τρία έχουν τη μορφή ρηματικά εξαρτημένων συνθέτων, αλλά από άποψη νοήματος μεταχειρίζονται το πρώτο μέλος ως επίθετο.
κρεισσό-τεκνα ὄμματα 'μάτια πιο τιμημένα από τα παιδιά' (Αισχ. Επτ. 784). Μπορεί να συσχετιστεί για παράδειγμα με το ἀξιό-λογος = ἄξιος λόγου, ώστε κρεισσό-τεκνα = κρείσσονα τέκνων· η "θεματική μορφή" κρεισσο- από το κρείσσων με πρότυπο το ἀκμό-θετον από το ἄκμων κ.τ.ό. (§ 131).
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου