Η ΣΚΕΥΩΡΙΑ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΗΔΗ

Από τους τρείς γιούς που απέκτησε ο Ναύπλιος απ’ την Κλυμένη κόρη του βασιλιά της Κρήτης Κατρέα, ο Παλαμήδης είναι εκείνος που πραγματικά άφησε πίσω του χρυσές σελίδες στην Ελληνική Προϊστορία. Προικισμένος με νου μεγαλειώδη και μαθητεύσας όπως ήδη προαναφέραμε δίπλα στον σοφό Κένταυρο Χείρωνα, θεωρείται εφευρέτης πολλών πραγμάτων ξεκινώντας απ’ το σπουδαιότερο που έχει να κάνει με τα γράμματα της Αλφαβήτου.

Τα γράμματα π, φ και χ ή το α, β, γ, δ, ε, ι, κ, λ, μ, ν, ο, π, ρ, σ, τ, υ. Μάλιστα ο Οδυσσέας χλευάζοντάς τον ( θα αναφέρουμε πιο κάτω τον λόγο αυτής της αντιπάθειας του ήρωα προς τον Παλαμήδη), του έλεγε να μην καυχάται που βρήκε το Υ, διότι αυτό το σχηματίζουν και οι Γέρανοι όταν πετάνε. Από αυτή τον σχολιασμό του Οδυσσέα ονομάζονται οι Γέρανοι « όρνεα του Παλαμήδους». (Ωγυγίας Μέρος ΣΤ’, Βιβλ. Γ’ κεφ. Β’) .

 Από την ίδια πηγή διαβάζουμε πως ο Παλαμήδης έγινε και άριστος εποποιός και φιλόσοφος ευφυέστατος! Μάλιστα λέγεται πως άφησε πολλά ποιήματα τα οποία όμως εξαφάνισαν είτε ο Αγαμέμνων( θα δούμε στην συνέχεια γιατί) είτε ακόμη και ο ίδιος ο Όμηρος, «… και δια τούτον δεν αναφέρει λόγον περί αυτού, επειδή αν ανέφερε τον Παλαμήδη, δεν εδύνατο να πλάση την Οδύσσειαν…» (Ωγυγίας Μέρος ΣΤ’, Βιβλ. Γ’ κεφ. Β’).

Ακόμη ότι επινόησε τους αριθμούς, το στρατιωτικό σύνθημα, τις τάξεις των στρατιωτών και τις διαιρέσεις σε τάγματα και λόχους. Επίσης τους κύβους, για να περνούν την ώρα τους οι στρατιώτες κατά την διάρκεια της πολιορκίας, τους οποίους έπαιζε, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Αθανάσιος Σταγειρίτης (Ωγυγίας Μέρος ΣΤ’, Βιβλ. Γ’ κεφ. Β’) , με τον Θερσίτη Αιτωλό, γιο του Άγριου και εγγονό του Πορθάονα και του Ευρύτου.

Ο Θερσίτης είναι κυρίως γνωστός ως ο μόνος, ίσως, καθαρά «αρνητικός» χαρακτήρας στον Τρωικό Πόλεμο. Μέσα στο στρατόπεδο των Ελλήνων ήταν παρασιτικό στοιχείο, ένας δειλός που μόνο έβριζε, φιλονικούσε και προκαλούσε συνεχώς με την αυθάδη συμπεριφορά του. Η κακή ψυχή του ίσως οφειλόταν και στην άσχημη εμφάνισή του: ήταν αλλήθωρος, κουτσός και στραβοπόδαρος, με ελάχιστα μαλλιά στο κεφάλι του. Υπάρχει μια τοιχογραφία του Πολυγνώτου στη «Λέσχη των Κνιδίων» στους Δελφούς όπου παριστάνει τον Θερσίτη γενειοφόρο, να παίζει κύβους (ζάρια) με τον Παλαμήδη, όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας (Φωκικά κεφ.31, παρ. 1) : «…εἰ δὲ ἀπίδοις πάλιν ἐς τὸ ἄνω τῆς γραφῆς,ἔστιν ἐφεξῆς τῷ Ἀκταίωνι Αἴας ὁ ἐκ Σαλαμῖνος, καὶ Παλαμήδης τε καὶ Θερσίτης κύβοις χρώμενοι παιδιᾷ, τοῦ Παλαμήδους τῷ εὑρήματι…

Ακόμη και στα «Κορινθιακά» του Παυσανία αναφέρεται η εφεύρεση των κύβων απ’ τον Παλαμήδη, συγκεκριμένα : «…πέραν δὲ τοῦ Νεμείου Διὸς Τύχης ἐστὶν ἐκ παλαιοτάτου ναός, εἰ δὴΠαλαμήδης κύβους εὑρὼν ἀνέθηκεν ἐς τοῦτον τὸν ναόν…» (Παυσανίου Περιήγησις, Κορινθιακά, κεφ. 20 παρ. 2)

Ο Παλαμήδης επίσης, είχε πολύ καλή γνώση της ιατρικής και της αστρονομίας. Για όλους αυτούς τους λόγους έχαιρε εκτιμήσεως και σεβασμού μεταξύ των Ελλήνων οι οποίοι τον ονόμαζαν Πάνσοφο. Και αυτή η ζήλεια, κατέτρωγε την καρδιά του Οδυσσέα. Με τον Οδυσσέα λοιπόν είχε αναπτυχθεί αυτή η αντιπαράθεση πριν ακόμη την εκστρατεία στο Ίλιον και αφορμή στάθηκε το ξεσκέπασμα του Οδυσσέα από τον Παλαμήδη όταν εκείνος μη θέλοντας να πάει στον πόλεμο αυτό παρίστανε τον τρελό. Να τι λέει επ’ αυτού του γεγονότος ο Απολλόδωρος στην Βιβλιοθήκη του. ( Επιτομή, κεφ. 3, παρ. 7) : «… ὁ δὲ οὐ βουλόμενος στρατεύεσθαι προσποιεῖται μανίαν. Παλαμήδης δὲ ὁ Ναυπλίου ἤλεγξε τὴν μανίαν ψευδῆ, καὶ προσποιησαμένῳ μεμηνέναι παρηκολούθει· ἁρπάσας δὲ Τηλέμαχον ἐκ τοῦ κόλπου τῆς Πηνελόπης ὡς κτενῶν ἐξιφούλκει. Ὀδυσσεὺς δὲ περὶ τοῦ παιδὸς εὐλαβηθεὶς ὡμολόγησε τὴν προσποίητον μανίαν καὶ στρατεύεται…»

Λέγεται πως οι Έλληνες, όταν ο Αγαμέμνων έφερε προς θυσία την κόρη του Ιφιγένεια, αγανάκτησαν τόσο πολύ μαζί του ώστε ζητούσαν να πάρει την αρχιστρατηγία ο Παλαμήδης. Πλέοντες προς την Τρωάδα παρουσιάζονταν «…διοσημεία στον ουρανό δηλ. αστραπές, κεραυνοί, βροντές, κομήτες, τόξα και λοιπά…» (Ωγυγίας Μέρος ΣΤ’, Βιβλ. Γ’ κεφ. Β’) , οπότε ο Παλαμήδης έλεγε στους υπολοίπους να μην φοβούνται γιατί όχι μόνο κακά σημάδια δεν είναι αλλά μάλλον αίσια γι’ αυτούς. Και ότι πρόκειται για κακούς οιωνούς που αφορούν τους εχθρούς επειδή φαίνονται από την Ανατολή.

Μάλιστα όταν κατασκήνωσαν στην Μυσία, μετά την ανακωχή και την αναγνώριση του Τηλέφου και οι λύκοι άρπαζαν τα υποζύγια, ο Οδυσσέας παίρνοντας μαζί του τοξότες ανέβαινε στο βουνό για να τους σκοτώσει. Ενώ ο Παλαμήδης έλεγε ότι αυτό είναι σημάδι επερχόμενου λοιμού και να μην διώκουν άδικα τους λύκους, αλλά να προφυλάγονται και να μην τρώνε κρέας.

Η ζήλεια του Οδυσσέα τον έκανε να υποστηρίζει ακριβώς τα αντίθετα, αλλά οι Έλληνες είχαν αμέριστη εμπιστοσύνη στον Παλαμήδη και πίστευαν στα δικά του λόγια και έτσι απέφυγαν την αρρώστια και άλλα πολλά κακά, όπως χαρακτηριστικά λέγει ο Αθ. Σταγειρίτης στην Ωγυγία (Ωγυγίας Μέρος ΣΤ’, Βιβλ. Γ’ κεφ. Β’) .

Να πούμε εδώ επειδή έγινε πιο πάνω αναφορά στον Τήλεφο, πως πρόκειται για τον γιό της Αύγης κόρης του Άλεος, την οποία ο Ναύπλιος, πατέρας του Παλαμήδη είχε δώσει ως σύζυγο στον Τεύθραντα τύραννο στην Μυσία. Μόλις γεννήθηκε, ο Τήλεφος αφέθηκε από τον παππού του Άλεο στο όρος Παρθένιο για να πεθάνει. Σώθηκε όμως με την επέμβαση των θεών, θήλασε από ελάφι και στη συνέχεια ανατράφηκε από τους βουκόλους που τον βρήκαν και τον ονόμασαν Τήλεφο. Μόλις ο Τήλεφος ενηλικιώθηκε πήγε στη Μυσία, μετά από χρησμό που του έδωσε το Μαντείο των Δελφών. Εκεί συνάντησε τη μητέρα του Αύγη, η οποία είχε παντρευτεί τον βασιλιά Τεύθραντα μετά τη διάσωσή της από την οργή του πατέρα της. Στην αρχή την ερωτεύθηκε και ήθελε να την πάρει για γυναίκα του χωρίς να γνωρίζει ότι είναι μητέρα του, αλλά με τη θεϊκή επέμβαση αποκαλύφθηκε η συγγένεια και ο Τήλεφος τελικώς έλαβε ως σύζυγό του την κόρη του Τεύθραντα, την Ιέρα ή Αγριόπη, και διαδέχθηκε έτσι τον Τεύθραντα στον θρόνο της Μυσίας.

Στον Τρωικό Πόλεμο, ο Τήλεφος ήταν σύμμαχος με τους Τρώες και τραυματίσθηκε μονομαχώντας με τον Αχιλλέα. Για τη θεραπεία της πληγής του πήγε στις Μυκήνες , γιατί το μαντείο του είχε πει πως για να γίνει καλά και να κλείσουν οι πληγές, έπρεπε να γιατρευτεί από εκείνον που τον τραυμάτισε «ο τρώσας και ιάσεται». Εκεί άρπαξε τον Ορέστη, μωρό ων, και ζήτησε από τον Αγαμέμνονα να μεσολαβήσει στον Αχιλλέα, για την θεραπεία του και όταν το κάνει αυτό θα πάρει πίσω τον γιό του Ορέστη. Επειδή λοιπόν το μαντείο είχε προδεί πως η Τροία θα έπεφτε μετά από τις οδηγίες του Τήλεφου, ο Αγαμέμνων πείθει τον Αχιλλέα ο οποίος όντως δέχτηκε να γιατρέψει τις πληγές του Τήλεφου από την σκουριά της λίγχης του ακοντίου του το οποίο στην ουσία αυτό ήταν υπεύθυνο γι’ αυτές. Κατόπιν από ευγνωμοσύνη έδωσε οδηγίες στους Αχαιούς για την κατάληψη της Τροίας. Ο όρος «Τηλέφεια τραύματα» έμεινε για να χαρακτηρίζει γενικώς τα αθεράπευτα τραύματα. (Λεξικό του Αρχαίου κόσμου, Ελλάδα- Ρώμη, εκδόσεις «Δομή», τόμος Δ’ λήμμα: Τήλεφος).

Η ΣΚΕΥΩΡΙΑ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΗΔΗ
Δύο χρόνια είχαν περάσει που οι Έλληνες βρίσκονταν στην Τρωάδα χωρίς να κάνουν την παραμικρή στρατιωτική επιχείρηση, και ως εκ της αδράνειας αυτής είχε επέλθει κάποια γκρίνια μεταξύ των στρατιωτών. Τότε ο Παλαμήδης που ποθούσε να λάβει μέρος σε μάχες, άλλωστε αυτός ήταν και ο σκοπός της συμβολής του στην εκστρατεία αυτή, ζητούσε την αρχιστρατηγία (υπήρχε και το προηγούμενο απ’ την Αυλίδα, όπως πιο πάνω αναφέραμε). Ο Αχιλλέας όμως με τον οποίο ήταν πολύ φίλοι, ήταν εκείνος που πρόβαλλε την μεγαλύτερη αντίσταση, απ’ τους υπόλοιπους στρατηγούς των Ελλήνων που μάλλον έβλεπαν θετικά την σκέψη να ηγηθεί ο Παλαμήδης.

Ο Οδυσσέας που είχε σταλεί από τον Αγαμέμνονα στην Θράκη προς ανεύρεση τροφών, επέστρεψε άπρακτος, κάτι που έκανε τον Παλαμήδη να τον χαρακτηρίζει ως ανάξιο. Μάλιστα ανέλαβε την πρωτοβουλία να πάει εκείνος να βρει τροφές, κάτι που πραγματικά και επέτυχε με αποτέλεσμα να προκαλέσει την μεγαλύτερη απέχθεια και μίσος για το πρόσωπό του εκ’ μέρους του Οδυσσέα. Ήταν η «σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι»!

Ο Παλαμήδης αποκαλύπτει την ψεύτικη "τρέλα" του Οδυσσέα

Η αίσια αυτή επιχείρηση του Παλαμήδη εννοείται πως αύξησε την ήδη υψηλή εκτίμηση που του είχαν οι Έλληνες, ο οποίος, όχι για έναν, αλλά για πολλούς λόγους εκτιμάτο, αλλά έδωσε και «τροφή» στα μικρόψυχα αισθήματα του Οδυσσέα ο οποίος πήγε στον Αγαμέμνονα και άρχισε να τον διαβάλει: «…λέγει προς τον Αγαμέμνονα, ότι ο Παλαμήδης πείθει τους Έλληνες, να κηρύξωσιν Αρχιστράτηγον τον Αχιλλέα. Επίστευσε τοίνυν ο Αγαμέμνων, επειδή ο Αχιλλεύς και Παλαμήδης ήσαν φίλοι, και μάλιστα τότε δεν ήσαν εκεί, αλλ’ επόρθουν τας πέριξ πόλεις, πεμφθέντες υπό του Αγαμέμνονος. Τότε επόρθησαν είκοσι τρείς πόλεις, και έλαβον άπειρα λάφυρα και αιχμαλώτους, και την Βρισηίδα και Χρυσηίδα…». (Ωγυγίας Μέρος ΣΤ’, Βιβλ. Γ’ κεφ. Β’) .

Τότε στήθηκε το άνομο σχέδιο Οδυσσέα-Αγαμέμνονα! Οι οποίοι έπιασαν αιχμάλωτο έναν Τρώα , που μετέφερε χρήματα προς τον Σαρπηδώνα που ήταν σύμμαχος του Πριάμου, και τον αναγκάζουν να γράψει μια πλαστή επιστολή, η οποία υποτίθεται είχε σταλεί από τον Πρίαμο προς τον Παλαμήδη, και αναφερόταν στην συμφωνία εκείνου με τον γιό του Ναυπλίου, περί προδοσίας των Ελλήνων εκ μέρους του. Την επιστολή συνόδευαν και τα χρήματα ώστε να φαίνεται ακόμη πιο πειστική η απάτη!!! Στην συνέχεια σκοτώνουν τον Τρώα και πείθουν με δώρα τον δούλο του Παλαμήδη να πάρει την επιστολή και τα χρήματα και να τα κρύψει στην σκηνή του ήρωα. Και αφού τα έκαναν όλα αυτά κατά το σχέδιο, συγκαλούν την εκκλησία των ηγετών της εκστρατείας και «αποκαλύπτουν» την προδοσία. Έπρεπε όμως να είναι εκεί και ο Παλαμήδης για να απολογηθεί και αφού εκείνος έλειπε, ήταν στην Λέσβο ή την Λυρνησσό μάλλον μαζί με τον Αχιλλέα, με κάποιο τρόπο έπρεπε να τον καλέσουν να έρθει πίσω. Όμως σκεπτόμενοι πως αν τον καλούσαν λέγοντάς του τον πραγματικό λόγο, εκείνος επειδή ήταν πολύ στενός φίλος με τον Αχιλλέα, πιθανώς να αποστατούσε μαζί του. Έτσι του μήνυσαν ότι είχαν ανάγκη πολιορκητικών μηχανών οπότε η παρουσία του ήταν αναγκαία αφού μονάχα εκείνος μπορούσε να τις κατασκευάσει.

Όταν πράγματι επέστρεψε ο Παλαμήδης τους είπε πως δεν έχουν ανάγκη τις πολιορκητικές μηχανές αφού είχαν τους δυο Αίαντες οι οποίοι ήσαν από μόνοι τους αρκετοί για την πολιορκία. Και σαν τον ρώτησαν για το θέμα της προδοσίας, ο γιός του Ναυπλίου στο άκουσμα αυτό μένει ενεός!!! Στην συνέχεια και αφού έχει συνέλθει από το πρώτο σοκ, έξω φρενών αλλά και με έκδηλη την απορία, πώς μπορεί να έχει ειπωθεί και από ποιους τέτοιο πράγμα, διατράνωνε την αθωότητά του που όμως δεν μπορούσε να αποδειχτεί. Τότε ο Οδυσσέας παίζοντας «θέατρο» ότι δήθεν απέκλειε μια τέτοια περίπτωση προδοσίας εκ μέρους του Παλαμήδη και εκείνος είναι απόλυτα αθώος, είπε πως με έναν τρόπο μόνο θα αποδειχθεί η συκοφαντία εις βάρος του. Να πάνε να ψάξουν στην σκηνή του. Όταν λοιπόν πήγαν εκεί και βρήκαν τα στοιχεία της «προδοσίας» ( επιστολή- χρήματα), αλλά και με την «μαρτυρία» του εξαγορασμένου από τους Οδυσσέα-Αγαμέμνονα, δούλου, του Παλαμήδη η καταδίκη για προδοσία του ήρωα, ήταν πια μονόδρομος… Έτσι καταδικάστηκε στον δια λιθοβολισμού θάνατον!!!

«…Τινες μεν είπον, ότι ο Οδυσσεύς και Διομήδης κατεβίβασαν αυτόν εις έν φρέαρ δολίως, λέγοντες, ότι ήτον εκεί θησαυρός, και ούτως ελιθοβόλησαν αυτόν μυστικώς. Άλλοι δε, ότι εψάρευεν ο Παλαμήδης, και αυτοί έρριψαν αυτόν εξαίφνης εις την θάλασσαν, και τον έπνιξαν. Άλλοι δε, ότι εφόνευσεν αυτόν ο Πάρις εις την μάχην. Αλλά η κοινή γνώμη βεβαιοί τον δια της κρίσεως θάνατον αυτού, τα δε άλλα έπλασαν ίσως τινές φίλοι του Οδυσσέως. Και δια τούτο λέγουσιν, ότι ωργίσθη ο Αχιλλεύς, και ουχί δια την Βρισηίδα, κατά το πλάσμα του Ομήρου…» (Ωγυγίας Μέρος ΣΤ’, Βιβλ. Γ’ κεφ. Β’) .

Στον λιθοβολισμό του Παλαμήδη, έλαβαν μέρος τα στρατεύματα του Αγαμέμνονα και του Οδυσσέα, χωρίς κανείς άλλος να θέλει: 

«…να βάλη λίθον, αλλ’ έβλεπαν μακρόθεν βαρέως φέροντες το πράγμα, πλήν εφοβούντο την δύναμιν του Αγαμέμνονος. Δεν ήτον δε και ο Αχιλλεύς εκεί. Ο δε Παλαμήδης ούτε δειλίαν έδειξεν, ούτε λύπην, ούτε παρεκάλεσεν, αλλά λιθαζόμενος έλεγε: «χαίρε αλήθεια, προ εμού γαρ τέθνηκας…»(Ωγυγίας Μέρος ΣΤ’, Βιβλ. Γ’ κεφ. Β’) .

Στην συνέχεια ο Αγαμέμνων διέταξε να πάρουν το άψυχο σώμα του Παλαμήδη και να το πετάξουν άταφο και άκλαυτο όπως αρμόζει σε έναν προδότη. Εκείνη την στιγμή ο Αίας ο γιός του Τελαμώνα μην αντέχοντας άλλο αυτόν τον διασυρμό ακόμη και την ασέβεια στον νεκρό, βγάζοντας το ξίφος από την θήκη του έβγαλε μια σπαρακτική κραυγή και όρμησε ανάμεσα από τους Έλληνες προς την συνέλευση (εκκλησία) που είχε καταδικάσει τον ήρωα, την οποία διεσκόρπισε!!! Και στην συνέχεια πέφτοντας πάνω στο πτώμα του Παλαμήδη άρχισε να κλαίει γοερά τραβώντας τα μαλλιά του: 

Ο Αίας έκλαυσε και κήδεψε τον Παλαμήδη

« …πεσών επί το σώμα του Παλαμήδους και εναγκαλισάμενος αυτό περιπαθώς, έκλαυσε πικρώς και οδυνηρώς, στενάζων και ολολύζων, και κατασπαράττων την κόμην αυτού. Έπειτα δε αφ’ ού το εκήδευσεν εντίμως, εκόμισεν αυτό εις την Λέσβον, και το έθαψεν εις το όρος της Μεθύμνης, Λαπέτυμνον καλούμενον, ένθα ετίμησαν αυτόν ως Ήρωα οι εγχώριοι, κτίσαντες και ιερόν αυτού. Ο δε Τζέτζης εποίησε το εξής επίγραμμα.

«Κείμαι δη Παλαμήδης Ναυπλιάδης Μεθύμνη
Αντ’ ευεργεσίης λαϊνέη νιφάδι»
(Ωγυγίας Μέρος ΣΤ’, Βιβλ. Γ’ κεφ. Β’) .

Η Μήθυμνα ήταν πόλη της Λέσβου που ίδρυσαν οι Πελασγοί. Στην προϊστορία αναφέρεται ως κόρη του Μάκαρος, ενός εκ των γιών του Ήλιου και αποικιστής της Λέσβου. Ο Όμηρος αναφέρεται στη Λέσβο με την ονομασία Μάκαρος Έδος, δηλαδή βασίλειο του Μάκαρα. Τα υπόλοιπα παιδιά του εκτός της Μήθυμνας, ήταν η Μυτιλήνη, η Αρίσβη, η Άντισσα, και ο Έρεσος. Σύμφωνα με μια παράδοση ο Θεσσαλός ήρωας Λέσβος, γιος του βασιλιά Λαπίθη και εγγονός του Αιόλου, παντρεύτηκε τη Μήθυμνα κι έδωσε τ’ όνομα της στην πόλη, ενώ ένας άλλος μύθος λέει ότι ήταν γυναίκα του Λεπέτυμνου άλλου, μυθικού επίσης, ήρωα που έδωσε τ’ όνομα του στο ομώνυμο βουνό της περιοχής. Εδώ σ’ αυτό το όρος έρχεται ο Αίας ο Τελαμώνος και θάβει τον μεγάλο ήρωα Παλαμήδη. Οι κάτοικοι, τίμησαν τον Παλαμήδη ως Ήρωα και μάλιστα ανέγειραν προς τιμήν του και ιερό. Όπου και το πιο πάνω επίγραμμα του Τζέτζη.

Ο Παλαμήδης ήταν ψηλός, με λευκή επιδερμίδα
και ξανθά μαλλιά. Μάλιστα συχνά αναφέρεται από τους συγγραφείς πως τα μαλλιά του ήταν «λαδωμένα» ή όπως χαρακτηριστικά λέει ο Σταγειρίτης «πιναροχαίτης». Αυτό το αποδίδουν όχι στο ότι δεν φρόντιζε τον εαυτό του, αλλά στο γεγονός πως ήταν τόσο πολύ απασχολημένος με τα στρατιωτικά και τα του πολέμου, ώστε κοιμόταν όπου εύρισκε. Στους Δελφούς στην Λέσχη των Κνιδίων, ο Παλαμήδης παρουσιαζόταν στις τοιχογραφίες του Πολυγνώτου αγένειος, χωρίς γένια κάτι που αποδείκνυε ότι πέθανε πολύ νέος.

Ο Παυσανίας λέει συγκεκριμένα:

“Πάνω απ’ την Κασοτίδα είναι ένα κτίριο με τοιχογραφίες του Πολυγνώτου. Είναι αφιέρωμα των Κνιδίων και ονομάζεται από τους κατοίκους των Δελφών Λέσχη, επειδή τα παλιά χρόνια σ’ αυτό το κτίριο συνήθιζαν να συχνάζουν και να συζητούν για τα σοβαρότερα θέματα για τις μυθικές ιστορίες… Μέσα σ’ αυτό το οίκημα, ολόκληρη η ζωγραφιά προς τα δεξιά, παριστάνει την άλωση της Τροίας και τον απόπλου των Ελλήνων. Όλοι αυτοί εκτός του Παλαμήδη εικονίζονται με γενειάδα.” (Παυσανίου Φωκικά 25,1 και 31,3).