Ο φόβος υπάρχει μόνο σε σχέση με κάτι• αυτό το «κάτι» γεννιέται όταν προσπαθούμε να το καταπνίξουμε, όταν του δίνουμε ένα όνομα

Όταν παύεις πια να κάνεις φυγές για να μη βλέπεις αυτό που είσαι, όταν δεν ψάχνεις κάποιον τρόπο να αποφύγεις αυτό που είσαι, τότε τι συμβαίνει; Αν παρατηρήσετε θα δείτε ότι κάνουμε το εξής: επειδή υπάρχει μια αίσθηση φόβου γι’ αυτό που βλέπουμε ή υπάρχει επιθυμία να το καταλάβουμε, του δίνουμε ένα όνομα. Αυτό δεν κάνουμε; Λέμε για εκείνο που μας γεννάει φόβο: «Νιώθω μόνος» ή «Νιώθω απελπισμένος», «Νιώθω άδειος», «Νιώθω το ένα ή το άλλο και θέλω να το καταλάβω».

Πράγμα που σημαίνει ότι δίνοντάς του ένα όνομα εδραιώνουμε μια σχέση ανάμεσα στον εαυτό μας και σ’ αυτό που ονομάζουμε μοναξιά, απελπισία, κενό. Βάζοντας σε λέξεις αυτή τη σχέση μας, της δίνουμε ψυχολογική σημασία.

Αν όμως δεν δώσουμε κανένα όνομα σ’ αυτό που βλέπουμε και απλώς το κοιτάμε, το παρατηρούμε, θα έχουμε διαφορετική σχέση μαζί του• τότε δεν θα είναι κάτι έξω από μας, θα είμαστε εμείς αυτό. Λέμε, για παράδειγμα: «Το φοβάμαι αυτό». Ο φόβος υπάρχει μόνο σε σχέση με κάτι• αυτό το «κάτι» γεννιέται όταν προσπαθούμε να το καταπνίξουμε, όταν του δίνουμε ένα όνομα, όπως, για παράδειγμα, «Νιώθω μοναξιά». Οπότε υπάρχει η αίσθηση ότι εσύ κι αυτή η μοναξιά είστε δύο χωριστά πράγματα.

Είναι, όμως, έτσι; Εσύ, δηλαδή ο παρατηρητής, παρατηρείς μέσα σου ένα γεγονός το οποίο το χαρακτηρίζεις ως «μοναξιά». Αλλά είναι ο παρατηρητής διαφορετικός από εκείνο που παρατηρεί μέσα του; Είναι διαφορετικός μόνο όσο δίνει κάποιο όνομα σ’ αυτό που παρατηρεί• αν, όμως, εσύ -που είσαι ο παρατηρητής- δεν δώσεις κανένα όνομα σ’ αυτό που παρατηρείς ότι νιώθεις, τότε ο παρατηρητής είναι το παρατηρούμενο• εσύ που παρατηρείς είσαι αυτό που παρατηρείς. Ο χαρακτηρισμός, το όνομα που δίνεις, το μόνο που κάνει είναι να διαιρεί εσένα απ’ αυτό, και μετά πρέπει να δώσεις μάχη μαζί του.

Αλλά όταν δεν υπάρχει διαίρεση, όταν ο παρατηρητής και το παρατηρούμενο είναι ένα, πράγμα που συμβαίνει μόνο όταν δεν δίνεις κάποιο όνομα σ’ αυτό που βλέπεις, τότε η αίσθηση του φόβου φεύγει τελείως – μπορείτε να το δοκιμάσετε και θα δείτε. Ο φόβος σάς εμποδίζει να κοιτάξετε ουδέτερα το γεγονός όταν λέτε ότι νιώθετε άδειος, νιώθετε μόνος, νιώθετε το ένα ή το άλλο. Και ο φόβος είναι μόνο η μνήμη που ζωντανεύει από τους χαρακτηρισμούς και τα ονόματα που δίνεις• αλλά όταν μπορείς να κοιτάς χωρίς να δίνεις κανένα όνομα σ’ αυτό που βλέπεις, τότε σίγουρα αυτό που κοιτάς είσαι εσύ ο ίδιος.

Όταν, λοιπόν, φτάνεις σ’ αυτό το σημείο που δεν ονομάζεις πια αυτό που κοιτάς, οπότε δεν το φοβάσαι, τότε είσαι αυτό. Κι όταν είσαι αυτό, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα – υπάρχει; Μόνο όταν δεν θέλεις να είσαι αυτό που βλέπεις, όταν θέλεις να το αλλάξεις, τότε μόνο δημιουργείται πρόβλημα. Αλλά όταν είσαι αυτό που κοιτάς, τότε ο παρατηρητής είναι το παρατηρούμενο, είναι ένα ενιαίο φαινόμενο, όχι δύο χωριστά φαινόμενα, και τότε δεν υπάρχει πρόβλημα – υπάρχει;

Μπορεί τώρα να πείτε: «Και τι να κάνω; Να με εδώ, ακόμα φοβισμένος, μέσα στη σύγχυση και στη μοναξιά• δεν μου δώσατε κάποια μέθοδο για να την εφαρμόσω και να ελευθερωθώ». Αν έχετε καταλάβει ό,τι είπα, το κλειδί βρίσκεται εκεί: ένα κλειδί που ανοίγει πολλά περισσότερα απ’ όσα συνειδητοποιείτε, αν μπορείτε και θέλετε να το χρησιμοποιήσετε. Σας παρακαλώ, πειραματιστείτε με όλο αυτό που ακούσατε και θα δείτε πόσο γρήγορα λύνεται και αλλάζει όλο το πράγμα, και κάτι άλλο παίρνει τη θέση του.

Κρισναμούρτι