Χρωστάς στους γονείς σου;

Αρκετοί άνθρωποι έχουν ακούσει από τους γονείς τους τη φράση: «Εγώ έκανα τόσες θυσίες για σένα. Κι εσύ έτσι μου το ξεπληρώνεις; Τόση αχαριστία;»

Αν την έχεις ακούσει και εσύ, θα ξέρεις πόσο ισχυρές ενοχές δημιουργεί. Πώς μπορεί κάποιος να απαντήσει σε αυτό;

Ακούγεται λογικό

Εκ πρώτης όψεως το επιχείρημα ακούγεται λογικό. Όντως οι γονείς κάνουν πάρα πολλές θυσίες για τα παιδιά τους. Κάνουν στην άκρη την προσωπική τους ζωή και αφιερώνουν τους περισσότερους πόρους τους προς το μεγάλωμα των απογόνων τους.

Είναι τρομερά δύσκολο να είσαι γονέας. Τα παιδιά συχνά, δε φέρνουν την ευτυχία. Αντίθετα, είναι ένα επαναλαμβανόμενο εύρημα των ερευνών ότι οι μη-γονείς είναι πιο ευτυχισμένοι από τους αντίστοιχους γονείς.

Για μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση του τι συμβαίνει με τα παιδιά και την ευτυχία (καθώς και για το γάμο και τα χρήματα και την ευτυχία) δες αυτό το βίντεο του ψυχολόγου του Harvard, Dan Gilbert.

Είναι πολύ φυσιολογικό, λοιπόν, να φανταζόμαστε τα βάσανα που πέρασαν οι γονείς μας και το πόσο πρέπει να έχουν ταλαιπωρηθεί για να μας μεγαλώσουν.

Και αυτό, κάνει ακόμα πιο δύσκολο το να ακούμε αυτή τη φράση. Μέσα μας νιώθουμε ότι τους χρωστάμε για τις θυσίες που έκαναν. Συνήθως φροντίζουν και να μας το θυμίζουν. Νιώθουμε πως έχουν δίκιο που μας λένε αχάριστους. Το αποτέλεσμα είναι τύψεις και ενοχές.

Είναι όμως, όντως έτσι;

Πότε χρωστάς;

Πότε χρωστάς σε κάποιον; Συνήθως όταν του ζητήσεις κάτι και πρέπει να του το επιστρέψεις. Έχεις ανάγκη για κάτι, το ζητάς και υπάρχει η υποχρέωση να το επιστρέψεις.

Δεν χρωστάς σε κάποιον αν σου κάνει ένα δώρο. Θα ήταν ωραίο να του πάρεις και εσύ κάτι, όταν έρθει η γιορτή του. Αλλά σίγουρα δεν του το χρωστάς.

Δηλαδή, βασική προϋπόθεση για να χρωστάς κάτι είναι ΠΡΩΤΑ ΝΑ ΤΟ ΖΗΤΗΣΕΙΣ.
Άραγε χρωστάς;

Σύμφωνα με αυτή τη λογική, άραγε τα παιδιά χρωστάνε στους γονείς τους;

Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Τα παιδιά δεν ζήτησαν να γεννηθούν. Ο γονέας αποφάσισε να φέρει ένα παιδί στον κόσμο (ή να υιοθετήσει). Ο γονέας αποφάσισε να γίνει γονέας. Το παιδί σίγουρα δεν το ζήτησε.

Και το να είσαι γονέας έχει πολύ συγκεκριμένες ευθύνες. Όταν αποφασίζεις να γίνεις γονέας επιλέγεις να στερηθείς. Επιλέγεις να κάνεις θυσίες. Επιλέγεις να βάλεις τον εαυτό σου δεύτερο.

Τουλάχιστον, αν το αποφασίζεις συνειδητά και ενήλικα.

Είναι η δουλειά σου να φροντίσεις τις ανάγκες του παιδιού που εσύ επέλεξες να φέρεις στον κόσμο. Δεν του κάνεις χάρη. Είναι το καθήκον σου. Είναι η συνέπεια της ενήλικης επιλογής σου.

Δεν έκανες τις θυσίες για το παιδί σου. Τις έκανες για σένα. Γιατί ένιωθες καλά όταν τις έκανες. Ίσως γιατί τα αγαπούσες. Ένιωθες καλός γονέας. Καλός άνθρωπος. Τις έκανες, γιατί αν δεν έκανες κάποιες από αυτές, θα έπρεπε να έρθει η πρόνοια και να σου πάρει το παιδί.

Δηλαδή, δεν τις έκανες επειδή σου τις ζήτησε το παιδί. Το παιδί δε σου χρωστάει.

Δεν χρωστάς

Αν είσαι παιδί (και όλοι είμαστε παιδιά ενός γονέα) να ξέρεις πως δε χρωστάς κάτι στους γονείς σου.

Αυτό δε σημαίνει ότι τα παιδιά δεν πρέπει να αισθάνονται ευγνωμοσύνη προς τους γονείς τους. Όσοι γονείς φρόντισαν τα παιδιά τους, τούς έκαναν ένα ανεκτίμητο δώρο για την υπόλοιπη ζωή τους. Όλα όσα είμαστε στον παρόν μας, οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο πώς μας μεγάλωσαν οι γονείς μας. Και τα θετικά και τα αρνητικά.

Όπως νιώθουμε ευγνωμοσύνη για κάποιον που μας κάνει ένα δώρο, την ίδια ευγνωμοσύνη θα νιώθουμε και με τους γονείς μας. Αλλά δεν τους χρωστάμε. Όπως δε χρωστάμε σε κάποιον που μας έκανε ένα δώρο.

Αντίστοιχα, όπως θα ήταν όμορφο να παίρναμε ένα δώρο στη γιορτή αυτού που έκανε σε μας ένα, έτσι θα ήταν πολύ όμορφο αν τα παιδιά ανταπέδιδαν στους γονείς τους την προσοχή και τη φροντίδα που πήραν κατά την παιδική τους ηλικία. Αλλά δεν είναι υποχρεωμένα να το κάνουν.

Θα ήταν ιδανικό. Αλλά δεν πρέπει. Συνήθως, αν τα παιδιά δε νιώθουν την ευγνωμοσύνη και την θέληση να ανταποδώσουν, σημαίνει πως κάτι έχει πάει αρκετά στραβά στις μεταξύ τους σχέσεις.

Και το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για τη διαμόρφωση των σχέσεων γονέων-παιδιών, το έχουν οι γονείς. Λόγω της θέσης ισχύος που είχαν τόσα χρόνια στη ζωή των παιδιών τους. Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να είσαι γονέας.

Αμοιβαία ανακούφιση

Αν αυτή η απλή αλήθεια γίνει κατανοητή θα ανακουφιστούν τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς. Τα παιδιά θα σταματήσουν να φορτώνουν τον εαυτό τους με ενοχές. Θα φύγει ένα τεράστιο βάρος από τους ώμους τους.

Συνειδητοποιώντας την αλήθεια οι γονείς, θα νιώσουν ανακούφιση, γιατί θα φύγει από πάνω τους το αίσθημα της αδικίας που τους κατατρέχει, εξαιτίας της στάσης των παιδιών τους. Ίσως να είναι δύσκολο να απαγκιστρωθούν από την πεποίθηση ότι τα παιδιά τους, τους χρωστάνε. Αλλά αξίζει τον κόπο. Η γνώση είναι δύναμη, όπως λέω στο βιβλίο μου Ψυχο-λογικά Μυστικά (που μακάρι να γνώριζα νωρίτερα).

Στο τέλος, απαλλαγμένοι από τύψεις, ενοχές και αδικίες, θα μπορέσουν όλοι να συνδεθούν πιο ειλικρινά και ενήλικα. Θα σταματήσουν να μας εκνευρίζουν οι γονείς μας και εμείς θα σταματήσουμε να τους στεναχωρούμε.

Θα συνδεθούμε σαν άνθρωποι που νοιάζονται ο ένας τον άλλον και αλληλοφροντίζονται.

Επειδή το θέλουν. Όχι επειδή πρέπει.