Όταν ό άνθρωπος αρχίζει να γνωρίζει τον εαυτό του...

Ο όχλος ούτε θέλει, ούτε αναζητεί τη γνώση και οι ηγέτες του όχλου, για το δικό τους συμφέρον, προσπαθούν να ενισχύσουν το φόβο του όχλου και την απέχθεια του για κάθε τι το νέο και το άγνωστο. Η σκλαβιά, που μέσα σε αυτήν ζει η ανθρωπότητα, βασίζεται σε αυτό το φόβο. Είναι μάλιστα δύσκολο να φανταστεί κανείς όλη τη φρίκη αυτής της σκλαβιάς.

Δεν καταλαβαίνουμε τι χάνουν οι άνθρωποι. Αλλά για να κατανοήσουμε την αιτία αυτής της σκλαβιάς, αρκεί να δούμε πως ζουν οι άνθρωποι, τι αποτελεί τον σκοπό της ύπαρξής τους, ποιο είναι το αντικείμενο των επιθυμιών τους, των παθών και των φιλοδοξιών τους, τι σκέπτονται, για ποια πράγματα μιλούν, τι σκοπούς υπηρετούν και τι πράγματα λατρεύουν.

Σκεφτείτε σε τι ξοδεύει τα χρήματά της η πολιτισμένη ανθρωπότητα. Ακόμα κι αν εξαιρέσουμε τον πόλεμο, τι είναι εκείνο που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο σεβασμό, σε τι στηρίζεται η μεγαλύτερη μάζα; Αν, για μια στιγμή, σκεφτούμε αυτά τα ζητήματα, θα φανεί καθαρά ότι η ανθρωπότητα, έτσι όπως είναι σήμερα, με τα σημερινά ενδιαφέροντά της, δεν μπορεί να περιμένει κάτι το διαφορετικό από αυτό που έχει.

Η δυνατότητα της αφύπνισης έρχεται να σώσει την κατάσταση. Αφυπνίζομαι, σημαίνει αντιλαμβάνομαι τη μηδαμινότητά μου, δηλαδή την απόλυτη και πλήρη μηχανικότητά μου και την πλήρη και απόλυτη αδυναμία μου. Και δεν αρκεί να την αντιληφθεί κανείς φιλοσοφικά, με λέξεις. Είναι απαραίτητο να την αντιληφθεί με καθαρά, απλά και συγκεκριμένα γεγονότα, με τα δικά του γεγονότα.

Όταν ο άνθρωπος αρχίζει να γνωρίζει λίγο τον εαυτό του, θα ανακαλύψει μέσα του πολλά πράγματα, που θα τον τρομοκρατήσουν. Όσο ο άνθρωπος δεν τρομοκρατείται με τον εαυτό του, δεν γνωρίζει τίποτα γι αυτόν. Κάποιος έχει δει κάτι στον εαυτό του που τον τρομοκρατεί. Αποφασίζει να το αποβάλει, να το σταματήσει, να το τερματίσει. Αλλά όσες προσπάθειες κι αν κάνει, νιώθει ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει, ότι όλα παραμένουν όπως ήταν πριν. Εδώ θα δει την αδυναμία του, την ανικανότητα και τη μηδαμινότητά του.

Ή πάλι, όταν ό άνθρωπος αρχίζει να γνωρίζει τον εαυτό του, βλέπει ότι δεν έχει τίποτα δικό του, δηλαδή ότι όλα όσα θεωρούσε δικά του, οι απόψεις του, οι σκέψεις του, οι πεποιθήσεις του, τα γούστα του, οι συνήθειές του, ακόμα και τα σφάλματα και οι αδυναμίες του, δεν είναι δικά του, αλλά ότι έχουν σχηματιστεί ή με τη μίμηση ή είναι δανεισμένα από αλλού. Αν τα νιώσει αυτά, ίσως να νιώσει τη μηδαμινότητά του. Και νιώθοντας τη μηδαμινότητά του θα πρέπει να δει τον εαυτό του όπως πραγματικά είναι, όχι για ένα δευτερόλεπτο, ούτε για ένα λεπτό, αλλά αδιάκοπα, χωρίς να το λησμονήσει ποτέ.

Αυτή η αδιάκοπη συνειδητότητα της μηδαμινότητάς του και της αδυναμίας του, θα του δώσει κάποτε το θάρρος να «πεθάνει», δηλαδή να πεθάνει όχι απλώς νοητικά ή στη συνειδητότητά του, αλλά και να απαρνηθεί πραγματικά και για πάντα αυτές τις πλευρές του εαυτού του που, ή είναι περιττές από την πλευρά της εσωτερικής του ανάπτυξης ή την εμποδίζουν. Αυτές οι πλευρές είναι, πρώτα απ’όλα, το «ψεύτικο εγώ» του και μετά όλες οι φανταστικές ιδέες που έχει για την «ατομικότητά» του, τη «θέλησή» του, τη «συνειδητότητά» του, την «ικανότητά του να ενεργεί», τις δυνάμεις του, την πρωτοβουλία του, την αποφασιστικότητά του και τα παρόμοια.