Άρτεμις η παρθενική θεά

Η Άρτεμις είναι η παρθενική θεά, η θεότητα που λατρεύτηκε περισσότερο από κάθε άλλη στην αρχαία Ελλάδα.

Στην αρχική της ιδιότητα είναι η θεά του κυνηγιού (πότνια θηρῶν), αλλά και προστάτιδα της άγριας πανίδας μη επιτρέποντας τον άσκοπο σκοτωμό ζώων, ιδίως νεογνών. Σε όλο τον ελλαδικό χώρο, σε πόλεις και χωριά, υπήρχαν ναοί και άλση αφιερωμένα σε αυτή. Ο Άθως, για παράδειγμα, ήταν κάποτε επίσης προστατευμένο άλσος της Αρτέμιδος.

Όταν αργότερα, κατά την κλασική εποχή, το κυνήγι έπαψε να αποτελεί βασικό βιοποριστικό μέσο, η λατρεία της Αρτέμιδος ως θεάς της θήρας υποχώρησε και οι σχετικές εορτές υπέρ της με αυτήν την ιδιότητα ατόνησαν.

 
Αν και παρθενική θεά, η Άρτεμις λατρεύτηκε μέχρι το τέλος της αρχαιότητας με την άλλη της ιδιότητα, εκείνη της θεάς του τοκετού.

Στο πρόσωπο της Αρτέμιδος απορροφήθηκαν και ενσωματώθηκαν παλαιότερες θεότητες του τοκετού όπως η μινωική Ειλείθυια, αλλά και η παλαιότερη ελληνική θεά του τοκετού, η Ιφιγένεια, που από θεά υποβιβάσθηκε αργότερα σε ηρωίδα. Ιφιγένεια ( ἶφι + γένος) εξάλλου σημαίνει ισχυρός γόνος και κατ’ επέκτασιν είναι η βοηθός γέννησης γόνου ισχυρού. Στα πλαίσια αυτής της ενσωμάτωσης πλάστηκε και ο μύθος της θυσίας της Ιφιγένειας, κόρης του Αγαμέμνονα, στην Αυλίδα όπου η Άρτεμις την αρπάζει πριν τη θυσία και τοποθετεί στη θέση της ελάφι.

Άλλα προσωνύμια της Αρτέμιδος ως προστάτιδας των εγκυμονουσών και των λεχώνων ήταν «Λοχία ή Λεχώ», «Βραυρωνία», «Αυλίδα», «Μουνιχία». Σύμφωνα με τον Όμηρο στην Ιλιάδα, οι πόνοι των επίτοκων γυναικών οφείλονται στα επώδυνα βέλη της Αρτέμιδος που χαρακτηρίζεται «μογοστόκος Εἰλείθυια». Τόσο ο αίσιος τοκετός όσο και ο θανατηφόρος αποδίδονταν στην Άρτεμη. Έτσι, ο Όμηρος πάλι αναφέρει ότι ο Δίας της έδωσε τη δύναμη να σκοτώνει όποια επίτοκο επιθυμεί (Ζεύς σε λέοντα γυναιξὶ θῆκε).

Για το λόγο αυτό, οι γυναίκες επιδίωκαν με ικεσίες και προσφορές τον εξευμενισμό της Αρτέμιδος για να έχουν μια καλή γέννα σε μια εποχή που η εγκυμοσύνη και ο τοκετός ήταν τόσο για τη γυναίκα όσο και για το τέκνο μια κατάσταση που πολύ συχνά οδηγούσε όχι σε ζωή αλλά στο θάνατο. Δεν είναι τυχαία η φράση που μέχρι την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης επικρατούσε ότι «η έγκυος γυναίκα έχει το ένα πόδι στον τάφο».