Αριστοτέλης: Η συνήθεια είναι η δεύτερη φύση του ανθρώπου

«Η συνήθεια είναι η δεύτερη φύση του ανθρώπου» -Αριστοτέλης

Οι πεποιθήσεις και τα πιστεύω

Πέντε από τους μαθητές δεν είχαν γυρίσει στην ώρα τους, μετά το μεγάλο διάλειμμα για φαγητό, και ζήτησαν συγγνώμη. «Από μένα η συγγνώμη σας είναι δεκτή. Δεν ξέρω αν συμφωνούν και οι υπόλοιποι συμμετέχοντες, επειδή με την αργοπορία σας προκύπτει θέμα καθυστέρησης του μαθήματος και παρεμποδίζεται η αποτελεσματική διεξαγωγή του σεμιναρίου. Στόχος μου είναι να έχουμε καλύψει την ύλη που προγραμμάτισα μέχρι το τέλος του σεμιναρίου, γι’ αυτό σας παρακαλώ όλους σας να είσαστε έγκαιρα στη θέση σας και να μην υπάρξει άλλη διακοπή».

Έπειτα έκανε μια παύση μερικών στιγμών.

«Ώρα να ξεκινήσουμε το μάθημα για τις πεποιθήσεις, οι οποίες παίζουν σημαντικότατο ρόλο στον επαναπρογραμματισμό του υποσυνείδητου και στη ζωή μας»

»Κάποια στιγμή στη ζωή τους οι άνθρωποι θέλουν να μάθουν τι είναι αυτό που κάνει κάποιους ευτυχισμένους κι άλλους δυστυχισμένους. Λίγους να είναι ζάμπλουτοι και πολλούς να είναι πάμπτωχοι. Άλλους να υποφέρουν κι άλλους να απολαμβάνουν τη ζωή…

»Αυτό που κάνει τους ανθρώπους να χαίρονται ή να πληγώνονται είναι το πώς ερμηνεύουν όσα συμβαίνουν γύρω τους και πώς αντιδρούν σ’ αυτά. Την αντίδρασή τους σ’ αυτό που τους συμβαίνει καθορίζουν τα προγράμματα που έχουν μέσα τους, στο υποσυνείδητό τους, που δεν είναι άλλα από τα πιστεύω, τις πεποιθήσεις, τις αρχές, τα ιδανικά τους, το τι προσδοκούν να γίνουν στη ζωή τους».

Ο άνθρωπος δεν ορίζει αυτό που συμβαίνει στον εξωτερικό του κόσμο, ορίζει όμως το πώς αντιδρά κι αυτό το καθορίζουν τα πιστεύω και οι πεποιθήσεις του.

»Τι είναι στ’ αλήθεια οι πεποιθήσεις και τα πιστεύω και ποιος ο ρόλος τους στη ζωή των ανθρώπων;» ρώτησε ο δάσκαλος και συνέχισε απαντώντας ο ίδιος την ερώτησή του. «“Έχω την πεποίθηση”, σημαίνει “είμαι βέβαιος”.

»Οι πεποιθήσεις, με απλά λόγια, είναι απόψεις για τη ζωή, που πιστεύουμε πως είναι σωστές, αλάνθαστες και πως ό,τι δεν συμφωνεί μ’ αυτές είναι λανθασμένο και πρέπει να το αποφεύγουμε, να το απορρίπτουμε.

»Οι πεποιθήσεις, τα πιστεύω μας για το τι είναι αλήθεια και τι ψέμα, τι είναι σωστό και τι όχι, καθορίζουν τη στάση μας απέναντι στην κοινωνία, στα όσα συμβαίνουν στον κόσμο μας. Παίζουν, επίσης, σημαντικό ρόλο στο πώς σκεφτόμαστε, στις αποφάσεις που παίρνουμε, στο πώς αντιμετωπίζουμε όσα επηρεάζουν τη ζωή μας. Έτσι, όπως είπε και ο Νίτσε, “Οι πεποιθήσεις είναι μεγαλύτερος αντίπαλος της αλήθειας από το ψέμα”».

Πώς σχηματίζονται οι πεποιθήσεις;

«Οι περισσότερες πεποιθήσεις σχηματίζονται όταν είμαστε παιδιά. Οι απόψεις των γονέων, των αδελφών, του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος, αλλά και οι επιρροές του σχολείου και των συνομήλικων του παιδιού για το τι είναι κοινωνικά αποδεκτό και τι όχι, καθορίζουν το τι αποδέχεται το παιδί ως αληθινό, ως σωστό, ως πρέπον. Οι πεποιθήσεις που διαμορφώνει το παιδί είναι βασισμένες σ’ αυτές τις επιρροές και καθορίζουν τη συμπεριφορά του.

Καθώς μεγαλώνει και αναπτύσσεται ο ΣΥΝ ΝΟΥΣ του, αρχίζει να έχει περισσότερες εμπειρίες με τους συμμαθητές, το σχολικό περιβάλλον, τους συνομήλικούς του, διαμορφώνει νέες πεποιθήσεις και πιστεύω για τη ζωή. Αυτό συνεχίζει να συμβαίνει με την ενηλικίωσή του, με τις αλλαγές που γίνονται στη ζωή του, με τις ανάγκες που του παρουσιάζονται…

»Οι εμπειρίες του παιδιού, τα μηνύματα που παίρνει από τους γονείς, τους συγγενείς, τους δασκάλους, τους συμμαθητές του, είναι που καθορίζουν αν θα είναι ευγενικό, ντροπαλό, κοινωνικό ή αντικοινωνικό, ευέλικτο, ευερέθιστο… Κάθε φορά που το μάλωναν ή το επαινούσαν· που υποχωρούσαν από τα όρια που του θέτανε· όταν του έκαναν τα χατίρια, γιατί τους το ζητούσε με γλυκόλογα, ή γιατί έκλαιγε, συμβάλλουν στον σχηματισμό διαστρεβλωμένων ή μη πεποιθήσεων, ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια της ζωής του.

»Για τα καλά, τα σωστά που κάναμε, οι γονείς μας μας επιβράβευαν με ένα χαμόγελο, με ένα φιλί, με ένα μπράβο, με ένα δώρο… Για τα λάθη μάς τιμωρούσαν με την αυστηρή ματιά, με υψωμένο τον τόνο της φωνής, με το θυμωμένο ύφος. Με κάποιας μορφής τιμωρία, ελαφριάς ή βαριάς για την ηλικία μας. Οι θετικές και αρνητικές επιρροές που δέχεται το παιδί διαμορφώνουν την προσωπικότητά του και καθορίζουν τη στάση του στη ζωή και την εν γένει συμπεριφορά του».
Πεποιθήσεις και προσωπικότητα

«Ποια προσωπικότητα θα διαμορφώσει ένα παιδί που περιβάλλεται με αγάπη από τους γονείς και το περιβάλλον του; Που, ακόμα και για τα πιο μεγάλα παιδικά λάθη του, του εξηγούν με καλοσύνη ποιο ήταν το λάθος του και πώς έπρεπε να συμπεριφερθεί; Και ποια προσωπικότητα θα διαμορφώσει το παιδί που οι γονείς του, το περιβάλλον του, του συμπεριφέρονται με αυστηρότητα, με θυμό, με διάφορες τιμωρίες; Και στις δύο περιπτώσεις, οι γονείς θέλουν το καλό των παιδιών τους, να επιτύχουν στη ζωή, να σπουδάσουν, να γίνουν χρήσιμοι στην κοινωνία.

Ο καθένας με τον δικό του τρόπο, με όσα έμαθε από τους γονείς και τους δασκάλους του… Ας δούμε μερικά παραδείγματα:

1. Στη μία περίπτωση: “Αυτό που είπες δεν είναι αλήθεια, είναι ψέμα. Το ψέμα είναι το αντίθετο της αλήθειας και το χρησιμοποιούν οι άνθρωποι που φοβούνται να είναι ο εαυτός τους, ή θέλουν να εκμεταλλευτούν κάποιον και να χειριστούν καταστάσεις και ανθρώπους. Δεν με βοηθάει να σε καταλάβω και να επικοινωνήσω μαζί σου όταν μου λες ψέματα”. Στην άλλη περίπτωση: “Είσαι ψεύτης, και την επόμενη φορά που θα πεις ψέμα θα το μετανιώσεις πικρά”.

2. Στη μία περίπτωση: “Αυτό που είπες είναι η γνώμη σου και τη δέχομαι. Θύμωσες με αυτό που είπε ο θείος σου και είχες δίκιο. Ο τρόπος που αντέδρασες όμως είχε ασέβεια. Μπορείς να λες αυτό που νιώθεις, χωρίς να προσβάλλεις τον άλλο, ακόμα κι αν αυτός σε πρόσβαλε. Μπορούσες να του πεις: “‘Θείε, δεν μ’ αρέσει αυτό που μου λες. Με κάνεις να θυμώνω. Με κοροϊδεύεις; Με υποτιμάς;’”. Στην άλλη περίπτωση: “Πρέπει να ντρέπεσαι που μίλησες έτσι στον θείο σου. Και δίκαιο να είχες δεν έπρεπε να του μιλήσεις έτσι και να τον στενοχωρήσεις”.

3. Στη μία περίπτωση: “Βλέπω ότι είσαι απογοητευμένος από τον βαθμό σου. Στεναχωριέμαι που σε βλέπω έτσι. Θέλεις να μου πεις περισσότερα; Τι σκέφτεσαι να κάνεις; Πώς θα το αντιμετωπίσεις; Χρειάζεσαι μήπως κάποια βοήθεια; Μπορώ να κάνω κάτι γι’ αυτό;” Στην άλλη περίπτωση: “Είσαι μια σκέτη αποτυχία. Τίποτε δεν θα καταφέρεις στη ζωή σου. Δεν έχει παιχνίδι στον υπολογιστή απόψε”.

»Το παιδί με τους επικριτικούς γονείς, για να γίνει αποδεκτό και να αποφύγει τις τιμωρίες, αναγνωρίζει ότι εκείνο φταίει, ακόμα κι αν δεν ήταν δικό του το φταίξιμο. Είναι έτοιμο να δώσει τα πάντα για τους άλλους, αναλαμβάνοντας εκείνο την ευθύνη.

»Τα δύο παιδιά με τη διαφορετική αντιμετώπιση από τους γονείς και το περιβάλλον τους, με την ενηλικίωσή τους θα είναι δύο διαφορετικοί χαρακτήρες. Ο ένας θα έχει μια καλή εικόνα για τον εαυτό του. Θα είναι γεμάτος αυτοπεποίθηση και σιγουριά για τις ικανότητές του. Γεμάτος εμπιστοσύνη πως θα τα καταφέρει σε ό,τι αναλαμβάνει. Το άλλο παιδί, με τις συνεχείς επικρίσεις και προσβολές από τους γονείς του, θα νιώθει κατώτερο. Θα του λείπει η αυτοπεποίθηση. Θα σκέφτεται: “Δεν είμαι αρκετά καλός σ’ αυτόν τον τομέα”, “Γιατί να προσπαθήσω, αφού δεν θα τα καταφέρω;” “Δεν είμαι έξυπνος”, “Δεν αξίζω να…” Μπορεί να ξεκινά να κάνει πράγματα, αλλά συχνά να τα παρατάει με διάφορες δικαιολογίες. Θα ρωτάει την άποψη των άλλων, γιατί δεν θα έχει αυτοπεποίθηση και σιγουριά για την ορθότητα αυτού που θέλει να κάνει.

Σε μερικές περιπτώσεις τα παιδικά τραύματα του παιδιού που δέχεται συνεχείς επικρίσεις είναι πιθανόν να το κάνουν να πεισμώσει κι όταν ενηλικιωθεί να θέλει να αποδείξει ότι αξίζει, ότι μπορεί να κάνει πράγματα, να επιτύχει στη ζωή του. Υπάρχει ακόμη η πιθανότητα ένα τέτοιο άτομο με πολλές επιτυχίες και αναγνώριση να οδηγηθεί σε ψυχωτικές καταστάσεις, όπως εγωισμός, ματαιοδοξία, αλαζονεία, ναρκισσισμός… Να πιστέψει ότι είναι ανώτερος από τους άλλους και να απαιτεί σεβασμό και υπακοή από τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του και, ανάλογα με τη θέση που κατέχει, ακόμα και από τους υπηκόους του.

»Το κάθε άτομο έχει διαφορετικές εμπειρίες στη ζωή του. Δεν είναι όλοι οι γονείς το ίδιο, ούτε οι γιαγιάδες, οι παππούδες, οι δάσκαλοι… Ακόμα και οι ίδιοι γονείς συχνά συμπεριφέρονται διαφορετικά στο κάθε παιδί τους. Γι’ αυτό οι πεποιθήσεις που σχηματίζει το καθένα είναι διαφορετικές. Ενώ ένα γεγονός που συμβαίνει στον εξωτερικό κόσμο έπρεπε να είναι ίδιο για όλους, ο καθένας μας το αντιλαμβάνεται και ανταποκρίνεται σ’ αυτό διαφορετικά.

»Πεποιθήσεις συνεχίζουν να σχηματίζονται σ’ όλη τη ζωή του ατόμου, μέχρι τον θάνατό του. Είναι αυτές που καθορίζουν ποιες από τις επιθυμίες του θα γίνουν δεκτές και θα πραγματοποιηθούν από το υποσυνείδητό του και ποιες όχι. Είναι ο ηθικός κώδικας του κάθε ατόμου. Όταν οι επιθυμίες του προσκρούουν στα πιστεύω, στις ηθικές αρχές του, στην ιδεολογία του ατόμου, ως επί το πλείστον επικρατεί το ηθικό μέρος του εαυτού. Ακόμα κι αν πρόσκαιρα επικρατήσουν τα θέλω του ΣΥΝ ΝΟΥ, αργά ή γρήγορα η κατάσταση θα αλλάξει και θα επικρατήσουν οι αρχές του εσωτερικού μας κόσμου».

Οι πεποιθήσεις λειτουργούν σαν φίλτρα

«Όταν συμβεί κάτι στον εξωτερικό κόσμο, τα δεδομένα του φτάνουν στον ΣΥΝ ΝΟΥ μέσω των πέντε αισθήσεων. Αφού τα επεξεργαστεί, το άτομο σχηματίζει κάποια γνώμη για το τι θα κάνει. Τι επιλογές έχει και ποιες από αυτές έχουν βαρύνουσα σημασία για το ίδιο, ώστε σε συμφωνία με τις πεποιθήσεις και τους ηθικούς του κώδικες να δράσει κατάλληλα. Αν αυτό που τελικά επιλέξει είναι σύμφωνο με τις πεποιθήσεις του, υπάρχει ομοφωνία μεταξύ συνειδητού και υποσυνείδητου.

Η αρμονία μεταξύ συνειδητού και υποσυνείδητου, σε συνδυασμό με τον Συμπαντικό Νου, δημιουργούν τις συνθήκες εκείνες για την πραγματοποίηση των επιθυμιών του ατόμου. Σε αντίθετη περίπτωση, θα υπάρχει διαφωνία, δυσαρμονία, μεταξύ ΣΥΝ ΝΟΥ και ΥΠΟΣ ΝΟΥ και θα δημιουργηθεί ένταση μεταξύ τους, που μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε καταστροφικά αποτελέσματα για το άτομο.

»Οι πεποιθήσεις, τα πιστεύω του ατόμου, λειτουργούν σαν φίλτρο, που επιτρέπει σε ό,τι βρίσκεται σε αρμονία μεταξύ ΣΥΝ ΝΟΥ και ΥΠΟΣ ΝΟΥ “να περάσει την πύλη του υποσυνείδητου” και να υλοποιηθεί. Αντίθετα, σε περίπτωση δυσαρμονίας, δεν περνά την πύλη του υποσυνείδητου και δεν πραγματοποιείται. Ό,τι αποδεχτεί ο ΣΥΝ ΝΟΥΣ ως σύμφωνο με τις πεποιθήσεις του ατόμου, το υποσυνείδητο φροντίζει να υλοποιηθεί, σε σύνδεση με τον Συμπαντικό Νου.

»Οτιδήποτε διαφορετικό από τις πεποιθήσεις του παρουσιαστεί, το άτομο το απορρίπτει, με αποτέλεσμα να βλέπει τα πράγματα όπως θέλει να είναι κι όχι όπως πραγματικά είναι. Οι πεποιθήσεις του το κρατούν σταθερό στις απόψεις του, στα πιστεύω του. Παραμένει συντηρητικό, κολλημένο στο παρελθόν. Ενώ τα πάντα γύρω του αλλάζουν, οι απόψεις του για τη ζωή παραμένουν ίδιες.

Περιμένει τους άλλους να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, για να ταιριάζει στις αντιλήψεις του. Στην περίπτωση αυτών των ανθρώπων, τον έλεγχο της ζωής τους έχει το υποσυνείδητο, μέσω των αρνητικών πεποιθήσεων, οι οποίες, ακόμα κι αν τον εξυπηρετούσαν κάποτε, σήμερα του δημιουργούν προβλήματα και δυσαρμονία μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού του κόσμου».

Οι περιοριστικές πεποιθήσεις

«Περιοριστικές πεποιθήσεις είναι εκείνες που μας περιορίζουν σε διάφορους τομείς στη ζωή μας. Είναι ιδέες, απόψεις, πιστεύω, που ίσως κάποτε να μας είχαν εξυπηρετήσει, αλλά τώρα μας περιορίζουν από το να κάνουμε καινούρια πράγματα. Πολλές από αυτές δημιουργούνται κατά την παιδική ηλικία, στο στενό οικογενειακό περιβάλλον, στο σχολείο…

»Οι περιοριστικές πεποιθήσεις:

– Αφορούν τον εαυτό σου.

Περιλαμβάνουν αυτοεπικρίσεις, όπως “Είμαι άσχημος”, “Είμαι αδέξιος”, “Είμαι ανασφαλής”, “Είμαι χοντρός, παχύσαρκος”, “Είμαι αγχώδης τύπος”, “Δεν θυμάμαι ονόματα”, “Δεν αξίζω να με αγαπούν”, κ.λπ.

– Αφορούν άλλους, δηλαδή πιστεύεις ότι οι άλλοι, ο κόσμος γενικά, είναι που επηρεάζουν τις δυνατότητές σου ή ευθύνονται για κάτι που σου συμβαίνει, όπως: “Οι συνομήλικοί μου με αποφεύγουν”, “ο κόσμος είναι κακός”, “Οι άντρες εκμεταλλεύονται τις γυναίκες,” “Τα λεφτά στα λεφτά πάνε”, “Οι άντρες δεν κλαίνε…”

»Αν η πεποίθηση είναι “Δεν αξίζω να έχω φίλους”, οποιαδήποτε πρόταση για σύναψη φιλίας θα απορριφθεί από την αρχή από το άτομο, ή με τις πράξεις και τη συμπεριφορά του κάποτε η φιλία θα χαλάσει.

»Έχει συμβεί σε όλους μας, νομίζω, να έχουμε βάλει κάποιο στόχο τον οποίο σαμποτάραμε εμείς οι ίδιοι, με κάποια περιοριστική πεποίθηση: “Πού πας; Δεν θα τα καταφέρεις”. “Χρειάζονται χρήματα που δεν τα έχεις…”, “Δεν έχεις τις γνώσεις να το κάνεις!” κ.ο.κ.

»Οι πεποιθήσεις μας είναι που καθορίζουν αν οι αποφάσεις του ΣΥΝ ΝΟΥ, οι επιθυμίες μας, θα αποτυπωθούν ή όχι στο υποσυνείδητο».