Υπήρξε μια μεταστροφή που εντοπίζεται κατά τον 18ο αιώνα
Για τους περισσότερους Μουσουλμάνους, οποιαδήποτε απεικόνιση του προφήτη Μωάμεθ, ακόμη και αν έχει γίνει με σεβασμό, απαγορεύεται αυστηρά.
Η εικόνα του Μωάμεθ δεν πρέπει να αναπαράγεται με κανέναν τρόπο, είτε σε εικόνες είτε σε αγάλματα, διότι αυτό θεωρείται ότι προάγει τη λατρεία ειδώλων. Πρόκειται για σχεδόν καθολική απαγόρευση στα περισσότερα κράτη του ισλαμικού κόσμου. Ήταν όμως πάντα έτσι;
Το βρετανικό BBC απαντά: «Ιστορικά οι κυρίαρχες μορφές ισλαμικής τέχνης είναι γεωμετρικά, περιδινούμενα μοτίβα ή καλλιγραφικά σχέδια – και όχι η απεικόνιση μορφών». Ωστόσο, πουθενά στο Κοράνι δεν αναφέρεται ρητά ότι απαγορεύεται η απεικόνιση του Μωάμεθ, σύμφωνα με την καθηγήτρια Μόνα Σιντίκι στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Αντίθετα, αυτή η ιδέα προήλθε από τα χαντίθ – τις ιστορίες για τη ζωή και τα λόγια του Μωάμεθ που έχουν συγκεντρωθεί μετά τον θάνατό του. Η Σιντίκι αναφέρει τις απεικονίσεις του Μωάμεθ, από μουσουλμάνους καλλιτέχνες, που ανάγονται στην εποχή της Μογγολικής και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Σε κάποιες από αυτές τα χαρακτηριστικά του προσώπου του Μωάμεθ δεν διακρίνονται αλλά είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για αυτόν. «Οι περισσότεροι ζωγράφισαν αυτές τις εικόνες από αγάπη και σεβασμό όχι με σκοπό την ειδωλολατρεία» είπε η Σιντίκι.
«Επομένως πότε η απεικόνιση του Μωάμεθ απαγορεύτηκε;» γράφει το BBC. Πολλές από τις εικόνες του Μωάμεθ που ανάγονται πίσω στο 1300 είχαν σκοπό την ιδιωτική χρήση προκειμένου να αποφευχθεί η ειδωλολατρία.
Σύμφωνα με την Κριστιάν Γκρούμπερ, καθηγήτρια ισλαμικής τέχνης στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, επρόκειτο κυρίως για είδη πολυτελείας «ίσως σε βιβλιοθήκες για πλούσιους». Τον 18ο αιώνα, με τη μαζική κυκλοφορία του έντυπου Τύπου, αλλά και με τον αποικισμό μουσουλμανικών εδαφών από ευρωπαϊκές δυνάμεις, τα πράγματα άλλαξαν.
Η απάντηση του Ισλάμ ήταν να τονίσει πόσο διαφορετική ήταν η θρησκεία αυτή από τον Χριστιανισμό και έτσι οι εικόνες του Μωάμεθ άρχισαν να εξαφανίζονται και έκανε την εμφάνισή της μία νέα ρητορική γύρω από την αναγκαιότητά τους.
Ο ιμάμης Κάρι Ασίμ από το Λιντς, δεν συμφωνεί ότι συντελέστηκε κάποια μεγάλη αλλαγή επάνω σε αυτό το ζήτημα. Όπως λέει τα χαντίθ απαγορεύουν την απεικόνιση του προφήτη Μωάμεθ.
Επίσης, υποστηρίζει ότι οι μεσαιωνικές εικόνες του Μωάμεθ πρέπει να μελετηθούν στο σωστό πλαίσιο. Δηλαδή, δεν πρόκειται για απλές απεικονίσεις του Μωάμεθ – το αντικείμενό τους συνήθως δεν είναι ξεκάθαρο.
Προκύπτει το ερώτημα αν αυτές οι απεικονίσεις ήθελαν στην πραγματικότητα να παρουσιάσουν τον Μωάμεθ ή κάποιον σύντροφό του που βρισκόταν κοντά. Ο καθηγητής Χιου Γκοντάρντ στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου λέει ότι κάποια στιγμή στην Ιστορία, έγινε η μεταστροφή σχετικά με την απεικόνιση του Μωάμεθ.
«Ούτε στο Κοράνι ούτε στα χαντίθ υπάρχει ομοφωνία. Η ύστερη μουσουλμανική κοινότητα είχε διαφορετικές απόψεις και για αυτό όπως και για άλλα ζητήματα», σχολίασε.
Το βρετανικό BBC απαντά: «Ιστορικά οι κυρίαρχες μορφές ισλαμικής τέχνης είναι γεωμετρικά, περιδινούμενα μοτίβα ή καλλιγραφικά σχέδια – και όχι η απεικόνιση μορφών». Ωστόσο, πουθενά στο Κοράνι δεν αναφέρεται ρητά ότι απαγορεύεται η απεικόνιση του Μωάμεθ, σύμφωνα με την καθηγήτρια Μόνα Σιντίκι στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Αντίθετα, αυτή η ιδέα προήλθε από τα χαντίθ – τις ιστορίες για τη ζωή και τα λόγια του Μωάμεθ που έχουν συγκεντρωθεί μετά τον θάνατό του. Η Σιντίκι αναφέρει τις απεικονίσεις του Μωάμεθ, από μουσουλμάνους καλλιτέχνες, που ανάγονται στην εποχή της Μογγολικής και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Σε κάποιες από αυτές τα χαρακτηριστικά του προσώπου του Μωάμεθ δεν διακρίνονται αλλά είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για αυτόν. «Οι περισσότεροι ζωγράφισαν αυτές τις εικόνες από αγάπη και σεβασμό όχι με σκοπό την ειδωλολατρεία» είπε η Σιντίκι.
«Επομένως πότε η απεικόνιση του Μωάμεθ απαγορεύτηκε;» γράφει το BBC. Πολλές από τις εικόνες του Μωάμεθ που ανάγονται πίσω στο 1300 είχαν σκοπό την ιδιωτική χρήση προκειμένου να αποφευχθεί η ειδωλολατρία.
Σύμφωνα με την Κριστιάν Γκρούμπερ, καθηγήτρια ισλαμικής τέχνης στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, επρόκειτο κυρίως για είδη πολυτελείας «ίσως σε βιβλιοθήκες για πλούσιους». Τον 18ο αιώνα, με τη μαζική κυκλοφορία του έντυπου Τύπου, αλλά και με τον αποικισμό μουσουλμανικών εδαφών από ευρωπαϊκές δυνάμεις, τα πράγματα άλλαξαν.
Η απάντηση του Ισλάμ ήταν να τονίσει πόσο διαφορετική ήταν η θρησκεία αυτή από τον Χριστιανισμό και έτσι οι εικόνες του Μωάμεθ άρχισαν να εξαφανίζονται και έκανε την εμφάνισή της μία νέα ρητορική γύρω από την αναγκαιότητά τους.
Ο ιμάμης Κάρι Ασίμ από το Λιντς, δεν συμφωνεί ότι συντελέστηκε κάποια μεγάλη αλλαγή επάνω σε αυτό το ζήτημα. Όπως λέει τα χαντίθ απαγορεύουν την απεικόνιση του προφήτη Μωάμεθ.
Επίσης, υποστηρίζει ότι οι μεσαιωνικές εικόνες του Μωάμεθ πρέπει να μελετηθούν στο σωστό πλαίσιο. Δηλαδή, δεν πρόκειται για απλές απεικονίσεις του Μωάμεθ – το αντικείμενό τους συνήθως δεν είναι ξεκάθαρο.
Προκύπτει το ερώτημα αν αυτές οι απεικονίσεις ήθελαν στην πραγματικότητα να παρουσιάσουν τον Μωάμεθ ή κάποιον σύντροφό του που βρισκόταν κοντά. Ο καθηγητής Χιου Γκοντάρντ στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου λέει ότι κάποια στιγμή στην Ιστορία, έγινε η μεταστροφή σχετικά με την απεικόνιση του Μωάμεθ.
«Ούτε στο Κοράνι ούτε στα χαντίθ υπάρχει ομοφωνία. Η ύστερη μουσουλμανική κοινότητα είχε διαφορετικές απόψεις και για αυτό όπως και για άλλα ζητήματα», σχολίασε.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου