Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2020

HENRI BERGSON: Η ευγένεια συνίσταται στο να εφαρμόζει κανείς τέλεια τους τρόπους καλής συμπεριφοράς;

Θα ήθελα να διερευνήσω μαζί σας σε τι συνίσταται η αληθινή ευγένεια: Είναι άραγε επιστήμη, τέχνη ή αρετή; Κάποιοι φαντάζονται ότι η ευγένεια συνίσταται στο να ξέρεις να χαιρετάς, να μπαίνεις, να βγαίνεις, να κάθεσαι και να τηρείς, σε κάθε περίσταση, τις προσταγές που με τόση αυταρέσκεια παραθέτουμε στους Κώδικες παιδαριωδών και έντιμων τρόπων.

Μένει να μάθουμε, είναι αλήθεια, αν οι καλοί τρόποι συμπλέκονται με την ευγένεια, και αν η αληθινή ευγένεια είναι ιεροτελεστία. Οι ατελείωτες προφυλάξεις με τις οποίες κάποια άτομα περιβάλλουν τον εαυτό τους όταν πρόκειται να σας μιλήσουν μοιάζουν υπολογισμένες για να σας κρατούν σε απόσταση. Η ευγένειά τους είναι ένα βερνίκι, όμως ένα από εκείνα τα πολύ νωπά που φοβάσαι να τα πλησιάσεις. Δεν αισθάνεστε άνετα όταν η τύχη σάς φέρνει κοντά τους. Διαισθάνεστε ότι είναι εγωιστές, αλαζόνες ή αδιάφοροι και, σύντομα, άδικοι πια εσείς οι ίδιοι μαζί τους, ερμηνεύετε άσχημα όλα όσα λένε και όλα όσα κάνούν. Αν χαμογελούν, πιστεύετε πως είναι από οίκτο. Αν συμφωνούν μαζί σας, είναι γιατί βιάζονται να απαλλαγούν από εσάς. Αν σας συνοδεύουν μέχρι την πόρτα, είναι γιατί θέλουν να σιγουρευτούν για τα καλά ότι φύγατε.

Δεν θέλω βέβαια να πω ότι πρέπει κανείς να έρθει σε ρήξη με τους τρόπους και τους τύπους της καλής συμπεριφοράς• το να μην τους λαμβάνεις υπ’ όψιν είναι δείγμα κακής ανατροφής. Όμως, δεν μπορώ και να πιστέψω ότι οι τυποποιημένες αυτές μορφές, που αποστηθίζονται χωρίς τον παραμικρό κόπο, που ταιριάζουν εξίσου στον πιο ανόητο και τον πιο σοφό, είναι το άπαν της ευγένειας. Τι είναι λοιπόν η ευγένεια και πώς θα την ορίσουμε;

Στο βάθος της αληθινής ευγένειας, θα βρείτε ένα συναίσθημα: την αγάπη για την ισότητα. Υπάρχουν, ωστόσο, πολλοί τρόποι να αγαπά κανείς και να κατανοεί την ισότητα. Ο χειρότερος από όλους συνίσταται στο να μην λαμβάνει καθόλου υπ’ όψιν του την ανωτερότητα σε ταλέντο ή σε ηθική αξία. Είναι μια μορφή αδικίας, η οποία προέρχεται από την ζήλεια, τον φθόνο ή μια ασυνείδητη επιθυμία για κυριαρχία. Η ισότητα που απαιτεί η δικαιοσύνη είναι ισότητα σχέσης και, συνεπώς, αναλογία ανάμεσα στην αξία και την ανταμοιβή. Ας αποκαλέσουμε, αν θέλετε, ευγένεια τρόπων μια κάποια τέχνη να εκφράζουμε στον καθένα, με την στάση μας και τα λόγια μας, την εκτίμηση και την υπόληψη που δικαιούται. Δεν θα λέγαμε άραγε ότι η ευγένεια αυτή εκφράζει, με τον τρόπο της, την αγάπη για ισότητα;

HENRI BERGSON, ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου