Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΞΕΝΟΦΩΝ, ΙΕΡΩΝ

ΞΕΝ Ιερ 3.5–3.9

Οι τύραννοι στερούνται την ανιδιοτελή αγάπη

Με δεδομένο ότι η απόλαυση της αγάπης αποτελεί ένα πολύ μεγάλο αγαθό για τους ανθρώπους, ο Ιέρωνας δείχνει ότι ο τύραννος υστερεί και σε αυτό το σημείο (βλ. σχετικά ΞΕΝ Ιερ 2.12–2.18) από τους απλούς πολίτες.

[3.5] τοσοῦτον δέ τι ἀγαθὸν κρίνω
ἔγωγε τὸ φιλεῖσθαι εἶναι ὥστε νομίζω τῷ ὄντι αὐτόματα
τἀγαθὰ τῷ φιλουμένῳ γίγνεσθαι καὶ παρὰ θεῶν καὶ παρὰ
ἀνθρώπων· [3.6] καὶ τούτου τοίνυν τοῦ κτήματος τοιούτου ὄντος
μειονεκτοῦσιν οἱ τύραννοι πάντων μάλιστα. εἰ δὲ βούλει,
ὦ Σιμωνίδη, εἰδέναι ὅτι ἀληθῆ λέγω, ὧδε ἐπίσκεψαι. [3.7] βε-
βαιόταται μὲν γὰρ δήπου δοκοῦσι φιλίαι εἶναι γονεῦσι πρὸς
παῖδας καὶ παισὶ πρὸς γονέας καὶ ἀδελφοῖς πρὸς ἀδελφοὺς
καὶ γυναιξὶ πρὸς ἄνδρας καὶ ἑταίροις πρὸς ἑταίρους· [3.8] εἰ
τοίνυν ἐθέλεις κατανοεῖν, εὑρήσεις τοὺς μὲν ἰδιώτας ὑπὸ
τούτων μάλιστα φιλουμένους, τοὺς δὲ τυράννους πολλοὺς
μὲν παῖδας ἑαυτῶν ἀπεκτονότας, πολλοὺς δ’ ὑπὸ παίδων
αὐτοὺς ἀπολωλότας, πολλοὺς δὲ ἀδελφοὺς ἐν τυραννίσιν
ἀλληλοφόνους γεγενημένους, πολλοὺς δὲ καὶ ὑπὸ γυναικῶν
τῶν ἑαυτῶν τυράννους διεφθαρμένους καὶ ὑπὸ ἑταίρων γε
τῶν μάλιστα δοκούντων φίλων εἶναι. [3.9] οἵτινες οὖν ὑπὸ τῶν
φύσει πεφυκότων μάλιστα φιλεῖν καὶ νόμῳ συνηναγκασμένων
οὕτω μισοῦνται, πῶς ὑπ’ ἄλλου γέ τινος οἴεσθαι χρὴ αὐτοὺς
φιλεῖσθαι;

***
Εγώ θεωρώ τόσο μεγάλο αγαθό το ν' αγαπιέται κανείς, ώστε νομίζω ότι τα αγαθά επιδαψιλεύονται αυθόρμητα από τους θεούς και τους ανθρώπους σ' αυτόν που αγαπιέται. Και σ' αυτό, το τέτοιας λογής απόκτημα, οι τύραννοι μειονεκτούν περισσότερο απ' όλους. Κι αν θέλεις, Σιμωνίδη, να καταλάβεις πως λέω την αλήθεια, ας εξετάσουιμε το ζήτημα παρακάτω. Οι πιο σίγουρες βέβαια αγάπες, θεωρούνται των γονιών για τα παιδιά τους, των παιδιών για τους γονιούς, των αδελφών για τους αδελφούς, των γυναικών προς τους άντρες τους και των συντρόφων για τους συντρόφους τους. Αν, λοιπόν, θέλεις να εμβαθύνεις στο πρόβλημα, θα διαπιστώσεις ότι οι απλοί πολίτες αγαπιούνται απ' όλους αυτούς πάρα πολύ, ενώ οι τύραννοι άλλοι έχουν σκοτώσει τα παιδιά τους, άλλοι σκοτώθηκαν οι ίδιοι από τα παιδιά τους και πολλά αδέλφια τύραννοι αλληλοεξοντώθηκαν, ενώ άλλοι εξοντώθηκαν από τις γυναίκες τους ή τους συντρόφους τους, που θεωρούνταν μάλιστα επιστήθιοι φίλοι τους. Άνθρωποι, λοιπόν, που μισούνται τόσο απέραντα εκ μέρους εκείνων που από τη φύση τους έπρεπε να τους αγαπούν, υποχρεωμένοι γι' αυτό και από τους ίδιους τους φυσικούς νόμους, πώς είναι δυνατό να πιστέψουμε ότι είναι δυνατό ν' αγαπιούνται από κάποιον άλλο;