Τι είναι "ο εσωτερικός παρατηρητής"

Συχνά συναντάμε σε άρθρα αυτογνωσίας την έκφραση "ο εσωτερικός παρατηρητής" ή "ο παρατηρητής μέσα μας". Είναι όμως κάτι που μπορεί εύκολα να μπερδέψει και να οδηγήσει σε παρανοήσεις.

Όταν λέμε "ο εσωτερικός παρατηρητής" είναι σαν να παίρνουμε σαν δεδομένο ότι υπάρχει "κάποιος" ή "κάτι" που βρίσκεται μέσα μας, άρα ότι υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ του "μέσα" και του "έξω" και ότι τα όρια του μέσα και του έξω συμπίπτουν με τα όρια του σώματος (το "μέσα" είναι μέσα στο σώμα και το "έξω" έξω από το σώμα).

Πιο σωστό όμως είναι να μιλάμε για ιδιότητα της παρατήρησης και όχι για παρατηρητή. Αλλά επειδή ο ανθρώπινος νους έχει την τάση να προσωποποιεί και να ανθρωποποιεί τα πάντα, γι' αυτό έχει αποδώσει στην ιδιότητα της παρατήρησης χαρακτηριστικά ατόμου.

Αυτό που ονομάζουμε "παρατήρηση" -ή αντίληψη, ή επίγνωση, ή συνείδηση- μοιάζει περισσότερο με χώρο μέσα στον οποίο εμφανίζονται όλα αυτά που μπορούν να γίνουν παρατηρούμενα, δηλαδή αντιληπτά. Μέσα στο χώρο της παρατήρησης εμφανίζεται και το σώμα - γι' αυτό και μπορεί να γίνει αντιληπτό και παρατηρούμενο.

Με τον ίδιο τρόπο εμφανίζονται μέσα στο χώρο της παρατήρησης οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι αισθήσεις του σώματος, οι ήχοι, οι εικόνες της όρασης, οι μυρωδιές, οι γεύσεις, ό,τι αγγίζουμε, κτλ. Οτιδήποτε μπορεί να γίνει αντιληπτό ως παρατηρούμενο αντικείμενο, προϋποθέτει την ύπαρξη της ιδιότητας της παρατήρησης.

Μπορούμε να ονομάσουμε αυτή την ιδιότητα "παρατηρητή", αλλά πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν αναφέρεται σε κάτι που είναι μέσα στο σώμα. Αν μάλιστα ψάξουμε να βρούμε ποια είναι τα όρια αυτής της ιδιότητας, δεν θα βρούμε αρχή και τέλος, ούτε μπορεί να εντοπιστεί κάπου, δεν μεταβάλλεται ποτέ και είναι πάντα παρούσα. Μεταβάλλονται όλα τα παρατηρούμενα, αλλά ποτέ η ιδιότητα της παρατήρησης.

Ως προς το "μέσα" και το "έξω" λοιπόν, πιο σωστό είναι να έχουμε στο μυαλό μας ότι το "μέσα" αντιστοιχεί στο εσωτερικό του χώρου της παρατήρησης (ή αντίληψης, επίγνωσης, συνείδησης) και όχι μέσα στο σώμα. Ακόμα και το σώμα, όπως και κάθε τι άλλο που μπορεί να παρατηρηθεί, εμφανίζεται μέσα σ' αυτό το χώρο. Η πραγματική έννοια τού "μέσα μας" λοιπόν, αντιστοιχεί στο χώρο αυτό και όχι στο σώμα.