Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

ΙΣΟΚΡ επιστ 6.11–13

Σύγκριση της ζωής απλών πολιτών–τυράννων

Ο Ισοκράτης με την επιστολή αυτή αποκρίνεται αρνητικά στην πρόσκληση φιλοξενίας από τους γιους του Ιάσονα, βασιλιά των Φερών. Αφού εξέθεσε τους λόγους της άρνησής του, τόνισε ότι ο σκοπός της συγγραφής της επιστολής δεν ήταν να επιδείξει τη ρητορική του ικανότητα, αλλά να τους συμβουλεύσει για τον ορθό τρόπο άσκησης της εξουσίας. Και συνεχίζει:

[11] Ἴσως ἂν οὖν τις τῶν εἰκῇ ζῆν προῃρημένων τοὺς
μὲν τοιούτους λογισμοὺς διασύρειν ἐπιχειρήσειεν, ἀξιώσειε
δ’ ἂν ἤδη με συμβουλεύειν περὶ τῶν προειρημένων. ἔστιν
οὖν οὐκ ὀκνητέον ἀποφήνασθαι περὶ αὐτῶν ἃ τυγχάνω
γιγνώσκων. ἐμοὶ γὰρ αἱρετώτερος ὁ βίος εἶναι δοκεῖ καὶ
βελτίων ὁ τῶν ἰδιωτευόντων ἢ τῶν τυραννούντων, καὶ τὰς
τιμὰς ἡδίους ἡγοῦμαι τὰς ἐν ταῖς πολιτείαις ἢ τὰς ἐν ταῖς
μοναρχίαις· καὶ περὶ τούτων λέγειν ἐπιχειρήσω. [12] καίτοι
μ’ οὐ λέληθεν ὅτι πολλοὺς ἕξω τοὺς ἐναντιουμένους,
καὶ μάλιστα τοὺς περὶ ὑμᾶς ὄντας. οἶμαι γὰρ οὐχ ἥκιστα
τούτους ἐπὶ τὴν τυραννίδα παροξύνειν ὑμᾶς· σκοποῦσι
γὰρ οὐ πανταχῇ τὴν φύσιν τοῦ πράγματος, ἀλλὰ πολλὰ
παραλογίζονται σφᾶς αὐτούς. τὰς μὲν γὰρ ἐξουσίας καὶ
τὰ κέρδη καὶ τὰς ἡδονὰς ὁρῶσι καὶ τούτων ἀπολαύσεσθαι
προσδοκῶσι, τὰς δὲ ταραχὰς καὶ τοὺς φόβους καὶ τὰς συμ-
φορὰς τὰς τοῖς ἄρχουσι συμπιπτούσας καὶ τοῖς φίλοις
αὐτῶν οὐ θεωροῦσιν, ἀλλὰ πεπόνθασιν ὅπερ οἱ τοῖς αἰσχίσ-
τοις καὶ παρανομωτάτοις τῶν ἔργων ἐπιχειροῦντες. [13] καὶ
γὰρ ἐκεῖνοι τὰς μὲν πονηρίας τὰς τῶν πραγμάτων οὐκ
ἀγνοοῦσιν, ἐλπίζουσι δ’ ὅσον μὲν ἀγαθόν ἐστιν ἐν αὐτοῖς,
τοῦτο μὲν ἐκλήψεσθαι, τὰ δὲ δεινὰ πάντα τὰ προσόντα τῷ
πράγματι καὶ τὰ κακὰ διαφεύξεσθαι, καὶ διοικήσειν τὰ περὶ
σφᾶς αὐτοὺς οὕτως, ὥστε τῶν μὲν κινδύνων εἶναι πόρρω,
τῶν δ’ ὠφελειῶν ἐγγύς.

***
Ίσως λοιπόν κάποιος από εκείνους, που έχουν προτιμήσει να ζουν χωρίς πρόνοιαν διά το μέλλον, τας τοιαύτας μεν σκέψεις ήθελεν επιχειρήσει να διασύρη, ήθελε δε αξιώσει να συμβουλεύω εγώ δι' όσα έχουν λεχθή προηγουμένως. Δεν πρέπει λοιπόν να διστάσω να είπω περί τούτων όσα γνωρίζω. Διότι εις εμέ φαίνεται προτιμότερος και καλύτερος ο βίος των ιδιωτών παρά των τυράννων, και νομίζω ότι είναι ευχαριστότεραι αι τιμαί εις τα δημοκρατικά πολιτεύματα παρά εις τας μοναρχίας· και περί τούτων θα επιχειρήσω να είπω. Και όμως δεν διαφεύγει την προσοχήν μου, ότι θα έχω πολλούς που έχουν αντίθετον γνώμην και μάλιστα από το περιβάλλον σας. Διότι νομίζω ότι αυτοί προ πάντων σας προτρέπουν προς την τυραννίδα, διότι δεν εξετάζουν την φύσιν του πράγματος από όλα τα μέρη, αλλά παραλογιζόμενοι εις πολλά βλάπτουν τους εαυτούς των. Διότι τας μεν εξουσίας και τα κέρδη και τας ηδονάς βλέπουν και περιμένουν να απολαύσουν αυτάς, τας δε ταραχάς και τας συμφοράς, αι οποίαι συμβαίνουν εις τους άρχοντας, δεν βλέπουν, αλλ' έχουν πάθει εκείνο, το οποίο συμβαίνει εις εκείνους που επιχειρούν τα αίσχιστα και παρανομώτατα έργα. Διότι εκείνοι τας μεν κακίας των πραγμάτων δεν αγνοούν, ελπίζουν δε ότι όσον αγαθόν υπάρχει εις αυτά, αυτό μεν θα απολαύσουν, όλας δε τας δυσκολίας και τα κακά που υπάρχουν εις το πράγμα θα αποφύγουν και θα κανονίσουν τας υποθέσεις των ούτως ώστε να είναι μεν μακράν των κινδύνων, πλησίον δε των ωφελειών.