ΜΕΓΑΛΑΥΧIA

Ο Λουκιανός, ο σατιρικός συγγραφέας και ρήτωρ του 2ου αιώνα μ.Χ. από τα Σαμόσατα, την πρωτεύουσα της Κομμαγηνής στον άνω Ευφράτη της Συρίας, καυτηριάζει ανθρωπάκια της εποχής του στην προσπάθειά τους να φιλοτεχνήσουν μια πλαστή εικόνα για τον εαυτό τους, προκειμένου να κρύψουν την ανεπάρκειά τους. Άνθρωποι απαίδευτοι, θέλοντας να φαίνονται σπουδαίοι, αγοράζουν αφειδώς τόμους βιβλίων και νεόπλουτοι, στοχεύοντας σε καταξίωση που δεν την αξίζουν, είτε μεγαλώνουν το όνομά τους προσθέτοντας στο τέλος μερικές συλλαβές, όπως ο Σίμων που παρουσιάζεται σαν Σιμωνίδης, είτε το αλλάζουν, όπως ο Πυρρίας ή ο Δρόμων ή ο Τίβειος, μετατρέποντάς το σε Μεγακλή ή Μεγάβυζο ή Πρώταρχο, για να ακούγεται μεγαλοπρεπέστερα.

Όσο επικριτικός, ωστόσο, κι αν είναι για τις μεθόδους που μηχανεύονται οι μικροί άνθρωποι για να εμφανίζονται σαν κάτι άλλο από εκείνο που είναι, δεν παραλείπει, εντούτοις, ο Λουκιανός να αναγνωρίσει ένα ελαφρυντικό στην ασυγχώρητη μεγαλαυχία τους. Γιατί να είναι παράξενο, αναρωτιέται, που ένας νεόπλουτος ή ένας απαίδευτος προσπαθεί να αλλάξει την πραγματική εικόνα του, όταν οι μεγαλοσχήμονες υπόκεινται στην ίδια αδυναμία. Ο Πύρρος της Ηπείρου, εξέχων ηγεμών στην ελληνιστική εποχή, αυτοπροβαλλόταν, με την παρότρυνση αυλοκολάκων του, σαν όμοιος προς τον Μέγα Αλέξανδρο.

Τούτο, βέβαια, ως την μέρα που συνάντησε στην Λάρισα μια γερόντισσα, η οποία του είπε την αλήθεια υποχρεώνοντάς τον να αφήσει τις ανοησίες. Δείχνοντάς της ο Πύρρος τις προσωπογραφίες του Φιλίππου, του Αλέξανδρου του Περδίκα, του Κάσσανδρου και άλλων τινών βασιλέων, την ρώτησε σε ποιον έμοιαζε, βέβαιος ότι η γερόντισσα θα κατέληγε στην ομοιότητά του με τον Αλέξανδρο. Κι αυτή, αφού σκέφτηκε πολύ, του είπε: στον Βατραχίωνα, τον μάγειρα.

Στην Λάρισα, πράγματι, υπήρχε κάποιος μάγειρας ονόματι Βατραχίωνας, όμοιος με τον Πύρρο.

Τελικά, η μεγαλαυχία είναι ένα ελάττωμα που διαπερνά την ανθρώπινη φυλή σε όλα τα επίπεδά της. Φτιαχτήκαμε με ένα μυαλό ικανό να χωρέσει μέσα του τού κόσμου τις αμέτρητες αλήθειες, το οποίο, συγχρόνως όμως, κράτησε σε κάποιαν άκρη του κι έναν χώρο κενό να τον μεταχειριζόμαστε ελεύθερα, ανεξάρτητα από την πραγματικότητα, προς την οποία, χάριν της επιβίωσής μας, είμαστε υποχρεωμένοι να συμβαδίζομε. Κι αυτόν τον χώρο του μυαλού άλλοι τον αξιοποιούν σαν πεδίο δράσης είτε της φαντασίας – για την δημιουργία μορφών όμορφων που, όσο κι αν δεν αποτελούν συστατικά της πραγματικότητας, τις χρειαζόμαστε, παρόλα αυτά, για να μας προσφέρουν μιαν απόλαυση που αλλού δεν μπορούσαμε να βρούμε – είτε της σκέψης – για τον ορισμό κανόνων περί του πώς πρέπει να ζούμε, ώστε ο βίος μας να είναι βιωτός – κι άλλοι πάλι τον διαθέτουν για μεγαλαυχίες και άλλες τέτοιες μικροπρεπείς συμπεριφορές.