Ελεύθερη πρόσβαση στα ψηφιοποιημένα Ελληνικά Χειρόγραφα της Βρετανικής Βιβλιοθήκης

Αναρωτηθήκατε ποτέ ποια ήταν η μορφή των βιβλίων στην αρχαιότητα; Μήπως σας έχει απασχολήσει το γιατί κάποια κείμενα είναι γραμμένα σε χαρτί και άλλα σε περγαμηνή; Γνωρίζατε ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν σχεδιάσει μηχανές και ρομπότ με ατμοκίνηση; Με αυτά και άλλα θέματα καταπιάνεται το καινούργιο παράρτημα του διαδικτυακού χώρου που είναι αφιερωμένος στην μελέτη της κληρονομιάς της Ελληνικής γραμματείας. Ο ιστότοπος των Ελληνικών Χειρόγραφων που εγκαινιάστηκε στις 19/09/2016, αποσκοπεί στην ολοκλήρωση και προώθηση των εκατοντάδων Ελληνικών χειρογράφων που ψηφιοποίησε τα τελευταία χρόνια η Βρετανική Βιβλιοθήκη. Στον ιστότοπο θα βρείτε άρθρα ποικίλης θεματολογίας γραμμένα από ειδικούς του Ηνωμένου Βασιλείου, της ηπειρωτικής Ευρώπης και Βορείου Αμερικής, σχετικά με τους ελληνικούς παπύρους και τα χειρόγραφα. Διαθέτει ακόμα αρκετά βίντεο με σύντομη εισαγωγή στα βασικά θέματα. Για κάθε στοιχείο της συλλογής που αναφέρεται στα άρθρα υπάρχει ξεχωριστή σελίδα με συνδέσμους στον διαδικτυακό κατάλογο και πλήρης ψηφιακή κάλυψη των Ψηφιοποιημένων Χειρογράφων.

Αθηναίων Πολιτεία σε αιγυπτιακό πάπυρο του 100 K.X.

Αντλώντας στοιχεία από τις πλούσιες συλλογές ελληνικών χειρογράφων που έχει στη διάθεσή της η Βρετανική Βιβλιοθήκη, ο ιστότοπος απευθύνεται στο μη εξειδικευμένο κοινό παρέχοντας σύντομες παρουσιάσεις των σπουδαιότερων θεμάτων. Ο στόχος του εγχειρήματος δεν είναι η παρουσίαση ερευνών σε ακαδημαϊκό επίπεδο, μολονότι σε πολλά άρθρα και βίντεο αποτυπώνονται μερικές από τις πιο συναρπαστικές εξελίξεις των τελευταίων ερευνών. Η ελπίδα των συντελεστών είναι ο ιστότοπος να αποβεί χρήσιμος για φοιτητές, ακαδημαϊκούς σχετικών πεδίων, αλλά και στον οποιοδήποτε ενδιαφέρεται να εξοικειωθεί με αυτά τα θέματα, τα οποία εκ πρώτης όψεως φαίνονται συχνά δυσνόητα.

Τα άρθρα έχουν ταξινομηθεί σε πέντε θεματικές ενότητες και αφορούν μερικές από τις πιο σημαντικές πτυχές των ελληνικών χειρογράφων της κλασικής αρχαιότητας και του βυζαντινού πολιτισμού: τέχνη, θρησκεία, ακαδημαϊκά συγγράμματα, τον Ελληνικό κόσμο και τους δημιουργούς των ελληνικών χειρογράφων. Τα άρθρα αυτά καλύπτουν ολόκληρη τη χρονική περίοδο που αντιστοιχεί στις συλλογές χειρογράφων της Βρετανικής Βιβλιοθήκης, δηλαδή από την κλασική αρχαιότητα μέχρι τον 20ο αι. Κ.Χ.

Στον ιστότοπο περιλαμβάνονται πολλοί από τους δημοφιλέστερους τίτλους, όπως ο «Χρυσούς Κανών», το εικονογραφημένο ψαλτήρι του Θεοδώρου και η «Αθηναίων Πολιτεία» του Αριστοτέλη, αλλά και μερικά όχι και τόσο γνωστά έργα, που έχουν όμως τη δική τους ιδιαίτερη σημασία.


Το αρχαιότερο χειρόγραφο κειμένων του Λουκιανού, γραμμένο στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 10ου αι. Κ.Χ.

Υπάρχουν και ορισμένα άρθρα με θέματα που είναι περισσότερο πολύπλοκα για το ευρύ κοινό, όπως η μελέτη του James Freeman για την χρήση του χαρτιού στα ελληνικά χειρόγραφα και η διαφωτιστική επισκόπηση της ιστορίας των βιβλιοθηκών από την κλασική και ύστερη αρχαιότητα ως τη βυζαντινή εποχή των Matthew Nicholls και Georgi Parpulov. Άλλα έργα καλύπτουν μία εντυπωσιακή γκάμα θεμάτων, συνοψίζοντάς τα σε μία σύντομη επισκόπηση. Για παράδειγμα, το άρθρο του Δημητρίου Κράλλη για τη Βυζαντινή Ιστοριογραφία ή η μελέτη της Aileen Das για την παράδοση της ελληνικής φιλοσοφίας και ιατρικής.


Το Τρίγλωσσο Ψαλτήριο του Harley περιλαμβάνει αποσπάσματα των Ψαλμών στα Ελληνικά, Λατινικά και Αραβικά. (Σικελία, 1230-1250 K.X.)

Μεγάλο μέρος από το υλικό του ιστοτόπου καταλαμβάνουν τα βιβλικά χειρόγραφα, που αποτελούν και τον κύριο όγκο της συλλογής της Βρετανικής Βιβλιοθήκης. Η Kathleen Maxwell προσφέρει την εμπειρογνωμοσύνη της σχετικά με τα εικονογραφημένα Ευαγγέλια της Βιβλιοθήκης, ενώ διερευνάται και η πολυδιάστατη παράδοση της Παλαιάς Διαθήκης στα ελληνικά. Τα ελληνικά χειρόγραφα δεν εξελίχθηκαν σε αποστειρωμένο περιβάλλον, αλλά κυκλοφόρησαν πέρα από τα σύνορα της ελληνόφωνης αρχαιότητας και του Βυζαντίου. Ο Peter Tóth παρουσιάζει λίγα μόνο από τα παραδείγματα πολυγλωσσίας που εμφανίζονται στα ελληνικά χειρόγραφα, ενώ άλλα άρθρα ασχολούνται με θέματα όπως οι ελληνικές σπουδές στην Ελισαβετιανή περίοδο στην Αγγλία.

Το εγχείρημα πραγματοποιήθηκε με τη γενναιόδωρη χορηγία, μεταξύ άλλων, των Ιδρυμάτων Σταύρος Νιάρχος, Α.Γ. Λεβέντη και Σύλβιας Ιωάννου.


Ο Χρυσούς Κανών, Κωνσταντινούπολη 6ος-7ος αι. Κ.Χ.