Ο Μάντης Τειρεσίας

Η μητέρα του ονομαζόταν Χαρικλώ, όπως η γυναίκα του σοφού Κενταύρου Χείρωνος, κι άνηκε στις θεραπαινίδες της Παλλάδος Αθηνάς. Έτσι είδε ο Τειρεσίας στα νιάτα του αυτό που δε θα ‘πρεπε ποτέ να δη. Η θεά τριγύριζε με την άμαξα στη Βοιωτία, ευχαριστημένη για τα άλογά της. Εδώ έβγαλε τα ρούχα της για να δροσιστή στο μπάνιο. Αυτό το έκανε μια φορά, στην Ιπποκρήνη, στην «πηγή του ίππου», πάνω στον Ελικώνα, στη γαλήνη του μεσημεριού και στην ερημιά. Ο Τειρεσίας, με το πρώτο χνούδι στο πηγούνι, κυνηγούσε εκεί μόνος στον ιερό τόπο με τα σκυλιά του. Παρακινημένος από ασίγαστη δίψα έτρεξε στην πηγή, ο τρομερός. Χωρίς να το θέλη είδε αυτό που δεν επιτρεπότανε να δη. Είδε το στήθος και το κορμί της Αθηνάς. Μετά απ’αυτό δεν έπρεπε πια να ξαναδή το φως του ήλιου. Η θεά έβαλε τα χέρια της πάνω στα μάτια του και τον τύφλωσε. Όμως απ’ αγάπη στη συνοδό της Χαρικλώ του ‘δωσε το χάρισμα της μαντείας: του καθάρισε τ’ αυτιά, για να μπορή να καταλαβαίνη τη φωνή των πουλιών και του έστειλε ένα ραβδί από ξύλο αγριοκερασιάς, που μ’ αυτό θα μπορούσε να προχωρή σα να ‘βλεπε.

Μια άλλη ιστορία για την τύφλωση του Τειρεσίου είχε το ίδιο νόημα: κι εδώ ο Τειρεσίας είδε κάτι που δε θα ‘πρεπε να δη. Διηγούνταν ότι όταν ήταν νεαρός βοσκός σ’ ένα λιβάδι στον Κιθαιρώνα – ή στο βουνό Κυλλήνη, στην περιοχή όπου ο Ερμής ασκούσε την τέχνη του με το ραβδί το στολισμένο με ζευγάρι από φίδια- είδε δυο φίδια την ώρα που ζευγαρώνονταν. Το ζήτημα, για το οποίο δεν πίστευαν ότι ήταν κάτι ασυνήθιστο στη ζωή των βοσκών στην Ελλάδα, θα ‘πρεπε να είχε σπουδαία σημασία στα αρχαία χρόνια, αν δεχτούμε πως κάτι τέτοιο για τους μεταγενέστερους, ήταν έκφραση ενός πραγματικού αστείου των θεών. Ο Τειρεσίας είχε σκοτώσει, έτσι έλεγαν, το θηλυκό φίδι που ζευγάρωνε και την ίδια στιγμή μεταμορφώθηκε σε γυναίκα. Έτσι, σαν γυναίκα, έζησε τα επόμενα εφτά χρόνια και δοκίμασε τον έρωτα του άνδρα. Μετά από εφτά χρόνια είδε πάλι ένα ερωτευμένο ζευγάρι. Τώρα σκότωσε με τη γροθιά του το αρσενικό κι αμέσως μεταμορφώθηκε πάλι σε άνδρα. Τότε μάλωσαν μεταξύ τους ο Ζευς και η Ήρα, αν το αρσενικό ή το θηλυκό φύλο ένιωθε περισσότερο την αγάπη. Για διαιτητή διάλεξαν τον Τειρεσεία. «Μόνο το ένα από τα δέκα μέρη απολαμβάνει ο άνδρας – έτσι ακούστηκε η απόφασή του – τα δέκα πραγματοποιεί η γυναίκα, που χαίρεται με την ψυχή της».

Η Ήρα θύμωσε γι’αυτό, επειδή το αποκάλυψε, και τον τιμώρησε με τύφλωση. Ο Ζευς γι’ αυτό τον προίκισε με το χάρισμα του μάντη και του επέτρεψε να ζήση εφτά γενεές ανθρώπων. Μας παραδόθηκε όμως, ότι αυτό το χάρισμα δεν έκανε ευτυχισμένο τον σοφό άνδρα: «Πατέρα, Ζευ – θα ψιθύρισε αναστενάζοντας -ή θα ‘πρεπε να μου χαρίσης συντομώτερη ζωή, ή τόσο μόνο γνώση, όση έχουν και οι κοινοί θνητοί. Όπως είναι τώρα τα πράγματα, δεν είναι για μένα καθόλου τιμή το ότι θα ζήσω εφτά γενεές ανθρώπων!» Τυφλός και προικισμένος με θεϊκή γνώση, έπρεπε να ζήση τα πεπρωμένα του Κάδμου και των απογόνων του – ήσαν έξι γενιές – και να ξέρη μόνος απ’ όλους τους ανθρώπους τι γίνεται και στον κάτω κόσμο. Αυτό το δώρο το παραχώρησε η Περσεφόνη. Στο βασίλειο των νεκρών τον επισκέφτηκε αργότερα ο Οδυσσεύς, και άφησε αυτόν, που ακόμα και εδώ κρατούσε το χρυσό ραβδί του μάντη, να μπη πρώτος στο λάκκο, τον γεμάτο με το αίμα των σφαγίων. Ο Τειρεσίας τον γνώρισε και του μίλησε, χωρίς ακόμα να ‘χει πιει, και όταν ήπιε αίμα, του φανέρωσε όλη τη μελλοντική του μοίρα.

Είδε επίσης τη μοίρα του Οιδίποδος, που εκπληρώθηκε, όπως ο Τειρεσίας το προφήτεψε.