H κλιματική αλλαγή εξαφάνισε τους Ασσύριους και όχι οι πόλεμοι

Ο ασσυριακός πολιτισμός είναι πολύ πιθανό να καταστράφηκε εξαιτίας περιβαλλοντικών και πληθυσμιακών παραγόντων και όχι εξ αιτίας των πολέμων και της καθοριστικής ήττας και υποδούλωσής τους από τους Μήδους.

Μία νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα κατέληξε για πρώτη φορά στο συμπέρασμα ότι η επί αιώνες ισχυρή ασσυριακή αυτοκρατορία υπέκυψε στις παρατεταμένες ξηρασίες που την έπληξαν, μειώνοντας δραματικά τις πηγές τροφίμων της, σε συνδυασμό με την αυξημένη ζήτησή τους λόγω του συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού.

Η έως τώρα κυρίαρχη αντίληψη είναι ότι το κράτος των Ασσυρίων αποδυναμώθηκε θανάσιμα εξαιτίας εμφυλίων πολέμων και πολιτικών αναταραχών, όπως αυτές που σήμερα συμβαίνουν στη Συρία και στο βόρειο Ιράκ, την ίδια ακριβώς περιοχή που ήταν το επίκεντρο της ασσυριακής επικράτειας.

Όμως ο ανθρωπολόγος Άνταμ Σνάιντερ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια - Σαν Ντιέγκο  που έκανε τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Climate Change» («Κλιματική Αλλαγή»), αφού μελέτησαν τα υπάρχοντα αρχαιολογικά, ιστορικά και παλαιοκλιματολογικά στοιχεία, πιστεύουν ότι οι περιβαλλοντικοί και δημογραφικοί - πληθυσμιακοί παράγοντες είναι αυτοί που έπαιξαν πιθανότατα τον καθοριστικό ρόλο.

Τον 9ο αιώνα π.Χ. η ασσυριακή αυτοκρατορία, ξεκινώντας από το σημερινό βόρειο Ιράκ, άρχισε να επεκτείνεται συνεχώς στο μεγαλύτερο μέρος της αρχαίας Εγγύς Ανατολής, φθάνοντας στο απόγειό της στις αρχές του 7ου αιώνα π.Χ., οπότε είχε γίνει πλέον η κυρίαρχη στρατιωτική και πολιτική υπερδύναμη στην περιοχή. Όμως, έως το τέλος του ίδιου αιώνα οι Ασσύριοι γνώρισαν μια ραγδαία εξασθένηση, κάτι που μέχρι σήμερα αποτελεί ένα από τα μεγάλα μυστήρια της αρχαίας ιστορίας, το οποίο συνεχίζει να απασχολεί τους ερευνητές.

Το 612 π.Χ. η ασσυριακή πρωτεύουσα Νινευί -κοντά στη σημερινή Μοσούλη- καταστράφηκε από μια συμμαχία Βαβυλωνίων και Μήδων και έκτοτε οι Ασσύριοι εξαφανίστηκαν από το προσκήνιο. Οι περισσότεροι επιστήμονες τείνουν να αποδίδουν τη γρήγορη ασσυριακή πτώση σε εσωτερικές πολιτικές και στρατιωτικές συγκρούσεις, όμως η νέα μελέτη δίνει εξίσου μεγάλη -αν όχι μεγαλύτερη- έμφαση στην απότομη αύξηση του πληθυσμού (λόγω της μετεγκατάστασης πληθυσμών από τις γειτονικές κατακτημένες περιοχές) και στις ξηρασίες, που από κοινού αποσταθεροποίησαν το ασσυριακό καθεστώς.

Τα πιο πρόσφατα κλιματικά δεδομένα για εκείνη την εποχή δείχνουν ότι επικράτησε ολοένα μεγαλύτερη ξηρασία στην Εγγύς Ανατολή κατά το δεύτερο μισό του 7ου αιώνα π.Χ. Η κατάσταση έφθασε στο χειρότερο σημείο το 657 π.Χ., όταν μια τρομερή ξηρασία έπληξε την ασσυριακή αυτοκρατορία, υποσκάπτοντας την πολιτική και οικονομική σταθερότητά της μέσα σε μόλις μία πενταετία. Οι εμφύλιοι πόλεμοι που, αναπόφευκτα, ακολούθησαν έδωσαν τη χαριστική βολή.

Οι ερευνητές επισήμαναν ότι οι σύγχρονες κοινωνίες καλά θα κάνουν να λάβουν υπόψη τους τέτοια συμβάντα και να αλλάξουν «γραμμή πλεύσης», αν θέλουν να μη βρεθούν αντιμέτωπες με παρόμοιες καταστάσεις.