ΠΛΑΤΩΝ: Πρωταγόρας (338b-338e)

Ταῦτα ἤρεσε τοῖς παροῦσι, καὶ πάντες ἐπῄνεσαν, καὶ ἐμέ τε ὁ Καλλίας οὐκ ἔφη ἀφήσειν καὶ ἑλέσθαι ἐδέοντο ἐπιστάτην. εἶπον οὖν ἐγὼ ὅτι αἰσχρὸν εἴη βραβευτὴν ἑλέσθαι τῶν λόγων. εἴτε γὰρ χείρων ἔσται ἡμῶν ὁ αἱρεθείς, οὐκ ὀρθῶς ἂν ἔχοι τὸν χείρω τῶν βελτιόνων ἐπιστατεῖν, εἴτε ὅμοιος, οὐδ᾽ οὕτως ὀρθῶς· ὁ γὰρ ὅμοιος ἡμῖν ὅμοια καὶ ποιήσει, ὥστε ἐκ [338c] περιττοῦ ᾑρήσεται. ἀλλὰ δὴ βελτίονα ἡμῶν αἱρήσεσθε. τῇ μὲν ἀληθείᾳ, ὡς ἐγᾦμαι, ἀδύνατον ὑμῖν ὥστε Πρωταγόρου τοῦδε σοφώτερόν τινα ἑλέσθαι· εἰ δὲ αἱρήσεσθε μὲν μηδὲν βελτίω, φήσετε δέ, αἰσχρὸν καὶ τοῦτο τῷδε γίγνεται, ὥσπερ φαύλῳ ἀνθρώπῳ ἐπιστάτην αἱρεῖσθαι, ἐπεὶ τό γ᾽ ἐμὸν οὐδέν μοι διαφέρει. ἀλλ᾽ οὑτωσὶ ἐθέλω ποιῆσαι, ἵν᾽ ὃ προθυμεῖσθε συνουσία τε καὶ διάλογοι ἡμῖν γίγνωνται· εἰ μὴ βούλεται [338d] Πρωταγόρας ἀποκρίνεσθαι, οὗτος μὲν ἐρωτάτω, ἐγὼ δὲ ἀποκρινοῦμαι, καὶ ἅμα πειράσομαι αὐτῷ δεῖξαι ὡς ἐγώ φημι χρῆναι τὸν ἀποκρινόμενον ἀποκρίνεσθαι· ἐπειδὰν δὲ ἐγὼ ἀποκρίνωμαι ὁπόσ᾽ ἂν οὗτος βούληται ἐρωτᾶν, πάλιν οὗτος ἐμοὶ λόγον ὑποσχέτω ὁμοίως. ἐὰν οὖν μὴ δοκῇ πρόθυμος εἶναι πρὸς αὐτὸ τὸ ἐρωτώμενον ἀποκρίνεσθαι, καὶ ἐγὼ καὶ ὑμεῖς κοινῇ δεησόμεθα αὐτοῦ ἅπερ ὑμεῖς ἐμοῦ, μὴ διαφθείρειν τὴν συνουσίαν· [338e] καὶ οὐδὲν δεῖ τούτου ἕνεκα ἕνα ἐπιστάτην γενέσθαι, ἀλλὰ πάντες κοινῇ ἐπιστατήσετε. Ἐδόκει πᾶσιν οὕτω ποιητέον εἶναι· καὶ ὁ Πρωταγόρας πάνυ μὲν οὐκ ἤθελεν, ὅμως δὲ ἠναγκάσθη ὁμολογῆσαι ἐρωτήσειν, καὶ ἐπειδὰν ἱκανῶς ἐρωτήσῃ, πάλιν δώσειν λόγον κατὰ σμικρὸν ἀποκρινόμενος.

***

γ) Συμβιβαστική πρόταση του Σωκράτη.
Η συντροφιά τα βρήκε αυτά σωστά και όλοι συγχάρηκαν τον Ιππία. Ο Καλλίας είπε ότι με κανένα τρόπο δε θα με άφηνε να φύγω, και με παρακαλούσαν να εκλέξω επιστάτη. Τότε τους είπα πως δε μας κολακεύει να βάλουμε επιστάτη στη συζήτηση. Γιατί είναι σωστό —στην περίπτωση που αυτός που θα εκλέγαμε θα ᾽ναι κατώτερός μας— να εποπτεύει ανωτέρους του ένας κατώτερος; και ισάξιός μας να είναι, πάλι δεν είναι σωστό· γιατί ο ισάξιος τί παραπάνω από μας θα κάνει; [338c] «Εκλέξτε λοιπόν έναν ανώτερο από σας», θα ᾽λεγε κανείς. Αν θέλετε όμως τη γνώμη μου, δε γίνεται να διαλέξετε σοφότερον από τον Πρωταγόρα — αυτή είναι η αλήθεια. Βέβαια, μπορεί να διαλέξετε κάποιον που δεν είναι ανώτερος, αλλά έτσι θα πείτε· ούτε αυτό όμως θα κολάκευε το συνομιλητή μου, να του ορίσετε επόπτη, σαν να ᾽ναι ένας ασήμαντος· όσο για μένα, το πράγμα δεν έχει καμιά σημασία. Ωστόσο ακούστε την πρότασή μου, για να συνεχιστεί η συνεδρίαση κι ο διάλογός μας, μια κι αυτή είναι η επιθυμία σας: αν ο Πρωταγόρας δε θέλει [338d] να δίνει απαντήσεις, αυτός να κάνει ερωτήσεις κι εγώ θα του δίνω απαντήσεις· σύγχρονα θα προσπαθήσω να του δείξω πώς πρέπει —κατά τη γνώμη μου— να δίνει απαντήσεις εκείνος που απαντά· κι αφού εγώ του δώσω απαντήσεις σ᾽ όσες ερωτήσεις θα θελήσει να μου κάμει αυτός, ας μου υποσχεθεί ότι κι ο ίδιος με τη σειρά του και με τον ίδιο τρόπο θα πάρει το ρόλο μου. Τώρα, αν δείξει ότι δεν είναι πρόθυμος να δίνει απαντήσεις πάνω σ᾽ αυτό που τον ρωτώ, τότε κι εγώ κι εσείς μαζί μου θα του ζητήσουμε τη χάρη που ζητήσατε κι εσείς από μένα: να μη γίνει αίτιος να διαλυθεί η συνεδρίαση· [338e] για την υπόθεση αυτή δε χρειάζεται ένας επόπτης, αλλά εσείς όλοι μαζί θα εποπτεύετε. Όλοι εγκρίνανε αυτή τη λύση· και ο Πρωταγόρας —δε του πολυάρεσε βέβαια, αλλά τί να κάνει;— αναγκάστηκε να συμφωνήσει πως θα κάνει ερωτήσεις και, αφού ρωτήσει όσα του χρειάζονται, με τη σειρά του θα υποστηρίξει τις απόψεις του δίνοντας σύντομες απαντήσεις.