Τα όρια του εγώ και η αληθινή αγάπη

Η εμπειρία της αληθινής αγάπης έχει σχέση με τα όρια του εγώ, καθώς περιλαμβάνει μια προέκταση των ορίων του ατόμου. Τα όρια κάποιου είναι τα όρια του εγώ του. Όταν διευρύνουμε τα όριά μας μέσα από την αγάπη, το κάνουμε πηγαίνοντας προς το αγαπημένο πρόσωπο, στην ανάπτυξη του οποίου θέλουμε να συμβάλουμε.

Για να είμαστε σε θέση να το κάνουμε αυτό, πρέπει πρώτα να αγαπήσουμε το αντικείμενο της αγάπης μας. Με άλλα λόγια, πρέπει να μας προσελκύσει ένα αντικείμενο έξω από εμάς, πέρα από τα όρια του εαυτού μας, να επενδύσουμε ενέργεια σε αυτό και να δεσμευτούμε με αυτό.

 
Κάθεξη

Οι ψυχίατροι αποκαλούν τη διαδικασία αυτής της έλξης, της επένδυσης και της δέσμευσης «κάθεξη» και λένε ότι «κατέχουμε» το αντικείμενο της αγάπης μας. Αλλά όταν κατέχουμε ένα αντικείμενο έξω από εμάς ταυτόχρονα ψυχολογικά ενσωματώνουμε μια αναπαράσταση του αντικειμένου αυτού. Για παράδειγμα, ας πάρουμε έναν άντρα που έχει την κηπουρική ως χόμπι. Είναι ένα ικανοποιητικό χόμπι που τον απορροφά. «Αγαπάει» την κηπουρική. Ο κήπος του σημαίνει πολλά για εκείνον.

Ο άνθρωπος αυτός έχει «καθέξει» τον κήπο του. Τον βρίσκει ελκυστικό, έχει επενδύσει τον εαυτό του σε αυτόν, είναι δεσμευμένος με αυτόν - τόσο ώστε μπορεί να πεταχτεί από το κρεβάτι του νωρίς το πρωί της Κυριακής για να γυρίσει στον κήπο του, μπορεί ακόμα και να παραμελήσει τη γυναίκα του για εκείνον.

Στην πορεία της κάθεξης αυτής, προκειμένου να φροντίσει τα λουλούδια και τους θάμνους του, μαθαίνει πολλά. Μαθαίνει πολλά για την κηπουρική - για τα χώματα και τα λιπάσματα, για το σκάλισμα και το κλάδεμα.

Και γνωρίζει καλά τον συγκεκριμένο κήπο -την ιστορία του, τα είδη των λουλουδιών και των φυτών που έχει, τη διάταξή του, τα προβλήματά του, ακόμα και το μέλλον του. Παρά το γεγονός ότι ο κήπος υπάρχει έξω από εκείνον, μέσα από την κάθεξη έχει φτάσει να υπάρχει και μέσα του. Η γνώση του για τον κήπο και το νόημα που έχει, τη διάταξή του, τα προβλήματά του, ακόμα και το μέλλον του. Παρά το γεγονός ότι ο κήπος υπάρχει έξω από εκείνον, μέσα από την κάθεξη έχει φτάσει να υπάρχει και μέσα του.

Διεύρυνση των ορίων του Εγώ

Η γνώση του για τον κήπο και το νόημα που έχει για εκείνον είναι κομμάτια του, μέρος της ταυτότητάς του, μέρος της ιστορίας του, μέρος της σοφίας του. Μέσα από την αγάπη και την κάθεξη, έχει με έναν πολύ πραγματικό τρόπο ενσωματώσει ή απορροφήσει τον κήπο, και με την ενσωμάτωση αυτή ο εαυτός του έχει διευρυνθεί και τα όρια του εγώ του έχουν επεκταθεί.

Αυτό που συμβαίνει λοιπόν στην πορεία πολλών χρόνων που αγαπάμε και επεκτείνουμε τα όριά μας για τις καθέξεις μας, είναι μια σταδιακή αλλά προοδευτική διεύρυνση του εαυτού, μια αφομοίωση του εξωτερικού κόσμου και μια μεταβολή των ορίων του εγώ, που επεκτείνονται και γίνονται περισσότερο διαπερατά.

Έτσι, όσο περισσότερο και για περισσότερο καιρό επεκτείνουμε τον εαυτό μας, όσο περισσότερο αγαπούμε, τόσο περισσότερο θολή γίνεται η διάκριση ανάμεσα στον εαυτό μας και στον κόσμο.

Ταυτιζόμαστε με τον κόσμο. Και καθώς τα όρια του εγώ μας θολώνουν και εξασθενούν, αρχίζουμε όλο και περισσότερο να βιώνουμε το ίδιο είδος έκτασης που έχουμε όταν καταρρέουν μερικώς τα όρια του εγώ μας και «ερωτευόμαστε».

Μόνο που αντί να συγχωνευθούμε προσωρινά και όχι ρεαλιστικά με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο αγάπης, έχουμε ενωθεί ρεαλιστικά και πιο μόνιμα με μεγάλο μέρος του κόσμου.

Μια «μυστικιστική ένωση» με ολόκληρο τον κόσμο μπορεί να συμβεί. Το αίσθημα της έκστασης ή της ευδαιμονίας που συνδέεται με την ένωση αυτή, παρότι ίσως είναι πιο ήπιο και λιγότερο δραματικό από εκείνο που συνδέεται με τον έρωτα, είναι παρ' όλα αυτά πολύ πιο σταθερό και ανθεκτικό και τελικά ικανοποιητικό.

Είναι η διαφορά ανάμεσα στην «εκστατική εμπειρία» που χαρακτηρίζει τον έρωτα και αυτό που ο Abraham Maslow ονόμαζε «εμπειρία οροπεδίου». Τα μεγάλα ύψη δεν τα βλέπουμε ξαφνικά και μετά τα χάνουμε πάλι - τα κατακτούμε για πάντα.

Είναι προφανές και γενικά κατανοητό ότι η σεξουαλική δραστηριότητα και η αγάπη, παρότι μπορεί να εξαφανίζονται ταυτόχρονα, συχνά δεν συνδέονται, επειδή είναι κατά βάση ξεχωριστά φαινόμενα. Παρ' όλα αυτά, η εμπειρία της συνουσίας, και συγκεκριμένα του οργασμού (ακόμα και στον αυνανισμό), είναι μια εμπειρία που συνδέεται, κατά το μάλλον ή ήττον, με την κατάρρευση των ορίων τού εγώ και την επακόλουθη έκσταση.

Με αυτό δεν θέλω να πω ότι η έκσταση του οργασμού δεν μπορεί να γίνει πιο έντονη όταν τη μοιραζόμαστε με ένα αγαπημένο πρόσωπο. Μπορεί. Αλλά ακόμα και χωρίς έναν αγαπημένο σύντροφο, ή χωρίς κανένα σύντροφο, η κατάρρευση των ορίων τού εγώ που συμβαίνει σε συνδυασμό με τον οργασμό μπορεί να είναι απόλυτη.

Για ένα δευτερόλεπτο, μπορεί να ξεχάσουμε τελείως ποιοι είμαστε, να χάσουμε την επαφή με τον εαυτό μας, να χαθούμε στον χώρο και τον χρόνο, να νιώσουμε πως είμαστε έξω από τον εαυτό μας, να μεταφερθούμε.

Μπορεί να γίνουμε ένα με το σύμπαν.