Ἀλλὰ μέντοι δεῖ γε μὴ ἐραστὰς τοῦ ἄρχειν ἰέναι ἐπ᾽ αὐτό· εἰ δὲ μή, οἵ γε ἀντερασταὶ μαχοῦνται.
Πῶς δ᾽ οὔ;
Τίνας οὖν ἄλλους ἀναγκάσεις ἰέναι ἐπὶ φυλακὴν τῆς πόλεως ἢ οἳ περὶ τούτων τε φρονιμώτατοι δι᾽ ὧν ἄριστα πόλις οἰκεῖται, ἔχουσί τε τιμὰς ἄλλας καὶ βίον ἀμείνω τοῦ πολιτικοῦ;
Οὐδένας ἄλλους, ἔφη.
[521c] Βούλει οὖν τοῦτ᾽ ἤδη σκοπῶμεν, τίνα τρόπον οἱ τοιοῦτοι ἐγγενήσονται, καὶ πῶς τις ἀνάξει αὐτοὺς εἰς φῶς, ὥσπερ ἐξ Ἅιδου λέγονται δή τινες εἰς θεοὺς ἀνελθεῖν;
Πῶς γὰρ οὐ βούλομαι; ἔφη.
Τοῦτο δή, ὡς ἔοικεν, οὐκ ὀστράκου ἂν εἴη περιστροφή, ἀλλὰ ψυχῆς περιαγωγὴ ἐκ νυκτερινῆς τινος ἡμέρας εἰς ἀληθινήν, τοῦ ὄντος οὖσαν ἐπάνοδον, ἣν δὴ φιλοσοφίαν ἀληθῆ φήσομεν εἶναι.
Πάνυ μὲν οὖν.
Οὐκοῦν δεῖ σκοπεῖσθαι τί τῶν μαθημάτων ἔχει τοιαύτην [521d] δύναμιν;
Πῶς γὰρ οὔ;
Τί ἂν οὖν εἴη, ὦ Γλαύκων, μάθημα ψυχῆς ὁλκὸν ἀπὸ τοῦ γιγνομένου ἐπὶ τὸ ὄν; τόδε δ᾽ ἐννοῶ λέγων ἅμα· οὐκ ἀθλητὰς μέντοι πολέμου ἔφαμεν τούτους ἀναγκαῖον εἶναι νέους ὄντας;
Ἔφαμεν γάρ.
Δεῖ ἄρα καὶ τοῦτο προσέχειν τὸ μάθημα ὃ ζητοῦμεν πρὸς ἐκείνῳ.
Τὸ ποῖον;
Μὴ ἄχρηστον πολεμικοῖς ἀνδράσιν εἶναι.
Δεῖ μέντοι, ἔφη, εἴπερ οἷόν τε.
Γυμναστικῇ μὴν καὶ μουσικῇ ἔν γε τῷ πρόσθεν [521e] ἐπαιδεύοντο ἡμῖν.
Ἦν ταῦτα, ἔφη.
Καὶ γυμναστικὴ μέν που περὶ γιγνόμενον καὶ ἀπολλύμενον τετεύτακεν· σώματος γὰρ αὔξης καὶ φθίσεως. ἐπιστατεῖ.
Φαίνεται.
Τοῦτο μὲν δὴ οὐκ ἂν εἴη ὃ ζητοῦμεν μάθημα.
[522a] Οὐ γάρ.
Ἀλλ᾽ ἆρα μουσικὴ ὅσην τὸ πρότερον διήλθομεν;
Ἀλλ᾽ ἦν ἐκείνη γ᾽, ἔφη, ἀντίστροφος τῆς γυμναστικῆς, εἰ μέμνησαι, ἔθεσι παιδεύουσα τοὺς φύλακας, κατά τε ἁρμονίαν εὐαρμοστίαν τινά, οὐκ ἐπιστήμην, παραδιδοῦσα, καὶ κατὰ ῥυθμὸν εὐρυθμίαν, ἔν τε τοῖς λόγοις ἕτερα τούτων ἀδελφὰ ἔθη ἄττα ἔχουσα, καὶ ὅσοι μυθώδεις τῶν λόγων καὶ ὅσοι ἀληθινώτεροι ἦσαν· μάθημα δὲ πρὸς τοιοῦτόν τι [522b] ἄγον, οἷον σὺ νῦν ζητεῖς, οὐδὲν ἦν ἐν αὐτῇ.
Ἀκριβέστατα, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἀναμιμνῄσκεις με· τῷ γὰρ ὄντι τοιοῦτον οὐδὲν εἶχεν. ἀλλ᾽, ὦ δαιμόνιε Γλαύκων, τί ἂν εἴη τοιοῦτον; αἵ τε γὰρ τέχναι βάναυσοί που ἅπασαι ἔδοξαν εἶναι—
Πῶς δ᾽ οὔ; καὶ μὴν τί ἔτ᾽ ἄλλο λείπεται μάθημα, μουσικῆς καὶ γυμναστικῆς καὶ τῶν τεχνῶν κεχωρισμένον;
Φέρε, ἦν δ᾽ ἐγώ, εἰ μηδὲν ἔτι ἐκτὸς τούτων ἔχομεν λαβεῖν, τῶν ἐπὶ πάντα τεινόντων τι λάβωμεν.
Τὸ ποῖον;
[522c] Οἷον τοῦτο τὸ κοινόν, ᾧ πᾶσαι προσχρῶνται τέχναι τε καὶ διάνοιαι καὶ ἐπιστῆμαι — ὃ καὶ παντὶ ἐν πρώτοις ἀνάγκη μανθάνειν.
Τὸ ποῖον; ἔφη.
Τὸ φαῦλον τοῦτο, ἦν δ᾽ ἐγώ, τὸ ἕν τε καὶ τὰ δύο καὶ τὰ τρία διαγιγνώσκειν· λέγω δὲ αὐτὸ ἐν κεφαλαίῳ ἀριθμόν τε καὶ λογισμόν. ἢ οὐχ οὕτω περὶ τούτων ἔχει, ὡς πᾶσα τέχνη τε καὶ ἐπιστήμη ἀναγκάζεται αὐτῶν μέτοχος γίγνεσθαι;
Καὶ μάλα, ἔφη.
Οὐκοῦν, ἦν δ᾽ ἐγώ, καὶ ἡ πολεμική;
Πολλή, ἔφη, ἀνάγκη.
***
[521b] Γνωρίζεις λοιπόν κανένα άλλο είδος ζωής που να περιφρονεί τα πολιτικά δικαιώματα εκτός από τη ζωή της αληθινής φιλοσοφίας;Όχι, μα την αλήθεια.
Αλλά είπαμε όμως πως στην εξουσία πρέπει να έρχουνται όσοι δεν έχουν τον έρωτά της, ειδεμή η αντιζηλία εκείνων που τον έχουν αυτόν τον έρωτα θα τους φέρει σε πόλεμο μεταξύ τους.
Πώς όχι;
Ποιούς λοιπόν άλλους θα αναγκάσεις να αναλάβουν τη φύλαξη της πολιτείας παρά εκείνους που, ενώ γνωρίζουν κατά βάθος και πλάτος όσα χρειάζονται για να κυβερνηθεί άριστα μια πόλη, θα έχουν μαζί και άλλες τιμές και ζωή πολύ καλύτερη από την πολιτική;
Ποιούς άλλους βέβαια απ᾽ αυτούς;
[521c] Θέλεις λοιπόν τώρα να εξετάσομε πώς θα δημιουργηθούν οι τέτοιοι και πώς θα τους ανεβάσει κανείς στο φως, όπως λέγουν για μερικούς που ανέβηκαν από τον Άδη στους θεούς;
Πώς να μη θέλω;
Εννοείς πως δεν πρόκειται τώρα εδώ για το γύρισμα του οστράκου που παίζουν τα παιδιά, αλλά για την περιαγωγή της ψυχής, για την επιστροφή της δηλαδή από μια νυχτερινή μέρα στην αληθινή του όντος, που θα την πούμε πια εμείς αληθινή φιλοσοφία.
Πολύ καλά.
Τα μαθήματα που αποτελούν την αληθινή παιδεία. Η Αριθμητική
Δεν πρέπει λοιπόν να εξετάσομε ποιό από τα μαθήματα έχει αυτή τη [521d] δύναμη;
Πώς όχι;
Ποιό λοιπόν, φίλε μου Γλαύκων, να είναι εκείνο το μάθημα που μπορεί να τραβήξει την ψυχή από τα φθαρτά πράγματα στο καθαυτό ον; Και λέγοντας αυτό, μου έρχεται στο νου μου και κάτι άλλο: δεν είπαμε πως πρέπει αυτοί στα νιάτα τους να είναι αθλητές γυμνασμένοι για τον πόλεμο;
Το είπαμε πραγματικώς.
Ώστε πρέπει το μάθημα που ζητούμε, εκτός από κείνο το άλλο, να έχει και τούτο ακόμα;
Ποιό;
Να μην είναι άχρηστο για ανθρώπους πολεμικούς.
Πρέπει βέβαια, αν είναι κατορθωτό.
Βάση όμως, πρωτύτερα τουλάχιστο, για το εκπαιδευτικό μας σύστημα [521e] είχαμε δεχτεί τη γυμναστική και τη μουσική.
Μάλιστα.
Αλλά η γυμναστική, θαρρώ, αποβλέπει σε πράγμα που γεννιέται και που χάνεται· γιατί δουλειά της έχει να φροντίζει για την αύξηση και την ελάττωση της σωματικής μας δύναμης.
Φαίνεται.
Ώστε δε μπορεί να᾽ ναι το μάθημα αυτό που ζητούμε.
[522a] Όχι βέβαια.
Μήπως τώρα άραγε να είναι η μουσική, όπως και όση τη δεχτήκαμε πρωτύτερα;
Μα εκείνη πάλι, αν θυμάσαι, ήταν το αντίστροφο της γυμναστικής, γιατί δουλειά της είχε να μορφώνει τους φύλακές μας με καλές συνήθειες και να τους μεταδώσει με το μέσο της αρμονίας μιαν ευαρμοστία, όχι όμως επιστήμη, και με το μέσο του ρυθμού μιαν ευρυθμία· και στους λόγους πάλι είχε κάποια άλλα συγγενικά μ᾽ αυτά μέσα, τις διηγήσεις και τις μυθικές και τις αληθινότερες· μάθημα όμως [522b] που να οδηγεί σ᾽ ένα τέτοιο αγαθό, που ζητάς εσύ τώρα, κανένα δεν είχε.
Με το νι και με το σίγμα μού τα θυμίζεις όλ᾽ αυτά· γιατί πραγματικώς κανένα τέτοιο δεν είχε. Μα, ω ευλογημένε μου Γλαύκων, ποιό επιτέλους να είναι αυτό; όχι βέβαια οι χειρωνακτικές τέχνες, γιατί όλες αυτές τις εθεωρήσαμε, θαρρώ, βάναυσες.
Και πώς όχι; Μα λοιπόν τότε ποιό άλλο μένει, ξέχωρα από τη γυμναστική και τη μουσική και τις τέχνες;
Έλα λοιπόν, αφού δεν έχομε πια να πάρομε τίποτ᾽ άλλο έξω απ᾽ αυτά, ας πάρομε κάποιο από κείνα που εφαρμόζονται πάνω σ᾽ όλα τ᾽ άλλα.
Σαν ποιό;
[522c] Νά, αυτό παραδείγματος χάρη το κοινό, που το χρησιμοποιούν σ᾽ όλες τις τέχνες και τις διανοήσεις και τις επιστήμες και που είναι το πρώτο και απαραίτητο μάθημα για τον καθένα.
Μα ποιό λοιπόν;
Το τιποτένιο αυτό, που μας μαθαίνει να ξέρομε και να διακρίνομε το ένα δύο τρία, και το λέγω μ᾽ ένα γενικό όνομα αριθμητική και λογιστική. Ή δεν είναι αλήθεια πως κάθε τέχνη και επιστήμη είναι αναγκασμένη να παίρνει το μερδικό της απ᾽ αυτές;
Και πολύ μάλιστα.
Ώστε λοιπόν και η πολεμική;
Κι αυτή αναγκαστικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου