ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΤΟΥ ΕΡΜΗ ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΣΑΡΚΑΣ - Το πάθος και οι επιθυμίες της νοητής ουσίας της ψυχής και του πνεύματος της σάρκας

Aπόσπασμα ΧVII

Στοβαίος 1, 41, 4

Η ψυχή λοιπόν είναι ουσία ασώματη, και όντας μέσα στο σώμα δε χάνει την ουσία της. Διότι συμβαίνει να είναι αεικίνητη στην ουσία της, κινείται μόνη της κατά την διαδικασία της νόησης χωρίς να κινείται μέσα σε κάτι ούτε προς κάτι ούτε χάρη σε κάτι.

Προέχει στη δύναμη και ό,τι προέχει δε χρειάζεται αυτά που έπονται.

Αυτό λοιπόν που είναι μέσα σε κάτι είναι ο τόπος και ο χρόνος και η φύση.

Αυτό που υπάρχει σε σχέση με κάτι είναι η αρμονία και το είδος και το σχήμα και αυτό που υπάρχει χάρη σε κάτι, είναι το σώμα.

Διότι για χάρη του σώματος είναι και ο χρόνος και ο τόπος και η φύση.
Αυτά, με συγγενική οικειότητα, επικοινωνούν μεταξύ τους.

Επειδή το σώμα χρειαζόταν τόπο (δε μπορεί να λειτουργήσει το σώμα χωρίς τόπο) και μεταβάλλεται με φυσικό τρόπο και είναι αδύνατο να υπάρξει μεταβολή χωρίς τον χρόνο και τη φυσική κίνηση, ούτε και μπορεί να υπάρχει σώμα χωρίς αρμονία.

Ο τόπος λοιπόν υπάρχει για χάρη του σώματος. Διότι δέχεται τις μεταβολές του σώματος και δεν αφήνει να χάνεται ό,τι μεταβάλλεται. Μεταβάλλεται δε, μεταπίπτει από το ένα στο άλλο και χάνει τη σύσταση του αλλά δεν παύει να είναι σώμα, μόνο που, μεταβαλλόμενο σε κάτι άλλο έχει τη σύσταση του άλλου. Διότι το σώμα, ως σώμα παραμένει και επομένως το σώμα μεταβάλλεται μόνο κατά τη διάθεση.

Λοιπόν, ο τόπος, ο χρόνος και η φυσική κίνηση είναι ασώματα.
Κάθε ένα δε, έχει τα δικά του χαρακτηριστικά.
Και είναι η ιδιότητα της χωρητικότητας το χαρακτηριστικό του τόπου, το διάστημα και ο αριθμός (είναι) του χρόνου, και της φύσης είναι η κίνηση, της αρμονίας η φιλία και του σώματος η μεταβολή.

Χαρακτηριστικό της ίδιας της ψυχής είναι η κατ'ουσίαν νόηση.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ XVII
Στοβαίος 1, 49, 4

Η ψυχή λοιπόν, είναι ουσία αυτοτελής, που από την αρχή πήρε ζωή σύμφωνα με το πεπρωμένο και τράβηξε προς τον εαυτό της, το πάθος και την επιθυμία όμοιο με της ύλης.

Και το μεν πάθος υπάρχει στην ύλη. Αλλά αν αυτό αποκτήσει εθισμό προς το νόημα της ψυχής τότε γίνεται ανδρεία και δεν παρασύρεται από την δειλία.

Η επιθυμία τώρα, προσφέρεται και αυτή και αν αποκτήσει εθισμό προς τον λογισμό της ψυχής τότε γίνεται σωφροσύνη και δεν υποκινείται από την ηδονή, διότι ο λογισμός αναπληρώνει την έλλειψη της επιθυμίας.

Όταν δε όλα είναι σε αρμονία και έχουν την ίδια τάση και όταν και τα δύο στηρίζονται στο λογισμό της ψυχής, τότε γίνεται δικαιοσύνη.

Διότι ο ισοδύναμος εθισμός, τους αφαιρεί την υπερβολή της επιθυμίας.

Αρχή δε αυτών είναι η διανοητική ουσία, που είναι μόνη και έχει τη δύναμη της δικής της λογικής.

Η ουσία δε αυτή, άρχει και ηγεμονεύει όπως ο άρχοντας εξουσιάζει και διαφεντεύει. Ο λόγος της είναι σαν σύμβουλος.

Ο διανοητικός λοιπόν, λόγος της ουσίας (Νους της ψυχής) είναι γνώση των λογισμών που παρέχουν μια εικόνα λογισμού στο άλογο μέρος της ψυχής, (λογική του πνεύματος της σάρκας), όπως είναι η ηχώ ως προς τη φωνή και η λάμψη της σελήνης ως προς τον ήλιο.

Το πάθος λοιπόν και η επιθυμία είναι προσαρμοσμένα προς κάποιο λογισμό και έλκουν το ένα το άλλο και αποκτούν τη γνώση των κοσμικών κύκλων.
(σημ: κοσμικοί κύκλοι είναι ο υλικός αισθητός κόσμος)

(σημ: η ανθρώπινη ψυχή θέλει να έχει την γνώση να γνωρίσει τον υλικό κόσμο).