Καὶ τὸ τιμωρεῖσθαι ἡδύ. οὗ γὰρ τὸ μὴ τυγχάνειν λυπηρόν, τὸ τυγχάνειν ἡδύ· οἱ δ᾽ ὀργιζόμενοι λυποῦνται ἀνυπερβλήτως μὴ τιμωρούμενοι, ἐλπίζοντες δὲ χαίρουσιν.Καὶ τὸ νικᾶν ἡδύ, οὐ μόνον τοῖς φιλονίκοις ἀλλὰ πᾶσιν· φαντασία γὰρ ὑπεροχῆς γίγνεται, οὗ πάντες ἔχουσιν ἐπιθυμίαν ἢ ἠρέμα ἢ μάλα. ἐπεὶ δὲ τὸ νικᾶν ἡδύ, ἀνάγκη καὶ τὰς παιδιὰς ἡδείας εἶναι τὰς
[1371a] μαχητικὰς καὶ τὰς ἐριστικάς (πολλάκις γὰρ ἐν ταύταις γίγνεται τὸ νικᾶν), καὶ ἀστραγαλίσεις καὶ σφαιρίσεις καὶ κυβείας καὶ πεττείας. καὶ περὶ τὰς ἐσπουδασμένας δὲ παιδιὰς ὁμοίως· αἱ μὲν γὰρ ἡδεῖαι γίγνονται ἄν τις ᾖ συνήθης, αἱ δ᾽ εὐθὺς ἡδεῖαι, οἷον κυνηγία καὶ πᾶσα θηρευτική· ὅπου γὰρ ἅμιλλα, ἐνταῦθα καὶ νίκη ἔστιν· διὸ καὶ ἡ δικανικὴ καὶ ἡ ἐριστικὴ ἡδέα τοῖς εἰθισμένοις καὶ δυναμένοις.
Καὶ τιμὴ καὶ εὐδοξία τῶν ἡδίστων διὰ τὸ γίγνεσθαι φαντασίαν ἑκάστῳ ὅτι τοιοῦτος οἷος ὁ σπουδαῖος, καὶ μᾶλλον ὅταν φῶσιν οὓς οἴεται ἀληθεύειν. τοιοῦτοι δ᾽ οἱ ἐγγὺς μᾶλλον τῶν πόρρω, καὶ οἱ συνήθεις καὶ οἱ πολῖται τῶν ἄπωθεν, καὶ οἱ ὄντες τῶν μελλόντων, καὶ οἱ φρόνιμοι ἀφρόνων, καὶ πολλοὶ ὀλίγων· μᾶλλον γὰρ εἰκὸς ἀληθεύειν τοὺς εἰρημένους τῶν ἐναντίων· ἐπεὶ ὧν τις πολὺ καταφρονεῖ, ὥσπερ παιδίων ἢ θηρίων, οὐδὲν μέλει τῆς τούτων τιμῆς ἢ τῆς δόξης αὐτῆς γε τῆς δόξης χάριν, ἀλλ᾽ εἴπερ, δι᾽ ἄλλο τι.
Καὶ ὁ φίλος τῶν ἡδέων· τό τε γὰρ φιλεῖν ἡδύ (οὐδεὶς γὰρ φίλοινος μὴ χαίρων οἴνῳ) καὶ τὸ φιλεῖσθαι ἡδύ· φαντασία γὰρ καὶ ἐνταῦθα τοῦ ὑπάρχειν αὐτῷ τὸ ἀγαθὸν εἶναι, οὗ πάντες ἐπιθυμοῦσιν οἱ αἰσθανόμενοι· τὸ δὲ φιλεῖσθαι ἀγαπᾶσθαί ἐστιν αὐτὸν δι᾽ αὑτόν. καὶ τὸ θαυμάζεσθαι ἡδὺ διὰ ‹τὸ› αὐτὸ τῷ τιμᾶσθαι. καὶ τὸ κολακεύεσθαι καὶ ὁ κόλαξ ἡδέα· φαινόμενος γὰρ θαυμαστὴς καὶ φαινόμενος φίλος ὁ κόλαξ ἐστίν. καὶ τὸ ταὐτὰ πράττειν πολλάκις ἡδύ· τὸ γὰρ σύνηθες ἡδὺ ἦν. καὶ τὸ μεταβάλλειν ἡδύ· εἰς φύσιν γὰρ γίγνεται ‹τὸ› μεταβάλλειν· τὸ γὰρ αὐτὸ ἀεὶ ὑπερβολὴν ποιεῖ τῆς καθεστώσης ἕξεως, ὅθεν εἴρηται
μεταβολὴ πάντων γλυκύ.
***
Και η εκδίκηση προκαλεί ευχαρίστηση· γιατί αυτό που μας προκαλεί λύπη όταν δεν το πετυχαίνουμε, μας είναι ευχάριστο όταν το πετυχαίνουμε· οι οργιζόμενοι, αν δεν μπορούν να πάρουν εκδίκηση, αισθάνονται εξαιρετικά μεγάλη λύπη, ενώ αν έχουν ελπίδα να το πετύχουν, χαίρονται.
Ευχαρίστηση προξενεί και η νίκη, και μάλιστα όχι μόνο σ᾽ αυτούς που τους αρέσει να νικούν, αλλά γενικά σε όλους· γιατί τότε δημιουργείται ένα αίσθημα υπεροχής, κάτι που το επιθυμούν όλοι, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Και αφού είναι κάτι το ευχάριστο η νίκη, δεν μπορεί παρά να προκαλούν ευχαρίστηση
[1371a] και όλοι οι αγώνες σωματικής και πνευματικής δύναμης (γιατί είναι συχνή σ᾽ αυτούς η νίκη)· έτσι και τα παιχνίδια με τους αστραγάλους, με τη μπάλα, με τα ζάρια, με τους πεσσούς· το ίδιο και οι σοβαρότεροι αγώνες· από αυτούς άλλοι γίνονται ευχάριστοι αφού πρώτα εξοικειωθεί κανείς μ᾽ αυτούς και άλλοι από την πρώτη κιόλας στιγμή, όπως π.χ. το κυνήγι με σκυλιά αλλά και κάθε είδος κυνηγιού· γιατί όπου υπάρχει άμιλλα, εκεί υπάρχει και νίκη· αυτός είναι και ο λόγος που η δικανική ρητορική και η εριστική προκαλούν ευχαρίστηση στους εξασκημένους και ικανούς.
Οι τιμές, επίσης, και το καλό όνομα είναι από τα πιο ευχάριστα πράγματα, γιατί ο καθένας φαντάζεται, τότε, ότι έχει τις ιδιότητες που έχει ο αξιόλογος άνθρωπος της αρετής, και μάλιστα όταν τη διαβεβαίωση τη δίνουν άνθρωποι που ο ίδιος θεωρεί ότι λένε την αλήθεια. Τέτοιοι είναι οι γείτονες παρά αυτοί που ζουν σε κάποια απόσταση, οι οικείοι και οι συμπολίτες παρά οι μακρινοί και ξένοι, οι σύγχρονοι παρά οι μεταγενέστεροι, οι φρόνιμοι παρά οι άφρονες, οι πολλοί παρά οι λίγοι· πραγματικά, είναι πιο πιθανό να λένε την αλήθεια αυτοί που είπαμε παρά οι αντίθετοί τους· γιατί καθόλου δεν μας ενδιαφέρει η τιμή ή η υπόληψη που έχουν για μας αυτοί που δεν τους υπολογίζουμε καθόλου, όπως τα μικρά παιδιά ή τα ζώα· και αν δείχνουμε κάποιο ενδιαφέρον γι᾽ αυτούς, δεν είναι γι᾽ αυτή τους την υπόληψη, αλλά για κάποιον άλλο λόγο.
Και ο φίλος επίσης είναι ένα από τα ευχάριστα πράγματα· γιατί και το να αγαπάς είναι ευχάριστο πράγμα (κανένας δεν είναι φίλος του κρασιού αν δεν βρίσκει σ᾽ αυτό ευχαρίστηση) όπως και το να σε αγαπούν· γιατί και σ᾽ αυτήν την περίπτωση το άτομο έχει την αίσθηση ότι διαθέτει τις ιδιότητες του καλού ανθρώπου, κάτι που το επιθυμούν όλοι όσοι είναι προικισμένοι με την ικανότητα να το αντιλαμβάνονται. «Να υπάρχουν άνθρωποι που να σε θέλουν φίλο τους», θα πει ότι προκαλείς την αγάπη τους γι᾽ αυτό που είσαι. Και το να σε θαυμάζουν είναι ευχάριστο πράγμα· γιατί είναι το ίδιο με το να σε τιμούν. Ευχαρίστηση προκαλούν επίσης η κολακεία και ο κόλακας· γιατί ο κόλακας είναι ένας κατ᾽ όψιν θαυμαστής και ένας κατ᾽ όψιν φίλος. Ευχάριστο είναι επίσης να κάνουμε πολλές φορές τα ίδια πράγματα· γιατί, όπως το είπαμε ήδη, αυτό στο οποίο έχουμε συνηθίσει είναι ευχάριστο. Και η αλλαγή όμως είναι ευχάριστη· γιατί η αλλαγή είναι επιστροφή στη φυσική κατάσταση· το να κάνει, πράγματι, κανείς συνεχώς το ίδιο πράγμα οδηγεί το άτομο σε μια υπερβολή της διαμορφωμένης μόνιμης και σταθερής ιδιότητάς του· εξού και ο λόγος
η αλλαγή είναι σ᾽ όλα τα πράγματα γλυκιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου