ΟΜΗΡΟΣ: Ὀδύσσεια (15.189-15.255)

Ἦμος δ᾽ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,

190 ἵππους τε ζεύγνυντ᾽ ἀνά θ᾽ ἅρματα ποικίλ᾽ ἔβαινον,
ἐκ δ᾽ ἔλασαν προθύροιο καὶ αἰθούσης ἐριδούπου·
μάστιξεν δ᾽ ἐλάαν, τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην.
αἶψα δ᾽ ἔπειθ᾽ ἵκοντο Πύλου αἰπὺ πτολίεθρον·
καὶ τότε Τηλέμαχος προσεφώνεε Νέστορος υἱόν·
195 «Νεστορίδη, πῶς κέν μοι ὑποσχόμενος τελέσειας
μῦθον ἐμόν; ξεῖνοι δὲ διαμπερὲς εὐχόμεθ᾽ εἶναι
ἐκ πατέρων φιλότητος, ἀτὰρ καὶ ὁμήλικές εἰμεν·
ἥδε δ᾽ ὁδὸς καὶ μᾶλλον ὁμοφροσύνῃσιν ἐνήσει.
μή με παρὲξ ἄγε νῆα, διοτρεφές, ἀλλὰ λίπ᾽ αὐτοῦ,
200 μή μ᾽ ὁ γέρων ἀέκοντα κατάσχῃ ᾧ ἐνὶ οἴκῳ
ἱέμενος φιλέειν· ἐμὲ δὲ χρεὼ θᾶσσον ἱκέσθαι.»
Ὣς φάτο, Νεστορίδης δ᾽ ἄρ᾽ ἑῷ συμφράσσατο θυμῷ,
ὅππως οἱ κατὰ μοῖραν ὑποσχόμενος τελέσειεν.
ὧδε δέ οἱ φρονέοντι δοάσσατο κέρδιον εἶναι·
205 στρέψ᾽ ἵππους ἐπὶ νῆα θοὴν καὶ θῖνα θαλάσσης,
νηῒ δ᾽ ἐνὶ πρύμνῃ ἐξαίνυτο κάλλιμα δῶρα,
ἐσθῆτα χρυσόν τε, τά οἱ Μενέλαος ἔδωκε·
καί μιν ἐποτρύνων ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·
«σπουδῇ νῦν ἀνάβαινε κέλευέ τε πάντας ἑταίρους,
210 πρὶν ἐμὲ οἴκαδ᾽ ἱκέσθαι ἀπαγγεῖλαί τε γέροντι.
εὖ γὰρ ἐγὼ τόδε οἶδα κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν·
οἷος κείνου θυμὸς ὑπέρβιος, οὔ σε μεθήσει,
ἀλλ᾽ αὐτὸς καλέων δεῦρ᾽ εἴσεται, οὐδέ ἕ φημι
ἂψ ἰέναι κενεόν· μάλα γὰρ κεχολώσεται ἔμπης.»
215 Ὣς ἄρα φωνήσας ἔλασεν καλλίτριχας ἵππους
ἂψ Πυλίων εἰς ἄστυ, θοῶς δ᾽ ἄρα δώμαθ᾽ ἵκανε.
Τηλέμαχος δ᾽ ἑτάροισιν ἐποτρύνας ἐκέλευσεν·
«ἐγκοσμεῖτε τὰ τεύχε᾽, ἑταῖροι, νηῒ μελαίνῃ,
αὐτοί τ᾽ ἀμβαίνωμεν, ἵνα πρήσσωμεν ὁδοῖο.»
220 Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα τοῦ μάλα μὲν κλύον ἠδ᾽ ἐπίθοντο,
αἶψα δ᾽ ἄρ᾽ εἴσβαινον καὶ ἐπὶ κληῗσι καθῖζον.
ἦ τοι ὁ μὲν τὰ πονεῖτο καὶ εὔχετο, θῦε δ᾽ Ἀθήνῃ
νηῒ πάρα πρύμνῃ· σχεδόθεν δέ οἱ ἤλυθεν ἀνὴρ
τηλεδαπός, φεύγων ἐξ Ἄργεος ἄνδρα κατακτάς,
225 μάντις· ἀτὰρ γενεήν γε Μελάμποδος ἔκγονος ἦεν,
ὃς πρὶν μέν ποτ᾽ ἔναιε Πύλῳ ἔνι, μητέρι μήλων,
ἀφνειὸς Πυλίοισι μέγ᾽ ἔξοχα δώματα ναίων·
δὴ τότε γ᾽ ἄλλων δῆμον ἀφίκετο, πατρίδα φεύγων
Νηλέα τε μεγάθυμον, ἀγαυότατον ζωόντων,
230 ὅς οἱ χρήματα πολλὰ τελεσφόρον εἰς ἐνιαυτὸν
εἶχε βίῃ. ὁ δὲ τῆος ἐνὶ μεγάροις Φυλάκοιο
δεσμῷ ἐν ἀργαλέῳ δέδετο, κρατέρ᾽ ἄλγεα πάσχων
εἵνεκα Νηλῆος κούρης ἄτης τε βαρείης,
τήν οἱ ἐπὶ φρεσὶ θῆκε θεὰ δασπλῆτις Ἐρινύς.
235 ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἔκφυγε κῆρα καὶ ἤλασε βοῦς ἐριμύκους
ἐς Πύλον ἐκ Φυλάκης καὶ ἐτίσατο ἔργον ἀεικὲς
ἀντίθεον Νηλῆα, κασιγνήτῳ δὲ γυναῖκα
ἠγάγετο πρὸς δώμαθ᾽· ὁ δ᾽ ἄλλων ἵκετο δῆμον,
Ἄργος ἐς ἱππόβοτον· τόθι γάρ νύ οἱ αἴσιμον ἦεν
240 ναιέμεναι πολλοῖσιν ἀνάσσοντ᾽ Ἀργείοισιν.
ἔνθα δ᾽ ἔγημε γυναῖκα καὶ ὑψερεφὲς θέτο δῶμα,
γείνατο δ᾽ Ἀντιφάτην καὶ Μάντιον, υἷε κραταιώ.
Ἀντιφάτης μὲν τίκτεν Ὀϊκλῆα μεγάθυμον,
αὐτὰρ Ὀϊκλήης λαοσσόον Ἀμφιάραον,
245 ὃν περὶ κῆρι φίλει Ζεύς τ᾽ αἰγίοχος καὶ Ἀπόλλων
παντοίην φιλότητ᾽· οὐδ᾽ ἵκετο γήραος οὐδόν,
ἀλλ᾽ ὄλετ᾽ ἐν Θήβῃσι γυναίων εἵνεκα δώρων.
τοῦ δ᾽ υἱεῖς ἐγένοντ᾽ Ἀλκμάων Ἀμφίλοχός τε.
Μάντιος αὖ τέκετο Πολυφείδεά τε Κλεῖτόν τε·
250 ἀλλ᾽ ἦ τοι Κλεῖτον χρυσόθρονος ἥρπασεν Ἠὼς
κάλλεος εἵνεκα οἷο, ἵν᾽ ἀθανάτοισι μετείη·
αὐτὰρ ὑπέρθυμον Πολυφείδεα μάντιν Ἀπόλλων
θῆκε βροτῶν ὄχ᾽ ἄριστον, ἐπεὶ θάνεν Ἀμφιάραος·
ὅς ῥ᾽ Ὑπερησίηνδ᾽ ἀπενάσσατο πατρὶ χολωθείς,
255 ἔνθ᾽ ὅ γε ναιετάων μαντεύετο πᾶσι βροτοῖσι.

***

Την άλλη μέρα ξημερώνοντας ρόδισε η Αυγή τον ουρανό,
190 κι έζεψαν πάλι τ᾽ άλογά τους, ανέβηκαν στην άμαξα με τα πολλά στολίδια,
πέρασαν την αυλόθυρα κι άφησαν πίσω την πολύβοη στοά.
Τότε μαστίγωσε ο Τηλέμαχος, να τρέξουν τ᾽ άλογα, κι αυτά πετούσαν
ολοπρόθυμα, ώσπου να φτάσουν πια στην Πύλο, στο ψηλό της κάστρο.
Αλλά την ώρα εκείνη μίλησε ο Τηλέμαχος στον γιο του Νέστορα:
«Πεισίστρατε, αν θα μπορούσες να μου δώσεις μιαν υπόσχεση,
να κάνεις ό,τι σου ζητήσω. Καυχιόμαστε πως είμαστε
δυο φίλοι από παλιά, μας δένει κι η φιλία των πατέρων μας,
αφήνω που βρεθήκαμε και συνομήλικοι· κι αυτός ο δρόμος ο κοινός
σίγουρα θα στεριώσει κι άλλο την ομοφροσύνη μας.
Γι᾽ αυτό, ευγενικέ μου, μην προσπεράσεις τώρα το καράβι,
παράτησέ με εμένα εδώ· μήπως ο γέροντας πατέρας σου
200 θελήσει, παρά τη θέλησή μου, να με κρατήσει στο παλάτι,
για να μου δείξει τη φιλόξενη στοργή του. Ανάγκη ωστόσο εγώ,
όσο πιο γρήγορα μπορώ, στον τόπο μου να φτάσω.»
Έτσι του μίλησε, κι ο Νεστορίδης πήρε να το σκέφτεται,
μια τέτοια υπόσχεση καταπώς πρέπει να την εκτελέσει.
Κι όπως το συλλογίστηκε, αυτό του φάνηκε πως είναι ωφελιμότερο·
έστρεψε πρώτα τ᾽ άλογα στο γρήγορο καράβι κατά το περιγιάλι·
ακούμπησε μετά στης πρύμνης την κουβέρτα τα ωραία δώρα,
χρυσαφικά και ρούχα, όσα του χάρισε ο Μενέλαος·
τέλος τον παρακίνησε να φύγει με λόγια που πετούσαν σαν πουλιά:
«Εμπρός λοιπόν, ανέβα τώρα αμέσως- πες ν᾽ ανεβούν στο πλοίο
κι οι σύντροφοι όλοι, προτού γυρίσω εγώ στο σπίτι μου
210 και πω στον γέροντά μου τα καθέκαστα.
Γιατί καλά το ξέρω, φρένα και νους το αισθάνονται,
πόσο παράφορη είναι η ψυχή του — όχι, δεν θα σ᾽ αφήσει.
Εδώ θα κατεβεί από μόνος του να σε καλέσει, και δεν τον βλέπω
άπρακτος να φεύγει· θα βράζει ο θυμός του με το φέρσιμό σου.»
Μίλησε, και μαστίγωσε να τρέξουν τα καλότριχα άλογα,
τραβώντας για την πόλη των Πυλίων, όπου και φτάνει στο παλάτι γρήγορα.
Στο μεταξύ ο Τηλέμαχος έδινε εντολές προς τους συντρόφους:
«Τα σύνεργα στη θέση τους, πιστοί μου σύντροφοι, μέσα στο μελανό καράβι,
κι εμείς απάνω, έτοιμοι πια να ανοίξουμε τον δρόμο μας.»
220 Έτσι τους μίλησε, αυτοί τον άκουσαν κι υπάκουσαν,
κι αμέσως μπήκαν στο καράβι και καθίζουν στα ζυγά.
Όσο ο Τηλέμαχος εφρόντιζε να γίνουν τα απαραίτητα και προσευχόταν
στην Αθηνά με προσφορές, στημένος στο κατάστρωμα της πρύμνης,
ήλθε κοντά του κάποιος ξένος, εξόριστος από το Άργος,
έχοντας διαπράξει φόνο — ήτανε μάντης
και το γένος του κρατούσε απ᾽ τον Μελάμποδα και τη γενιά του.
Παλιά ο Μελάμπους ζούσε καλά στην Πύλο, την προβατομάνα,
πλούσιος πολύ, ξεχώριζε ανάμεσά τους με το λαμπρό του αρχοντικό.
Αλλά μια μέρα ξενιτεύτηκε, άφησε πίσω του πατρίδα
και τον περήφανο Νηλέα, από τους ζώντες τον επιφανέστερο.
230 Αυτός για ένα χρόνο ολόκληρο του κατακράτησε με το στανιό
τα τόσα πλούτη του, όσο εκείνος βρέθηκε στο σπίτι του Φυλάκου
φυλακισμένος, καδενωμένος μ᾽ αλυσίδες φοβερές, να βασανίζεται
φριχτά. Κι ο λόγος ήταν η κόρη του Νηλέα, η ερωτική του τύφλα
που η Ερινύα σάλεψε τα φρένα του, θεά που κατακέφαλα χτυπά.
Και μολοντούτο ξέφυγε τη μαύρη μοίρα κι απ᾽ τη Φυλάκη
πίσω οδήγησε στην Πύλο βόδια που μουκανίζουν· επήρε έτσι
εκδίκηση για το άπρεπο έργο απ᾽ τον ισόθεο Νηλέα, κι έφερε ακόμη
σπίτι του την κόρη, την έδωσε ταίρι του αδελφού του.
Ο ίδιος όμως πάλι μίσεψε φτάνοντας τώρα στο ιππότροφο Άργος —
240 ήταν γραφτό του εκεί να μείνει εξουσιάζοντας πολλούς Αργείους.
Εκεί παντρεύτηκε και στήνοντας ψηλόροφο παλάτι
γεννά τον Αντιφάτη και τον Μάντιο, δυο ρωμαλέους γιους.
Ο Αντιφάτης γέννησε τον μεγαλόκαρδο Οϊκλή, ο Οϊκλής
τον Αμφιάραο, που σήκωνε ξωπίσω του στρατό.
Αυτόν ο αιγίοχος Δίας τον είχε στην καρδιά του, τον αγάπησε·
τον αγαπούσε κι ο Απόλλωνας — κάθε λογής αγάπη.
Δεν πρόλαβε όμως να διαβεί των γηρατειών του το κατώφλι·
πήγε και χάθηκε στη Θήβα, από τα γυναικεία εκείνα δώρα —
στο μεταξύ γεννήθηκαν δικοί του γιοι ο Αμφίλοχος κι ο Αλκμάων.
Ο Μάντιος πάλι γέννησε τον Πολυφείδη και τον Κλείτο.
250 Αλλά τον Κλείτο, για τα κάλλη του, τον άρπαξε η χρυσόθρονη Αυγή,
για να τον κάνει σύνοικο των αθανάτων. Όσο για τον γενναίο Πολυφείδη,
ο Απόλλων τον ανέδειξε άριστο μάντη των βροτών,
μετά τον θάνατο του Αμφιαράου.
Ωστόσο ο Πολυφείδης χολώθηκε με τον πατέρα του, άλλαξε
τόπο κι έφτασε στην Υπερήσια, όπου κι εγκαταστάθηκε,
μαντεύοντας σ᾽ όσους του γύρευαν μαντεύματα.