Ποια ελευθερία;

Η λέξη ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ εξακολουθούσε να υπάρχει στη Νέα Ομιλία, αλλά δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί παρά σε φράσεις όπως «ο δρόμος είναι ελεύθερος» ή «θα είμαι ελεύθερος από τις τρεις ως τις πέντε». -Τζορτζ Όργουελ

Πού είναι, λοιπόν, η ελευθερία μέσα σ’ αυτό τον κυκεώνα των επιθυμιών και των φόβων; Πού είναι η αυτοδιάθεση, όταν πορεύεσαι, όχι από μόνος σου, αλλά υπό την ηγεσία της κοινής γνώμης, υπό το καθεστώς της οποίας μεγαλώνει η δουλεία και ο κίνδυνος για την ελευθερία; Ή μήπως δεν είναι ανελευθερία το να ζεις με το φόβο του Θεού και του θανάτου;

Το μόνο, πάντως, που φαίνεται ξεκάθαρα είναι μια κατάσταση παθητικής υποταγής, όπου ο άνθρωπος, άβουλος και χωρίς τη στοιχειώδη εκπαίδευση για ν’ αντιδράσει, βιώνει μια ευτυχία-τραβεστί και μια ελευθερία-μαϊμού. Η αναζήτηση της καλής διάθεσης μέσα από την ικανοποίηση των επιθυμιών, όσο του γίνεται συνήθεια, τόσο τον απομακρύνει από την αληθινή ελευθερία.

Η χωρίς όρια κατανάλωση όχι μόνο είναι εξαρτησιογόνος ασθένεια που προσβάλλει, πρώτα απ’ όλα, την ανθρώπινη θέληση, αλλά έχει και μια συνηθισμένη παρενέργεια, να νομίζεις ακριβώς το αντίθετο. Ότι δηλαδή, όσο πιο πολλά και εκλεκτά, κατά τη γνώμη σου, καταναλώνεις, όσο πιο πολλές επιθυμίες σου ικανοποιείς κι έτσι αισθάνεσαι ότι έχει νόημα η ύπαρξή σου, τόσο περισσότερο το ερμηνεύεις αυτό στη συνείδησή σου σαν ελευθερία, ενώ στην πραγματικότητα δεν είσαι παρά αιχμάλωτος οπαδός της ανελευθερίας.

Η υποταγή στις επιθυμίες είναι σαφής, κι ο άνθρωπος φαίνεται — και είναι — δέσμιος, όχι μόνον εξαιτίας της εξάρτησής του από αυτές, αλλά και επειδή ταλαιπωρείται, ακόμα και επώδυνα, για να τις ικανοποιήσει, χώρια οι επιθυμίες που καταλήγουν να γίνονται ακρότητες και να εξουσιάζουν απόλυτα τον άνθρωπο, όπως η απληστία και τα διάφορα πάθη. Έτσι, μέσα στο θεμελιώδες εγώ, σχηματίζεται ένα παρασιτικό εγώ, που θα καταπατεί διαρκώς το άλλο εγώ. Πολλοί ζουν έτσι, και πεθαίνουν χωρίς να γνωρίσουν την αληθινή ελευθερία.

Όσο για τον ελεύθερο χρόνο, όπως και να τον αντιλαμβάνεται ο καθένας, το ρολόι που φοράει ο άνθρωπος στο χέρι του του θυμίζει πως μόνο ο χρόνος δεν είναι στο χέρι του. Χαμένος σε μια μοντέρνα ζωή όπου ο χρόνος είναι χρήμα, ούτε που του περνάει από το μυαλό πως το χρήμα μπορεί να είναι χάσιμο χρόνου. Συνηθισμένος να μαραζώνει η ελευθερία του, εγκλωβισμένη σε ότι ο άνθρωπος εννοεί ανάγκες και υποχρεώσεις, δεν είναι εύκολο να σκεφτεί ότι μπορεί να είναι κακό πράγμα η ανάγκη, όμως δεν έχουμε καμιά ανάγκη να ζούμε κάτω από την εξουσία της ανάγκης (Επικούρου προσφώνησις) .

Πρέπει να το φιλοσοφήσεις για να διώξεις το φόβο της στέρησης από όλα τα μικρά κι ανάξια πράγματα που πνίγουν την ελευθερία σου. Γιατί με τον έρωτα για την αληθινή φιλοσοφία διαλύεται κάθε ενοχλητική και επίπονη επιθυμία.