Τα σφαιρωτά σμήνη πιθανές «κατοικίες» εξωγήινων πολιτισμών

Τα σφαιρωτά σμήνη είναι από τις πιο εντυπωσιακές δομές στο σύμπαν. Για παράδειγμα, έχουν αρκετά μεγάλη ηλικία, περίπου όσο και ο Γαλαξίας, ενώ παρά το σχετικά μικρό τους μέγεθος, φιλοξενούν πολύ μεγάλους αριθμούς αστεριών.

Έτσι, μία κοσμική «σφαίρα» διαμέτρου μόλις 100 ετών φωτός μπορεί να συγκεντρώνει έως και 1 εκατομμύριο αστέρες.
Τώρα, μια έρευνα από το αμερικανικό Κέντρο Αστροφυσικής Harvard Smithsonian (CfA) και το Ινστιτούτο Βασικής Έρευνας στη Βομβάη υποστηρίζει πως οι συγκεκριμένοι αστρικοί σχηματισμοί είναι ακόμη πιο ενδιαφέροντες από επιστημονική άποψη. Κι αυτό γιατί πολύ πιθανόν κάποιοι από αυτούς να αποτελούν κατοικίες εξωγήινων πολιτισμών.
«Τα σφαιρωτά σμήνη ενδεχομένως θα αποδειχθούν οι πρώτες περιοχές στον Γαλαξία μας όπου θα εντοπισθούν εξελιγμένες μορφές ζωής», λέει χαρακτηριστικά η Ρόζαν Ντι Στέφανο, αστρονόμος από το CfA και μία από τους συντάκτες της έρευνας, την οποία παρουσίασε η ίδια σε πρόσφατη ημερίδα της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας.
Στον Γαλαξία μας υπολογίζεται πως υπάρχουν περίπου 150 σφαιρωτά σμήνη, τα οποία σχηματίσθηκαν πριν από περίπου 10 δισεκατομμύρια χρόνια. Λόγω της μεγάλης «ηλικίας» τους, οι αστέρες που περιλαμβάνουν έχουν πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε «μέταλλα», διαθλά άλλα στοιχεία εκτός από το υδρογόνο και το ήλιο, κάτι που κάνει αρκετούς επιστήμονες να υποστηρίζουν ότι είναι απίθανο να έχουν σχηματισθεί στο εσωτερικό τους πλανητικά συστήματα.
Αν και η άποψη αυτή φαίνεται να επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι μέχρι σήμερα έχει ανακαλυφθεί μόλις ένας πλανήτης σε κάποιο σφαιρωτό σμήνος, η Ντι Στέφανο θεωρεί πως δεν ευσταθεί.
Έτσι κι αλλιώς, επισημαίνει, έχουν εντοπισθεί εξωπλανήτες να περιφέρονται γύρω από αστέρες οι οποίοι περιέχουν μόλις το 10% των «μετάλλων» που διαθέτει ο Ήλιος μας.
Μία άλλη αρνητική παράμετρος είναι πως, ακόμη κι αν είχε σχηματισθεί ένα πλανητικό σύστημα, η μεγάλη πυκνότητα αστεριών θα αποτελούσε απειλή για την «επιβίωσή» του.
Ο λόγος είναι πως ένας γειτονικός αστέρας θα μπορούσε να βρεθεί κάποια στιγμή σε αρκετά μικρή απόσταση από το σύστημα και, με τη βαρυτική του έλξη, να εκτινάξει τους πλανήτες στον διαστρικό χώρο.
Ωστόσο, οι συντάκτες της μελέτης θεωρούν πως ούτε αυτό ισχύει, καθώς για όλους τους αστέρες δεν είναι ίδια η κατοικήσιμη ζώνη, δηλαδή το εύρος της απόστασης στην οποία θα πρέπει να βρίσκεται ένας πλανήτης, για να είναι αρκετά θερμός ώστε να διαθέτει νερό σε υγρή μορφή.
Επομένως, τη στιγμή που σε έναν φωτεινό αστέρα η κατοικήσιμη ζώνη βρίσκεται σχετικά μακριά του, στην περίπτωση ενός αστεριού μικρότερης ακτινοβολίας, οι πλανήτες θα πρέπει να κινούνται πιο κοντά του, για να ευνοούν την ανάπτυξη ζωής.
Με δεδομένο πως τα σφαιρωτά σμήνη φιλοξενούν «ήλιους» ηλικίας 10 δισεκατομμυρίων ετών, και οι οποίοι εκπέμπουν ασθενέστερη ακτινοβολία, τότε οι κατοικήσιμες ζώνες τους θα πρέπει να έχουν μικρή απόσταση.
Κάτι που σημαίνει πως, αν σε κάποιες από αυτές υπάρχουν όντως πλανήτες, οι τροχιές τους δεν θα έχουν διαταραχθεί από τη βαρύτητα των γειτονικών αστεριών.
Συνεπώς, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι αρκετά βάσιμο να υπάρχουν σε σφαιρωτά σμήνη πλανήτες «ευνοϊκοί» εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια στην ανάπτυξη ζωής.
Και ακριβώς αυτό το πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα αυξάνει τις πιθανότητες η ζωή να έχει εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να έχουν εμφανισθεί και νοήμονα όντα, δημιουργώντας τον δικό τους πολιτισμό.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν επομένως πως θα πρέπει να εντατικοποιηθούν οι έρευνες για τον εντοπισμό πλανητών σε σφαιρωτά σμήνη – βάζοντας στο στόχαστρο τις εξωτερικές τους περιοχές, όπου σε αντίθεση με την «καρδιά» των σφαιρωτών σμηνών, η πυκνότητα των άστρων δεν είναι εξαιρετικά μεγάλη.
Για τους ίδιους επίσης, μία άλλη ιδέα θα ήταν να αναζητηθούν ραδιοκύματα ή σήματα από λέιζερ, που μπορεί να εκπέμπει ένας εξωγήινος πολιτισμός ο οποίος πιθανόν κατοικεί σε μια περιοχή.