ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: ΠΕΡΙ ΤΥΧΗΣ

Κι όταν κάποιος έχει συγκεντρώσει πολύ χρυσάφι και ασήμι και πλήθος δούλων και περιβάλλεται από ευρύχωρα διαμερίσματα και έχει επιπλέον βάλει πολυτελείς κλίνες και τραπέζια, μήπως φαντάζεται πως αυτά τα πράγματα, χωρίς την παρουσία της φρόνησης από πλευράς του, θα φέρουν ευδαιμονία και ζωή ευχάριστη, γαλήνια και αμετάπτωτη;

Κάποιος ρώτησε τον στρατηγό Ιφικράτη, σαν να προσπαθούσε να τον ελέγξει, ποιος είναι, επειδή δεν είναι “ούτε πολίτης, ούτε τοξότης, ούτε πελταστής”· εκείνος τότε αποκρίθηκε:

“Είμαι αυτός που διοικεί και χρησιμοποιεί όλους τους παραπάνω”.

Η φρόνηση δεν είναι χρυσάφι, ούτε ασήμι, ούτε φήμη, ούτε πλούτος, ούτε υγεία, ούτε δύναμη, ούτε ομορφιά.

Τότε τι είναι;

Είναι αυτό που μπορεί να χρησιμοποιήσει σωστά όλα τα παραπάνω, και αυτό μέσα από το οποίο το καθένα από τα παραπάνω γίνεται ευχάριστο, σπουδαίο και ωφέλιμο.

Χωρίς αυτό είναι άχρηστα, στείρα και βλαβερά, και βαραίνουν και ντροπιάζουν τον κάτοχό τους.

Ασφαλώς είναι σωστή η συμβουλή που δίνει ο Προμηθέας του Ησιόδου στον Επιμηθέα:
«ποτέ μην πάρεις δώρα από τον Δία τον Ολύμπιο, αλλά πίσω να τα στείλεις».

Εννοώντας όσα σχετίζονται με την τύχη και αφορούν εξωτερικά πράγματα· είναι σαν να τον συμβουλεύει να μην παίζει φλογέρα, αν δεν ξέρει μουσική, να μη διαβάζει, αν είναι αγράμματος, να μην ιππεύει, αν δεν ξέρει από άλογα, συμβουλεύοντάς τον έτσι να μην κατέχει δημόσιο αξίωμα, αν είναι ασύνετος, να μην πλουτίζει, αν είναι φιλάργυρος, να μην παντρεύεται, αν τον κυβερνάει γυναίκα.

Γιατί δεν αληθεύει μόνο, όπως έχει πει ο Δημοσθένης, ότι “η παρά την αξία επιτυχία γίνεται για τους ανόητους πηγή της λανθασμένης σκέψης” αλλά και η παρά την αξία καλοτυχία γίνεται επίσης για τους άφρονες πηγή δυστυχίας.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, ΗΘΙΚΑ