Φρ. Νίτσε: Τι Διατηρεί Το Είδος

«Κάθε μεγάλος άντρας σπρώχνεται,
μαρτυρεί ίσαμε που διπλώνεται
μέσα στη μοναξιά του.»

Τα δυνατά και πονηρά μυαλά είναι εκείνα που επέφεραν τη μεγαλύτερη πρόοδο στην ανθρωπότητα. Αυτά συνεχώς ξανάναβαν τα πάθη που κόντευαν να αποκοιμη­θούν -γιατί έτσι συμβαίνει, κάθε εξημερωμένη κοινωνία τα αποκοιμίζει-, αυτά λοιπόν συνεχώς ξυπνούσαν το συγκριτικό και το αντιρρητικό πνεύμα, υποδαύλιζαν την αγάπη για το καινούριο, το διακινδυνευμένο, το αδοκίμαστο. Ανάγκαζαν τον άνθρωπο να φέρνει αντιρρήσεις, και να μη δέχεται τις γνώμες των άλλων, αλλά να λέει τις δικές του και να τις υπερασπίζεται μάλιστα. Έδωσαν δύναμη στον άνθρωπο να αντιτάξει τα ιδανικά σ’ άλλα ιδανικά.

Τις περισσότερες φορές με το όπλο στο χέρι, ανατρέποντας τα σύμβολα, βιάζοντας τις θρησκευτικές ευλάβειες, αλλά, και ιδρύοντας νέες θρησκείες, δημιουργώντας νέες ηθικές!

Αυτή η «κακία» που τη βρίσκουμε σε κάθε προφέσορα νεωτερισμού, σε κάθε διαλαλητή καινούριων πραγμάτων, είναι η ίδια «κακία» που υποβιβάζει τον κατακτητή, παρόλο που διατυπώνεται με λεπτότερο τρόπο και δεν βάζουν σε κίνηση αμέσως τον νου -και με αυτό, άλλωστε, τον υποβιβάζει λιγότερο-. Όπως και να είναι, το καθετί καινούριο είναι το κακό, αφού αυτό είναι που επιζητά να κατακτήσει, να ανατρέψει τα ορόσημα, να ρίξει κάτω τις παλιές λατρείες. Καλό είναι μονάχα το παλιό!

Κάθε εποχή έχει τους καλούς ανθρώπους, τους ανθρώπους εκείνους που φυτεύουν βαθιά στην καρδιά τους τις παλιές ιδέες για να τις κάνουν να καρπίσουν, και είναι οι καλοί αυτοί άνθρωποι οι καλλιεργητές του πνεύματος. Αλλά κάθε χωράφι στο τέλος εξασθενεί, και πρέπει πάντα να ξανάρχεται το αλέτρι του κακού.

Σήμερα στην Αγγλία υπάρχει μια θεωρία της ηθικής, μια εσφαλμένη θεωρία που διδάσκει πως το «καλό» και τo «κακό» εκφράζουν ένα σύνολο από εμπειρίες του «ευνοϊ­κού» και του «δυσμενούς», ακόμα διδάσκει πως ονομά­ζουμε «καλό» ό,τι διατηρεί το είδος και «κακό» ό,τι βλά­πτει αυτό.

Στην πραγματικότητα όμως, τα κακά ένστικτα είναι ισάξια ωφέλιμα και ισάξια χρήσιμα για τη διατήρηση του είδους, ισάξια και απαραίτητα με τα καλά: η μόνη τους διαφορά βρίσκεται στη λειτουργία τους.

Friedrich Nietzsche, Η θεωρία του σκοπού της ζωής