Καλά τα έλεγε η τριάδα: όλα ωραία τακτοποιημένα από τον Δία, από τη θεία πρόνοια. Αυτός ο κόσμος είναι ο καλύτερος δυνατός. Όμως όλα όσα συμβαίνουν σε αυτό τον κόσμο δεν είναι τα καλύτερα δυνατά, έσπευδαν να συμπληρώσουν με νόημα οι αντίπαλοι των Στωικών. Ας δούμε τα πράγματα γύρω μας: ένας σεισμός καταστρέφει σπίτια, ένας λύκος πνίγει ένα κοπάδι πρόβατα, ένας άνθρωπος σκοτώνει τον συνάνθρωπό του, ο πλούσιος κλέβει τον φτωχό, ο δυνατός καταπιέζει τον αδύνατο. Τι κάνει για αυτά ο θεός που όλα τα γνωρίζει, όλα τα μπορεί και θέλει πάντα το καλό; Αν είναι υπεύθυνος για τα πάντα, όπως υποστηρίζουν οι Στωικοί, τότε θα είναι υπεύθυνος και για αυτά - που μόνο καλά δεν είναι. Άρα, αντέτειναν οι αντίπαλοί τους, ο θεός είναι υπεύθυνος όχι μόνο για το καλό αλλά και για το κακό στον κόσμο.
Οι Στωικοί προσπάθησαν να απαντήσουν στο πρόβλημα της ύπαρξης του κακού, αλλά ακόμη και ο πολυπράγμων Χρύσιππος θεωρούσε λογικό που όλοι απορούμε για το πώς γεννήθηκε η κακία: πώς θα βρούμε την αιτία της, από τη στιγμή που δεν μπορεί να είναι ο θεός και η φύση; Μήπως αυτά που θεωρούμε κακά δεν είναι κακά; Πρέπει να δεχθούμε ότι οι σεισμοί και οι καταποντισμοί δεν είναι πραγματικά κακά. Ό,τι κάνει η φύση το κάνει με καλό σκοπό, που ίσως εμείς δεν μπορούμε πάντα να τον καταλάβουμε: κάτι μπορεί να είναι κακό για κάποιους, αλλά να φέρνει αγαθά για το σύνολο. Ίσως τα φαινόμενα αυτά είναι συνέπειες των καλών πραγμάτων που υπάρχουν.
Ο Χρύσιππος έδινε ένα παράδειγμα: το κεφάλι μας αποτελείται από πολύ λεπτά και μικρά κόκαλα και γι᾽ αυτό είναι εύθραυστο. Αυτό είναι κακό για το κεφάλι, αλλά χάρη σ᾽ αυτό μπορεί να λειτουργήσει. Και είναι προτιμότερο ένα εύθραυστο και καλό κεφάλι από ένα στέρεο αλλά κακό.
Έστω ότι η φύση ξέρει τι κάνει. Τι γίνεται, όμως, με τις ανθρώπινες πράξεις; Όλα όσα κάνουμε είναι σύμφωνα με τη φύση, εκτός από «όσα κάνουν οι κακοί από την ανεμυαλιά τους». Η φύση έδωσε στον άνθρωπο το λογικό και μια κλίση προς την αρετή. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν γνωρίζουν ή δεν ακολουθούν αυτή τη φυσική κλίση, γιατί ο άνθρωπος είναι το μόνο ον που μπορεί να ενεργεί ενάντια στη βούληση της φύσης. Αλλά, κατά τους Στωικούς, ακριβώς επειδή μπορούμε να κάνουμε και το κακό, είμαστε ικανοί να κατακτήσουμε το αντίθετό του, την αρετή.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου