Ποια η διαφορά της ενσυναίσθησης με την απλή ευαισθησία;

Πολύ συχνά στην καθημερινότητά μας χρησιμοποιούμε την έννοια του προαισθήματος, της σύνδεσης με ανθρώπους και καταστάσεις για να εξηγήσουμε αυτά που για άλλους, παραμένουν στα ανεξήγητα. Κι έρχομαι κι ερωτώ: υπάρχει τελικά ο διαχωρισμός ανάμεσα σε συναισθητικούς και μη ανθρώπους, ή είναι κι αυτό μια καραμέλα για να κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας; Κι αν τις βασικές απαντήσεις δεν μπορούμε να τις έχουμε έτοιμες, το έκανε η επιστήμη για εμάς.

Αρχικά, μιλώντας για διαίσθηση, έντονη συναισθηματική επικοινωνία με ξένους ανθρώπους και γεγονότα, έχουμε να κάνουμε με γνώρισμα το οποίο άπαξ και στο δώσει η φύση, ανήκεις στην κατηγορία των συναισθητικών, αυτών που μπορούν να «διαβάσουν» τους άλλους. Να αντιληφθούν με μια ματιά την εναλλαγή συναισθήματος στο πρόσωπο, την έκφραση, τη χαρούμενη ή λυπημένη αύρα, το πότε λες ψέματα ή είσαι στο τσακ να βάλεις τα κλάματα. Σίγουρα θα σου έχει τύχει ένας κοντινός σου να αντιληφθεί πως δεν είσαι καλά με ένα κοφτό «τι έχεις», πιο καλά κι απ’ την ίδια σου τη μάνα. Αυτό το χάρισμα που ενίοτε γίνεται και φορτίο για τους κατόχους του, είναι το κλειδί για τη συναισθηματική σύνδεση με οικείους και μη.

Όντας ενσυναισθητικός, δυσκολεύεσαι να πάρεις απόσταση από προβλήματα που δεν είναι δικά σου, να τα ζήσεις ως παρατηρητής και να μην τα πάρεις στη δική σου πλάτη. Η υπερβολική προσκόλληση, το λεγόμενο emotional attachment που θα δεις στις σχετικές έρευνες, είναι η αιτία που αυτοί οι άνθρωποι συχνά- πυκνά μπορεί να υποφέρουν από κρίσεις άγχους, ή να προτιμούν να δραστηριοποιούνται σε μικρές ομάδες, μιλώντας για παρέες φίλων ή ακόμα και για μικρότερες πόλεις για να ζήσουν, ώστε να νιώθουν πιο προστατευμένοι στο περιβάλλον τους. Άλλα χαρακτηριστικά που τους αποδίδονται είναι η ανάγκη απομόνωσης ή αλλιώς αποσύνδεσης από τον κύκλο τους για κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να νιώσουν ξανά ο εαυτός τους, πως αποφορτίστηκαν από όλα εκείνα με τα οποία ήρθαν σε επαφή και συνδέθηκαν πολύ βαθύτερα απ’ ότι ο διπλανός τους.

Σε όλα αυτά, οι επιστήμονες έρχονται να μας λύσουν τα χέρια με την απάντηση πως γι’ ακόμη μια φορά, για όλα φταίει ο εγκέφαλος. Οι νευρώνες έχουν τη δυνατότητα να καθρεφτίζουν το ερέθισμα που λαμβάνουν, στέλνοντας μηνύματα αναπαραγωγής, όχι απλής κατανόησης κι ερμηνείας. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι που χαρακτηρίζονται ως εκείνοι με την πιο αυξημένη ενσυναίσθηση, είναι εκείνοι που βλέποντάς σε να κλαις, να γελάς ή να πονάς, είναι σε θέση να το νιώσουν στο πετσί τους, χωρίς να είναι σε θέση να ελέγξουν τον μηχανισμό τους αυτό. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις μάλιστα, τα στοιχεία αναφέρουν πως το 1% του πληθυσμού των ανθρώπων είναι σε θέση να νιώσει το άγγιγμα στο δέρμα του, ενώ βλέπει να αγγίζουν κάποιον άλλον. Το εν λόγω φαινόμενο, απαντά στο όνομα mirror-touch synesthesia. Δεν το λες κι ασήμαντο πειστήριο για την ύπαρξη της ενσυναίσθησης.

Η ψυχολόγος Elaine Aron, επισημαίνει πως μόνο σε ποσοστό 20% θα συναντήσουμε ενσυναισθητικούς ανθρώπους παγκοσμίως, κάνοντας έναν διαχωρισμό από εκείνους που χαρακτηρίζονται πολύ ευαίσθητοι, ως μια κατηγορία διαφορετική από αυτήν που εξετάζουμε. Και σε αυτή την περίπτωση, τα διαγνωστικά χαρακτηριστικά θα είναι η ευαισθησία στους άλλους, η ευγένεια, η μη αντοχή σε δυνατούς θορύβους και μουσικές, η αποφυγή των φαρμάκων, καθώς και η ροπή ή αγάπη για τις τέχνες.

Άνθρωποι λοιπόν που γεννιούνται με μάτια που βλέπουν, όχι μόνο μορφές, αλλά και ψυχές, επίτρεψέ μου να τους χαρακτηρίσω αιθέριους για να τους περιγράψω. Παρατηρητές, ακροατές κι ίσως στον ρόλο του unpaid therapist στην παρέα ή την οικογένειά τους. Μπορεί για την επιστήμη να μην είναι πέρα για πέρα επιβεβαιωμένη η ύπαρξη τέτοιων ξεχωριστών γνωρισμάτων που συνδέεται με τα βιολογικά μας χαρακτηριστικά, μα μας δίνονται αρκετά στοιχεία για να μπορούμε να πούμε πως στα σημεία, οι μεν διαφέρουμε από τους δε.

Η αλήθεια είναι πως πρόκειται για σοβαρό μπαγκάζι, πέρα από τα δικά σου να μπορείς ή να νιώθεις την ανάγκη να κουβαλήσεις και τα συναισθήματα των γύρω σου. Αυτή είναι μόνο η αρχή, είτε το βιώνεις είτε είσαι ένας από αυτούς, για να πεις πως σέβεσαι αυτή την ικανότητα. Δε γνωρίζω ούτε μπορώ με βεβαιότητα να πω αν πρόκειται για παραμύθι. Αυτό που όλοι βλέπουμε όμως κι η ζωή μας μαθαίνει, είναι πως οι ευαίσθητοι άνθρωποι κι αυτοί που μας νιώθουν, είναι σπάνιοι. Δεν μπορούν να κοιτάξουν τη δουλίτσα τους, δεν μπορούν να μην ανοίξουν την αγκαλιά τους μπροστά σε δακρυσμένα μάτια κι εν δυνάμει και την καρδιά τους μαζί. Και οι μεν και οι δε, συνυπάρχουν πολύ όμορφα όταν θέλουν πάνω σε αυτό το αστείο που ονομάσαμε «σκληρή» πραγματικότητα. Αυτή τη φορά όμως ως ας πάρουν τα credits εκείνοι που η καρδιά τους είναι πιο fluffy.