Η πλήξη

Η ζωή παρουσιάζεται αρχικά ως μια αποστολή: η αποστολή να μπορεί κανείς να συντηρήσει τη ζωή του, να κερδίσει τα προς το ζην. Εκπληρώνοντας κανείς τον συγκεκριμένο στόχο, αυτό που αποκομίζει είναι η αίσθηση ενός βάρους· και τότε εμφανίζεται ένας δεύτερος στόχος για τον άνθρωπο: να κάνει κάτι προκειμένου να διώξει την πλήξη που καραδοκεί σαν αρπακτικό δίπλα από κάθε ασφαλή ζωή. Επομένως, ο πρώτος στόχος είναι να κερδίσει κανείς κάτι, και ο δεύτερος να απαλλαγεί από την επίγνωση όσων έχει κερδίσει, για να αποφύγει να του γίνουν βάρος.

Το γεγονός ότι η ανθρώπινη ζωή είναι ένα λάθος αποδεικνύεται επαρκώς από την απλή διαπίστωση πως ο άνθρωπος αποτελεί ένα συνονθύλευμα δύσκολα ικανοποιούμενων αναγκών· ότι η ικανοποίησή τους δεν επιφέρει τίποτε πέρα από μια ανώδυνη κατάσταση που τον παραδίδει στην πλήξη· και ότι η πλήξη – που δεν είναι τίποτε άλλο από το αίσθημα του κενού της ύπαρξης – αποτελεί άμεση απόδειξη πως η ύπαρξη καθεαυτήν δεν έχει καμία αξία. Διότι αν η ζωή, η επιθυμία για την οποία συνιστά την ουσία και την ύπαρξη μας, κατείχε καθεαυτήν μια θετική αξία και ένα πραγματικό περιεχόμενο, η πλήξη δεν θα υπήρχε: θα νιώθαμε πληρότητα και ικανοποίηση από την ύπαρξη και μόνο. 

Όπως έχουν τα πράγματα, δεν απολαμβάνουμε την ύπαρξη μας παρά μόνο όταν μοχθούμε για να κατακτήσουμε κάτι -και στην περίπτωση αυτή η απόσταση και οι δυσκολίες που παρεμβάλλονται ανάμεσα σε εμάς και στο αντικείμενο της επιθυμίας μας μας κάνουν να νομίζουμε πως ο στόχος που έχουμε θέσει θα μας ικανοποιήσει μόλις επιτευχθεί (ψευδαίσθηση που σβήνει μόλις πετύχουμε αυτό που θέλουμε)-, ή όταν καταπιανόμαστε με μια καθαρά πνευματική δραστηριότητα – στην περίπτωση αυτή απομακρυνόμαστε από τη δίνη της ζωής για να μπορέσουμε να τη δούμε από απόσταση, σαν θεατές ενός έργου. Ακόμα και η σαρκική απόλαυση συνίσταται σε μια διαρκή προσπάθεια και παύει μόλις εκπληρωθεί.

Όταν δεν καταπιανόμαστε με τα παραπάνω, αλλά προσανατολιζόμαστε στην ύπαρξη καθεαυτήν, μας καταλαμβάνει η συναίσθηση της αναξιότητας και της ματαιότητας μας. Κι αυτό είναι το συναίσθημα που ονομάζουμε πλήξη.

Αρτούρ Σοπενχάουερ, Περί της ματαιότητας της ύπαρξης