Πώς να βοηθήσουμε ως γονείς ένα παιδί που έχει πέσει θύμα εκφοβισμού

Κάποτε ο εκφοβισμός θεωρούταν εθιμοτυπικό κομμάτι της παιδικής ηλικίας – όχι πια. Σήμερα, ο εκφοβισμός αναγνωρίζεται ως ένα σοβαρό πρόβλημα που μπορεί να επηρεάσει τη σωματική υγεία, τη συναισθηματική ευημερία και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις ενός παιδιού. Για να βοηθήσουμε ένα παιδί να αντιμετωπίσει τον εκφοβισμό, χρειάζεται να τον αναγνωρίζουμε, να τον προλαμβάνουμε και να αντιδράμε.

Τι είναι ο εκφοβισμός;

Ο εκφοβισμός είναι μια μορφή επιθετικότητας, κατά την οποία ένα ή περισσότερα παιδιά εκφοβίζουν επανειλημμένα και σκόπιμα, παρενοχλούν ή βλάπτουν ένα θύμα που θεωρείται λιγότερο ισχυρό. Οι στόχοι των εκφοβιστών συχνά γίνονται αντιληπτοί ως διαφορετικοί ή λιγότερο ισχυροί από τους συνομηλίκους για οποιονδήποτε αριθμό παραγόντων:

– Κοινωνική ή οικονομική κατάσταση

– Σωματικό μέγεθος ή δύναμη

– Σωματική αναπηρία

– Μαθησιακή διαταραχή

– Μειονότητα από εθνοτική, φυλετική ή θρησκευτική άποψη

– Σεξουαλικός προσανατολισμός ή ταυτότητα φύλου

Ο εκφοβισμός μπορεί να λάβει πολλές μορφές:

– Σωματικός. Αυτός ο τύπος εκφοβισμού περιλαμβάνει χτυπήματα, σκουντήματα και κλωτσιές, καθώς και καταστροφή της περιουσίας ενός παιδιού.

– Λεκτικός. Ο λεκτικός εκφοβισμός περιλαμβάνει πειράγματα, χαρακτηρισμούς, χλευασμούς και ακατάλληλα σεξουαλικά σχόλια.

– Ψυχολογικός ή κοινωνικός. Αυτός ο τύπος εκφοβισμού περιλαμβάνει τη διάδοση φημών για ένα παιδί, τη δημόσια ντροπή του ή τον αποκλεισμό του από μια ομάδα.

– Ηλεκτρονικός. Ο διαδικτυακός εκφοβισμός περιλαμβάνει την απειλή ή τη βλάβη άλλων μέσω της χρήσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ιστότοπων, εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης, μηνυμάτων ή βίντεο και φωτογραφιών που διαδίδονται ηλεκτρονικά.

Οι συνέπειες του εκφοβισμού

Ο εκφοβισμός μπορεί να έχει τόσο βραχυπρόθεσμες όσο και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχολογική ευημερία, τη σωματική υγεία και τις εκπαιδευτικές επιδόσεις ενός παιδιού. Ένα παιδί που εκφοβίζεται κινδυνεύει από:

– Σωματικό τραυματισμό

– Κατάθλιψη ή άγχος

– Μοναξιά ή απομόνωση

– Χαμηλή αυτοεκτίμηση

– Διαταραχές πρόσληψης τροφής ή συμπεριφορές αυτοτραυματισμού

– Σκέψεις αυτοκτονίας

– Χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών

– Διαταραχές ύπνου

– Συχνές απουσίες από το σχολείο

– Κακές επιδόσεις στο σχολείο

– Εχθρικές συμπεριφορές

Ο αντίκτυπος του διαδικτυακού εκφοβισμού μπορεί να είναι σημαντικός, δεδομένου ότι μπορεί να εμπλέκονται πολλά άτομα και οι επιβλαβείς πληροφορίες μπορεί να παραμείνουν στο διαδίκτυο για πολύ καιρό ή ακόμα και μόνιμα.

Προειδοποιητικά σημάδια εκφοβισμού

Εάν το παιδί σας εκφοβίζεται, μπορεί να το αποσιωπά λόγω φόβου, ντροπής ή αμηχανίας. Τα προειδοποιητικά σημάδια μπορεί να είναι ασαφή και ορισμένα μπορεί να μιμούνται ζητήματα ψυχικής υγείας. Να είστε σε επιφυλακή για:

– Χαμένα ή κατεστραμμένα ρούχα, ηλεκτρονικές συσκευές ή άλλα προσωπικά αντικείμενα

– Απότομη απώλεια φιλικών σχέσεων ή αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων

– Κακή σχολική επίδοση ή απροθυμία να πάει στο σχολείο

– Πονοκέφαλοι, στομαχόπονοι ή παράπονα για άλλες σωματικές ενοχλήσεις

– Προβλήματα στον ύπνο ή συχνοί εφιάλτες

– Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες

– Δυσφορία μετά τη χρήση του διαδικτύου ή του τηλεφώνου

– Απότομη αποφυγή της χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών

– Αισθήματα αδυναμίας ή χαμηλής αυτοεκτίμησης

– Αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, όπως η φυγή από το σπίτι

Στρατηγικές πρόληψης και αντιμετώπισης του εκφοβισμού
Διατήρηση ανοικτής επικοινωνίας

Η συζήτηση για τον εκφοβισμό προτού συμβεί θέτει τις βάσεις για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του προβλήματος. Κάντε ερωτήσεις στο παιδί για να μάθετε πώς είναι τα πράγματα στο σχολείο γι’ αυτό: Πώς ήταν σήμερα στο σχολείο; Πώς πέρασες; Έγινε κάτι άσχημο; Πώς είναι τα πράγματα στο μεσημεριανό γεύμα, στο διάλειμμα ή στην επιστροφή προς το σπίτι; Έχεις δει εκφοβισμό στο σχολείο; Έχεις κάποιον στον οποίο μπορείς να μιλήσεις στο σχολείο αν σε εκφοβίσουν;

Έχετε ένα σχέδιο αντίδρασης

Συζητήστε με το παιδί για τις στρατηγικές αντιμετώπισης του εκφοβισμού. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τις ακόλουθες ενέργειες:

– Απομακρυνόμαστε από την άσχημη κατάσταση.

– Αν αισθάνεσαι ασφαλής, ζήτα ευθέως και ήρεμα από το άτομο να σταματήσει αυτό που κάνει

– Μίλα σε έναν φίλο για το τι συνέβη.

– Μίλα σε έναν έμπιστο ενήλικα στο σχολείο για το τι συνέβη.

– Απόφυγε μέρη που δεν σου φαίνονται ασφαλή.

– Προσπάθησε να περνάς χρόνο με φίλους και ενήλικες που προσφέρουν ασφάλεια και στήριξη.
Το ενθαρρύνουμε να υπερασπίζεται όσους δέχονται εκφοβισμό

Στις περισσότερες περιπτώσεις, όταν ένα παιδί δέχεται εκφοβισμό, άλλα παιδιά γίνονται μάρτυρες. Δυστυχώς, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι παρευρισκόμενοι μπορεί να ενθαρρύνουν τον εκφοβισμό, να συμμετέχουν ή να μην κάνουν τίποτα. Οι παρευρισκόμενοι μπορεί να ανησυχούν μήπως γίνουν στόχος εκφοβισμού ή αντιποίνων.

Η υπεράσπιση ενός ατόμου που εκφοβίζεται, ωστόσο, έχει θετικά αποτελέσματα. Η ανάληψη δράσης συμβάλλει στο να σταματήσει ο εκφοβισμός, να προληφθεί και να διασφαλιστεί ότι το άτομο που εκφοβίζεται λαμβάνει την απαραίτητη υποστήριξη. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να:

– Να διαμορφώνει συμπεριφορές χωρίς αποκλεισμούς, με ενσυναίσθηση και ευγένεια.

– Να κάθεται ή να περπατά μαζί με παιδιά που μπορεί να είναι στόχος εκφοβισμού.

– Να αναφέρει τον εκφοβισμό σε έναν έμπιστο ενήλικα.
Στρατηγικές για τον εκφοβισμό στον κυβερνοχώρο

Μιλήστε στο παιδί σας για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να είναι ασφαλές στο διαδίκτυο. Ο ρόλος σας μπορεί να περιλαμβάνει τα εξής:

– Γινόμαστε πρότυπο της κατάλληλης χρήσης των συσκευών, όπως ο χρόνος που περνάμε στο διαδίκτυο και η χρήση γλώσσας.

– Ακολουθούμε ή κάνουμε “like” στους λογαριασμούς του παιδιού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

– Ψάχνουμε στο διαδίκτυο για διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με το παιδί μας.

– Ρυθμίζουμε τον κατάλληλο για την ηλικία γονικό έλεγχο στις συσκευές.

– Καθορίζουμε όρια για το πότε και πού μπορούν να χρησιμοποιούνται οι συσκευές.

– Εάν έχουμε σημαντικές ανησυχίες, εξετάζουμε τον λογαριασμό του πάντα με την παρουσία του.

– Δεν απαγορεύουμε τη χρήση του διαδικτύου αν το παιδί πέσει θύμα εκφοβισμού, καθώς η αντίδραση αυτή μπορεί να αποθαρρύνει την αναφορά.

Οι κατευθυντήριες γραμμές για τα παιδιά ως προς την πρόληψη ή την αντιμετώπιση του διαδικτυακού εκφοβισμού περιλαμβάνουν τα εξής:

– Μην αποδέχεστε αιτήματα φιλίας από άγνωστα άτομα.

– Χρειάζεται να γνωρίζετε πως ό,τι δημοσιεύετε θα βρίσκεται για πάντα στο διαδίκτυο.

– Μην μοιράζεστε φωτογραφίες ή βίντεο που δεν θα μοιραζόσασταν με έναν γονέα ή άλλο φροντιστή.

– Μην απαντάτε ή προωθείτε οποιοδήποτε περιεχόμενο διαδικτυακού εκφοβισμού.

– Αποκλείστε χρήστες που έχουν εκφοβίσει στο διαδίκτυο.
Τι να κάνουμε αν το παιδί μας εκφοβίζεται

Εάν υποψιάζεστε ότι το παιδί σας εκφοβίζεται ή το παιδί σας έχει αναφέρει εκφοβισμό, λάβετε τα ακόλουθα μέτρα:

– Εξασφαλίστε την ασφάλεια. Υποστηρίξτε το παιδί σας εξηγώντας του ότι θέλετε να είναι ασφαλές και ότι θα λάβετε μέτρα για να προστατεύσετε την ασφάλειά του και να τερματίσετε τον εκφοβισμό.

– Μάθετε λεπτομέρειες. Ζητήστε από το παιδί σας να περιγράψει τι συνέβη. Κρατήστε αρχείο με τις λεπτομέρειες.

– Κρατήστε αποδεικτικά στοιχεία. Αν το παιδί σας βίωσε διαδικτυακό εκφοβισμό, τραβήξτε στιγμιότυπα οθόνης με παραδείγματα και αποθηκεύστε όλα τα σχετικά αρχεία.

– Επικοινωνήστε με το σχολείο. Επικοινωνήστε με τον σχολικό σύμβουλο, τον διευθυντή του σχολείου ή άλλους εκπαιδευτικούς, όπως αναφέρεται στην πολιτική εκφοβισμού του σχολείου.

– Παρακολουθήστε το ζήτημα. Συνεργαστείτε με το σχολείο για να αναπτύξετε ένα σχέδιο αντιμετώπισης του εκφοβισμού, συμφωνήστε σε βήματα για την αντιμετώπιση του προβλήματος και παρακολουθήστε το ζήτημα για να βεβαιωθείτε ότι ο εκφοβισμός έχει σταματήσει.

– Επικοινωνήστε με παρόχους υπηρεσιών. Επικοινωνήστε με τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου ή τηλεφώνου για να αναφέρετε προβλήματα και να αντιμετωπίσετε ανάγκες όπως η αφαίρεση εικόνων.

– Επικοινωνήστε με την αστυνομία. Επικοινωνήστε με την αστυνομία εάν ο εκφοβισμός περιλαμβάνει σωματική βλάβη, σεξουαλική βία, απειλές βίας ή ανταλλαγή παιδικής πορνογραφίας ή εικόνων σεξουαλικού περιεχομένου.