Domino effect – Η διαδρομή από την λατινική λέξη dominus έως το domino effect

Dominus = κύριος στα λατινικά (ή «δεσπότης», κύριος του domus, του οίκου, του δόμου). Το δόμινον ήταν αρχικά ένα ωμοφόριο με κουκούλα που φορούσαν οι ρωμαιοκαθολικοί ιερείς όταν έκανε κρύο. (Δεν ξέρουμε με βεβαιότητα τη σύνδεση με τη δοτική domino «τω κυρίω».) Στη συνέχεια ονομάστηκε έτσι η κάπα με μάσκα που φορούσαν στο καρναβάλι της Βενετίας και ήταν ένα είδος ουδέτερης μεταμφίεσης που δεν θύμιζε συγκεκριμένο πρόσωπο. Η μικρή μάσκα που κρύβει μόνο τα μάτια λέγεται domino mask.

Τώρα έχουμε ένα άλμα καθώς περνάμε στο παιχνίδι ντόμινο, το παιχνίδι με τα πλακίδια που στη μία τους όψη έχουν δύο τετράγωνα, κενά ή με συνδυασμό 1-6 τελειών (σαν τις πλευρές του ζαριού που έχουν από μία έως έξι τελείες). Λέω «άλμα» γιατί δεν ξέρουμε πώς πήρε αυτό το όνομα. Ίσως να έχει σχέση, όπως αναφέρει η Wikipedia, με τα ντόμινα των ιερέων, μαύρα απέξω και άσπρα από μέσα.

Τα πλακίδια του ντόμινου δεν χρησιμοποιούνται μόνο για το παιχνίδι (στο οποίο τα ξαπλώνουμε πάνω στην επιφάνεια όπου παίζουμε). Το σχήμα τους αποδείχτηκε βολικό για το άλλο παιχνίδι στο οποίο στήνουμε τα πλακίδια στη σειρά και ύστερα ρίχνουμε το πρώτο για να δούμε πώς αυτό θα συμπαρασύρει τα υπόλοιπα σε μια αλυσιδωτή αντίδραση που έχει δώσει θεαματικότατες συνθέσεις και επιδείξεις από ανθρώπους με πάρα πολλά ντόμινα και ακόμα περισσότερο ελεύθερο χρόνο.

Από αυτό το domino effect, το φαινόμενο του ντόμινο (για την ακρίβεια: το φαινόμενο των ντόμινων), προέκυψε η πολιτική domino theory, θεωρία του ντόμινο (και πάλι, για την ακρίβεια, η θεωρία των ντόμινων).

Τι ωραία ταξίδια των λέξεων! Από τον κύριο στην κάπα στη μεταμφίεση στα πλακίδια του παιγνιδιού στις αλυσιδωτές αντιδράσεις.