Η ηθική και η ηθική συνδέονται στενά, αλλά δεν είναι το ίδιο. Η ηθική βασίζεται σε έναν κώδικα συμπεριφοράς που είναι αποδεκτός από μια συγκεκριμένη ομάδα ή κοινωνία. Συχνά βασίζονται σε θρησκευτικές ή πολιτιστικές πεποιθήσεις. Τα ήθη βασίζονται στις προσωπικές αξίες και πεποιθήσεις ενός ατόμου. Συχνά βασίζονται σε θρησκευτικές διδασκαλίες ή πολιτιστικούς κανόνες.
Οι αξίες είναι οι πεποιθήσεις και οι στάσεις που καθοδηγούν τη συμπεριφορά ενός ατόμου. Βασίζονται στις προσωπικές πεποιθήσεις και εμπειρίες ενός ατόμου. Οι αξίες μπορούν να επηρεαστούν από την οικογένεια, τους φίλους, τη θρησκεία, τον πολιτισμό και άλλους εξωτερικούς παράγοντες.
Η σχέση μεταξύ ηθικής, ηθικής και αξιών είναι πολύπλοκη. Η ηθική παρέχει ένα πλαίσιο για τον προσδιορισμό του τι είναι σωστό και τι λάθος. Η ηθική παρέχει καθοδήγηση για το πώς να ενεργήσετε σε ορισμένες καταστάσεις. Οι αξίες παρέχουν στο άτομο μια αίσθηση σκοπού και κατεύθυνσης. Και τα τρία είναι σημαντικά για την καθοδήγηση της συμπεριφοράς και της λήψης αποφάσεων.
Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά των ηθικών κρίσεων είναι ότι εκφράζουν τη δική μας αξίες. Δεν είναι όλες οι εκφράσεις αξιών και ηθικές κρίσεις, αλλά όλες οι ηθικές κρίσεις εκφράζονταικάτιγια το τι εκτιμούμε. Έτσι, η κατανόηση της ηθικής απαιτεί τη διερεύνηση του τι εκτιμούν οι άνθρωποι και γιατί.
Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι αξιών που μπορούν να έχουν οι άνθρωποι: προνομιακές αξίες, εργαλειακές αξίες και εγγενείς αξίες. Ο καθένας παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή μας, αλλά δεν παίζουν όλοι τον ίδιο ρόλο στη διαμόρφωση τουηθικά πρότυπακαι ηθικούς κανόνες.
Τιμή Προτίμησης
Η έκφραση προτίμησης είναι η έκφραση κάποιας αξίας που έχουμε. Όταν λέμε ότι προτιμάμε να αθλούμαστε, λέμε ότι εκτιμούμε αυτή τη δραστηριότητα. Όταν λέμε ότι προτιμάμε να χαλαρώνουμε στο σπίτι παρά στη δουλειά, λέμε ότι κρατάμε τον ελεύθερο χρόνο μας πιο ψηλά από τον χρόνο εργασίας μας.
Οι περισσότερες ηθικές θεωρίες δεν δίνουν μεγάλη έμφαση σε αυτό το είδος αξίας όταν δομούν επιχειρήματα για συγκεκριμένες ενέργειες που είναι ηθικές ή ανήθικες. Η μόνη εξαίρεση θα ήταν οι ηθικές θεωρίες που τοποθετούν ρητά τέτοιες προτιμήσεις στο επίκεντρο της ηθικής σκέψης. Τέτοια συστήματα υποστηρίζουν ότι εκείνες οι καταστάσεις ή οι δραστηριότητες που μας κάνουν πιο ευτυχισμένους είναι, στην πραγματικότητα, αυτές που πρέπει να επιλέξουμε ηθικά.
Ενόργανη Αξία
Όταν κάτι αποτιμάται οργανικά, αυτό σημαίνει ότι το εκτιμούμε μόνο ως μέσο για την επίτευξη κάποιου άλλου σκοπού που είναι, με τη σειρά του, πιο σημαντικό. Επομένως, εάν το αυτοκίνητό μου έχει οργανική αξία, αυτό σημαίνει ότι το εκτιμώ μόνο στο βαθμό που μου επιτρέπει να ολοκληρώσω άλλες εργασίες, όπως να πάω στη δουλειά ή στο κατάστημα. Αντίθετα, μερικοί άνθρωποι εκτιμούν τα αυτοκίνητά τους ως έργα τέχνης ή τεχνολογικής μηχανικής.
Οι οργανικές αξίες παίζουν σημαντικό ρόλο σε τελεολογικά ηθικά συστήματα - θεωρίες ηθικής που υποστηρίζουν ότι οι ηθικές επιλογές είναι αυτές που οδηγούν στις καλύτερες δυνατές συνέπειες (όπως η ανθρώπινη ευτυχία). Έτσι, η επιλογή να ταΐσετε έναν άστεγο μπορεί να θεωρηθεί ηθική επιλογή και εκτιμάται όχι απλώς για χάρη της αλλά, μάλλον, επειδή οδηγεί σε κάποιο άλλο καλό - την ευημερία ενός άλλου ατόμου.
Εγγενής Αξία
Κάτι που έχει εγγενή αξία αποτιμάται καθαρά για τον εαυτό του - δεν χρησιμοποιείται απλώς ως μέσο για κάποιον άλλο σκοπό και δεν «προτιμάται» απλώς πάνω από άλλες πιθανές επιλογές. Αυτό το είδος της αξίας είναι η πηγή πολλών συζητήσεων στην ηθική φιλοσοφία, επειδή δεν συμφωνούν όλοι ότι οι εγγενείς αξίες υπάρχουν στην πραγματικότητα, πολύ περισσότερο αυτό που είναι.
Εάν υπάρχουν εγγενείς τιμές, πώς συμβαίνει; Μοιάζουν με το χρώμα ή τη μάζα, ένα χαρακτηριστικό που μπορούμε να εντοπίσουμε αρκεί να χρησιμοποιήσουμε τα σωστά εργαλεία; Μπορούμε να εξηγήσουμε τι παράγει τα χαρακτηριστικά όπως η μάζα και το χρώμα, αλλά τι θα παρήγαγε το χαρακτηριστικό της αξίας; Εάν οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να καταλήξουν σε οποιοδήποτε είδος συμφωνίας σχετικά με την αξία κάποιου αντικειμένου ή γεγονότος, σημαίνει αυτό ότι η αξία του, όποια κι αν είναι, δεν μπορεί να είναι εγγενής;
Οργανικές έναντι εγγενών αξιών
Ένα πρόβλημα στην ηθική είναι, αν υποθέσουμε ότι οι εγγενείς αξίες υπάρχουν πραγματικά, πώς τις διαφοροποιούμε από τις εργαλειακές αξίες; Αυτό μπορεί να φαίνεται απλό στην αρχή, αλλά δεν είναι. Πάρτε, για παράδειγμα, το ζήτημα της καλής υγείας - αυτό είναι κάτι που σχεδόν όλοι εκτιμούν, αλλά είναι μια εγγενής αξία;
Μερικοί μπορεί να έχουν την τάση να απαντούν «ναι», αλλά στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι τείνουν να εκτιμούν την καλή υγεία επειδή τους επιτρέπει να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που τους αρέσουν. Έτσι, αυτό θα έκανε την καλή υγεία βασική αξία. Είναι όμως αυτές οι ευχάριστες δραστηριότητες εγγενώς πολύτιμες; Οι άνθρωποι συχνά τις εκτελούν για διάφορους λόγους - κοινωνικό δέσιμο, μάθηση, για να δοκιμάσουν τις ικανότητές τους κ.λπ. Κάποιοι ασχολούνται ακόμη και με τέτοιες δραστηριότητες για χάρη της υγείας τους!
Έτσι, ίσως αυτές οι δραστηριότητες είναι επίσης εργαλειακές παρά εγγενείς αξίες - αλλά τι γίνεται με τους λόγους για αυτές τις δραστηριότητες; Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε έτσι για πολύ καιρό. Φαίνεται ότι όλα όσα εκτιμούμε είναι κάτι που οδηγεί σε κάποια άλλη αξία, υποδηλώνοντας ότι όλες οι αξίες μας είναι, τουλάχιστον εν μέρει, εργαλειακές αξίες. Ίσως δεν υπάρχει «τελική» αξία ή σύνολο αξιών και είμαστε παγιδευμένοι σε έναν συνεχή βρόχο ανατροφοδότησης όπου τα πράγματα που εκτιμούμε οδηγούν συνεχώς σε άλλα πράγματα που εκτιμούμε.
Αξίες: Υποκειμενικές ή Αντικειμενικές;
Μια άλλη συζήτηση στον τομέα της ηθικής είναι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι άνθρωποι όταν πρόκειται να δημιουργήσουν ή να αξιολογήσουν αξία. Κάποιοι το υποστηρίζουνη αξία είναι μια καθαρά ανθρώπινη κατασκευή- ή τουλάχιστον, η κατασκευή οποιουδήποτε όντος με επαρκώς προηγμένες γνωστικές λειτουργίες. Εάν όλα αυτά τα όντα εξαφανιστούν από το σύμπαν, τότε κάποια πράγματα όπως η μάζα δεν θα άλλαζαν, αλλά άλλα πράγματα όπως η αξία θα εξαφανίζονταν επίσης.
Άλλοι υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι τουλάχιστον ορισμένες μορφές αξίας (εγγενείς αξίες) υπάρχουν αντικειμενικά και ανεξάρτητα από οποιονδήποτε παρατηρητή. Έτσι, ο μόνος μας ρόλος είναι να αναγνωρίσουμε την εγγενή αξία που έχουν ορισμένα αντικείμενα αγαθών. Μπορεί να αρνηθούμε ότι έχουν αξία, αλλά σε μια τέτοια κατάσταση είτε εξαπατάμε τον εαυτό μας είτε απλά κάνουμε λάθος. Πράγματι, ορισμένοι θεωρητικοί της ηθικής έχουν υποστηρίξει ότι πολλά ηθικά προβλήματα θα μπορούσαν να επιλυθούν αν μπορούσαμε απλώς να μάθουμε να αναγνωρίζουμε καλύτερα εκείνα τα πράγματα που έχουν αληθινή αξία και να απαλλαγούμε από τεχνητά δημιουργημένες αξίες που μας αποσπούν την προσοχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου