Οι άγνωστοι ήρωες των Περσικών πολέμων που πολέμησαν μέχρι θανάτου για να υπερασπιστούν την Ακρόπολη

Η Ακρόπολη εκτός από ιερός βράχος των προγόνων μας, λόγω του Παρθενώνα, ήταν επίσης και τόπος μίας από τις ηρωικότερες αλλά και πιο άγνωστες μάχες των Περσικών Πολέμων, όπου μία χούφτα Αθηναίοι πολέμησαν μέχρι θανάτου εναντίον των πολλαπλάσιων Περσών.

Οι Ελληνοπερσικές συγκρούσεις έγιναν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Ξέρξη στην Ελλάδα που είχε ως στόχο την καθυπόταξη εκείνων των ελληνικών πόλεων-κρατών που είχαν αρνηθεί να του δώσουν «γη και ύδωρ», όπως ήταν ο συμβολισμός.

Εκτός, όμως, από τις παραπάνω μάχες, το 480 π. Χ. υπήρξε και μία ακόμη αναμέτρηση Ελλήνων (Αθηναίων) και Περσών που δεν είναι γνωστή. Τον Αύγουστο του 480 π. Χ, οι Πέρσες κατέλαβαν την Αθήνα που είχε εκκενωθεί από τους κατοίκους της αλλά ανακάλυψαν ότι στην Ακρόπολη βρίσκονταν οχυρωμένοι λίγοι υπερασπιστές και ότι θα έπρεπε να την πολιορκήσουν προκειμένου να την καταλάβουν.

Ο Ηρόδοτος που είναι η βασική πηγή για τα γεγονότα των Μηδικών Πολέμων στις αρχές του 5ου αιώνα π. Χ, δίνει στοιχεία για το ποιοι μπορεί να ήταν αυτοί οι Αθηναίοι υπερασπιστές, Σύμφωνα με εκείνον, λίγο πριν ο Ξέρξης και το στράτευμά του φθάσουν στην Ελλάδα οι Αθηναίοι πήραν χρησμό από το Μαντείο των Δελφών ότι η σωτηρία τους θα ήταν «τα ξύλινα τείχη».

Ο Θεμιστοκλής ερμήνευσε το χρησμό λέγοντας ότι τα ξύλινα τείχη ήταν οι αθηναϊκές τριήρεις, ενώ κάποιοι άλλοι ότι θα έπρεπε να οχυρώσουν την Ακρόπολη μ’ ένα ξύλινο φράγμα. Η γνώμη του Θεμιστοκλή επικράτησε και έτσι λίγο πριν οι Πέρσες φθάσουν στην Αθήνα οι περισσότεροι Αθηναίοι έφυγαν με τις οικογένειές τους πάνω στις τριήρεις. Τα γυναικόπαιδα και οι ηλικιωμένοι βρήκαν καταφύγιο στην Τροιζηνία και την Αίγινα ενώ οι μάχιμοι άνδρες παρέμειναν στα πλοία που είχαν αγκυροβολήσει στη Σαλαμίνα.

Όμως όπως ισχυρίζεται ο Ηρόδοτος, λίγοι Αθηναίοι που ήταν οι ταμίες του ναού της Αθηνάς και μερικοί άποροι αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη. Κλείστηκαν στην Ακρόπολη και οχύρωσαν με ξύλινο φράχτη την είσοδο της. Αυτή ήταν άλλωστε η ερμηνεία που είχαν δώσει στο χρησμό. Επρόκειτο δηλαδή για άνδρες που μόνο αξιόμαχοι μαχητές δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Έτσι προκαλεί έκπληξη αυτό που στη συνέχεια αφηγείται ο Ηρόδοτος.

Λήψη από το σπήλαιο που βρισκόταν το ιερό της Αγλαύρου.

Όταν ο περσικός στρατός προσπάθησε να προσεγγίσει την Ακρόπολη οι υπερασπιστές της αμύνθηκαν σθεναρά. Από τον απέναντι λόφο του Αρείου Πάγου οι Πέρσες έριχναν φλεγόμενα βέλη στον ξύλινο φράχτη στην είσοδο της Ακρόπολης. Όταν άρπαξε φωτιά, οι Πέρσες εφόρμησαν αλλά αποκρούστηκαν παρ’ όλο που το φράγμα είχε πια καεί. Επιπλέον, έριχναν πάνω από την Ακρόπολη μεγάλα λιθάρια που καταπλάκωναν τους Πέρσες. Για πολύ ώρα ο Ξέρξης δεν ήξερε τι να κάνει. Μαζί του είχε συγγενείς του πρώην τυράννου της Αθήνας Ιππία, τους οποίους έστειλε στους υπερασπιστές της Ακρόπολης με όρους παράδοσης. Όμως αυτοί αρνήθηκαν.

Τη λύση έδωσε τελικά μία επίλεκτη ομάδα του περσικού πεζικού που κατάφερε να προσεγγίσει την Ανατολική Κλιτύ του ιερού βράχου, κοντά στο σπήλαιο όπου βρισκόταν το ιερό της Αγλαύρου και ορκίζονταν οι νεοσύλλεκτοι στρατιώτες. Επρόκειτο για το πιο απότομο σημείο της Ακρόπολης και έτσι οι λιγοστοί υπερασπιστές της δεν είχαν σκοπούς σ’ εκείνο το σημείο αφού δεν πίστευαν ποτέ ότι οι Πέρσες θα μπορούσαν να ανέβουν από εκεί.

Ήταν ένα τραγικό λάθος, γιατί οι συγκεκριμένοι Πέρσες φαίνεται ότι ήταν εκπαιδευμένοι για να μπορούν να αναρριχώνται σε απότομα σημεία και να αιφνιδιάζουν τον εχθρό. Μπορούμε δηλαδή να τους χαρακτηρίσουμε σαν «προδρόμους» των σημερινών ορεινών καταδρομέων).

Έτσι, ενώ οι υπερασπιστές της Ακρόπολης είχαν εμπλακεί σε αγώνα θανάτου με τους Πέρσες μέσα στη φλεγόμενη είσοδο της Ακρόπολης, οι Πέρσες «καταδρομείς» ξεκίνησαν την αναρρίχησή τους. Μέσα σε λίγη ώρα είχαν σκαρφαλώσει και βρέθηκαν στα μετόπισθεν των Αθηναίων. Οι Πέρσες περικύκλωσαν τους λιγοστούς μαχητές. Ήταν μία επανάληψη της Μάχης των Θερμοπύλων που είχε διεξαχθεί μόλις μερικές εβδομάδες πριν.

Αιχμές περσικών βελών από την πολιορκία του 480 π.Χ. που βρέθηκαν από Αμερικανούς αρχαιολόγους σε ανασκαφές στη Βόρεια Κλιτύ της Ακρόπολης.

Οι Αθηναίοι έδωσαν σκληρό αγώνα αλλά οι εισβολείς είχαν το πλεονέκτημα καθώς χτυπούσαν τους αντιπάλους τους από μακριά, με χιλιάδες βέλη και δόρατα. Κάποιοι προτίμησαν να αυτοκτονήσουν πέφτοντας από την Ακρόπολη ενώ άλλοι κατέφυγαν στο ναό της Αθηνάς όπου οι Πέρσες τους σκότωσαν. Στη συνέχεια οι κατακτητές έβαλαν φωτιά στα ιερά της Ακρόπολης και έσπασαν όλα τα αγάλματα και τα αναθήματα.

Οι Αθηναίοι που το 480 π. Χ. υπερασπίστηκαν την Πόλη τους, έδειξαν εμπράκτως, ότι ήταν αποφασισμένοι να πολεμήσουν τους εισβολείς μέχρι θανάτου. Υπήρξαν οι ανώνυμοι ήρωες των Μηδικών Πολέμων αφού η θυσία τους μπήκε στο περιθώριο της ιστορίας. Τα λείψανα ενός απ’ αυτούς ανακαλύφθηκαν στη διάρκεια ανασκαφών μεταξύ 1932-1934 στη Βόρεια Κλιτύ της Ακρόπολης από αρχαιολόγους της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.

Πρόκειται για τον σκελετό ενός άνδρα που από τη στάση του σώματος, ήταν μπρούμητα με γόνατα λυγισμένα, και τα τραύματα στα οστά φαίνεται ότι είχε πέσει από την Ακρόπολη, αλλά δεν είχε ενταφιαστεί. Πολύ κοντά στα οστά, ανακαλύφθηκαν αιχμές περσικών βελών της εποχής των Μηδικών Πολέμων παρόμοια με άλλα που έχουν βρεθεί σε διάφορα σημεία της Ακρόπολης. Οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι που ανέσκαψαν το σκελετό πιστεύουν ότι πρόκειται για έναν από τους υπερασπιστές του 480 π. Χ. που έπεσε στο κενό, αφού χτυπήθηκε από βέλη. Στο σημείο της πτώσης του υπάρχει αρκετό χώμα και συμπέραναν ότι η σορός του καλύφθηκε από αυτό και κατά συνέπεια, δεν ανακαλύφθηκε από τους Αθηναίους όταν επέστρεψαν μετά από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας.

Για το σκελετό του πεσόντος υπερασπιστή της Ακρόπολης το 480 π.Χ., βλ. Oscar Broneer, Excavation on the North Slope of the Acropolis in Athens, 1933-1934, Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens, Τόμος 4, 1935, σελίδες 109-188 και ιδιαίτερα σελίδα 117 με σχέδιο του σκελετού και λεζάντα «skeleton of fallen warrior» («σκελετός πεσόντος πολεμιστή»)